• No results found

Cogitationes politicæ de hodierna artium elegantium constitutione, cum prisco illarum habitu comparata, quarum partem primam, suffrag. ampl. colleg. philosoph. Upsal. publicæ censuræ submittit Nicolaus Georg Agander ... respondente Johanne Holmbergsson, A

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Cogitationes politicæ de hodierna artium elegantium constitutione, cum prisco illarum habitu comparata, quarum partem primam, suffrag. ampl. colleg. philosoph. Upsal. publicæ censuræ submittit Nicolaus Georg Agander ... respondente Johanne Holmbergsson, A"

Copied!
20
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

COGITATIONES POLITICÆ

D K

H O D I E R N A

ARTIUM ELEGANTIUM

C O N S T I T U T I O N E ,

C U M

P RI S CO I L L A R U M H A B I T U

C O M P A R A T A ,

' K j ? '

Quarum Partem P rim u m

,

Suffrag. A m p l . Colleg. Phi lo fop h. Upfal.

Publicœ Cenfurœ Subm ittit

NICOLAUS GEORG. AGANDER,

P o l i t i c e s D o c e n s . . < R e s p o n d h n t e

Johanne Holmbergsfon,

A n g s r m a n n o , S t i p. St i e g l e r. D i e X X I I I . Junii M D C C L X X X I V . In A u d i t o r i o G u f t a v i a n o M a j o r i H o r i s A. M. Solitis.

c5oc^:^o^o^o^oJtoc^'^oo{ooJoci5oo{oo{oe5oo5o^oo{oo5<i?5o jjoojcofcofocjo Jcc&ioJ c$*

U l ’ S A L Æ ,

(2)

S:Æ R:Æ MANTIS

SUMMÆ FIDEI VIRO,

REGIS

R E G N Iq u e

SVIO - G O T H IC I

S E N A T O R I ,

R E G I Æ

c a n c e l l a r i æ

P R Æ S ID I,

ACADEMIÆ UPSALENSIS

C A N C E L L A R I O ,

R E G IO R U M O R D IN U M E Q U IT I

a c

COMMENDATORI,

ILLUSTRISSIMO

a t q u e

EXCELLENTISSIMO

COM ITI

a c

DOMINO

GUSTAVO PHIL.

(3)

A

quo numine majus fibi folamen fperet,

fpesque arreétas fupplex

Artium chorus

ubi

potius

audeat

conftituere,

quam

(4)

in T E , COM ES ILLUSTRISSIME, CUI nom

unam Lauream Muße Vernaculæ debent.,

N il oriturum alias

,

nil ortum tale fatentes.

(5)

COGITATIONES POLITICÆ

D E

H O D I E R N A

A R T I U M E L E G A N T I U M

C O N S T I T U T I O N E

C U M

P R I S C O I L L A R U M H A B I T U

C O M P A R A T A .

--- T h e m ental vor hl fu r v e y

M a r k the f l o v rife o f intellectual day

V ie w reafons f u u r c e , i f m an the fo u r c e m a y f i n d , A n d trace each /Hence th a t exalts the m in d .

J . L a n g h o r n e .

E

xplicantes fe vires humanas pro gr ef ïî on e admirabili, in* credibilique curfu ad o m n e m excellentiam p r o v e £ t a s d o c t r i n a r u m difciplinas, in Tola, q u a m ad u n u m o m n i b u s gentibus in aliis, c arius c o n t em pl ar i licet G r æ c i a , cujus dici v i x poteft quanta fuerit vis in t o t u m t e r r a r u m o r b e m fapien- tiæ luce c o l l u f t r a n d u m , ac cujus in b ene mor atis & b e n e c ondituris civitatibus,felici q u o d a m caufarum r e c i p r o c a n t i u m circulo, gloria v i r t u t e m p e p e r i t , conciliavit g l o r i a m v i r ­

tus. Phidiaca m a n u fcuipta m a r m o r a gloriofos l o c u t u r a l a b o r e s , laudisque praedicatores tot nancifcente quovis h e ­ r o e , q u o t fuere cives,fuoe cujusque felicitatis ftudium c u m u n i v e r f æ c o m m o d o reipublicæ coalefcebat. A d d e v i n c i e n

(6)

6

d a m h o m i n u m i n t e r ho m i n e s focietatem , arque a d efffo- d ie n d a & in a f t u m p r o d u c e n d a re£ti honefïique f e m i m a , i n g e n i o f a Hellas artes e le g a n te s, c o g n a t æ m e n t i b u s hm« manis pulcritudinis fenfum excitantes v i v i d i o r e m , cemfu-

it efficaciiïimas. Qiias q u u m liberalis educationis o m n i i s , o m n i s q u e h u m a n it a ti s , u nd e etiam n o m e n i n v e n e r e , fcon- t e m efle u b e r r i m u m c r e d e r e t , nullamque fineret vitæ p>ar- t e m vacare adminiculis i l l a r u m , præclara e vafe re publiicæ felicitatis inllrumenta. Quibus f a pienter adhibitis,. r e : m - pu bli cam juvaturi fpiritus in animos te n ero s atque moilles i n f an tu m mature influebant, q u o r u m balbuti en tem exeivce- bat l i n g v a m dulce ante, o m n i a patriæ n o m e n , adulthcori- bus a n n i s , admirabiles fui a m o r e s excitaturae. Praeter llau- d e m nullius rei avaris juve num m e n t i b u s , pulcerrimnum u nd i qu e oc cu rr e b at f p e & ac ul u m , egregii cujusque exeem- pli d o c u m e n t o r u m in illuftri p o l i t o r u m m o n i m e n t o . I n ­ ditos a natura hominibus honelfaris igniculos a c c e n f u r a a & m a g n i t u d i n e m animi fpirantia m o n u m e n t a , defixis l o r n g a a dt e n ti o n e oculis, contemplantis ju v e n tu ti s p e é t o r a geune- rofi ad præclara impetus p er ten tarunt. M i i .t i a d e i s in ne^m-

publicarn meritis ftaruta t r o p æ a gloriae cupidinis c o n t a g i o ­ n e c o r r e p t i T h e m i s t o c l i s d i u r n a m n o £ t u r n a m q u e i n a te r-

pel lar un t quietem. U l t r a , q uam mo rtalibus d a t u m cell:, p r o v e £ f o r u m facinorum p r o v e n t u efflorelcens vete rum i ae­ tas propofitis publica au&oritate ampliflimis d e b e b a t u i r la­ b o r u m ac periculorum in c ita m entis , & e x ard efce n ti pa­

triæ a r n o r i , cujus facra voce f e m p e r r e f o n a b a n t t h e a i t t r a , o r a t o r u m calebant p e d t o r a , cujusque ad e m o lu m e m t tu m h a u d minus quam o r n a m e n t u m , elegantes artes amitc;ilft- m o c oncentu confpirabant. Muficen, poelin , rh e t o ri c e .e n , hifforiæ q uoque pr o f am o r a t i o n e m , plafticasque arteiss o- m n e s in c o m m u n e m publicumque ufum confe rens ffTapi- entilîima G r æ c o r u m na ti o , in lingulis, ad eam mettaim ,

quæ fit a d omn is polleritatis m e m o r i a m g l o r i o f a , c : o n -t e m i -t o

