Speciminis academici de felicitate civili per philosophiam comparanda, partem priorem indulgente incluto colleg. philosoph. Vpsaliensi, præside ... Erico Alstrin ... publicæ bonorum censuræ placide submittit Johannes Råfelt, ad diem. XVI. Junii an. MDCCXX

& F. F, Q. S.

SPECIMINIS ACADEMIC1

DE ;

FELICITATE

C I V I L I

PER

PHILOSOPHIAM COMPARAND A,

Partem Priorem

Indulgente Incluto Colleg. Philofoph.

TJpCaltenß-, PRiESIDE

Adm. Rever. & Celeberrimo VIRQ,

Mag.ERICO ALSTRIN»

Log. & JVletaphyC Prof. Rcg. & Ord.

h. t. Facult.

Philofoph. DEC ANO Spetfabili,

Publica bonorum

cenjura placide fuhmttit

JOHANNES RÅFELT,

Ad diem XVI.

Junii An. MDCCXXXI,

In Audir. Guftaviano

Majori

^,

horU ante nuridiem

jolitis.

UPSALIAE, Literis WERNERIANIS.

SER ENISSIMO

Ac POTENTISSIMO

PRINCIP! ^ET DOMINO,

SVECORÜM, GOTHORUM

^,

VANDALORUMque _regi,

&c. &c. &c.

ut et

LAND GRAVTO

Hassia: &c. &c.

REGI & DOMINO

meo

clementisfimo.

R E X

AUGÜSTISSIME,

t 4

S:am R:am Maj:em

Vestram, Fulgenti/Ji-

mum

orbis

fidwonmes ßtigulique Regni ^Sveda Cives venerabundo &

Jubmiffo ^{intuemur non} _pojfumm ^an,

k non

non Jimulagnofcere,

^,

quam fublime ^munus

Summum Numen ex fua

riitate conceßerit; quanquam lubentes fateamur, ^nos nonpojje pia hoc

agnofcere mente, ne dum

htenim S:a R:a Maj:tas Vestra,

Solium Regni SvioGotb

imperiique habenas capejfens, Ratriß

Statum ad interitumfere

Jublevavit, fühlemtum

^,

eretium

Her dich, Gloviofisfimh, ac toti terra- orbi notisfimis Suis virtutibm fir-

mavrt, corroboravit. Felictjjtmo it a- que S:m R:^ Maj:tis V;r/b

cio acceptum referimw omner, quid-

qiiidßplendoris, rob ^or k, gloria, /?<?-

gno Svio-Gotbico inde accefjerit,

tnttir aliaqitod tantisque pacerntot vo-

tis diu expetitam tandem

quodque pacis ^carpere frufiusjam ^no-

bis hceat dulcifjwm,

Ititerpalmaria autem pacis

menta, quibus Patria noftra

rata exjplendefcit, er optatum

citatis fm faftigwm affurgit, infignes

fcientiarum progreffusmer it ^{o nume-}

ramus. Certe Anguß ^a Vestr/£ pra-

fentuz & humanam

rantis Giemen tia fcientiarum radin

campum demsji, fplendorem

num Uli reddiderunt.

bantam

Imtam S:& r;® MajitisVir®

in liter

^arum

artiumq

inquemum eultores, ego

menarum

Ijpfalienfiumeultor _fubje- Bisfimaveneratume

flum& Venerabilem R:« Maj:tis V:

^ra:

vultum aufusfumjubmisfis- (ubire

ßnaque mentisdevotio

_,

di¬

gneris, REX AÜGÜSTISSIME, ^hm

ßudiorum ^{meor um} _pri mit im, S:a R-.m Maj:ti Vjra confecratas, ^clementis- ßma ktisßmaque ad _Tacqua

exceljum Gratia. V ^estra Thronum

propinquantes ^recreare _foles, rejpicere.

Confervet rerum Summm Arbiter atq-, Stator S:am R;amMaj;tem V;ram

1

omni-

ow/zi p'ofperttate ac gloria ftorentem,

/« annos

humana terminum at

^-

gis/ime fuperantes, ut Patria JaplentisJimo ac mitisfimo Vestro Rc- gimine refocillata, de ^tanto REGE &

PATRE Clenientisjimo _quam diuth-

Jime fib'i gratularl q

S-.JE R:iE MAJTIS V.R^E

jübje&üfintui

fervui'

Johannes

råf e l ?♦

Confpeélus Diflertationis.

I,

Proemkm,

de

negletiu Philofophi#,

non

fiwe in [t

^-

gni reipuhlic£ detrimentio, & quorundam opini-

one de inutilitate

Phtlojophi<z

ⁱⁿ

^vita civilt.

§-

II. De

definitione Philofiophtöe.

§« III. De partihus Vhtlofoph'ue.

§. IV. De hahitu Philofophi# ad vit

am

civile

^m

aptand<ty

&

de metho

do,

qua

pertraäar i debeat.

§. V.

'

Pbiloföphia definitioni data,

^ex

ajje rejjmi-

dens in lucem

fit edita.

§• VI. Quid in Philofopbia Plato, Ar/ßoteles, Cartefius

& (Volfius praftiterint.

§.VII. Quod

vera

Pbilofophia [uppmatur

, cum

de ufii

ejus in

vita civilt agitur.

§, VIU, Quid fit felicitas civilis.

§. IX, Varia civium

genera

hreviter enumerantur.

§. X. Generalis demonftratto, quod ^cognitio philofophi-

ca

plurimU adJua in republica oheunda

munera

fit utitis.

$»Xr, De deleäu ingemor

um

& ftudiorum.

§♦ I.

D rempublicam bene indi-

tuendam ,

inftitutamque

^con-

fervandam, _opus omnino eft, ut omnia illius ftatuta, omnia decre-

fa , omnia

denique confilia

ad fummain felicitatem &

tranquil-

litatem

acquirendam

& obtinen-

dam

dirigahtur.

