Dissertatio politica de conservanda in republica concordia. Quam ... sub præsidio ... D. Henrici Ausii ... pro consveto in philosophiâ gradu, eruditorum examini submittit, ... Gustavus Haraldi Stara. Ad diem 27. Januarij anni M. DC. LV. in auditorio vete

B.

E.

F.

Dillertatio Politica å a

Confervanda in Republica

C

O

N

C

O

R

D

I A

E x

Conjenja

l^enerandœ Philofopbicœ

S U B P R Æ S I D I O,

Praclanßimi

D.. H E N R I C I A U S 11

Ling. Gfæc. Profefloris Publ. &

O ld . Fautoris ac Hoipitis pi. honorandi,

Pro Confacto in Philofoÿbia graduy Eruditorum Examini fubmittit,

Jlluflrifs. C om itis, R egni Thelaurarij Alumnus

« U S T A V U S H A R a L D I ©föra.

• Ad Diem 27. Januarij Anni cîD. lac. lv. in Auditorio Veteri Majori♦

Ü P S A L I Æ,

E x c u d e b a t J o h a n n a s P a u u , A cad© '

S:* R:* M:t!> >

Regnu que

T H E S A U R A R I O , S E N A T O R I .

Generali per Weftrogotliiam,Dalïarn:& Hallandiam G U B E R N A T O R I .

Exercitus Suedici

P R Æ F E C T O G E N E R A L I . Weftrogothiæ & D a li*

J U D I C I P R O V I N C I A L I . N E C N O N Academ . U pfalienfis, C A N C E L L A R I O , Magnificentiffimo.

llkßrißmo

ac

Excellentiß

D. M A G N O GABRI ELI

D E L A G A R D I E ,

Comiti de Eecffô & 5Jrettôbttf0|j/Lib.

Baroni in D om ino de

'Domino & Patrono $ SuoMagno,.

Exercitium hoc Academicum devotijftme dicat & ofert

Fr ÇyA M _{i s}

Jlluftriffime Com es,

D F p / f a f i i g u M y d d qu

p ropria e v e x e ru n t, cogito penitius , dubitavi tnecum longius, utrum rudi bocce, paucarum pagina­ rum opufculo,aufpicij T » i gratiam irhplorare auderem; * A t vero, Singularis T u a humanitas, cura ad- curatiflimâ fera am uletur pofteritas , hanc mihi con­ fidentiam , wo# [vadere ,fed imperare videbatur. N a m ,

reliquas N:™ E x :tu virtu te s, alioquin toti orbi no- tiffimas yfilentio venerabundusprateream, ea certè tan­ ta e ft,u t non tam commendationem, quam admiratio­ nem omninm mereatur. Q uam vis enim T e , Heros Excellentiffime, imtnenfa, Regis, Regni , Noftrique L y ­ cti ( cujus curam T u a Prudentia commijfam nuperius, nobis devote gratulam ur) occupationum moles, in fin - gula propè momenta circumflet, quofvis tamen> non a d alloquium folum y facilis admittis ,fed etiam tanta ala­

critate illorum voces exaudis, ut omnibus actionibus re- ipfä clarifjime te fler is, nihil T ib i magis cura effe Ç39cor­ di y quam de omnibus praclarê mereri. Q uanto ftudio urgeas ut P atria firm d ,& * Ecclefla flare poffit illiba­ t a ; p raclarum illud, quo G ener o f a nobilitati pralucesr

-M unificentia Exem plum , loquitur apertifimè-, quïp* p e , prêter illud pia &* prudentis fuadela illtcium, quo

çreÉl a, ingénia ad pertinax p ra d a r or um facinorum flu- dium accendere, benignifsimè confuevifli, tant um etiam in hteratum ordinem propendes, ejusque commoda ita *Tibi habes commendata, u t partim in E xteris,partim P a tria bacdcadcm iajujM visfacultatisfludiofos,pro­ priis fumptibus alere ac fuflentare haud graderis. E t quoniam inter altos, illa fingularis T u a M unificentia a u r a , mihi quoque benigne adflauit, flatui mearum eße p a rtiu m , hoc qualicunque fcripto publice declarare, me, hujus, reliquarumque V':r£ Ex:tt* V irtutum , culto­ rem efie humilimum. F r it E x :tu V \Y£ illud , non abs tenuitate fcribentis , fed materia dignitate, aflim are, meque inter illos numerare , qui 'rm E x :tiam> cum Cel- fiffim a Principe Conjuge, Illuftrißimisque baredibus, m agna fo rtu na deflinatis, P atria > Ecclefia, ac ordini liter a io ,d iu felicijjïmè v ivere ac perennare precantur. I ta fupplicabat

Illußrifs:* V:r* Ex."1’*

Q . F. E. F. S. D I S S E R T A T I O N I S D E

Servanda in Republica

C O N C O R D I A .

uemadmodum nulla hominis vis & poteft as tantae f t , nullum tam potens

imperium, nec ulla tam firma prœfï- d ia , ut diftentiente, civium , in eadem focietatevitœ viventium > voluntate, confervart poffint ; ita nihil tam ar­ duum eft ac difficile, quod non eorundem charitate ac benevolentia m u tu a , effici poftit. Nihil enim tam aptum natura hum ana, nec quidquam tam potens ad confervandam civilis focietatis conjun&ionem, quam cives iisdem legibus viven tes, eadem animi confenßone teneri. Concordia res magna, crefcunt, difcordid vero ita dilabuntur, ut judiciorum integri­ tas , magiftratus authoritas, civilis v ita (ocietas, ac omnia juris vincula difjolvantur, haud aliter, ac ß membra corporis, ad univerfi conservationem, una- mm i confenfu, confpirare nollent. Cum itaque ex

omnibus rebus, quibus politia conflit ait ur,nibil majus f i t aut potentius ipsa C o n co rd ia , qua, hos in ani­

morum conjunctione retinet ; igitur prima Qj* prœ- cipua m a p f t ratus cura efie debet, ut fubditi eodem jure fru en tes, m utua benevolentia ac benignitate fefe profequantur. Sublata de Repub. concordia,

