v -
/
D. D.
DE PECCATO IN SPIRITUM SANCTUM
D1SSERTATIO THEOLOGICO-DOGMATICA
QUAM
■CONS. MAX» VEN. FACULT. THEOL. UPS»
PRJESIDE
CHRISTIANO ER. FAHLCRANTZ
PH. ET TH. DOCTOKE
THEOL. DOGM. ET MOR. PROFESSORE REG. ET ORD»
PRO CANDIDATURA THEOLOGICA
P. P.
ÄAG. LAURENTIUS ANTONIUS ANJOU
* ADJUNCTUS SCHOLZ CATHEDR. ÜP3.
IN AUDIT. GUSTAV· DIE XXI MARTII MDCCCXXXVIII.
Η. Λ. Μ. S.
ΤΑUS ί·
U Ρ S Α LI iE,
KXCUDEBANT REGIME ACADEMIÄ TYPOGRAPHI.
"
'„Ig
DE PECGATO IN SPIRITUM SANCTUM.
JUifficilis et obscura est, quae tum Exegeias Sacrorum
Librorumj tum Theologiae Dogmatirae Doctores yalde vexavit, quaestio de peccato in Spiritum Sanetum, Nec
parura momenti habet haec doctrina. Adeo enim horren-
vlum videtur peccatum, ut conscientiae hominum summö,
ne commissum sit, metu haud raro cruciari soleant. Loca
autem Scriptura-e Sacrae, in quibus verbis expressie et irl-
dubitatis peccati in Spiritum Sanetum fit meutio, tantam, propter hrevitatem, patiuntur explicationum diversitatem, earumdemque requirunt accurationem, ut unica fere ho·
rum locorum coinrnentatione inspecta, quid quisque de
Articulis fidei gravissimis, de Scriplura Sacra, de mutua Yeteris et Novi Testamenti ratione, de Trinitate Divina
<tc» sentiat, satis eluceat.
Disceptatum enim fuit, utriim hoc peccatum tanluro- rrtodo incidere potuerit in homines Christo coaevos, an nunc etiam temporis patrari possit-, in quo consistat con- ititeritve, quam ob caussam irremissibile dicatur esse, atl vero omnino excludatur ejusdem venia» fuerunt denique Dogmatici, qui, ob intricatam rei rationem, eatn totiun
exegesi futuri temporis perfectiori et curae pastorali spe-
ciali remitterent, nihil certi de ea stalui posse statuentes *),
Ista autem, quam ultimo loco memoravimus, quae- stionis controversae non dijudicatio, sed devitatro, dubi-
tarnus, mim probari possit. Primum nos offen dit, Theo- logum de dogmatis deiinitione Christiani desperare: aut
enirn de facultate Scripturae Sacrae semet ipsam interpre-
tandi desperat, quo ejus ita ininuitur auctoritas, ut ad
traditiones vel ad PJiilosophiam — ne subjectivum sen-
sum, sine ratione opinantem, loquar — veritatis studioso confugiendum sit: aut de ipsa Theologia, quae, dum ar-
ticulos fidei esse fatetur, quos, quid sint, perspicere non valet, suae ipsius confitetur insufficientiain vel incjertitu-
dinem. Tum mirum videtur, explicatione destit.ui posse
dogrna, quod naturam peccati et usurn gravissimi et in Ser,
S. frequentissimi vocabuli, του πνεύματος, prope attingit.
.Si denique monendi sunt liomines, ut peceatum in Sp. S.
caveant, si instituendi, qui se id commisisse suspicantur**), qualis sit ejus natura, ut consolationem aeeipiant, vix of-
.fieio suo satisfacient, quibus animarum cura est concre-
dita, nisi certam rei suseeperint et definitam rationem,
quam in Theologia Dogmatica — ut est confessio fidei
hominis de religione eruditi; neque autem aliis, nisi ali—
qua saltem tali eruditione imbutis curam pastoralem tra- ditam volumus — quaerant, oportet, et inveniant.
*) Sclileiei-niacher, Der cliristl. Glaube.
**) Hoc impediri nequit, ubi in manibus vulgi versatur Ser. S.
Fieri autem, testatur experientia haud infrequens.