Hoc _quam veritati confentaneum fit,

nemo non videt, _{qui vel}

ipfe publica negotia traftat,

vel qui minimam falfem notitiam de

imperiorum

ortu,

progrefTu, decremento & interitu fibi ex hiftoriis com-

paravit. .Ut autem omnia harmonice in

republica.»

peragantur, neceflum eft, utmembra illam conftituen- t)a, r»on manca _,

inepta,

verum idonea , & mentis

parirer ac corporis prardita fint fanitate, ad munera_*

& negoria fibi commiffa obeunda. Hinc reftc ftatuit Cum berland a)* Politiam tum demum e(Jc fcltcem, cum

fingula tji» membra^ pracipue ^autem principalia, & men-

tes babeant naturalibus perfeflionibut intellettus & volunta-

tts prditas , ($ _arpora fana vegetisque viribus antmis famu/antia*

Expe-

»

«v >

•

r a»

w

Expdriéntia

vero

manifeftum eft, néminém

mor*

talium, fub quocunque

demum fidere

örtum, tam

fe~

licem natum efte, ut fine ullo labore, fine ulla intel-

ledlus cultura, fine ullo ingenii exercitio,

de qualibet

tarnen re,

gravioris imprimis momenti, furtum

atque legitimum

fcrre potuerit judicium. (Videndum itaque

eft, _quo

modo, quibus auxihis natura?

,

cujus pofTide-

mus dona, fubvenire queamus.

Ut

^vero

morbo labo-

ransi medicamenris

fublevatur

; ita

fi variis fcientiis

mens nortra innutritur^>

& fana? Philofophia: prarceptis

imbuitur,

poteft pleraque vitia naturalia emendare3&:

qua:

in deterius deflexa deprehenduntur, retorquere,

atque tanta

in fapientiae ftudio incrementa caperc,

quanta

ad bene bentéque in hominum focietate viven-

-dum fufficiant. Sane cum

Cicerone Philofophiam Cic

■

alloqui decet b)-. O vit* Dax, O virtutis indagatrix, expui-

trix vitiorum^

quid

^non

modo

^nos*

fed omnino vit

a

homi¬

num finete ejfe

potuiflet. Tu urbes pcperifti,

tu

d/fipatos

[komines tn [ocietatem vit*

convoca/li,

tu eos

inter fe pri-

wo domicilii!, deinde conjugtis, tum literärum

&

vocunt^

tommunione junxißi; tu inventrix

legum

, tu

magißra

mo.

rum dijeiflin*

fuiftiif ad

te

confugimus

^, a te

opem pe-

timus. Cujus igitur potiru

opibus

utamur-t quam tun, qua

vit*

tranquillitatem lavgita

no

bis

^es

&

terror em mor.

tü fußulifti. Quum autem

Philofophia tanta humano

generi

queat

pra:ftare emolumenta, quid magis de-

plorandum,

quam

quod hifce temporibus illa a mul-

tis ut fnanis &

abjedla defpiciatur? Verum ut nihil

todem modo^eodem tempore

& utilitatem (imul

ac

damnum afFerre valet;

ita Philofophia, fi

vera, non falfa, fobria, non

nugatoria, foecunda,

non

fterilis

>

vit* humana:

accommodata,

non

inanibus fpeciilatio»

öibus corrupta

eft; fi morbos mentis depellic, fani-

fratemque

rertituit, non potert non »tilis, falubris &

«S

o

( g$» )

i frudnofa effe. Ex

negledu

autem

Philofophi«

réruror naturalium infcitla, inteliedus cxcitas, vo!untafis ma¬

litia,

jufti

&

injufti, boni & mali, a:qui &iniqui

igno-

rantia

profluit &

emanat.

Haec perpcndens

Cicero c),

non potett ,

inquit,

quiscfttam de bonis

tf

tnaiu ^vere ju-

die_are, nifi cognita ratione natura (f vita & bei. Sutlt

itaque perverfa:

eorum opiniones

vel

^ex ignorantia hujus

ftudii,

vel exinvidia in

Philofophos, profedar,

quo-

rum eft

querela, Philofophiam in

Academiis magna doceri pompa, magnaque

utilitatis

fpe

addifci,

illanj

tamen fuis eultoribus in

negotiis gerendis

moram po- tius &

impedimentum

, quam

ulla

parere commoda. Ad- funt nonnulii

lingularis piecatis opinione inflati,

_qui

aflirmant, ^non tantum monftrgfa & inutilia> ^{verum et-} jam plane

impia & profana

e

penitioribus Philofophias

recelnbus

depromi. Philofophos

exiftimant Hatre-

ticorum Patriarchas efTe * inertes

Sophiftas,

nuga-

mm Patronos i &

ipfam Philofopbiam

omnium harre-

fium lanbuium, omnis erroris

afylum,

omnisde- nique

abfurditätis

fukrum. Confirmant fenrentianij fuam ex q uibusdam Scripturae

Sacrac locis,

quae tamen rede expli.cata nihil roboris perverfis eorum

opinio-

nibus adferunt. Nam

impoflibde

omnino föret, ratio-

nem contrarum elfe revelationi, _qvum utraque e-un- dem agnofcat audorem, _utraque

fuis

gaudeat veritati-

bus _j vcritas a,utem una non

poteft

^e diametro oppo- lita cfle åkeri d).

Adfpergunt

quoque nonnulii eo-' rum,

qui in

negotiis civilibus

verfantur, Philofophiam

quibusdam

opprobriis,

autumantes,

Philofophos

minus

aptos elfe ad praxin, omnium

ftudiorum

fincrn, _quurrv fibi

perfuadeant

ingenia eorum eCTe corrupta, nimts'

ex varietate ledionis curiofa & nimis ex rigorc regu*

larum, nimis

denkjue

ex magnitudine

exémplorum.»

tumida e). Verum _quam

falfse

-fint ha erimmationes**

ccteracque

ejusdenj farinar,

nemo non videt* _0^1

fibi

A t

per#

4

«61

) o (

0*

perfpeftum habet,

quam felices illae exfliterint

Respu-

blicar, _quarum

gubernatores,

omni fcientiarum _gene-

re excelluerunt. Adeft

exemplum

Alexandri Magni,

& Julii Caefaris, quorum hic Ciceronis in dicendo ri- valis, ille Ariftotelis in Philofophia

difcipulus. Adeft exemplum Catonis

Uticenfis^),

qui

ita

ftudiis

dedi-

tus fuit, ut ne

quidem

in fenatu lisdem abftinuerit.

Adeft Solonis , adeft

Lycurgi exemplum,

quorum

le¬

gibus Athenae

Spartaque fummum obtinuerunt hono¬

ris

faftigium.