’ fublata eft liber tas,fublatafides, fublata amicitia,nee

quidquam in univerfo mundo amplius potefl eße ju­ cundum-, fed ubi di fc ordia, ibi folli citu do, ibi de ferta v iven d i ratio, at que conturbata omnia reperiuntur. Q uippe civiles difeordiœ, publicas &* privatas opes exhauriunt, ac rempub. licet optime conftitutam, fa ? citimo negotio, fubvertunt. Cum itaque Concordia ita fit focietati civili neceffaria, ut eadem, vel p ra ei- pue falus Reipub. innitatur j opera precium mihi fo­

re vifium e ft, f i huic potiffimum argumento meditatio­ nes quasdam deftinarem, eoquemeas vires, quas fen - tio,perexiguas, periclitarer-, prœfertim cum ex tenore legum Academ icarum , ingemi fpecimen aliquod mihi fit edendum. E t quanquam illud temeritati, quidam fo r fan fin t im putaturi, quod talem prœfertim mate­

riam elegerim, quœ publicam Reipub. adminiftra* tionem fpeiïare v id e tu r , adeoquçab illis, quos in tan­ tarum rerum communionem fors non adm ifit, filen- tio potius foret prœ tereunda, quam difcurfu publice

tra-tr a ft anda ; TTos tarnen nihil m oror, cum certo mihi polliceri poflim , neminemprudentiorem rert m publi­ carum , e reft a ingenia ita reJl ringe rebelle immiti ju­ dicio , u t ejusmodi argumenta, in p a U ftra p h i-lofophorum ( parcius tamen ac reverentius) trc fta ri nefas ducat. Itaque non dubitavi, illa,generalia (ci- licet, qua hanc materiam (pe ft are videntur, religio- Ja veneratione adducere, omnium que candide judi­

cantium, cen fu r œ , humiliter exhibere. Idcjue ut f e r i p o jjt commodius, ipfam tr a ftationem in duo capita

dijpefco , quorum Prius caujas quasdam difcordia- ru m , Pofterius, remedia, qua filen t adhiberi, non­ nulla enucleabit.

C a p . P r i o r i s

T H E S I S I.

onfcripturus di {putationem de confervanda in Repub. con­ cordia , haud inconvenienter me fa&urum arbitror, fi, ex m onito Ciceronis( * )ut i n t e l- ^ f - ligatur de q u are fit agendum , antequam ipfam tradVationem aggredior , Quaeftio- nem Gjmd ß t , obiter præmi/ero: Ideoque

(ervato ordine difputantium , ut palam fiat,

quam h ic defcribere lubet C O N C O R

-Concor- * n • • • /* i • /Y* • • i • •

dia de- d i a M ; itatim in iplo difkrtatiom s h nu- n e , aliis atque aliis appellationibus ac figni- ficationibus confulto prætermilhs , dico (iS)c.3i.cum Althufio ( ß ) q u o d in R ep u b . C O N -

"vlvui. c O R D IA f i t mutua, fubditorum inter fe & cum M a g ifira tu confenfio, p a x & benevo­ lentia, fine fimultatibus Q}* odiis m utuis, ad flatus publici confirmationem.

11. Eft illa fapientibus probata fenten- tia,beatam Rempub. humani corporis ima­

ginem referre ; N am veluti in corp ore, membra om nia inter fe apta & mirabili coagm entatione colligata, officium ac mu- i nus à natura fibi tributum accuratiffime o b e u n t, mutuisque præfidiis & auxiliis ad univerfi corporis falutem procurandam , unanimi confenfa confpirant ; ita de mem­

bris unius imperii haud aliter erit judican­ dum ; N am reipub. dignitas fa lm ex mu­

tua civium inter f i QjT cum principibus, bene- *d?r?fib volentia dependet, (y) Itaque falutem reipub.

M.4.C.*.fperare non lic e t, ubi vel magiftratus ipfi feu reipub. principes inter fe , diffident, vel cum fubditis, T um enim in repub.

nes exiftere, Sc duces partiam, occultas pri­ mum , deinde apertas inimicitias in univerfi interitum fovere,tandem civilia bellaerum - pere, omniumque rerum turpem deforma^ tionem ac perniciem confequi, prêter fub- verfionem flatus reipub. Romanae, quae orie­ batur exdiffenfu [enatus ac populi Romani (^) perplurimae civilibus armis confumtae rcf-M * pub. fatis abundè remonftrant.