(7)

4 " & 4 * 7 t e n t o ftudio curfuque pervenit. V i d e r e fuit illic con- ctirfantes in O l y m p i a m vallem cives fvavem in c ly to ru m a u d i t u r os g e f t o r u m e n a r r a t i o n e m , p ræ e unte H e r o d o t i

j u c u n d a v o c e , quam p r o n i s accipientes auribus fortiftimi v e t e r a n i victricibus innixi a r m i s , fublato identidem c la­ m o r e , patriae praeconem gloriae falutarunt. Q u a q uidem r a t i o n e , fortitudini aliisque reipublicae profuturis aufis fua c o n f t a b at æternitas ; accendentibus gloriae c o n te n tio n e m c o r o n i s , t r i u m p h i s , ftatuis, p r o republica o ccum bentium c i v iu m elogiis c o r a m m a g n a populi corona p r o c l a m a n d is , a m p l i f t imamque artium magiftris fuppeditantibus faculta­ t e m i n g e n i i e x p r o m e n d i , atque oftendendi d iv in a m ani- m o s q u e m o v e r e va lent em vim artium in genuarum. Cu- jusmodi fruCtuoforum g ener i hum ano in d itu ro ru m nul- i u m , nili pa r en t a n d i munus hodierni aevi c o n f v e tu d o u- furpar. Q u i d ? quo d innume rabile m lle m m a ru m feriem o f t e n d a t , ampliftimave fuis cervicibus munia fultineat ne- celfe e l t , qui qualemcunque virtutum m e n tio n e m fuarum, vel p o ll f a t a , audeat expeCtare. Itaque m o rt a liu m q u e m ­ vis fuse unice commoditatis ftudio t e n e r i , o m n i poftha* bito publicæ rei e m o l u m e n t o , cce pif te ,a c praeclarae q u o n ­ d a m aemulationi laudis fucceftifle q u e n d a m inertiae t o r p o r e m , mirabitur n e m o , nifi quem omnis fugit r e r u m h u m a n a r u m t e m p o r u m q u e n o ftro ru m conditio.

I d o n e a r u m vitae artium in v e n to res, atque illuftri ac p e r v a g a t a m u l t o r u m & m a g n o r u m in o m n e g e n u s h o m i ­ n u m l a ma m e r i t o r u m fruentes inter h e r o ë s , Virgiliano in E l y f i o , nivea cinCtos t e m p o r a vitta, e m i n e n t vates, j u r e g l o r i a n t e s , perduCIis ad rationis ufum mortalibus p r i m a s fe leges fanxifte ( i ) , focietatisque vinculo beatos

A 2 e o r u m

C i ) Quinque librorum clafticorum magna pollentium auftoritate apud Sinenfes, fecundus odis folummodo carminibusque continetur,

L o n f u c i o tefte, leges morumque tradentibus praecepta. Hi ft. de

(8)

8 t y t y t y

e o r u m animos inflammafle ad belli artes fludiisque paccis illos adremperafle. Q u u m tor t a n t a r u m q u e ut il itatum coon- ful tri x fit harmoniae filia Poclis, nullum humanae i n v e e n - t u m follertiae p e r v a g a t a m seque habuit a d m i r a t i o n e m , ac c a r m i n a poetarum c i v i n o r u m animi q u o d a m i mp e ru & vi naturae atque ingenii c o n c i t a t o r u m , vaftiffimasque u n i v e e r - fi regiones phantafiae c i r c u m v e c t o r u m alis. Cujus nequua- q u a m mortalibus fruftra concefiae facultatis ope ut a tenne- ris infantes ungviculis ad v i v e n d i rationes p e r d u c e r e e n - t u r , non t emere quaevis ac citra delectum illis o b t r u u d i pafla eft antiquitas, fed h o n e f t u m aliquod m o n e n t e s aau- c tor es junioribus in Hellade m e m o r i t e r addifcendi rracide- b a n t u r ( i ) ; ad o m n e s civilis foderatis o r d i n e s adconm- modatis carminibus urentibus Graecis ( 2 ). C l a r o r u m \ v i - r o r u m laudes atque virtutes ad imitandas j u v e n t u t e m akla- c ri ora redditura c a r m i n a , in epulis, v e t e r u m K o m a n o r u u m m o s fuit decantandi ( 3 ). V i r t u t i & fapientiæ amica \ v e - t e r um aetate, genuini vates n o n vana q u a d a m i ngenii cos- tentandi gloriola c o m m o t i ad p a n g e n d a c a r m i n a accidn- gebantur, verum m e l i o r e m ad frugem fuos r e v o c a t u r i ci­ v e s , inque ardua virtutis via facem i n g e n i i p r a e f e r e n d d o , excitandaque in animis e o r u m verae vitae c o g i t a t i o n e , ( o f ­ ficia hominum illis grata reddituri. C o m m e n d a t r i c i s que on- d a m virtutum civilium poëfeos adeo c o n v e r f a h o d i e i r a ­ tio eft, ut pl e ru mque non nifi ad do£tam q u a n d a m hho- m i n u m animis v o l u p t a t e m a d f e r e n d a m , t a m q u a m prrae- cipuam metam t e n d a t p o e ta nt i um induftria. Q u o t u s enbim quisque invenitur r e c e n t i o r u m p o e t a r u m qui ejusmodi e- mineat fpiriru, quali t u m u e r e Ap ol li ne pedfora H o m e r r i ,

S o p h o c l i s , A e s c h y l i, E u r i f i d i s , atque H o r a t i i ad p o j p u -

lum Romanum fublimes feribentis odas ( 4 ) . Q u o d

1

ft

epifloo/œ

*

f i ) X e n o p h . Conviv. Cap. ITT. §. 5.

( 2 ) Hift.de 1’ Acad. des Infer. & B. L. Tom. IX. p. 347.