Quis quoque ignorat, Senecam per decantatum Neronis quinquenium adminiftrationiRei-

publica: Romanac vel pracfuifle vel

interfuifle. Suppe-

ditant quoque nobis haecce tempora

illuftriftima

exem-

pla,

qua:

vel

a

noftra patria

ut & a ceteris exoticis regnis,

(fi

^opus

föret,

nec

ipfa

experientia rerum_i omnium

magiftra edoceremur, )

peti

poftent. Eftde-

nique

ofcitans

quoddam genus

hominum

, qui ut

fu-

perbo fupercilio omnem

Philofophiam

fine uI la pror-

fus ratione contemnunt, ita ^nec nobis cum iis erit

certamen. Ignorantia etenim & abufus rei

prarclarac

non aufert illius dignitatem, haud fecus ac

prarftantia

&

pretiofisfimarum

mercium decor, fi fine titulo, in¬

trä viles fafciarum nodos lätet, non adducit emtores

g). Non

plane

autem negamus,

pofle quorundam ob-

latrationes tolerari, fi non ipfam

Philofophiam,

ve¬

rum methodum, _qua docetur, a praxi" vitac humanas

nonnunquam abhorrere dicant. Quod autem

ipfa

Phi¬

lofophia nihil

intendat, nihil efficiat, nihil deniquo moiiatur, quod non ad genens humani emolumenta

atque commoda maxime conferat, noftrum erit in hac diftertatione, pro modulo ingenii,

oftendere.

a) De Lege Nat, Cap. f. §. ^p. b) 6)u£ft, Tufc. Lib. V.

C*p. x. c) De Finib. Lib. IF, d) Vide fts Leibn. Efjais

de Ibeodi(Se-)Difcottrsprelim» e)Vtrulam, de augm. fcient.

Lib. /.

«8l )

0 ( T I. p. /. />/*/<?

de

rep. Z>/4/. pag. 221. 222. 224.

f)

VaU

lerim Max.Lib.VIII. Cap. 7. ^J Z?,*/-*/. incon. anim. Gf/#

$. II.

Antequam autem

ulterius progredimur, quid ipfa

fit

Philofophia,

nobis

dicendum eft.

Veteres

fkpenume-

ro per Sapientiam atque

Philofophiam

unam

eandemq;

denotarunt rem ,

adeoque hisce vocabulis promifcue ufi

funt. Quum ^autem

fapientia nobis fithabitus

adionibui

fines convenientes

prarfcribendi,media

adeosducentia eli-

gendi, finesque particulares ita fibiinvicem fubordinandi»

ut

propiores fint media

^remotiorumj patet,

fapientiam

non ipfam

conftituere Philofophiam

, verum peream

adquiri. Omiffis autem veterum vel definitionibus vel

defcriptionibus,

utpote quod

Plato Philofophiam dixerit

efife meditationem mortis £), Cicero vitar

magiftram

artium

procreatricem &

parenteral; mihi illa

placet defini-

tio, quam Celeb.

Chriftianus

Wolfins in lucem protu- Jit , quod PLi/efophia fit fctentia poffibilium ^} quatentu tffie poffunt k). Per fcientiam

poflibiliuirHntelligo

^,

habi-

tum ex certis & indubitatis

principiis

per

legitimatTL»

confequentiam ea concludendi, _quac aut funt ^aut eflo

pollunt. Exiftimo

etenim

Philofophiae

^{vocem omnes}

compledi debere

veritates *. Ventas autem eft conve- ttientia cogitationis cum

objecto.

Convenit vero ob-

jedum

cogitationi ^, fi rem exiftere cogito, &

exiftit; fi

quidpiam rei inelfe judico , & ineft; fi mutationes rei accidere exifiimo, & accidunt. Jam ^autem pofIibilia_.

dixirrms, qua: aut funt_, ^auteile

pof[unt,

unde

fequitur venta^te^efTe cogitationes de

rerum

poflibilitate« Qyum

in fcientiis itaque pofiibjhtatibjui_ cognofcendis

fiudea-

mus, fumma adeft _{ratio, cur} generalem omnium

fei-

entiarum notionem formemus, & _per

fcientiam pofil-

bilium illam definiamus. Ut autem nihil evenit,

quod

A _i non

*Qhxntmirum rattonis ducltt cognofit pojfiunt.

6

«0

) e (

?>

non faarn

agnofcit cauflam; Phiiofophi efl,

rationés»

cur

quid exiflat

^, reddcre, atque eas

afterre, quibuS pcflcis

ille ^, quem experimur,

fequatur

adus. Magna-, itaque

ed

differentia ^, nudam effeduum habere notici-

am, &

ipfam

callere fcientiam.

Quippe qui nuda fa-

di gaudet notitia, nihil nid illius rei novit hiftoriam_$

qui autem

intelligibili

modo

explicare

valet, hunc vel

illum eftedum, ex Iiis vel iilis fecutum efte cauffis,Phi-

lofophicam poftidet

cognitioncm. Quicurtcjue[altem ter- minorum & diflinttionum occurrentiumfgn>[catwnem cogni-

tam habet, _tantumque novit, in quot difciplinn Philofophia

div idi filéat, quot ficra in bac aprincipio uscjue ad noftrO-»

tempora flornerint& fimiiia, infimum (altern Phiiofophi* gra- dum obtinuijfe eenfendus , ac nulio modo realti fed vethalft pOtitis appellandtu eft Philofophiu, ut ait Tfchirnhaufius /)•

Qvum autem

Philofophiam

fcientiam efte dixerimus, fcientia autem eft habitus ex certis principiis

quid

demonftrandi _j nemini, ntfi qui genuinas rerum exi-

ftentia: rationes reddere queat,

Phiiofophi

nomen

competit. Quicunque

igitur

Philofophica pollet

^Co¬

gnition?, quid

certum,

quid

incertum,

quid

verum ,

quid

falfum fit,

atque etjam cur

aliquid

^certurrL»

verumque fit ^, (ibi

perfpedum

habet. Eft itaque hujus

pra: hiftorica

cognitione

major in vita humana utilitas.

Qui etenim

Philofophicam

callet Cognitionen!, p.otcft

pro

varietatc

circumftantiarum, quid unicuique reicon- veniat nec ne , ftatuere, ^firmis innixus rationibus, a-

deoque

in

cafuum applicatione

certiori confcientia &

majori cum

circumfpedione

agit.. Narn quidquid do énte aliquo praedicatur» id fub certa conditione eiderru coinvenit,

Phiiofophi

autem^pft frjre cur

aljquid fir vel

fiät^. unde etjam

cognofcit, quibus

conditionibus huic

vel iiii fubjedo hoc vel illud competat prsdicatum, &

proinde

Certi

quid c©ncludere

valer« Ad

paucioresqro-

qilC

?<cti ?n iCj CTL

See

vy c<>

nrrcb

A,'

Sy ty

/ *4t /&z%Vcyts£\

^{c-t^}

f. ^<r

o C.