111

fo v ea t inter fubditos ut facilius iis ex voluntate u ta tu r, ( « ) nunquam enim poterit tam aequa- ^ deLrib‘

liter fe gerere inter utrosque ut in fu f p ic io - ^ ** nem & invidiam alterius partis non incur- theor' ^ rat; fed cum ancipitem animum inter utrosque

infenfos ita d iv id a t, ut ad hos magis, quam ad illos inclinare videatur : nusquam gratia fla ­ bili , utriusque factionis odium , Q f ex eo per­ niciem Rbi inveniet. ('( ) Nam odiaferè fti- (V ^

I I , , 1 i tiniach.de

mutant mortales ad ea perdenda quae ode- foiuu runt. Hujus itaque rei periculum facere, ea- f0} lTh' •que ratione populi obfequium quærere,

principi valde noxium; tyranno vero ad ab^ rumpendam multitudinis concordiam (quae

tyran-tyrannidi Temper inimica eft atque infefta) fatis o portunum effe videtur.

I V . _{V erum , quemadmodum omnia fe­} re corporis humani mem bra, totaque ho­ minis natura cx repugnantibus, & inter fe contrariis humoribus ac partibus eft co­ agm entata, in qua calida frigidis, humida ficcis, & cupiditati, beliuarum in modum exultanti, femper contrariarefta ratio, re­ pugnant , adeo ut illa partium difcordiâ ac temperatione lublata, corpus ipfiim mo­ m ento effet interiturum ; fic in repub. magi- ftratus ( puta inferiores, qui unius fuperioris poteftate reguntur ) fibi invicem , five in (e- natu, five in judiciis, five omnino in veri in- veftigatione, cujus fplendor potiffimumin* ter extrema elucet, repugnare, non repu­ gnat moribus reipub. benè conftitutæ, non

enim v ir i boni, quamvis inter fe diffideant, ini- lb mici effe pojjunt. (v) Ea enim eft virtutis vis

ac natura, ut illa virtuti contraria non fit, nec bonorum virtus tam confpicua effe po* teft, quam cum fine acerbitate contendunt. Sic conftat Romanos fièpius fiios magiftra- tu s, ingeniis & voluntatibus inter fe

pantes fimnl conjunxiffe.Cl.Nerom ,confuli f a d o , forti quidem ac ftrenuo imperatori, (ed animi quodam impetu magis quàm pru­ dentia m ilitari, in hoftium exercitus irruere confueto, (enatus,quod grave bellum adver- fiis Hannibalem & Hasdrubalem gerendum e f f e t , Livium Salinatorem adjunxit, pru- dentisfimum aç diuturna rerum bellicarum experientia d odu m . Htc enim ejus erat œtatis

u t co lega fervorem temperare, ipfemet ja m ingrave {cens, à collega ad bellum inflam­

mari pofjet. (ô) Sic pari prudentia Rom ani (p)tta. F \ M a x im u m & CL M arcellum ad bellumllb‘l6' i/ln n ib a lt inferendum conjugarunt, utrum * que m axim um imperatorem, & militaris difei- flin a periti (fimum, CO fed hunc prælii cumCO^*

A nnibale conferendi cupidisfimum, illum vero patientia hoftem frangere d odu m .

VTnde h ic G ladius, ille Clypeus R om ano^(jpim* rum eft appellatus 0 0 Zu!“*

V . N u n c ad ipfàm traé^ationem propius ^ ^ acced a m , & ut dixi fuperius caufas morbo* diarum rum feu difeordiamm nonnullas inveftiga-bo. U m m s a. dijcordia cujuscunquegenerisJii

exemplo morborum in cortore vh\fico vel etplo morborum in corpore phyfico vel ex nimia

H t, coPia &

t\d 'hc' ntfnia rr f çtionc , ve! ex nimia exinanitione(*) fub.lib. 1vel quod idem efl , ex nimia copia v e l inopia oriri videtur. 0 0 opulentia defiJiam , deli- tiV ’d c ’as ’ rerumque novarum (ludium parit: Hfnb. inopia cum rerum innovatione v maleficia

g ig n it, in omnibus opinioinæqualitatisha­ b et radices difeordiarum omnium. Opes aU

que d iv iti# afflixere feculi mores, merfamque . vitiis fluis, quafi flentina rempub. pe/sum dede- (v) Fior. re („) f0 jent enim divites, ambitione &

aua-t/O.J i c. . . .

i»* ritia, multarum divitiarum auxilio ad impe ria adlpirare, dignos fe aliosq; indignos exi- llimare:& (ipius largitionibus ac corruptio­ nibus plures fibi facilime devincire. Pau* peres vero, inopes, egen i, quibus opes nullae funt, bonis invidere, malos extollere, nova exoptare folent , atque inde audaces /v a ­

rum rerum odio omnia mutare [tudent, incom­ moda atque p riv a ta m a la , reipub. malis dete* gere cupiunt, publicdque ruma potius quam

(?) au _{fu â interire malunt. & ' Et diffident in}

ip .PoL univerlum divites & pauperes , unde ta­

men tandem (equitur reipub. (ubverfio ac mutatio.Et respub.quamvis ad illius exitium non contendatur ab utrisque diredè, laedi­

tur tamen ; E t quod jumma m i feri a e ft, ple-

rumque difcordiœ in tantum 'perveniunt furo? re m , ut tandem cum illis fu b v e rta tu r, omnis

reipub. falus. ( 0 funt enim ejusmodi diflidia, (o) Tho*_{j j * * iox.ae re­}

bellor um f u b .lib .

Semina, qu<e populos femper merfcre potentes. (V)

Etenim per difcordias civiles ita paulatim can.lib. %• '

iolvuntnr compages rerumpub. uthoftibus, ad fubjiciendos jam debilitatos & confra- &os, viam facilem aperiant.