( 3 ) V a e e r . M a x . Lib. II. Cap. I. 10.

(9)

epißokc aâ Uraniam, puellœ Orkanen fis al i o r u m que e jus dem c o m m a t i s o p e r u m au£tor Htiusmodi p h a n t a f i æ fetus fu ffo- c a v i l f e t , facræ Virtut is aræ eos i m m o l a n d o , t u m v e r o plus me n t i s q u a m lin gvæ h a b i t u r u m f o r e t d i f t u m q u o d de fe praedicare fustinuit :

i

A chanter la vertu j ' ai confacré ma vie.

Sa n c t u m poë tæ olim n o m e n a veteri g l o r i a ad c o n - t e m t u m & h u mi li ta te m effe abjc£tum, vel ex ævi noftri

p a t e t c o n f v e t u d i n e , tinnula q ua dam l ingvæ volubilitate prae­

ditis n o mi ni s hujus h o n o r e m dare haud d u b i t a n t i s , n ihi l lic et , in quo q u i d q u a m fani coloris i n f i t , o f t e n d e n t i b u s , n e d u m q u o d alat ani mam m e l i o r e m q u e te r e d d a t valen« tibus ad ferre.

A n t i qu iï îî ma c ar mi ni s fpecies l y r ic a c o n t i n e b a t u r p o ë - fi: f p i r a n t e m q u e in v e t e r u m odis audaciam d i t h y r a m b i ­ cam i n q u e H e l i c o n e bacchanris i n f t i r £ t u m , cujus v e r a m v i m r e c e n t i o r e s L y r i c i r a ro affequuntur, mufices peperic c o n c e n t u s ( i ). Qua vivid illima affe£tuum i n t e r p r e t e , uni- v e i l a m e x p r i m e n t e n a t u r a m , flammasque Jovis fonitusque i m i t a n t e O l y m p i , potentius nullum exftat o r g a n u m t u m ad r e m i t t e n d o s animos tum c o n tr a h e nd os .

1

antam v i m Mu fi cæ t r i b u e r e G i æ c i , ut cantibus i m m u t a t i s , m u t a r i c i v i t a t u m ftatus e x i h i m a r i n t ( 2 ) , hocce v e r t i c o r d i æ e l o ­ quentiae genus in praecipua p o n e n t e s parte b o n æ e d u c a ­ tionis ( 3 ) , praeclaros virtutibus f u b d i t u r u m alacritatis fti-mulos. In legionibus R o m a n i s c o r n u um ac t u b a r u m c o n ­ centus q u a n t o fuit v e h e n entior, t a n t o R o m a n a m in bel­ lis g l o r i a m ceteris p r a f l i t i l l e , ait Q v i n t i l i a n u s ( 4 ) * Ci-

t e r i o r i t e m p o r e , fatali d i v o r t i o , a g e m i n a f o r o r e poëfi

fe-A 3 jun£ta

( 1 ) Cfr. Difcours fur P i n d a r e par M. De Chabanon: Hilt. d e

l’ Acad. des Infer. & B. L. Tom. X X X II. p. 455*

( 2 ) P l a t o Lib. IV. de Republ.

( 3 ) W i n i c e LM. Gefch. der Kunlt des Altertb. I. T h . p. 27*

(10)

8-jun£ta mufice priftina ad fingendos animos forniandosqque vi d e f t i t u i t u r , adeoque veteri de faftigio eft deje£ta, ut a fide p e n i t u s a b h o r r e a n t effe£lus ejus a d m i r a n d i , quaos i do ne i u tiq ue ausiores p e r h i b e n t ( i ).

N u m e r o s mufice duplices h a b e t , in vocibus & : in c o r p o r e ( 2 ) ; q u o r u m cum poëfi illis, hifce v e r o cum faal- tatione p r o x i m a adfinitate coniungitur. Qiiæ ingenioofa ars f e r m o n e ta citurno & eloquentia mura figna affe£luujm o f f e n d e re apta eft: in quo lingulis utitur m e m b r i s , ur tcot- i dem lingvis loquentibus. H a u d v u l g a r e m v e r o ejus ffo- r e v i m in animos h o m i n u m m o v e n d o s , omnibus erit conm- p e r t u m , q u i , q u a m ftupenda corpus h u m a n u m venultaate e m i n e a t , cogitare v e l i n t , quidque cum geftuum moruunm- que conjun£ta varietate efficere htecce valeat venuftaas. Pedbora p e r m i f c e r e ii mufice f o l e t , longe altius faltatio in a n i m o s erit defcenfura, mufices, qua carere n e q u i t , utecns c o n f o r tione. Lacedaemonios (altationem q u a n d a m , tanm- q u a m ad bella q u o q u e u t i l e m , habuiffe inter exercitariao- n e s , fcimus. Chara£teriflicis v eteres u tebantu r choreeis vel p r o p r i o s g e n t i cuidam mores a d u m b r a n tib u s , vel f f a ­ cta imitantibus fingularia. In hac vanitate fæculi & mcol- litie h o m i n u m , turpis m u l t o r u m mentibus in fidet e r r o o r , q u o fibi p c r f v a d e n t , faltationis nullum alium e f fe fin e n m , q u a m ut dele£tationem m e r a m vanaque pariat gaudia. I- taque negligenri huic arti quod in animos h a b e re pofffet

i m p o e

-( 1 ) fV e are to confidet- that the M u fick w ith the ancients was o f f <i

larger exten t than w h a t we call M u fic h now a days: fo r P o etry ,r n d Datan. ring ( o r comely m o t i o n ) were then accounted parts o f M u f i c k , when M uficick t a r r iv 'd to fome perfection - . - f p bat we now call M ufich is hut what t the called H a r m o n ic h , w hich was hut one p a rt o f their M u fick ( confifling o f w o r d s , vcrfe , voice, tune , inftrumeut and a cting) , and we are not to e'xpveçt the fa m e effect o f one piece , as o f the whole k fc . T h e ft range effeftts r re­

ported o f Mufick in former tim es, examined by Dr. W allis, Philofopph. Tranfaft. abridg’d by John Lowthorp. Vol. I. *p. 618. 619.