3
Ob>nt ίΜς bujus doctrinae inprirnis ϊn«Te nnsrlf.jir, quod
in lo/is Seripturae Sjaerae, in cjuibns ciistrfa «jus mentio
fir, προ nlanius c-xnlicefur, quirl -it p.eccuhun in Spirituul
S inclnm, nec quam ob rem remrtti po se neg· tur. Ex
irrfmissibilitate auteni -fif, ut qui verus sit Christianus
ädeo nuHarri hujus pefcrati Cognitionen), vim ejus in ani-
mo suo experierrdo , habeat, ut polius id ulfirnam a reli-
gione alienationern in se involvat: neque enim h.omo lon-
gius a Deo rejici potest, quam ut omnis gratiae divinae
spes recidatur. Hoc autem ipsum, quuni iu gratiam divi-
narn et universalitatem meriti Christi, quam, secundum Scripturam Sacram, certatn praedicat noslra ecclesia, in—
juriosum videretur, quuni in diffieiliori quacumque quae-
stione idern valere merito dicatur, quod de rebus inter
nos et pontificios controversis passim pronunciant Libri
nostri Symbolici, videndum scilicet esse, "ne desit conso- latio payidis conscientiis"*), haud paucos moverit — ut
eos taceamus, qui deteriores rationes sunt manifeste se- cuti — ut aut locis, hoc peccatum tractantibus, historicam
tantummodo tribuerent veritatem, non nisi in I harisaeos
coram Christo praesentes cadere potnisse affirmantes, aut
non absolutam ponerent irremissibilitater», sed eonditiona·
tam, vix s. non facile remitti posse existimantes. Quarum explicationum liaec n.imis repugnat sanis Exegeseos Sacrae regulis, quam ut probari possit: de illa autem uberiore disquisitione videbiinus.
*) Vid. Confess. August. Art. Fit!. 20. In qua sentenlia prowim- eiata, salva Ser. S. aucloritate, ut historia Reiormatoris et l-eforma-
4
Ε loco doctrmaé palmario, Matth. 12, satis patet, ejusdeni proponendae occasionem dedisse Pharisaeos, Chri¬
stum aeciisantes, quod ope Beelzebul, principis daemo-
niorum, daemonia expelleret. In eo igitur versatur quae- stio, utrum verbis v. 3i. 32*) ita responsio eontineatur
Pharisaeonun, vel, ut habet Marcus, tojv yξκμματ^ων, crimi-nationi data, ut dogma inde elici nequeat semper eonstans, an bis versiculis vel oratio a singulari respon- sione ad veritates generalis proponendas sit amplificata
vel, si proxime respiciantur Iiomines coram praesentes,
attamen ex ista temporis locique forma effingi possit do-
etrina, quae vi sempiterna valcat. — Prior illa, quae ad
solos Pharisaeos vira loci restringit, sententia adeo non est
h11jus loci propria, ut potius intime cohaereat cum inter-
pretatione Scripturae Sacrae a pluribus recepta, quae, si
recte injungit» in omnibus Ser. S. Iocis, ut vera sententia
eruatur, respici debere homines, Iocum, tempus, loquendi
scribendive occasionem etc., in his tarnen saepius, quam
neeesse est, subsistit, et veritates divinas tam aretis cir~
cumcludit exterioris formae vinculis, ut Spirifum divinum*
cujus est ubiqne semperque operari, inde elabi vix pas-
surar videatur "°)»
tionis Lullirvanae, sie primanum verae ecclesiae eritcrium sinc tkv
bio incst.
*) Loc. parall. Marc. 3, 28—-3o.. Luc. i 2, 10.
**) lo Hoc, ni fal limur, iηest liistorica Ser. S. interprotalio, «"-tr- igitur a dogmalica, quam appellant, interprelalione discriiutU
5
Contra talem interpretationis methodum juste et saepe
monita non est, quod rcpetamus. Hoc solum adferamus,
iiimis eam subjectivo arbitrio favere. Vera religio, ut hu¬
mana, historia est. Religio objeetiva forma gaudet hi-
storica, quae est fundamentum et conditio sine qua non
ecclesiae: religio subjectiva est historica regenerationis in
homine individuo forma: interjacet et utramque conjungit
communis veritas. Extrema conereta sunt, abstractmn medium, quod est publica ecclesiae confessio. Medium
tollit interpretatio historica, quäe, dum objective in sola
delectatur historia facti, subjective placitis uniuscnjiisqus
hominis solis veritatem vindicaf.
Eam esse loci nostri rationem contendentes, ut ött- ctoritas ei tribuatur non temporaria, sed perpetua, his ni-
timur rationibus, speciatim hoc coniirmantibus. Quae de
peccato in Spiritum Sanctum leguntur, quum apud Mat-
tliaeum et Marcum in historico contextu occurrunt, qui
ad accusationem auxilii daemoniaci proxime pertinet, ea
totidem fere verbis in Evang, Lucae proponuntur, eo modo
inter alias inserta sententias coram discipulis prolatas, ut
ad haric incusationem nulla eluceat accommodatio. Acce- dit, quod apud Matlhaeum jam in y. 5o ita vertatur ora¬
tio Christi, ut nequaquam solae res praesentes animo ejus
videntür obversatae esse. Ipsa autem verba, quibus do-
non ponimus, nisi quod relnt dimidia yia eubsistAt, nrc, nhi a«feit ftdfes, iiltcriuj progredi poieit.