V I. Avaritia re&orum rerumpub. m a p™* gnas fepius in rebuspub. excitavit diflenfio- nes, variorumque ftatuum mutationes tra­ gicas. N a m cum cupiditas po/fiden di pecu nia s j

impellit magiftratum ad imponenda g ra v ia ac intoleranda tributa , fine utili & neceffaria reipub. caufa, fepe contingit,ut illiga quibus in* vitis pecunia fine jufla caufa extorquetur, con- filiu m ineant feditionis ac defectionis in repub.

( 0 Sic defecerunt à Roboamo r e g e , S alo-f/^ ® -

m onis filio, decem illa? tribus, quod ille ro- gatus à populo de remittendis tributis & on eribu s, quibus Salomon eos opprelferat, plura impofuerit. W Sic A lb ertu s M eg a p o -^ -^ g litani ducis filius, Suconum, Gothorum ac

-Vandalorum rex creatus, cum exhauftum «ratium reperiflet, peflimorum confiliario- rum rapinis coa&tfs eft, vim fubditis inferre, & convocatis ad comitia epifcopis , proceri­ bus & aliis qui in regno praedia poffidebant, tertium quodque praedium ab h is, pro fua curia fuftinertda poftulare, ftatimque fine confenfu poffefTorum, omnia quae vo lu it, nullo fêrvato numero occupare. Itaque pro­ ceres regni cum Margaretha regina Daniæ confpirarunt, eumque tandem regno eje-

Mag'lt cerunt. (r) Et eft avaritia, om nium , divini s*!» pariter ac humani jurisprudentum confen-

goth. iib. (u , omnium malorum radix. 00 & idolorum

(1)e0. fi*rvitus. *

0

rusj igitur cuivis haud immerito eft odioliis,

x t W ficut Horatius ait. (%)

(x) Lib. Non uxor falvum te v u lt, non filius, omnes i.jat.i. yicini oderunt, noti, pueri atque puella,

'Miraris ? cum tu argento pofl omnia ponas S i nemo praß e t, quem non merearis amorem.

T ales etenim quo majora poffident, eô ma­ jora cupiunt, & quoniam inopia multa de*

(4) Sen. fu n t, a va ritia om nia, ergo in nullum avarus

w-108. bonus efi, in fe pejjimus. OjO

Sae-V I I . Sæpiûs ex hac in/âtiabili cupidi­ tate habendi* illud inducunt magiflratus in^

com m odum , quod paulatimreip. flatum in perniciem trahere con fu evit, quod officia & honores pretio vendantur, ac indigtrflfmi quique,& ad jußitia adminiflrationem CT ad

beneficiorum Fccleßafiiccrum dignitates pro­ m oveantur , quipofiea jußitia ac rerum [aera­ rum propola , illa ipsa, qua antea emerant, mi-

nutatim vendunt. O) Talia cum cernit v u l- ^ ^ o/*

gus iniquitatemagiftratus injufte fieri, ges n e g lig i, reipub. jura ac privilegia vile- » fcer e, ambitu & largitione, tum plerumque fubditi illa imperantis libidine, non m odo in odium * fed in contemtum etiam excitan­ tur, judicantes, hominem impotentis animißia- bendi cupidine excsecatum, imperio v ix diz

gnum efje, qm fib i fuaque cupiditati imperare non queat

00

m ines, cum ab omnibus honoribus fefe a t - m. ceri ac fubm overi, fperni, ac contum eliose

tra&ari v id e n t, indignantur, resqutf novas moliuntur, tu m , prælertim vero cum benè meritos fubm overi, indignos honorari, 8c qui ab adminijlratione reipub. animo Junt alie*

( f) ^ - nißitno ($) ad ampliffimos gradus pervenire pol.“.?.' vident, audaciflimus quifque plebem à ma-

giftratu facilimc feducet.

imem& V III.L uxus & immoderata imperantium Pontia. abundantia expenfis inutilibus, in volu­

ptatibus , in fuperfluis apparatibus, in profu- lis etiam largitionibus, parentium animos irritare, imo abalienare folet. N a m cum poft-

modum pecunia, in neceffarios fum ptus erogan­ d a , deß der en tu r} ne populm , viciffim infuetis tributis oneratus rebellandi occafiones arripiat* (y) prudenti moderatori reip. fedulo videns

dû. Importuna T a rquinii fuperbi luxuria tan- rejM. fa populum Romanum affecit injuriis, ut cupi­

ditate libertatis incenderetur , ac pulßs regibus Liv'aliam inftitueret reipub. admimftratioriem, (<0

ex imperio perpetuo annum , & ex fingulari, duplex,ne videlicet, poteftas, mora vel lolU tudinecorrumperetur. hinc pro regibus con-

fuies appellati, ut memimßent yf i civibus ac fa

-(g) Fior. luti publica non fu a libidini confulere debere.(0 UbA’ Monarchiam AfTyriorum, quæ ultra m ille

annos duraverat, ultimus rex Sardanapalus,

v i r muliere corruptior, quod inter fcortorum greges, muliebri habitu, oculorumque laftivra,

ab ^frb a fto militum fuorum prœfeclo, effet re­ pertus , funditus fabler t i t , 6 ^ imperium in

M edos tranfiuliU CO In fumma^diio m a x im a ^ 7“/*'

vitia, avaritia Q f luxuria , omnem reipub. ftatum, in quacgnque rerumpub. fpecie,Hib- vcrtunt ac depopulantur, ut verè dixit apud Livium, M . Porcius Cato. (»,) Et y4rißoteles(f] L,h'/