(11)

8-i m p e r 8-i u m , ocul8-is f o l u m m o d o p l a c 8-i t u r æ , hod8-ie exerc8-it8-i8-i locus publicus fupereft n u l l u s , nifi in fcena : hic autem nullius fere eft m o m e n t i , quum n o m i n e tenus vix nota amplius h t , cui olim fubnixa f u i t , ratio p a n t o m i m o r u m # ad q u a m e u n d e m in m o d u m fe habet falratio, ac poëfis ad p r o f a m o r a t i o n e m . Cujus quidem o p e , ad D r a m a r u m v i m f o v e n d a m a u g e n d a m q u e o m n e s olim perfonas diver- fosque vitæ o r d i n e s , r e g e s , h e r o e s , t y r a n n o s , d iv ite s , p a u p e r e s , u r b a n o s ho m in e s rufticosciue e x n re fT ir ant-i-

q u i t a s , e conditione cujusque & i t i o n e , qtfod m o v e r e a nimos foret a p r u m , eligens. D e p e r d i t a s inter res du- d u m n u m erata hæcce facultas, actioni theatrali quam fit n e c e l i a n a i n d e i n t e l l i g t t u r , quod incidant t e m p o r a q Ui . b u s , multo magis c o n v e n i t indoli p e r f o n æ m e m b r a alia q ua m l i n gva m m o v e r e , ac ftupentibus f o l u m m o d o trefti- bus nullo autem fermonis uti adparatu. Q u a e loquentia c o r p o r i s deft,tuti h o d t e a r t m c e s fcenici, ejus l o c o , i n e p t u m fæpe a d h i b e n t v e r b o r u m ftrepitum, f t r o p h a s a d p e l l a n t ,

(

tirades

), qui bus durantibus fufpenditur aflio theatralis ,

ac g r a v i (limorum d r a m ar u m feries interpellatur ( i )

O b ji c i en d is phanrafiæ nobilium r e r u m im agin ib us, ad t r a n s f o r m a n d o s gentis cujuscunque m ore s , fabulæ D r a - m a t i c æ , utihflimo înftituro , f pe ftandæ p r æ b e r i po Hu nt in t h e a t r o , quod i n d a r tribunalis e ft, ubi vitia caftigentur. A d i e l i g io n e m adn in i f h a n d a m & triumphales vivflorias illultrandas fcenici olim adhib eba ntur l u d i , follemnique illorum a d p a r a t u , clariffime exfplenduit artium majeftas , cujus vix levem c o n f e q u im u r u m b r a m . Paucis h o m i n u m ce n tui iis in o b l c u i o q uo d a m theatri a n g u l o , hodie (e o b ­ lectantibus , ad off og int a usque millia civium capacia rhe-

atra A t h e n a i u m incolae Romeeque olim concurfabant. A d ­ m o d u m anguftæ hodiernae fcenae n o n nifi unicam e x h i ­

b e n t

( i ) Cfr. Oeuvres de M. D i d e r o t Tom. IV. de la Poëfie Dra*

(12)

b e n t a d i o n e m , q u u m t am en n u n q u a m n o n p l u r e s f i n m u l exiftere in r e r u m d e p r e h e n d a n t u r n at ur a , unitis v i r i h b u s fortius a n i m o s f e r i e n t e s ; qua r a t i o n e E u m e n i d u m f c e a a a m inftruxit A e s c h y l u s . A d haec i n g e n s f p e d a n t i u m n u n m e -

rus q u a n t u m cen fe nd us eft valuifle ad p r o p a g a n d a m vi q u a d a m c o n t a g i o n i s a f f e d u u m v e h e m e n t i a m , & a u d o r u u m D r a m a t i c o r u m a d o r u m q u e in praecordiis æ m u l a t i o n o e m laudis fufcitandam. Viluiffe h o n o r e m theatri p r i f t i n u n m , c o r r u p t u s a r g ui t c h a r a d e r f c e n i c o r u m artificum , foli \ v o ­ luptati alienæ f e r v i e n t e m diffolutamque efficientium g g r e -

g e m ; c h o r a g o r u m olim æ d i l i u m q u e diligenti & a u d o o r i - bus & a d o r i b u s f u b j e d i s i n f p e d i o n i ac c e n f u r æ ( i i ). H o d i e r n a fcena avaris relicta inftitoribus ab otio ac ( cu- riolitate p a u c o r u m civium l u c ru m c a p t a n t i b u s , publilica nulla amplius exiftunr f p e d a c u l a ; neque d e p r e h e n d e r i s t h o ­ d i e r n o s D r a m a t u m p a t r o n o s , ex p r e ti o e o r u m ac digniiita- te l i n c e r o v i v i d o q u e fenfu c o n c e p t a , q u i d q u a m ad ea i j u­ v a n d a contulifle. Cui rei indicio eft G e r m a n i a e P r i n n c i - p u m c o n f u e t u d o in aulis fuis v u l g o h o m i n u m praeclulifis, I t a l o r u m & F r a n c i c o r u m alentium m i m o r u m g r e g e m ,

1

hi- ftrionalibus facetiis quaeftum in t h e a t r o f a c i e n t e m , ne 1 h i ­ l u m q u i d e m ad a ni mo s civium f o r m a n d o s , vitam difjfpo- n e n d a m a d i o n e s q u e r e g e nd a s p e r t i n e n t e , v e r u m ad diciem aliqua o b l e d a t i o n e c o n f u m e n d a m .

Re nafcenr ibus artibus fingulis cunas praebens Iraalia T r a g i c a m M u f a m f ove re valde fore apta debuifie v i de r ir ur , q u o d d u æ , quibus i nni ti tur T r a g c e d i a , c ar dines , c o m n m i - ferationis n i m i r u m t e r r o r i s q u e a f f e d u s , calamitatibus c o r - t u m debeant. T e m p o r i b u s v e r o illis fervirutis e t o r p o r e ; e- l u d a t a s Italiae civitates licet d i f t r a h e r e n t c r u e n t o diffiddio f a d i o n u m c e r t a m i n a ; iftius t a m e n aevi T r a g i c a in pooëfi t e n t a m i n a r u d e m ultra d e b i l e m q u e G r a e c o r u m

Latinno-r u m q q u e

(13)