rinn » de percato in Spiriluin Sunehim propm,i!nr, fam gr·
rtt-ralia stint, nt inteiligi n^qn al, qunnam jure ardis ii-
initibus h«do circumscribanlur Vora-bula αμαξτκχ el ji,\as·
φημια sna nalnra generalia sunt, et i10c· loco «int, necesse dst, nisi suo objecto restringanlur. Hoc autein est το πνεύμα το ctytcy'·, quod tarnen ipsuin generale est. Heic
rion indicari, secundurh Matth. 12, 28, 1eis i eam, qua Christus miracula patravit, vim, absmiüm est, quia nulla
litera signiiloatur, hanc solam innui. Neque vero v. 28
hujus necessitatem restriciionis adfert. lbi, sub hypothe-
tica sententiae forma, asseverat Christus, se daemonia rjicere "r'v πνευματι Sscv." Quod quidem indicat, haue
actionem specialem effectum fuisse πνεύματος &εου: inde
auteni tam falso conc.'uditur, omms Spirilus divini opera·
tiones intra hos fines coarctari, ut contra eo ipso mira¬
cula a Christo effecta ad genus suum referri contendamua»,
Operae prelium non sumus habituri, si plurima, quibus Spiritui Sandto aliae tribuuntur operationes, loea adfera-
mus, quae ne in Evangeliis quidem desiderantur. — Quunt
Yero Marc. 5, 3o. explicationis caussa addantur verbat
ότι ελεγον πνευμοο άκοί&αςτον εχει, haec quidem demon¬
strant, scribas criminis reos fuisse, quia vim divinam in Christo operantem non agnoscebant aut agnoscere nole- bant, ro olyiov rea ccKuSctqroo niiscentes, minime autein eam rem, quam falso ineusabant, solam a Christo culpatarn fuisse. — Neque ore prolatarn sententiam, nisi animum
proferentis respicias, recte judicare potes; nec crimen, eujuscumque sit generis, tarn est uni tantummodo homi-
num aetati reservatum, ut ante vel post hane aetatem
7
commitli neqiveat. Nam si Christo in terris degente hocce
pecratum factum esse dicasj non ea, credo, divina prae-
sentia, ut peccatutn esset, effieiebat, quod alioqui pec- ratum non esset: est enim eadeni seinper notio peccati,
Non hoc objectum peccati eo tempore solo adfuitr en
hodieque adest. Non miracula, divina vi effecta, stuper^-
tes aut criminantes adspexerunt soll ejus aevi horaines;
en siimmum niiraculum, vim loquor verbi divini in ani-
ino humano/ sese exserentern, nunc temporis baud raro
patratum. Sive autern oculis et menti, sive menti soli repraesententur res, heic absolutum non ponit discrimen.
Repulsa locorum, quibus inprimis fundatur dogma peccati in Sp S. ad repi, quando proferebantur verba,
coram praesentem restrictione, ad eam quod attinet, quam altemativam posuirnus, sententiam, haecce scilicet loca vel
eo modo de re universa disputare, ut nullam habeant
occasionis singularis rationem, vel proprie induta formam responsionis s. vituperationis ob res circumstantes pro-
latae simul tamen continere sententiam semper valentem
—- declarandurn est, hane diversitatem non esse nisi rela- titain, plus niinusve fo'rmae temporariae designantem,
neque aliquid de auetoritate loci ad doctrinam classici,
utrumvis tibi potius videatur, detralientem.
Duae patent viae, quibus investigemus locorum liuo pertinentium, quorum magna est in brevitate obscuritas,
explirationem. Altera definita rei ratio quaeritur colla-
tione verborum, analysi notionum, analogia rerurn: altera comparatione locorum realiter parallelorum. Neutra ne-
3
gligenda est: illa tarnen ita praeferenda, ut nisi ordine
allato praecesserit, nullus liujus admittätur certns et iiv-
dubitatus usus. Eo magis evitetur in liac cloctriua, dum
eomprobaia sit, locorum parallelorum adhibitio, quo cer-
tius ea ad eandem rem non pertinere baud pauci conten-
derunt. Non dubitatnus, quin etiam sine bis satis illu-
»trari possit.— Illam Yiam jam ingrediamur.