*

SßS'n^.^

^.

^{^Cy}

^.

-sii^u-trAsvd fi S* ^{t^i^}

A*-'!ct*r -rrjf -e

^ ■ i / js - .ii rfi a

ii^r V-r'

^ V ^{n^*} /C« ^£r<S cSt ^{M dl ^yptr^d c^r*} SSS^ ^t'

rt w v~

sA-**Sjf

^v

J~tvvi*>Vf

m ^.J .

fif rruMo~»k" ^{» *} VJ , #

fi&S L <~~ r&XyZ^nsL*. ^. y «c.

/*

sß ^ Av\

C?^, ~0

ß Si'$t*S

^_

^I

Ml

fcni+uW: f 1AS y^^SS/jXfi

(jlSh ysijfi~£S*s

_/T^e-n^M'

? _^

_cT*

$. cy^*^ /

£ <r

fSJco^ysa $T

iJ&TTts-rtf

» f*.

j^/M^ C*&yx/£+- ^{xJ 'A} ^ yfiSJS^ ^{^A*} Si ^/1

*p, (Vf^l!^^ 'Ku/./i^ ^{f -}

7 ct/lSS^

ch^+vxsJ

-0

-•< A Ä:

O'S

' /

,✓_/•/ 7

y-

tAJts-yn--* *^Y1*L> <si* '

.

£?. ßtsu^ Jr Z~r~ TÄn7r _yA <*//: 4<cS~ ^.

/J B *- _ _ ^r * r*j^ ^ *

^

^% /r?^L -rt-rA. ^ ~° /

ß 1 ^ ^

^s

%.*~JL O dm^ f^ß

a

Zf'€

^xJ- _{f1 C l/1?} .

^£k>V Ziy,<i4^ Z***^ 'f^J ^7-

4+ut,<n>vt*?

^Vc-f?*?

1*

yfi '/7 r*>sf ey<r/r

A~/

^/fc»a ^*?t c<*j//i£

-x

~i{

/*/.*

IX

3.

^-r 4t/n

*-y

OtT'rt^n^

^{^}

_{^ Wt ■*■ > **-} ßr^rstyr*-^

l-H t--£&? ^,

/'

(JU.1 tyd

y £ fyxJZ-t^S

'/-?*^7-ie-Ä.

£t*ir

»n iC -l^yt^Tx-

rryfrfcjC^p

^{l^Ti}Jc

f

■

f'é S*(

*

.fi'f?

yic+rt Cl

d^^rj&yf

^t.

f ff/s '/ZZ'

^ LZ^.

tf/ßffftfjL dLi/^J

.

£

*"

^

C^k.

£?>Z^ rtr

o, ^7T~0~

K.

/

r-#

l<

fl)'

^{k -n.}

^

^f'*L

ym/Z

<2

- <»

yJH

'

a.syr&l^{* <77j}

<i*t4r'V

^{f» trz7}

& c^ +m'

t-

V

/"

-£■

yj^y ^{V7^~} £rt~£i-

⁹

<VL

14--

vfl trz?

/SLVu^

a/Y

»yn^-^-Z-«=c^

•t/

+4j

JfA*

cV frMf'in- r«

t!

J(Z.£i>+

&A-

>1/^ ^/f>

^{t—*54-^1}

7

Ä^VC'tf

<" Ä_

12* rcx-/^'

^'A

/'

³

f K <S<

r

t ty

L *'

ri&j ^-f-e T^

'»7 ^ ?

~b«A* F^> ⁿ

^t/

£tf 'Vc y>\ jeW.

<•.,/ AocTiwl*- Å m-v r&py ^» 4 ro-,t

^•/1 »' ~ #^C^X tfrSTTi^-TKl«- ^O

yy^x^KL

t$L*y {*

^"

^e<tn-x JC- ^T 2 /i

^•

t

'&*'»• •** *n

■e^o< Jt*. ^/Cfn ^< 4^

'*#■

^{7-Äw •}

y

/^n /

■dlWl^W« —I

^l £» «0, <-"* -7

^<*0

C^Pxi

* ?l7

*?/?•

^*>

*4~. 7&.

^{. <^€}

/^«

^#

r

/_

^x—,

^TT-l

1~+>£L*

<$r (rf£ ■nr-cJt-d^i--uy <%

^{'•ÜV^ >t}

X 7<^y. /*

./7

^t /t^tTZ/\ <C/

a

>c:

N*.

tsjcjtsyv

<c*

>rVK ^T*- T^f ^ ^C t

A^

^{^1-}

|^L«/

„^S£j

'r~H ^-öt' €^f

V/C

»yn* -#*^fy~/->v ttt-y

^

.Z

^i.

'C^H >Ct^+-r~\ f*t

(TTt«V^ '

VC-tt'mfl*<**

<£

o C^

~Y*%mmA

«X7,

v^V« _{r^A^/3 -et, e^j}

/<un.Dc/m

^

t *o *t't*' *bf3

<c c^a-*T+ -T^

fCjct X

7yf^ XtL-Ct ^t

rfX/^*

^{cr^-t^T- ) cc}

*^rsX/ & *XJT ^

yi*,^ <Cjry* -X^J ' ^TiArL^* e%

~g

0, Äf C<siJ

^.'

7t\-+n

^{/TT ,}

t ^«

& y&£ Je- c%,c?i^y<~ X ^y

#»tf

IV^ AsrtLts+

c^~MLT^

x »^7 $ $

trX~-'>~?

_{j x}

7ot-Xy7&' ^•/fte-*y

^{^}

^a/

/ /

**"*' f^iL^ (yyyX0~7\—

A // ^« ✓

fc<>tc/t^»'/.

CAy^tet.

«Si >

o

( P» 7

«jnfi

cafus hare, ut hiftorica, non reftridta ed cognitio*

werum quar

hoc tnodo cognofcurvtur, ad plures obvior,

fi ratio ejus * cur

quid fpeciei competat

,

in notiono

generis

conuneatur,

Philofophus applicare potefE. Nam

qui hiftoricam habet Cognitionen"», nihil, nifi hoc fa¬

ctum effe vel ficri

pofTe

,

novit, adeoque nefeit, an eä

fatione, qua

quid de

^uno

aliquo fubjedto prardicatur, fpe¬

ciei quoque competat,

&

an

quod fpeciei tribuitur, irr

fiotione

generis contineatur, confequenrer de uno in-

dividuo, & de rebus

fub

una

fpecie contentis tantum-

modo enuntiat, quod vel ad

plures fpecies vel ad to-

tum genus

applicari potelt. Hinc quoque fequitur,Phi-

lofophica inftrudtum cognitione plures, de diverfis fpe-

ciebus,

propofitiones, ad

unam

reducere polTe, adeo~

que

cafuum particularium multitudine ac rnote non obrui ^%

qui ob

plurimas circuftätias difficulter memoriac madantur,

difficultermemoriaretinentur.