(ô)plurimos reges & principes periiffe , ait, quod in voluptatibus viventes effe&i funti°. co n tem n en d i, ac multas fete opprimendi occafiones præbuerunt.Cicero,prodigos ap­ pellat eos ,qui pecunias profundunt in

res opuarum memoriam a u t nullam, au

brevem fu?it reli&uri: (1) Et ipfe Deus gravius in feratu r im m oderatas, etiam principum, voluptates per prophetam Efaiam. (*) (*)c^*

I X. A b obœ dientia & amore principis abalienat valde fubditorum animos, nimiusj^per-

ejusdem fa ftu s Q p infilenlia. Hinc enim con- temtus j odium , fubverfones principum , Qj* p rincipatuum , eo quod principes fiperbia in- flati, plus fibi, quam in illis f t , virium promit­

tentes, feipfis decipiant) ac tantis flepius peri- culis ob jiciant,ut ab his fife eximere non poßint, lo\. lib.

(A) fubditos & inimicos

COIltemnendo,

B

3

qui-ejusmodi t omnino

-quibus opprimuntur incauti. Difficilim um enim eft in maxima licenti/lfibi moderari, & quafi fraenos imponere cupiditatibus,prae- fertim quando res fiiccedunt ex animi fen- (fOffr-tentia. Eft enim p)

?o. Æ - Nefcia mens hominum fati fortis que fu tu r aj

E t

00 °- Verum enim eft illud D em ofthenis ( v ) ™

lynth.i» g. \ \ yy, . v ~ ~ ~

ctWctt/ alpoffiij rx kcckuç (pfovetv, toiç

Morrmç ?tm«f. Sic Darius rex Perfarum , fe re­

gem regum , ac deorum confànguineum vo­ cari pamis e f t , at Alex. M agnum , famulum fuum , ( i t a eum fe r contemptum appellavit)

& infanientem Philippi adolefcentulum pue- riliter verberibus ca fu m , ac vefte purpurea in~

<p curt. dutum yvin£lum Jibi tradi ju /ß t.& V erü åb illo,

llb'1' quem contemfèrat 3 adolefcentulo, vita re- gnoque exutus, quantum illi profuerit info- lentia, experiebatur. Sic sfn n ib a l Cannenßs

pagna vici oria elatus, non adm ißt quemquam civium fuorum ynec n iß per interpretem ulli re- (9) Liv.fponjum dedit. ( ° ) fic immoderati honores ilb,lQ' levitatem , homini etiam m odeftiflïm o, fie-

piùs afferunt, ut fê talem ip fe , qualis praedi­ catur, exiflimet.

uan-X . Q uando rèrumpub. gubernatores & Crudeli_ principes > non paterna admonitione & c a - tas- fligation e, fed faevitia in fuos utuntur, fuis ac extraneis ita fiunt invifî, ut fæpiùs propter fimultates & difeordias inde £xortas,respub. magnas jnutationts & alterationes a ccû piant 5 nam qui multis eft terribilis, multos timeat o p o r te t, cum ipfa crudelitas, hornis nis naturae, qua alter alteri benè vult, plané fît contraria, A m afis Æ g y ftio ru m re x , cum

ex fuisplerosque ultimo fupplicto affeciffet, alios fortunis fpoliaffet, in omnes fa c ius efiet fu* jperbior infolentior j ejus imperium aliquan* tum toleratum efl, donec ABifanes Æ thiopum H ex in eum irrupit ; tum odia occulta erupere, cumque multi ab illo defcivifjent, regno tandem

pulfum effe conflat. [y) Defecit à rege D em e-W ^w:-

trio Syria, & primum quidem Antiocbenfes,

duce Tryphone , fuperbiam regis exfecrarunt, quod -coni) er fati one Parthïcœ crudelitatis, in­ tolerabilis f a B a effet. (%) Plura exempla vid.

apud Pet. Greg. T h oloz. lib.22. c.6. c r-X I. Metu illorum, qui fecerunt injuriam, & pœ nas aut oppreflionem expediant , tur-tittm bari folent animi fubditorum, & rerumpub.

ftatus ac fuccefTus infelicior reddi. hi enim priusquam opprimantur, oppreffionem prae­ venire cupientes, praeter id,quod perturbatâ repub. judicium fe evafuros con fid un t, illud

etiam propofitnm habent, nunquam facilius publica depeculari, aut honos occidi poßeyquam %}ep 'd’ bello civili, ( <r) dum illud femper in o r e h a - ub.4.c.i. b ea n t, quod olim C atilina, incendium do­

mi fuæ con ceptu m , quod aquâ notipoteft, ruina extin&um iri. Et quidem parum ab­ fuit, quin rempub. Romanam funditusever- tiflet C atilina, aut imperium occupalTet, ni

Cicero, confulpervigil, ejusque colleva C. A n ­ tonius , audaciffimum civem , cum fuis difficili? tamen interemißet. tJ Et ita fe res habet,

ut illi, quorum (celera amplius tolerari non pofTunt, publica ruina potius quam fud pro-

fyi.c!' ten malunt. ( v)