4

**

4

* *3

n u m q u e p oërarum haud p r o g r e d ieb a m u r im itationem ( i ). G i l o r i æ ac fo rtitu d in is affectus fpe&anrium in a n im is ci- cins ( 2 ) , atque ad r e m p u b licam & vitam c o n f o r m a t a Græ- ccorum T r a g c c d i a optimatum calamitates vividis coloribus d c e p i n x ir , e o c on fiiio , ut plebeji & inferioris co n d ition is h c o m i n e s fu a c o n t e n t i forte t r a n q u illio r i, aequitatem le ­ gitim juftitiam que tanto pluris d ifceren t æftimare ( 3 ). F u ­ it liæ c q u o n d a m virtutis f c h o l a , multum juvans o m n e m d i i f c i p lin a m c i v i l e m , m o ru m q u e e m e n d a tio n em . T r a g o e . diiæ A lctftis f c o p u s fuit o f f e n d e n d i , fidem conjugalem at-

qiue h o f p i t a l i t a t e m fuis n um quam praemiis fraudari. Pr- LMDF.M inter O r e ste m q jje d ia lo g u s arguit o m n iu m vivi- d i i f l i m u m a f f e f t u u m amicitiam veteribus fuiffe h a b itam 3 utt f r i g i d a m v e r o hanc refpuerunr r e c e n n o r e s V en eris c e - ftium M e l p o m e n i adaptantes : e x quo ab illa vera Tragoe- diiae i m a g i n e receffere. I n d u £ lu m fibi m ollitiei c o l o r e m feervantibus m o r ib u s a noftris o m n i n o abhorrent antiquae faibulæ T r a g i c a e , quæ h o d ie agitantur ( 4 ) . E x Afia p o- tiius & A m e r i c a Tragoediarum argum enta conquirunt Franci q iuam m e d ia e civitate fuorum h eroum res geftas e. g. H e n r i ­ c h I V , cui t a m e n im m ortali p rincipi n on nihil referunt aceceptum. H i n c q u a m v is f e r v e n s T r a g i c o r u m poërarum im d u ftria o m n i dellituta fuit vi & efficacia ad publicos

g e n

-( r ) Cfr. Chefs - d’ œuvres Dramatiques Tom. I. Difcours Pre-

lin ri. p a r IVl. M a r m o n t e l . p. 3 0 .

( 2 ) E * e rc itu i Athenienfium p ra fu it S o p h o c l e s , cujus diciio ma.

gm ifica & fu h h m is animum redolet beUkofutn. J. G r o n o v . T h e f a u r . G ræ c .

Avntiqu. VoJ. X . p. 775.

( 3 ) S h a f t e s b u r y , C a r a & e riftic s V o l. I . p . 1 4 8 .

( 4 ) Oh* on reprefinte à B e r n e , à Z u r i c h , à la Haye P ancienne

tjyvrnnnie de la maifon d ’ A u t r i c h e , /’ amour de la patrie & de la liberté noons rendra ces pieces interejfantes ; niais q u ' on me dife de quel u/age fo n t

ic n les tragedies de Corneille, isf se qu' importe au peuple de Paris Pom- péét ou Sertorius. J . J. R o u s s e a u , J u l i e I I . P a r t . p. 137.

(14)

* 4 <

4

*

t y

t y

g e n t i s hujus m o r e s c o n f t i t u e n d o s ( i ). R e p r e h e n f i o n e ' d i g n u s eft C r e b i l l o n f c n i o r iftiusm odi c o l o r i b u s C a t i l i ­ nae a d u m b r a n s f c e l u s , ut nec c o n t e m n e n d u m , n e q u e e- m e n d a t i o n e m m e r e r i videatur. V o l t a i r e Orofmane Cuo &

Tnncrede, arque S a u r i n in Beverley a u t o c h i r i a m f v a d e n t . A d m o r t e m libi c o n f c i f c e n d a m A n g l i s n o n nullis a u c t o ­ r e m ifuifle A d d i s o n i s Catonem a c c e p i m u s ( 2 ).

G r æ c æ T r a g c c d i æ q u a n d a m e x h i b e n t i m a g i n e m , l i ­ c e t ei d e ftru en d æ i n f e r v i a n t , Dramata m i r a c u l o f a , Operas

a d p e l l a n t j in quibus h o m i n e s fonis m a g i s q uam r e b u s f e n lib u s q u e captandis a d f v e f c u n t ( 3 ) . H o c ad D r a m a a d ­ o r n a n d u m o m n e s fere artes e l e g a n t e s c o n f p i r a n t m a n u s-

q u e jungunt : quarum lingulae q u u m naturae c o n t i n e a n t u r i m i t a t i o n e , ad v i m m a g i c a m illarum u n i t a m o f t e n d e n d a m , fabulam e l i g u n t , i n e p t o o m n i n o co n lilio . Fabulofae e n i m materiae i n g e n t i adeo m a c h in a r u m i n d i g e n t n u m e r o , p o e ­ t a m c o e r c e n t i u m ut v i n c i r e a & i o n e m v e l e x p l i c a r e , per-

f o n a r u m v e e ffin g e r e c h a r a & e r e s , & affectus c i e r e aeger­ r i m e

( / ) J1 paroit d ’ abord fingulier que ce g ra n d homme ( Pierre Corneille) n' ait pas eu plus d' influence f u r le cara&ere de la N a tio n . I l fe m b lc qu' il etoit f a i t pour lui donner plus à ’ energie iC de gi nudeur ; mais le getlie du C a rd in a l de Richelieu p ieva lu t J u r celui de Corneille. L e M i n i f l r e ayant a fferm i /’ a u to r ité de maniéré qu' elle « ’ eut plus rien à redouter des feccus- f e s d' une liberté expirante , le Poète f u t fu b lim e &T R o m a in en p u te perte. Racine , par fon ftyle e n c h a n te u r, & par la route q u ’ il c h o iftt, entièrement oppofée à celle de f o n predecejfeur, acheva d ’ amollir la N a tio n . Corneille plus j a l o u x d ’ etonner que d' é m o u v o ir, avoit fa i t de I’ admiration le principal tes- f o r t de fes Tragedies. Racine y fu b fti tu a I' interet. L ' a m b itio n , la politi, que , /' amour de la liberté difparurent inferfihlement du T b e a t t e , pour fa i. f e place à une pajflon plus to u c h a n te, & le cœur donna des lo ix au gettie»

Mémoires pour fervir à 1’ hifloire de Littérature depuis François I. jus-

q u ’ à nos jours, par M. P a l i s s o t de M o x t e n o y .

( a ) G. W . . A l r e r t i , Briefe über den allerneueften Zuftande der

Religion u. Wiflenfch. in Groll'-Britannien I. Th. p. 80. V3 ) V o l t a i r e , Poétique Uv. VIII. Chap. 8*

(15)

A' y ry JSfeM

r i m e polfit ( i ) . N u l l a m fere a d h i b e n t c u r a m , ut D r a ­ mati huic ne ce fl ariæ pi£turæ r e b u s , faltatiove ( 2 ) actioni c o n g r u at. Praeparandi a n i m o s ad accipiendam v i m c a r m i n u m , afte£tusque po ët æ cogitatis c o n v e n i ­ e n te s excitandi ufus ac coniilium inulices eile debe­ ret. Haec v e r o ex pedilTequa q u o n d a m p o ë l e o s , d o m in a ejus facta hodie eft; in eamque effœminatam quamVis & i m p u d icis m o d is f r a f t a m , m e n t e m q u e langvidis liquefa­ c i e n t e m v o l u p t a t i b u s , p h i l o f o p h i c o fcilicet h oc faeculo, i m p e n d u n t u r fumtus ( 3 ) n o n exigui.