Exemplis manifeftum erit,

quätum

emolumentu Philofophica nobis adferre poffit co-

gnitio. Experimur

quotidie magnam inter hominesejusde

generrs, utpote

inter juiiees, inter Politicos, inter Phy-

ficos & Medicos ehe difFerentiam,

adeo

ut non omnes

aeque

felici fucceflfu negotium fibi commiflum perfice-

re

poffint. Exploremus genuinam hujus differentiar

cauflam, & videbimus eam in eo

confiftere, quod norr

quisque

Cognitionen! poffiieat Philofophicam. Quo-

niam in" quacunque

republica deprehenejuntur leges,

ad quarum

cynofuram fubditi fuas comrponere debent

adtiones,

legum

autem

dantur rationesi cur har potius

quam

aliac lar« fint; fequitur cognitionem etiam dari

Philofophicam

juris.

Qui itaquehac cognitione pollet,.

rationes cur hat & non aliae fint,

afferre valet, adeo¬

que

legem latam ad cafiis- obvios certiflime applicare-

poteft. Qui

autem

hiftoricam folummodo cognitio*

»cm habet; nihil prarterea

cognofeit, quam, hane le¬

gem »

j

«ö

) ^o

(ig»

gern»

hujus

tenoris, hoc anno & die

publicatam

_efte*

eflfc quoque

ifto

_{tempore, ifti cafui a judice}

adplica-

tamj ubi vero alii cafus obveniunt, _{quorum circum-} ftantiac infinitis fere _{modis variare} folent, incertus hae- ret, an eadem lex

applicari poflit,

nec ne. In cete-

ris quoque

difciplinis

eadem valet ratio, _quum nihil

fine caufta hat, _quare & in Politicis, & in

Phyficis,

&

in Medicis cognitio dafür

Philofophica. _Qui

auterru cauflas rerum enumerare poteft ^{, omnia} majori curru certitudine agit. Illuftrat

denique

harc cognitio meu¬

tern noftram, mira

voluptate

^eam perfundit, fatiat a-

nimum fciendi

cupidum,

^omnes objedliones

alioquin

infolubiles refutat, _quoscunque

fcrupulos

adimit, nec non omnia diftin&e

explicat

^, enodat ^, demonftrat.

Hatc omnia quum cognitio

Philofophica pratftet,

ab- fonum certe foret, huic hiftoricam pracferre. Verum quamvis

ampliffimus

eft

cognitionisPhilofophicae

ufus,

non tarnen Hiftorica contemnenda eft. Hatc etenirru

fundamentum

pracbet

_cognitioni

Philofophicar,

hatc

eandem quoque confirmat.

Quod

ad

primam

attinet

propofitionem,

non

poftumus

_prius

Philofophica^

uti ratiocinatione , antequam de hujus vel illius rci convi<fti fumus exiftentia.

Experimur

autem* an res

cxiftant, quod vero experientia

cognofcimus,

id co«

gnitioni tribuendum eft hiftoricac. _{Ex. gr.} experientia

fcimus

eclipfes

Solis & Lunat,

Iapidis gravitatem

^, mol- litiem _cerar,

aliaque

ejusmodi, _quorum

quidem

noti- tiam nifi oculorum teftimonio, vel experimentorum

auxilio haberemus , non

poftemus

horum efFecftuum quasdam reddere rationes. Confirmat quoque

Hifto«

rica cognitionem

Philofophicam,

fi

quis

per rationem

aliquid

fieri

pofife

agnovit,

facftoque

experimento, u- num

eundemque

habere eventum obfervat. Merito ita- que

conjungendac

funt hat cognitiones , ut unitis viri¬

bus

«§i )o( I» ⁹

few majorem

vitae humanae afferre poffirtt utilitatem

^>

■& iit majori cum

certitudine philofophemur.

Quift- Tufct

Libt

II. pag. t/22.

i) Lib. /. de erat,

pag, 74. k)

Vid ej

tu pra

fat. ad Areomet. A:o 170p. edita,

Logica ejut Min.

§*

/.

Maj. §.

ij,

l) In Praf, Lib% de

Medic. Menth & Corp.

III.

Evoluta jam

notionc Philofophiae adhibitaque de-

finitigne, maximc eidcm

competenti, ad

partes, eam conftituentes , transeundum elf. Varie

Philolophia

a variis audoribus dividi fölet. Arifloteles, ut rcfert

Diogenes Laertius

m),

dupjicem e(Te Philofophiae

ra-

tionem contendit, alteram verfari circa aftus, alte-

ram in intelligentia &

fpeculatione confiftere, Ad

aftionem pertinere

Ethicen & Pojiticen,

qua

in

partp

tum de

publica

tum

de familiari

re

agi

j

ad intelligen¬

tian!

Phyficen

Logicenque

rcferri. Verum videtur

Ariftoleles hac fua diftin&ione in

veram/diilofophiam

quam ma\ime injurius

efTe, quafi

vero ceterae, prae¬

ter

Philolfophiam moralem, feientia:

,

ad vitam hu-

manam non

pofTent applicari. Si

per

tbeoriam intelli-*

gimus nexum

illum veritatum univerfalium

, quemu.

opinis feientia comprehendit:

per

praxin autem,theo-

riac ad obvios in vita cafus

applicationem,

tum

fatis

^.

patet, omnetn

philofophiam

^,

& fic etjam moralem,

theoreticam efTe. Quum vero

quaedam difciplinac phi- lofopliicae mediate, quaedam immediate ad praxin

ten-

dant, veniam forte ^meretur Arifloteles, fi Philofo¬

phiam moralem,

^kut

egc%qy pradicam dixerit, quia ejus

in vita Civili omnium maximé inßgnis

& immedia-

tus eft ufus. Interim tarnen lubenter fatemur, Philo-

fophiam Theoreticam abAriftotele fie pertradatam efTe,

ut ad ufum vitae vix ac ne vix

quidém aptari poflit»).