11' . XI I . N utriunt etiam principes in finu

Nimia . r i

indui- lerpentes & ferrum porrigunt a quo pereant, genua. (juni njmjam quibusdam poteftatem ac li^ centiam concedunt,hac enim ad majora au­ denda paulatim ambitiose impelluntur, ac tandem, ni maturèprofpiciatur, prüfend for- tunânon contenti,fibi videntur nihil habe­

r e , nifi principatum ipfum , principibus vel âpertè vel occulte necatis,occupare queant. Sic Jeroboam Nabathi filius,quem Salomon adolefcentem bonae indolis, Ärinduftriura, conftitueratpraefedum fu per tributa domus îofeph, decem tribus tandé regno Roboami lubtraxit.(<Pl Sic Sejanus ad fummam digni­ tatem evectus, faElionibus imperium invadere ^/^^/>.C^)Cleander,quidam Phryx genere, (*)

a « t • — I*

cum in domum imperatoriam lervuiotradf-* tus e f f e t i cum ipfo Com m odo Imperatore accreviffet, eo honoris & dignitatis pro­ ven u s eft, nt & corporis cuftodiam & cubi­ culi curam , militum etiam praefe<fturam fb- lus obtineret. Cæterum vero divitiae & po­ tentia illum etiam ad imperii fpem inftiga- bant. N am que grandi coacftapecunia,plu­ rimum frumenti coemit,, ut tempore necef- fitatis & famis, penuria laborantes, fibi con­ ciliaret. Idque fecifT:t, nifi coorta, ob ejus inlatiabilitatem , fed itione, Commodus Im- (4) perator fibi nrovidiflet, eique caput abfein- di mandaffet. W ^

XIII. Quem adm odum omnisbonat fo- teniptu*

cietatis duo fundanc}-amenta firmiflima, Be-

tiz)io& * J u ß itia ,\ta contem tus cultus divi­

ni, 8c religionis n e g le d u s, certiflimumfolet

effe augurium, Reipub. citius interiturae.U- nus enim eft rex Regum & populi D eus, fi populus ejus mandata non fervet, ultra infe­ licem ftatum aeternae dam nationis, ftatus etiam publicus hujus feculi armis civ'libus fubvertitur. Ubi populus Dom ini deflexit à v ia , & praeceptis illiu s, continuo tyrannos fibi manus injicere experiebatur; quando fi­ lii Heli reliquerunt D ei cultum , m andata

xjib. tfanjgreßJunt> amiferunt principatum . C") Et

Deus per Prophetas terribiles fente ntias pro- nunciavit in e o s , qui non cuftodiunt prae­ cepta illius,fed â D om ino mentem avertunt. Memorabile efi igitur illud oraculum Syba-

ritis redditum, (*)

«Iu?* Sefnpererisfelix*venerans çensnuminaDivum,

Donec plus fuperis fueris venerata, virum quam, Intima Jeditot tunc & tibi prcelia f urgent.

Et quoniam multitudo nulla re facilius re­ g itu r, quam religion e, ideo multi, cum vis

non fatis valet ad ideonfequendum , quod volunt h om in es, religionis praetextu popu­ lum concitare,, ac deterrimasfeditiones

citare fblent. T alis cnimefl turba, ut hac ra ­

tione facile fa lla tu r, ad quidvis induc a-cu r. 0®) /

X IV - Solent etiam fæpius oriri feditio- I3'c* Ia' n es& controverfiæ, inter unius reip ub .ci-„*3" v e s , eoe peregrinorum in Rempub.admißorum confortio. N o n enim bene advena cum ci­

vibus confentiunt, donec eadem cum illis fentiant. dum enim cives, adventantium di- ; verfos mores pati nequeunt, contentiones fuffitantur, ab his ad manus pervenitur, ac tam diu inter fe confli&antur, donec alteru­ tra pars fuperior, alios excludens, alteri do- minetur. Sic Anno 1389, quidam , Cucullati

fra tres d iffi, celeberrimum noflrum Emporium, H olmiam afflixerunt ; Illi enim ob as alienum alibi contraclum eo confugerant, tempore Regis l i b e r t i , feditionem maximam excita?

runt, ( y) Q uippe commerciorum lucra f o lij ^ 7^;

ad Ce transferre conabantur,nulla fa&â æfti-

m atione reliquorum civium , tandemque eo perventum eft,ut advenae, Sveones impara­ tos a d o rti, magnam illorum partem neca­ rent , multosque g ’aviffimis tormentis ad- fe&os, comburerent.

otium. X V . Etiam fiibditomm ex nimia felici- Koxium ta tzotium inRebufpub. feditiones ac difcor- dias excitare folet, quod animis, fine ullo la­ bore ,cui honeftè feie dare poflm t, omni ex­ ercitio vacuis,fempernecefliim fit quidquam

cogitare; Proniores autem funt homines â natura, ad illa quae prava fu n t, quam bona facienda. Sic Appius Cl. folitus eft dicere,

Negotium -populo Romano utilius, quam otium

U )rai. fu iffe X ^ N o n quod ignoraret,quam jucun-

T*Ub'7' dus flatus effet tranquillus, fed quod ani­

madverteret , praepotentia imperiji, agita- tatione rerum ad virtutem capelcendam excitari,quiete nimia in defidiam refolvi. E t fa n e, negotium nomine horridum , Rom ana ci­

vitatis mores, in fuo fla tu continuity blanda ap* iïrtiM.pellatioms quies plurimos vitiis refperfit. (*)

N e c alia res frequétior furores civiles pepe- r it , quam nimia felicitas. Plebs in periculo conftituta, citius & facilius facit fuum offi­ ciu m , quam fi feliciter omnia funt. Secun-

(0Bod. dae res motus urbanos iaepe excitarunt, bel^

' ? u u . Ia vero coercuerunt;(Ç)

X V I . N u n c , quamvis nihil mutationis

Rerum- pwiculo fit exceptum , non axium j non

r a , non totus hic omnium rerum contextus O)

n ec aliius imperij Temper eodem loco ftare ^ rribcfl- poffit fortuna; coronidis loco addere pia- (*) c u it, quod tamen occafus Sc interitus im- fffu periorum, non fa to , (Stoico) fed inter alias, CAt' ltn quas conlulto o m ifi, (nec enim omnes re* . cenferi poffunt) caufis hifce enumeratis, fint adferibendi. Et quemadmodum illæ caufir, â natura humanâ,ejusdemque fragilitate de* . pendent; ita etiam humana induftriâ præca* veri, cum auxilio Divino, facile poffunt. Ita­ que poft enumexatas, hafce difeordiarum radices, nunc remedia, quæ adhiberi folent, nonnulla, ex hiftoricorum & Politicorum monumentis, adducere conabor.