A d j u v a n t e rifu i p f o , in virtutis amorem fleftendi a- n i m o s h u m a n o s feftivæ T h a l i æ i ng en iofa eft facultas. C o m -

cediam illam l e g e m v i t æ , civilis confvetudinis magi- ftram , majori c u m fru£tu n e m o e x e r o u i r , quam gravis reipublicae q u o n d a m Athenienlis cenfor A r i s t o u h a n f s ,

cujus comoedia Pefpis^ judiciales magiftratus e m e n d a t u r a

conti-( i ) A l g a r o t t t , Eflay fur 1’ Opera.

( 2 ) J t voudrois bien q u ' on me dit ce que fignifieiit toutes ces d a n jes,

telles que le m e n u e t , le pa/fe p i e d , le rig a u d o n , /’ allem ande, lu f a r a h a n d e , ou I' on f v i t un chemin tracé? Cet homme f e déploie avec une grace infinie. I l ne f a i t aucun mouvement où j e n' appercoive de la fa c ilite , de la douceur de la noblejfe ; mais q n 1 efi - ce q u ’ il imite ? Oeuvres de

AI. D i d e r o t , T o m . IV .

( ? ) L e gout de la mufiqne efl devenu general; les princes ont j - gé q u ’

i l etoit de leur grandeur d ’ avoir dans leur cour des hommes , qui tantôt fla tte n t leurs oreilles , ta n tô t les étourdifient par les Jotts de leurs inftt umens. L e f e u roi de Pologne payoit cent mille ecus la reprefentation de chaque o- pera nouveau ; le roi de Portugal a donné un million d ’ écus à / on 6 kam»

mes mutilés dont la fo n ctio n etoit de lui chanter quelques ariettes ; la R u f- f i e , qui ne connoi/foit pas une note au commencement de ce ftecle, a pris tant de gout pour les memes a r ie tte s , q u ’ elle paie mieux un chanteur qu' un gen era l: les A n g la is , plus mode f e s , ont f i x é à 30,000 liv. tournois les ho­ noraires d ’ un muficien q u i leur en chante j o datis I' année; I' opera de Pa­ r i s , établi p our d iv e rtir les gens o i/tfs , coûte annuellement à l’ état 7 00,009 liv. , qui f o r m e n t j u f t e la fo m m e q u ’ il fa u drait pour nourrir 21100 citoyens qui meurent de f a i m . L ’ Efprit des Jo u rn au x , Juin, 1781.

(16)

c o n t i n e t u r difciplina. Q u a m in imitationis Ubi propofuic e x e m p l a r J. R a c i n e , o pus c o m i c u m

(les Plaideurs)

ela­

b o r a n s , in q u o ab o m n i b u s t a me n m o r u m praeceptis abs­ t i n e t judicibus & advocatis fuæ nationis inculcandis. P e r ­ v a g at o h o d i e r n i C o m i c i l a b o r a n t v i t i o , quod ridicula quo-

r u n d a m dignitatis g r a d u u m v e n e r a t i o n e praepediri n o n ni­ li iis adhaerentes naevos o b f e r v e n r arque infectentur

j

qua r e utilitas fcenæ Comicae i m m i n u i t u r , ad inferioris fortis h o m i n e s contagio- q u o d a m p r a v a s traducentis o p t i m a t u m c o n f v e r u d i n e s ( i ). C i r c a produCta in f cenam vitia C o ­ micis antiquis nil o m i t t e n t i b u s , quo a g g r a v a r e t u r ita h o r ­ r o r t u r p i t u d i n i s , ut obrutae iis p e r f o n æ n e q u e laudis ulli­ us nec. gratiae fpeciem i ndue re poffent;; fæpe v i r t u t e m r i ­ d e t , vitiis adplaudit h o d i e r n a Comoedia. G r e f f e t i a n æ C o m œ d i æ (

Méchant

) p a l m ar i a p e r f o n a p r o b i s h o m i n i b u s vel c o r r u p t i s a fe vel proculcatis infultans e g r e d i t u r , n o ­ v a m m i n a b u n d a illis ignominiae notam. Nequitiae g r a ­ t a m , amcenamque vitiis fpeciem affingit M q l i e r e in pe-

riculofiffimo bonis moribus- D r a m a t e

(George D andin

) , i n q u e

(A v a ro )

filium e x h i b e t p2tris fui o b j u r g a t i o n e s

f ubfân nantem..

Ignorantiae ac fuperftitionis caligine oppreffiam in E u r o p a m Arabes- O r i e n t a l e m t r a d u x e r e f i & i o n e m , m o r i ­ bus in O c c i d e n t e ’ tunc v ige nt ibus a d p r i m e c o n g r u e n t e m ; e qua cruciatarum e x p e d i t i o n u m figmentis amplificata, hi- floriae fpecies fabulofa emerfit diCta

(R om ance)

, i n c a n t a ­ m e n t i s ac prodigiis referta. Q u a m p r o x i m e fecutaeft d e ­ b i t a r u m H i f p a n i s

Novellarum

na£la n o m e n fiCfititia n a r r a ­

t i o , h u m a n i t a t e m magis q u i d e m t a n g e n s , fed m e t h o d o a n a t u r a a b h o r r e n t e : nam q u e m a d m o d u m n e c r o m a n t i æ in- t e r v e n i e n t e o p e r a in illa g e r e b a n t u r res o m n e s , ita in h a c p e r technas & fabularum, t o r m e n t a praecipitabatur

e-

nar-( T) J- J. R o u s r e a u , Julie II. P. p ; 140. D i d e r o t , Tom. V..