B

10

4gf >

O (

Et hinc non mirum, fi

quamplurimi

> hac doflrina-j imbuti>

quando

negotiis civilibus admoventur, fcien-

tias alias utiliffimas pror(us

vilipendant

easque ^, tan- quam

ingeniofas fpeculationes,

infra cerebri _cancclloj terminari, immo non extra limites & pomaria Scho- Tarum & Academfarurri extendi

poJTe

fibi perfuadeant o).

Hinc etjam Seneca conqueritur: multnSchoUy ^non vi¬

tt addifci. /dato & Stoici

/'hilofophiam

in

/diyficam»

Ethicam &

Logicam difpefcuerunt

p).

Epicurei

admi- ferunt

Phyficam

& Ethicam, verum rejecerunt

Logi¬

cam, ejus tarnen loco ^, novam excogitantes

difcipli-

nam , nomine Canonicam q). Celeberrimus _Buddeusr)

& multi alii dividunt

7JhilofopIiiam

in Inhrumentalem, Theoreticam & /»rafticam , quam

quidem

divifionem

non ömnino rejicio, quum in eo fenfu fcientiac theo-

reticac ä viris illis eruditis non accipiantur^., ac fi o- mni in vita humana careant ufu nullumve habeant fi*

nem Pra&icum. Quum

itaque

^{a terminis communi-} terreceptis, non fine gravioribus cauifis recedendum efte putem,

placet

quoque mihi illam retinere divi- fionem, _qua fcientiac in tbcoreticat & profilens dividi fo-

lent. Nam ad hßruwentnles

quod

attinet ^, nulla me

amplius, poftquam

Wolfianam

/>hilofophiac definitio-

nem

adoptavi

^, urget neccfiitas, ut eas a Theoreticrs divellam, _{quam tarnen} necefiitatem Buddeo fua fhi-

lofophiac definitio impofuit.

Per leientias itaque theo-

reticas illas

intelligo /»hilofophiac

partes, quac

faculta-

tem

cognofcitivam

veri

cognitione

imbuunt. Per _pra- fticas autem quac

facultatem

appetitivam in

eligendo

bono &

fugiendo

rrjalo

dirigunt.

Inter

difciplinas

theoreticas itaque referri debent:

Logica, Ontologia, Cosmologia, Pfycologia, Theologia

naturalis,

Phy-

fica, Mathefis, ars inveniendi >

Chymia

^, Technolo-

gia & Teleologia

⁾

&

quam

plurimae

adhuc aliae,

quac

) O (

fü&

if

<quae

pfiilofophorum defiderant induftriam. Logica

eft

fcicntia intelle&us humani

operationes dirigens

ad ve- ritatem in rcrum cognitione, tam ad

fui ipiius»

quam ad aliorum inftitutionem

aftequendam

s). Hacc ab aliii Dialetftica fj,"eab aliis Critica, ars rationalis, ^ars cogi- randi, ^ars fciendi, ut & medicina mentis u) appella-

rur. Ontologia feu

Philofophia prima eft fcientia,

quac de ente in genere

&

de

generalibus

entium

affeétio-

nibus agitj quac ut ceterarum omnium

difciplinarum..

tradit

principia, &

omnis

humanar

cognitionis

ponit

fundamenta, ita eft

generaliftima,

& tdeo

/»hilofophia

prima

baud immerito

falutatur v). Huic proxima eft

Cosmologia,

quae

eft generalis mundi contemplatio, ideoque recfte definiri

poteft per

fcientiam

mundi in.*

genere. Hane

dilciplinam

primus

in fyfterna

redegit

Celeberrimus Wolftius _{, non} fine

in(igni

^ceterarum

fcientiarum emolumento , quac

hujus

innituntur prin*

cipiis x).

^fychologia agit de

anima

humana,

ejusque operatfonibus.

Tlieologia naturaJis

pro objetfto, tum mundi cum aniniarum au&orem habet , adeoquc eft

fcientia de Deo ejusque

attributis,

quac quidem natu¬

ralis dicitur, ut

diftingvatur ab illa,

quac ex peculia-

ri revelatione Numinis nobis in facris literis innotefcic.

PolTumus uno arnbitu quatuor

fiafce fcientias,

ontolo- giam Icilicet,

Cosmologiam, Pfychologiam»

&Theo-

logiam

naturalem , fub

Metaphyficae

nomine com-

plccfti. Scio

equidem Ontologiam

communiter hoc

titiilo

inftgniri

^, & latam hane

Meraphyficac

exten- iionern a

quibusdam

impugnari, verum quum ex qua¬

tuor hifce

difciplinis

principia

particularium

fc;entia-

mm

dependeant, poftunt

fåne har fimul conjuntftar di-

fciplinom

quandam fuperiorem conftituere, quac Meta- pbyfieat ex mente etjam

Ariftotelis

, appelletur. Si methodum demonftrativam. ex afle obfervemus, Lo-»

'& B i

gica

v i

«g!

) o

( fcg*

gica poft Ontologiam & Pfychologiam effet tra&anda

^>

quum

illa

ex

hifce fcientiis fua

quoque petat

princi- piaj

verum cum, re

accuratius expenfa

pateat ne¬

minem

pofle

magno cum

ufu in Ontologia &Pfycho- logia verfari, qui nondum Logica fuerit imbutus,

me- thodus ftudendi in hoc cafu demonftrativae praefcren-

da eft; &

quidem

eo

majori

jure,

quod Ontologica

&

Pfychologica principia, quibus

Logica opus

habet,

in Logica

fine demonltrationibus adhiberi

queant. Con*

fideranda jam venit Pby(icay quae

eft fcientia

de corpo- ribus eorumque

cauffis & operationibus- Quum

auterrL»

diverfar fint _corporum fpecies, varias

inde

etjam

forti-

tur hare

difciplina

partes. Pbyfica generalis

eft,

quae de

corporibus totalibus

, ex

quibus

tanquam

partibus

mundus

componitur,

quarque

de generalibus

^corporum

affeftionibus vel pluribus eorundem

fpeciebus

com- munibus tradit. Ea

Phyficae

pars, quae

de coeleftium

corporum

motibus

eorumque

cauffis

agit,

Aftronomia Phyfica falutatur.

Quae

de Meteoris

Meteorologia; quae de

foflihbus,

Oryflologia; quae

de vegetabilibus, Phyto

-

logia ; quae de corpore animato

& praefertim humano

Pbyßologia ; de aegroto autem ejusque

morbis Patholo-

gia dicitur.