Peccatum, de quo heic quaeritur, vocatur βΧαςφ)ψ.ια
νου πνεύματος, ειπείν %ατα του πνεύματος του άγιου, Ύο~
cabulo autera πνεύματος άγιου nihil inmii, nisi quod in Theologia Dogmatiea tertia S. S. Trinitatis persona dici-
tur, quamvis in hac significatione rei cardo verti videa-
•tur, longa demonstratione non eget. Constans enim liu- jus ξψεας in Libris Novi Testamenti usus satis firmat
ηöstram sententiam; nuliibi enim occurrit, ubi non vel
personam Trinitatis vel operationem ejusdem indicet. Nulli exceptioni locum damus: si quis de nno alterove Ν. T.
loco dubitet, speramus, tractationem nostram jam subse- quentem ei esse satisfacturain.
In omni revelatione divina, latius sumta — neque est ratio finiti entis ad Deum, nisi revelatione divina facta5)
—· sive opus divinum sit in regno potentiae factum, sive
in regno gratiae, inest operatio Pa.tri, Fiiio et Spiritui
Sancto communis. Quamquam Ser. S. ceriam non ponat theoriam, secundum quam hae operationes dispensentur,
sive uni aljerive attribuantur, tarnen negari non polest^
*) Job. j, i8.
ron vag am sed definitam rei rationem adesse, in Novo in primis Testamento, ubi maxime perspicua mortalium ani-
mis obversatur revelatio divina. Ut autem religio in ge- nere, objective considerata, satis perspici non potest, nisi
simul sit subjectiva set practica, sie etiani in sumrnum
illud S. S. Trinitatis mysterium frustra inquirit humana cogitßtio, — saltem, ut aliquid concedamus, non sine pe- riculo, ne contra difficultales logicas et dialecticas nau-
fragium faciat, adeo ut, harum evitandarum caussa, in
Oceanum indefinitae abstractionis perpetuo repellatur, quietis et metae numquam compos; quae quidem abstra-
ctio, me saltem judice, sive Theologiae Naturalis, ut olim in usu fuit, insigniatur nomine, sive Introductionis
in Theologiam, ut praeamant recentiores, nihil aliud est, quatenus omnis individualitatis et vitae expers, quam ipsa
inanitas et vaeuitas (ιηη^ι Ihh) — nisi desuper cognitio
manifestata fnerit (Jac. I, 17) homini ei non reluctanti.
lllurainatio autem mentis liumanae, quae e gratia divina
initium suum capit, quuin successiva esse recte describi-
bitur, duplici modo ita se habet. Primurn, quod exten¬
sive crescat a parvo initio ad majus lumen, secundo, quod
intensive augeatur ab obscuro initio ad clarius lumen.
Utriusque, si sapientia (fides) vera sit et viva, ea est
ratio, ut crescendi gradus augeat, interveniente vita 11. e.
praxi morali (Job. 7, 17. i4, 21
*) IIIam tarnen, β. extensivam illuminationem, *i tantiunmodo
lilteralem esse vis, excipiinus.
B.
ίο
Hinc igitur mysterü Trinitatis investtgatioriem in va- num.abire contendimus, nisi ipsiim pietatis exercitiurn du-
cem sequatur, quo duce in sensum Seripturae Sacraé in- quirens mens devota cum sibj magis magisque quasi re- yélat, et in fide, spe et amore corroboratur. Qua ex-
p.erientia, quafem offert comparandam Ser. S<, comparat
et confirmat animus, hoc officium Spiritus Saneli prima-
riurn cognoseimus., quod veri^atem divinam obsignet s.
eai/ί testiheetur, 'quatenus mortalibus illucescat et in cor- dibus eorum operari coeperit (i Joh. 5, 6. Eph i, i3.
4, 5o. i Cor. ij 252. Job. 3, 35. 54. etc.). Huc igitur pertinent omnes actus gratiae divinae applicatricis, qui-
bus veritas velutftinciri dicatur, qui omnes in Theologia Dogmatica earn habent differentiam genericam, quod
t
sint Actus gratiae Sp. S. — Hoc obsignationis inunus at^
tingunt etiam ea V. T. loca, in quibus dicitur Spiritus
Dei virtutes in hominibus effioere, quae vet inorali sua dignitate divinam originem produnt (Ez. 56, 2". Ps 5i,
]2. i5. Jud. 5, ίο. Ps. ι43, io etc,), vcL in quibus inest singularis quaedam, ut populo et ecclesiae V. T. emolu-
mentum ferant, yirium naturalium eminentia, s. facultates
naturales a Deo auctae et consiliis divinis devotae (Ex.
51, 5. 55, οι. Jud. i4, 6 etc, conf. i Cor, 12, 7)
2) Si vero ab illa revelationis divinae in animo hu~
mano facta obsignatione retrocedentes revelationem ut hominibus Dei datani coifsideremus, eam ante emphasirt
et efficaciam in animis audientium Spiritui Sanqto attribui
invenimus, tum in iis, quae ad»novum foedus pertinent