(17)

399-n a r r a t o r i s fpiritus. Cujusmodi defe£his o r i u n d a s e F r a n ­ cia p e p e r i t Heroicas Fabulas Romanenjes ad a m o r e m ac c e n­ d e n d u m h o n o r e m q u e c o mp ara tas, fabulasque recentiores c u m m y t h i f lo r ia confundentes, Quibus f u ccedentes par*

Novell# A m atori# fubtiliorem affe&us hujus p a r t e m m i ­

n i m e t a n g u n t , fed diflblutam l i b i d i n e m , & inconftantes i n c u l c a n t amores. F r i v o l a haec confverudo p e r t o t a m vi- tæ a g e n d æ r a t i o n e m fe diffundens officiis graviffimis fu- u m i n d u c i t colorem. Iftiusmodi amoris affe£lus e am e x ­ e r c e n s aetatem , qua m a x i m e flexiles ac fequaces h u m a ­ ni f u n t a n i m i , defultoria e m i n e n t e m levitate efficit chara- £1e r e m , mollitie eos ffangente n e r v o s quibus a r m a ti m o r ­

tales fublimes res fequerentur. H e i c , n o n v i l i o r i b u s , ut in comoedia fleri a m a t , h o m i n i b u s d a n t partes animos c o r r u m p e n d i , fed pofltis in alto dignitatis g r a d u perfo- n i s , q u a r u m nobilitate p r a v a nobilitetur libido. Confti- t u e n d i a n im i habitus caufa legi folitæ fabulæ R o m a n e n ­ fes a d u l t e r i a , leviflimas ut offenfiunculas, t r a £ îa n r , fart- t u m n o n p r o virtutibus ea habentes. Quales q u i d e m p e c c a r e d ocentes hiftorias diurna n o & u r n a q u e v e r fa n t m a ­ nu e l e g a n te s & politiori c o nf verudine fvetoe feminae, q u a r u m , delicatiorem ob t e n eritu dine m t e m p e r a m e n t i m o l l i t u d i n e m q u e , p h a n t a f i a p r a v o r u m afFe£tuum v e h e m e n ­ tiae v a l d e eft obnoxia. T u l i t ta ndem aeras c iterio r F a b u ­ las vitae h o m i n u m ac confverudinis im a g in em e x p r i m e n ­ t e s , q u a r u m dialogi totidem funt fcenae, ideoque pari c u m comoediis paflu a m b u la n t ( i ). Q u o d D r a m a t i c a m

a d

( i ) Quelle fiiurce d'' inftruclions (le s romans qui contiennent des

peintures des m œ u rs ), f i une philo fnphie vertueufe en etoit I’ finie, få r a s *

fe m b lo it f o u s les y e u x to u te r les combinaifons pojfbles de la vie pour en com- pofer un to u t moral. L a verite eft bornée, la fiction tie /’ eft peint —

/ ’ une ne oouvoit attaquer les vices que par des reflexions abftraites, ou des

f a t y r e s perfonnelles ; I' a u t ' e peut fe u le les d em a fq u tr avre innocence f å avec agrément ; il ne manque à cette fo r te d ’ ouvrages que d' ttr e plus dirigés à

t> u tilité qu' h I’ am ufement. Difcours fur la fiftion, par M . B o r d e ,

(18)

ad ratiionem accedens f c ri be n di genus u b e r r i m a m prae­ bet a n f a m , inculcandarum ad vitam p e r t i n e n t i u m aClio- nesque h u m an as l e n t e n d a r u m , F r a n c i v o c a n t

{reflexions),

quas fine frigidae vitio affectationis, b i o g r a p h u s n e q u i v e ­ rit u f u r p a r e . Eminuere hoc in g e n e r e , affeclus rationis in g y r u m c o g en s R i c h a r d s o n , F i e l d i n g

St

aiiClor F r a n -

cus De M a r i v a u x , cujus autem fabula

{Le Légataire)

p e r n i c i e m m o r i b u s i n t e n t a t , pariter ac altera

( Le Pay fan

parvenu)

a b o m i n a n d a f vad en s feeiera.

Experientiae inftar efle p o t e r u n t , variis in m e m o ­ r iam recurfantes occafionibus a po logi ; q u o r u m auctores virtutis & honeftatis p r æc ep r a ad ufum c o m m u n i s vitae d e b e n t transferre. Q u a m legem m i g r a t h o d i e r n o r u m p r i n c ep s fabulatorum, L a F o n t a i n e , v a f r i c i e m i n c u l c a n ­

do ( i ). P r o d e u n t i u m hodie l i b r o r u m i nf er ipt ioni bu s fi c r e d e r e fas f o r e t , bene mo ra ti s fabulis n o l t r u m æ v u m m i ­ n i m e e d e t cariturum. Sic quo c o n l i h o , (

Contes M oraux)

luas infcripferit fabulas Dn. M a r m o n t e l , difficile ell i n ­

t er pr et at u , duabus t a n t u m aut tribus infimique illis o r ­ d i n i s , illi q u o d a m m o d o titulo r e f p o n d e n t i b u s .

I n t e r r o g a t u s , quam p r o fit e r e tu r a r t e m , L u c i a n u s ( 2 ) ,

a r r o g a n t i æ , impofturæ , m e n d a c i i

St

fallus fe elfe o l o r e m r e f p o n d i t , a m a to rem autem v e r i , h o n e f ti atque finceri. Q u o q u i d e m d i d o g e n u i n i f a ty r ic i p o ë tæ charaCterem exprelfit in f e f l a n t i s vitia n o n h o m i n e s , n eque tantum rifu r iclum d i d u c e n t i s , fed in m a l o s acerrrim um fe praebentis, uni v e r o aequum virtuti. B o i l e a v i i f u y r a V I , i m p r u d e n -

t i o r e m brutis elfe a nim an tib us h o m i n e m o l l e n d e n s , L u ­ tetiam Parifiorum non g e n u s t a n g it h u m a n u m , resque n o n rejeCtaneas f e d habentes e x c u f a t i o n e m irrifu ludit ( 3 ).

E. M a r

-{ 1 ) L e fage d i t , Jeloti les gens: Vive le R o i , vive la L igue,

Fables Choifies Liv. IT. Fab. 5. ( 2 ) Pifcat. Tranfl. Tom. I. p. 400.

( 3 ) P e r s i u s pojpjfes f ^e i-'nPBy art ° f throwing vice into a deep

fhade

(19)

E M a r t i a l i f c r ip t o r ib u sq u e aliis e p i g r a m m a t u m prae­ cipuis e l u c e t , d e b e r e illa verîàri in l e v i o r i s m o m e n t i m o ­ ribus ( les p e tits mœurs) c o m p o n e n d i s , f r i g i d a q u e affe­ c t a t i o n e & o b v i i s quavis in re offenfiunculis caflig andis. Itaque nullus , nili cujus cu lp am præftare p o f f u n t h o m i ­ n e s , naevus erit p e r l t r i n g e n d u s . Sa ncitam a Pope ( i ) l e ­

g e m o b f e r v a n t raro h o d i e r n i p o e t a n te s , qui t e m p e r a r e n t libi ab i m p i i s c o n d e n d i s e p i g r a m m a t i b u s li v e l l e n t c o g i ­

tare q u a n t a m m o r u m honelfarisque p e r n i c i e m a d f e r a n t h æ c c a r m i n a , q u i p p e quæ ten a c ilîîm e in m e m o r i a in fiden- tia adteCtibus h o m i n u m i n f u n d i q u o d a m m o d o foleanr & a d m if c e r i.