Hifce

enumeratis,

plurimae immo fero

innumerae adjici

pofifunt

rerum

naturalium fcientiar,

five

Phyficae

^partes

fpeciales,

quae

ab objeeftis, quibus applicantur, fua fortiuntur nomina. Matbefis eft fci-

entia de quantitate,

& dividitur

^{in puram}

8c mixtam,

(ive

applicatam

y),

Sub Mathefi

pura

continentur Arith-

metica, Geometria, Trigonometria

& Analyfis,

quae folae ftri&iftimo fenfuMathematicae dicuntur

difciplinae.

Ceterae autem fcientiae, quae

alioquin fub mathefi

com-

prehendi folent funr

^omnes

fere Phyficae

partes; ve¬

rum per

Mathefeos applicationem ad Cognitionen!

e- reeftae

mathematicam, difciplina: appellantur Mathema-

«&

; *

( B* n

t'cx. Per

cognitionem

autem

mathematicam deter-

rmnationem

quantitatis

rerum

intelligimus. Quidquid

eienim finitum cft, fua determinata

gaudet

quantita-

te; corpora autem

omnia & pofTunt augeri & minui,

adeoque

finita funt: fequitur itaque, quantitatem ali-

quam

corporibus aflfignabilem efle. Vi autem defini-

tionis, mathefi datac,

quod IcilLcet fit fctentia dc quan-

titate, prono

quafi alveo fluit, fi mathefis Phyficac fi-

ve fcientiac de

corporibus applicctur, cognitionerru

ijade Oriri Mathematicam.

/»hyfica

autem cum

illud

folummodo agat, ut

in rationes motuum & operatio-

num in

corporibus inquirat, minime in illa, fibi foli

reli&a , mathematica

haberi potefi: cognitio. Non

omnes itaque

Phyficae

partes

de hac fibi gratulari que-

unt cognitione , quum

ad

totam

naturalium corpo-

rum fcientiam Mathefis non

adhuc applicata fit. Quac

autem fcientiac de cognitione

gloriari pofiimt mathe¬

matica, funt Optica,

Aftronomia, Mechanica

^,

Hydro-

ftatica,

Hydravlica, Aerometria, Mufica, Architedura

civilis & militaris, ceterarque

difciplinac,

quac

in ma-

thefeos partibus

pertradlari folent. Ad artem jarrL»

acccdimus invenjcndi. Qvum

itaque variar fint re- gulac

^, quac

int:clle&um in inveftiganda veritate_»

dirigunt,

harurn

autem

regularum dentur rationes,

ideo illa

philofophi«e

pars ^, quac

regulas iftas expli-

cat _, definitur _per

fcientiam veritatem latentem in-

veftigandi. Hujus artis principia

quam

plurima infci-

cntiis, jam enumeratis,

& in primis in Logica & Ma¬

thefi latent, verum in formam

difciplinac adhuc redafta

non eft, cbymia eft fcientia de corporum

naturalium

natura & conftiturione ^, per ignem

& menftrua compa-

rata. Datur _quoque

philofophia artium manuariarum»

licet

hucusqueneglefta,

quac tarnen

fi excoleretur, mul-

tum

generi humano emolumenti afferret, Artes ete-

B j

nim

14

46f

) O (

g»

nim hae, _qua«

dicunt

illiberales, fris non deftituuntur ratiortibus; ubi autem rationes agcndae rei dantur, ibi quoque dicur

Philofophia, _adeoque

_hare

Philofophiae

pars , qux Technologie appellatur , eft fcientia ^eorum

operum, quac organis _corporis &

prarcipue

manibus ^f perficiuntur.

Exemplum

nobis iiftitfcientia de Archite- dtura Civih _, quar ii hoc modo pertradtetur, erit

fpe-

cies

Technologie.

Teleologia

deniqne

claudit fcientia-

rum theoreticarum agmen, qne, cum in rebus natura-

libus dentur fines> hec autem illas

explicet,per

fcien-

entiam rerum naturalium fines

explicandi,

merito defi-

nicur.

Expofitis

fcientiis Theoreticis, ad Pradticas jam

progredimur.

Pradticar

itaque

fcientie funt, Ethica-*, Jus_tinivMatura, Politica , Oeconomica & Philofophia PraElicaua crfahs. Ethica iive Phtlo(ophia Moralis eft icientia_»

pradtica acquirendi habitum, adtiones liberas quascun- que legi naturali convenienter determinandi. Utautem de convenientia adtionum noftrarum cum

lege

naturae convidti iimus, cognitio

legis

naturalis praemittenda-,

eft. jus itaque ^naturae eil;

legum

naturalium fcientia, quxriam actiones bonae, _{quamam autem malae fiiu,}

edocens. Philofophia civilis iivePolitica eil fcientia pra¬

dtica falutem _& tranquillitatem reipublicae

promovendi.

Oeconomica

denique

eft fcientia pradtica , docens _quomo-

do opes honefte acquiri , acquiiitae vero rite conferva-

fi poflint, ad domeiticam promovendam felicitatem z), Meritofeientiar nomine haec condecoratur

difciplina, dan¬

tur

quippein

Oeconomica

principia,

exquibus concluiio-

nesdeducere, _{easquead praxin}dextre

applicare

po

(Tu

mus.

Hare _autem eft vel

publica

vel privata. Oeconomica..»

publica eft fcientia, _qua

principes

iive iupremi Magi- ftratus _{non folum fuas}

opes redte adminiftrant y fed &

fubditorum _facultates

augent, atque

hacc

ad Politicam

meritor t refertur. P rivatam autem definio per* icienti-

—

> o (

B*

.

,J

am, qua

quij fuas rite difponit

res, eas

auget & in ho¬

nefta

acquifkione confervat. Sunt denique principia_.

quardam

generalia, & omnibus hifce difcipftnis pradi-

cis communia, qua:

quidem principia in

unam

difcipli-

nam potius

redigi debent

^, quam ut

in unius cujusque

harum tradlatione repetantur , qusque

adeo eft Archi-

tedlonica , & dicitur feientia

prafiica univerfalis,

ac

de-

finitur per

fcientiam pradticam adiones iiberas

per

re- gulas generalifbmas dirigendi.

ni) Lib. V. p. 2$7. ») Mogen% Laert, p. zSj,

o) Rbyde-

Iii diff, de ufu praft. omnium fcient. p) Diog.

Laer

t.

L. VII,

¥•395* idem L. X, p 609*

r) de Philofophia in generera

pt 6. s) Logica

liotcnb. QuaH. j8. it

em

auLior de arte

co- gitandi initio. t)

Wojf. de

nat.