C a p . i i. D e R e m e d i i s Q uæ concordia f e w andæ inferviunt.

I*

Q

putavi tamen in illis omnibus recenfendis

(nec vero certus illarum numerus definiri tlone COO

poteft) immorari,cum reliquas,adhalcedi­ ctas, velut generaliores, referri pofle

arbitra-ter. Itaque ut prius in fe v i, me velle ager^ hoc capite de Rem edijs, quae fervandae con - eordiae videntur infervire , breviter often- dam, illa, quae hujusmodi tumultibus ac dif- cordijs m ed eri, & ftatum Reipub* im m o­

tum ,& tranquillum conlervare, vel turba­ tum em endare, poffe videntur. Confiftunt autem ejusmodi Rem edia, vel inpracautione

providentia fie contingant; vel in oportuna emendatione, priusquam motus incipientes v i­ res accipiant, & perveniant ad effe&um per-

niciofioris perturbationis.

II. Q uem adm odum vero nautarum o p

Jenter tim i, dum mare eft pacatius, de futura, eâ-

vlvat‘ que fubita tempeftate diligentius cogitant ; Ita Principem de futura in Repub. diffenfio- ne, in praecavendo, diligentem effe oportet. Semper enim melius utilius eß in ta ffa jura

fe r v a r e , quampoft vulneratam caufam reme- ( jir fi dium quœrereW Q uoniam igitur non inve-

ni an. irt nitur refpub.quae non alat invidiam & com* Itb. ». tit. ten tion es, pro viribus operam dabit Prin-

4I* c e p s , ut ipfemit omnibus difeordiarum cau-fis abftineat, omnefque occafiones & con-rentioues exitiales, inter inferiores tollere

ac removere poflit,ne pro quibuscunque exi­ guis 8c parvi momenti rebus innovationes contingant; nec natura inquieti & ambitio- fi a n im i, praetextu melioris ftatus, praedae 8c ambitioni fuae fatisfaciant.

III. _{Cum vero nihil fit tam fandum,quod Avaritia} non poliunt habendi cupiditas, fummoperè pXdpt cavendum eft principi, ne hoc vitio animus

illius irritarus, inducatur ad invidenda bona fubditorum, quos femper ut filios fovere de^ bet ac tueri; Sed potius, fi facultates fuppe- tant, illis tr ibuere quam adim ere, confultius videtur ; P oßunt enim mali beneficijs acceptis,

ne mala molnantur, retineri, f f f cicurari rebel- ^ Th^ les(ß') Sic enim revera fe habet, ' ^ n b ,

Munera crede mihi, placant homines que Deos que **C,IS Flefîitur iratus lupiter ipfe donis,

Quidfacietfluit us f Sapiens quoque munere gaudet, Ipfe quoque accepto munere, mitis erit, ( y ) (y )ovtd

N e c a b his tam quantitas donati, confidera- de art.

tur ,quam favor donantis, nam

---acceptijfima femper

Munera /unt, Author quapretiofa facit, (fl) Epß\6.

Illi itaque imitandus erit Cimon Athénien- fium Princeps, qui femper pediflequos ha- (t) Com.

buit cum nummis, ut indigentibus flatim da- rZ .c f

IV . D ixi fùpcrius> luxuriam injblentiam

t

dium,quam fi vires luas agnofcan tPrincipes, & quid fint,quidve poflint,confiderent.Si ex divitijs fuperbiat Princeps, meminerit illas,

■publicas effe ,non fuas fed principatus, feque de te)Tho r f ^us a^ en^ infanirc- M Si propter felicita-

K- m. tem, ponat fibiob oculos viciiTitudines R e­

gum , ac Regnorum ,Im o felicitatem Xerxis, D a r ii, Alexandri M .& c. quorum Exempla latis admonebunt , quam parum fecundis rebus fit fidendum,

otium V . Haud fecus ac in corpore hum ano, dunu”" ex niraiâ quiete,morbofi faccrefcünt humo­

res,qui, nifi evacuentur,& evellantur, putre-fcu n t,ac febres aliosque morbos generant;

fie ex otio civium > 8c fùbditorum, depravati corumdem mores oriuntur,difeordiæ 8c /edi­

tiones es citantur. Eft Itaque fapientis 8c pru­

dentis Reipub. m oderatoris, ne otiofa mul­ titudo , praefertim militaris, in otio detinea­ tur,^cautius praevidere; hæc enim praedationi­ bus aftveta, honeftorum officiorum oblita, vias o b fid eb ic, viatores fipoliabit, aliaque /celera,ni coerceatur, innumera perpetrabit. Tutiflimum igitur videtur Principi, (ni ami­ cis & confoderatis in auxilia mittantur,ejus­ modi Martis alumni ) a rm a , rebellionum in*

flru m en ta , ifiis, quos in difeordias viderit p r o - ^ Tho_ mores, •) ad im ere, interdum etiam fovere

. ac beneficiis in luas partes adducere,ut refi- 9 pub. tutior reddatur.