I n f i g n i s p a ro d iæ u t il i t a s , in v e llica n d a jejuna verfifi- c a t o r u m g r e g e , n i m i u m quantum m in u it u r a t u r p i , cui hæc c a r m i n i s fp ecies fæpe p a t e t , abufu. N u l l o s f u b l i m e s fen fus fuo d e peCtore d e p r o m e r e v a l e n t e s p o e t a n t i u m n o n n u l l i , faris t a m e n hab en t feftivitatis ad d i v i n o r u m p o e t a ­ rum c a r m i n a dicacibus fuis argu tiolis c a r p e n d a . Q u a r e m i n i m e p r o b a n d u m Scarronis co n liliu m in ir r id e n d o V i r -

g i l i o ; u n d e e ti a m p a t e t , q u o judicio d i g n a fit in c e l e -

bratiffimam H y p e r b o r e u m per o r b e m E l e g i a m ( 2 ) p r o p a ­ lata p arodia. A d d e lu d ific a n d o s v e r o f u m m o s v a tes o l i m m i n i m e a d h ib e b a tu r h u j u s c e m o d i p o ë m a ( 3 ) ad i m i t a n d a s

f h a à e by the amiable emanations o f his own good heart. /Itnoug the m o d e r n s , B o ilea tt, mho in litera ry matters was f p h e n and pt epojjeffian i t f e l f , mas ig­

norant o f this a r t y an d M r . Pope fometimes affects it too much ; fo r he cants and InJI es at the fam e time. He knows not h e w to / mile like H o r a c e , or to inflrucl like P e r f t u s — Crit. R e v . Septem ber, 1 7 6 4 .

( 1 ) C u r s ’d he the v e r f e , h o w veil f i e ’cr it f l o w ,

T h a t tends to make one w o r t h y man m y f o e ; G iv e v ir tu e f c a n d a l , innocence a fe a r ,

O r fro m th e f o f t - e y ’ d v it'iin (teal a tear.

( 2 ) Vitterhets Arbeten, Jl. Tom . p. 200.

(20)

n o

-fy

t y

8

c

e x p r i m e n d a s v e t e r u m elegantias P o ë t a r u m unice adcom-

m o d a t n m .

E p i g r a m m a t u m olim n o m i n e v e n e r e publicis infcnl- p t æ m o n u m e n t i s infcriptiones. A t h e n i s Pdiitrati filium H i p p a r c h u m publicis in locis viisque H e r m a s ftatuendas curaffe, fcita oft endentes praecepta ethica ( i ) , acc epimus,

8

c

t a m m a r i t i m a r u m q u a m terreftrium m o n u m e n t a v i a t o ­ r i a r u m

8

c

tropaea p ulc err imis e p i g r a m m a t i s fui (Pe inftgni- ta. S i q u a n d o a d p a r e a n t h o d i e v i r t u t u m atque h u m a n i t a ­

tis illuftria e x e m p l a pofteritati c o m m e n d a tu r a e infcriptio- n e s , p l e r u m q u e i n coemeteria

8

c

a n e m i n e t e m e r e f r e q u e n ­ tata r e l e g a n t u r l o c a , fcilicet, ne nimis uberes fpectatu- ris a d f e r a n t fru£lus. Pauca a d m o d u m i n v e n i u n t u r h o c g e n u s o p e r a , q u æ nobili e m i n e a n t fimplicitate ( 2 ) , p l u ­ r i mi s n o n nifi fatuitatis dantibus d o c u m e n t a ( 3 ) . Ufus

ltili i n f c ri pt io nu m feu lapidarius ine pte f r e q u e n t a t u r h o ­ d i e i n e p i t h a l a m i i s , dedicatoriis e p i lt o l is a c gratulatoriis.

( 1 ) P l a t o i n ’E s o c i s p . 234. Ed. Baf.

( 2 ) Cfr. Den N ye Granfkaren N:o 9. 10. 1 7 8 4 . Maji. p. 40.

W e g e n der edlen E in f a lt verdienet d ie A u f f c h r i f t an dem Inw nli der haus bey B e r l i n a n g e fü h rt z u werden'. L æ s o e t i n v i c t o m i l i t i. Hingegen iß a u f

einem der g r ä ffle n öffentlichen gebdude diefer S ta d t eine deutfche A u f f c h r i f t , die einem H and w erksm anne z u fch a n d e gereichen w u r d e , S u l z k r A l l g e m .

T heorie der Schon. K u n ä e , voc. Auffchrift.

( 3 ) N o s to m b e a u x f o n t couverts d ’ eloges\ J u r ceux des ancieus on

lijoit des f a i t s — N o t r e ß y J e lapidaire n' efl bon qiC a fouffler des nains.

References

Related documents

qvi eam ob caufam affer/f fe in hac feien* tia taneum feciiie progrefum, qvod fub»ali. iyderum eongreifu cas a Deo

one, vel etiam credula &amp; inconfulta quorun- dam fimplicitate, eo poftea proceffit infania?j ucin eadem adhiberentur etiam regum, alio#. rumque hominum imo rerum

Quod autem DEus Patribus quoque ante legem Mo- faicam facrificiorum oblationem injun-. xerit, inde firmiilime

Ut autem appareat, caus- fam, quae Religionem inter et Philoiophiam pugnain nio- vit fpeciofam magis, quam veram esfe, e re duximus. capita utriusque

randa * veras enim virtures , quae ad falurem hominum. fpe£tanr, vel profcribit penitus, vel conremnit, vel im- peditj alias fubfliruit, interdum tales, quae in fe funr

Jam vero vires , neccffita- tibus tam primitivis, quam iis, quas per culturam facul- tatum for matas habent homines, fatisfaffcuris, inde ab ipfa infantia ad ultimum usque

Postoperativ smärta som inte behandlas optimalt kan leda till komplikationer i form av förlängd vårdtid och ökar risken för kronisk smärta och lidande för

datam efle Philofophiam dixerimus , in qua nullac hy- pothefes , (nifi quac ad veritatem liquidam inveniendam viam fternunt; verum genuinas rerum rationes tradun- tur, in qua