Logices

c. /,p. 2.

u) Tfcbirn*

baufiusdemedicina mentis. v)

Petri Mufai Inftittitiones Me-

tapbyf. ^c' i. p. //. x)

Wolfius in logica Majori in prolegom p, 78,

y) Gerhard,. Joan,

Voßhu de fcient. Mathemati.

c. /. p.

22. z)

Julius Bernbard.

de Robr differt. de excolend. Stud. 0ecori9~

mico. p. /•

§. IV.

In

fuperioribus probavimus (§. t.) Cognitionen! ex Philofophia hauftam, in adplicatione ad cafus in vita:

negotiis

obvios maximc utilem, immo & ncceftariam effe.

Videndum itaque jam

erit

^, quo

Philofophiam habitu

indutam efte oporteat,ut

ad vitam & rempublicam bene

prudenterque agendam utiJitatem afferat. Ut autercu

omnts

acquiiita cognitio ufum in vita civili aliquem_»

prüftet, neceftum eft cognitu, quid huic vel illi enti

lit tribuendum. Quo autem

pacfto hoc fieri poflfit, phi¬

lofophia:

ope

difcitur. Illa etenim deftnitiones tradit,

qua:

funt orationes

^,

quibus fignificatur notio completa

atque

determinata,

termino

cuidam refponticns.Ex.gr.

k»

«61 )

o

(_ 0»

quid fit Societas, pactum

^>

juftitia

^,

homicidium, aér»

triangulum

, cui nomen

furis -parricidac, latronis, alia-

que

ejusmodi nomina

competant;

Tradit

quoquc pro-

pofitiones,

quac

funt orationes, quibus alteri fignifica-

mus,

quid

rei conveniat ^,

vel

non conveniat. Ex. gr.

qui

homicidium commifit, pleétendus eft: in pacftis fides

fervanda,

triangulum habet

omnes tres

angulos

arqva*

les duobus recftis, aer eft

gravis & elafticus. Coniiftic

itaque

ufus Philofophiac, in applicatione definitionurrL.

&

propofitionum univerfalium ad individua

^,

feu

res

fingulares

in

vita humana

occurrentes.

Hinein Philo- fophia tales tradenda: funt definitiones

ac

propofitiones,

quales

ad cafus

obvios

applicare liceat.

Nam eum iru.

finem

philofophamur,

ut

ad formanda judicia difcurliva

ex intuitivis, _{quac ex}

cafibus obviis nobis obveniunt,

apti

evadere

poftimus.

Per judicium autem

difcurfivum

in- telligo,

quod

per

ratiocinium ehcitur

^,

intuitivum.,

>

quod

experientia duce-formatur«

Qvum autem

nihil

decernere» nihil _agere

poffimus, nifi ratiocinationo

utamur , judiciis itaque

iftis difcurfivis in pluribus elt

locus. Hacc non ex unica

propofitione

^,

quacabexpe-

rientia fumitur, formare

poftumus, fed

opus

eft,

ut

li

conclufio

fequatur,

duac admittantur

pracmiHaci E Phi- lofophia

autem petenda eft una

praemiftarum,

quac pro-

pofitionem

conftituat majorem. Quo hoc

clarius

eva- dat,

exemplum afferre

lubet. Judex Titium

homicidi¬

um commififte

intelligit,

ex

circumftantiis

^autem

faefti

comperit,

alterum fuiffe aggreftorem, &

mortem

Ti-

tio intentafte, cui & nulla occafio obiata fuit libi

fuga

confulendi,' Recordatur itaque

judex e(Te inculpatam.»

tutelam , fi

aggreflor

violentus mortem

mihi

intentet,

nec

depelli

aliter

poftit,

qvam

fi

e

medio tollatur

j con- cludit

igitur

Titium homicidium eulpandum non com¬

mififte,

vérum id

ipfum nomine inculpatac, tutelae

venu

re.

)_° c s§» ^«?

re. Sijamlex

ferat,illum,qui inculpara

(utela

ufuseft,capi'

tali

fupplicio

fnon

etfe

afficiendum, ^non

poteft

non

judex

concludere, Titium a mortis Jiberandum e(Te

fupplicio.

Hoc in cafu judicium intuitivum eft , quod Titms ho- micidium comtyiiferit^t virae fuac contra

injuftum

aggres- forem defendendae caufla: aft judicium difcurfivum fe- quitur ^, faifta

propofitionis

ex

definitione

defenfionis

inculpatae

tutelac

profluentis applicatione,

quod

fcilicet

quicunque jure

inculpatae

tutelac quemquam

occiderit>

morte liberetur. Ut autem

Phiiofophia ad

vitam apta- ri

pofTit,

adeo concinnanda eft ^, ut in illa accuratae

dentur definitiones, qua:

fint

neque mancae neque ab»

undantes, hoc efl, _{qua: nec}

pluribus

nec

paucioribus

conflent notis, _{quam quae} ad rem definitam cogno-

fcendam _atque

ab

omnibus aliis difcernendam , fuffici-

ant. Nam fi pauciores enumerentur notae, dubii hae-

rcmus in

applicatione

ad cafus obvios, an hoc vel iilud Individuum, hxc vel illa

fpecies, fub

hoc vel illo ge-

nere contineatur,

adeoque

incertitudine laboramus, quid

flatuendum

fit, & ab

ipfa

veritate valde aberrare

polTumus.

Non minus eft vitium , fi

pluribus,

quanu qua:

ipfas ingrcdi debent

definitiones, abundent notis,

nam fic prardicara rebus obviis tribuere

poftumus,

qua: minime

ipfis

conveniunt,

adeoque

carcunre

poflii-

mus _, ubi ^nos luce mendiana abundare arbitramur.

Non

igitur

niirum eft, tantam difienfionem, tot

logo-

machias, tot

deniquc

inter Eruditos fuifle contradidlio.

nes, quum in

Phiiofophia:,

ut vocant,

fyftematibus

,

minime _accuratas tradiderint definitiones. Nulla ita- que certitudo tamdiu

fperanda,

quamdiu ipfa

principia

vacillant. Verum ipfa

principia

aut a

definitionibus

^aut

ab ;Axiomatibus petuntur, qua:

fi

laborant vitiis, norL.

poteft

non

ipfa Phiiofophia

non modo incerta, verum

& inutilis efle. Definitionibusijam

conftitutis,

propo-

C fitio»