V l.C æ terum ut difeordiis ac feditionibus Prine i- ^

exortis,ftatim ubi apparuerint, initia com -^X T primi poffint, ne res eo ducatur ut detredte- °bftan_

• • ^ zi i • \ * dum.

tur i m p e n u , itudiose curandu principi ,nam

fœpè modicis remediis confédéré prim i motus (k) 8c om ne malum nafcens facile opprimitur,^ ) r M.

Igitur mora damnofaeft, cum inveteratum ^^* fiat robuftius. initia ergo difeordiarum fta- tim debent m a n ib u s [u m m * t e llu e r e r e v e l li.( > ) de^Hjmf'

S ic, qui timent incendia, provident, ut mi­

nima ignis fcintilla ctiam extingvatur, p ff qui form idant tempe fla te m , ad prim a fa n a &* vc~ ß w a ,ß b i & f a profpicim t. < » Et quoniam

*3.C.6. nihil magis pugnat cum natura hum ana, quam crudelitas, leniter om nino efl tradan- (0 l\v popufas* fed ita, u t exorta feditionis autho-

ub, »8.‘ res, capite luant, quod adm ifirunt. (v) Et licet omnium culpa f u e n t , paucorum tamen p a : &iß*ikna fufficiet, & 8cvidendum ,num locus ma- l' lorum poenitentiae datus, fpem metumve er­

rantibus intendere poffit. Itaque m onet Li* (0 Poi. pfius (°)ut m ta^ rerum ftatu, quidam per ar-

Hb-6-c-1-tes difivngantur, quidam praemiis ad officium allidantur y nec deerunt, qui gratiam melioris $j)uv Par^ s > b°no Palico fvelint quœfïtam. (*■) qui-

lib.i. dam, apud quos verba plurimum valent, ver­

bis demulceantur, pauci vero poena affici­ antur, Et nifi Princeps in circumflandas &

conditiones y mentis aciem intenderit, in miferU cor dia &* clementia exercenda, fiet u t, in ß e v i- tiam potius qum in clementiam propendeat, (ç)

f A v

Mach, de H£C tantum ex mnpltfnma hac Materi* volui delibare.

Pol. ub. Deus T. O. M. Regem Nofirum in v iä ifs im u m, cujus prudenti,

1 'T h .ii.yig iiiq u e curet innititur Concordia, Proteres çutn in fe rm ik »

I ^ O i i c o r d i a m , rem p ro rfm A ttg u fta m at* que Divinam, quâ (olâ vigent hominum focietatestfir- màntur imperia , flant Vrbes (3 orbis, quod erudita mam exprejfam, ih publicam eniteris lucem , pulcrè * Domine Candidate , agis. _{Etenim, exieras artes inter, quibus} J^efpub: fua non modo initia, fed 0' auftus ac fafliga de­ bent , facile princeps eß Concordia ; h*c namque(ut jam ja\rn moriturus cecinit Micipfa) res parva crefcunt, ficut didcordi* magna dilabantur. Certe per jucundifßma tem- poirtsm,omnis que xtatis monumenta eunti,vix quidquam in- venatu proclmiusefi, quam hac, ceu matre ac nutrice, in imnjnenfum mudicas crevifle opes, alter* cecidijfeflorentes. Qmrn (3 ferax exemplorum hoc feculum extitit, (3 niji fàllllor, adhuc exiflit 5 _{dum alia tmperia, velut connexis}

aurae* catena civibus ,falva ejfe hac jubet publicaJalutis regivna ; alia contra, incolis in mutuam perniciem ruenti­ bus s, dilacerata ac male fana faciant diffidia, odia, bella. Sed1 r hujus rei rationes, quia prolixius ipfe oculis fubjicis, nunicc altius expedire, certus indußrix tux, nolo. Tantum Tibili, de egregiis ingenij opibus deque optimis ejusdem hifce experrrimentis, ex animo gratulor: quibus y ut honorem ac de­ cusjiccam ~Mufx parant ; ita amplius explicandis Jocum, Deus ac Piia, tria dabunt. Vale.

Eruditifsimo E. Candidato his gratular»

volebam

A N D R E A S T O R S T E N S O N I V S .

V . G.

< <C . i

A Urea di verfos fociat C o n c o r d i a cives,

“ *Àd commune jubens cunda referre borium.

H « c firmo Regem populumque ligamine vincit, Q vo fine Res nufquam Publica ftare poteft. O igitur felix, ô terqne quaterque beatum,

Eft ubi mens cvndis civibus una, folum / Benevolo adplanfu accinebat E R I C U S O D H E L 1 U S

s.S . Theol. Prof. Ord.

T I T non impatiens operttmque fitisque Colonus, Exantlat magni triße laboris onus,— Vt fruftus veniat cum tempore dulcior inde,

Corpora qui gra ta fejfx quiete levat : Sic etiam G V S T A V E mihi fecijfe videris,

Jn vita toleras pondera quaque flatu. Monfirat idem prafens Thefium congeflus acervnt,

E t quod inis lutita liberioris iter. Materia nihit hac noflra magis utile vita

Colligat humanum, fervat & illa genus. Hinc pergas facris, tua Te laus inferet athra,

Et capiti Mufa florea ferta dabunt. llluflrifs. Bjgni Thefaurarij

Alumn•