6 ' '
D. η.
DISSERTATIO D Ε
ADQUIESCENTIA
IN
GUBERNATIONE DIVINA,
CtU A Μ
VENIA AMPL. FAC. PHILOS. UPS.
Ρ R .£ SID Ε
Doct. PL· iK 0 NICOLAO CΗR ISTlK R Νlbl,
Log. et Metaph. Prof. Reg. ε γ Ord.
Fac, Piiil. h. t. Dec.
PRO GRADU
PUBLICO EXAMI NI SUBJICIT
Henrichs Hasselhun, v. d. m.
MEDELPADUS.
IN AUD. CAROL. MAJ. D. XI JUN» MDCCLKXVIT. %
Si Nous voulons étre keureux, iifnut notis (wnnuonner a h conduite
de In Providence. L' Hommf. content.
UPSALIvE) TYPIS EDMANNIANIS.
Olooc γώς ω τίεπίςενκ», πετϊειβ-μ&ί, ort JWtöV!<?* ΤΨ
Ή&ξΟίύηκην" μου φυλάξει eis εκείνψ την ημεςαν.
2 Timot. ι. Cap. 12. ψ.
•f» ψ
V4;J
Α Α
§· Ι-
xiftere fummum Gubernatorem5 cujus nutu atque
poteftate omnia ia univerfo mundo, maxima, minima, adminiilranrur, veritas ert adeo manife-
fta, uranemine> nirt qui opinionis errore vel furore po-
tius Epicura:o iit correptus, atque omniaordinata & re-
gularia, iine fupremi cujusdam Numinis moderamine,
casco cafu, contra omnem rationcm evenire contendere
velit, vel qui eo impietatis rtr progreiTus, ut fato faveat Stoicorum, aut omnem Divinitatis abjecerit fenfum, in du-
bium vocari queat. Docent namque Divintc non tantum
litterae, fed faniores quoque PhiJofophi, totius natura: a Creatore dependentiam, ejiisque cuncira mirifico ordine
dirigenrem manum in fcriptis fuis venerabundi comme-
morant. Et fane non procul qucerenda ratio agnofcen-
di invirtbilem vim & efficaciam Naturse Auctoris & Gu- bernatoris, quoniam Ei, quicquid circa nos & in nobis ert, debemus. Si ad exa&iflimum, quem in fuis motibus
ac mutationibus fervant corpora, tam organica, quam
inorganica, ordinem, oculos animumque convertimus, quo nafci obfervantur, crefcere, exftingui, dåre Ladfcantione- ceifum haberaus, mundum hunc, quo nihil potert eife
nec difpoiitius ad ordinem, nec aptius ad utiiitatem, nec ornatius ad pulcritudinem, nec rnajus ad molem, neque conrtrui iine provido Artifice, nec rtaretamdiu iine peri- - to Redlore potuirte /2)3 adeoque veneremur oportet Ar-
A 2 tifi-
U..I■ .1 - ■ ■■ ■ · ■..4
λ) Lib. 3, Inftit, Cap. 19. Cap. X, de ha Oei,
4 De adquiefceniia
tificem illum atque Re£lorem, ut Potentiillmum, optimum, fapientiifimum. Quseflionem hanc omnino palmariam,
neque inta£lam reliquit Cicero, multa fcilicer non minus facundia quam fapientia inquit; Philofophi cum vidiiTent
motus mundi finitos Sc aequabiles, omniaque ratis ordi-
nibus moderata, immutabilique conilantia, debueruntin- telligere, ineile aliquem, non folum habitatorem, in hac
coelelli ac divina domo, fed etiam Re£lorem Sc Mode¬
ratorem, Sc tanquam Archite£rum tanti operis tantique
muneris b). Singula igitur, in mundo quae exifrunt, ut voluntati Dei praepotenri atque liberrimae debent origi·
nem, ita ne per momentum quidem in fuo permanerent apte compofito flatu, fed plantae, herbae, bruta animan-
tia, homines ipil, omniaque quotquot funt, mox in rui-
nam Sc corruptelam prolaberentur, niii eadem, quae for-
mavit Sc difpofuit, fuffulciret manus atque gubernaret.
Et in iis quoque, quae per liberas agentium operationes
eveniunt, mentem ii defigimus, eadem fefe praebet ra¬
tio, nempe ut finem, in Divina gloria noilraque felici-
tate pofitum, nunquam obrinerent, niii adcuratiilimum
cauiTarum Sc effe£luum, in omnibus, maximis, minimis, adeifet conveniens moderamen. Non eil, ut multis huic
rei inhaeream, dum fcilicet in tota rerum natura fparfa
cernuntur veiligia plane Divinae gubernationis, quaeadeo
eil benigna, univerfälis adeo, ut ad minima quaeque Sc
ea, quae a nobis contemtui habentur, aequali fe extendat fapientia atque cura c). Verum enimvero, quid uberio-
rem nobis afferre poteil lastitiam Sc fiduciam in utraque fortuna, quam quod omnia dependeant, a Gubernatione
Summi Numinis? Hinc optimum folatium Sc robur in afperis rebus,moleilisque vitaeconditionibus; intime nam-
que b) Lib. II» de Nar, Deor.
c) Vid. DiiTert. de univerfalitate gubernat. D;ae fub Celeber» Dom»
Pref. ventil..
in Gubernatione Divhice.
que convi£U effe poifumus, nihil unquam nobis accide-
re Gubernatore vel infcio vei invito , Illumque o- mnia ad optimum dirigere finem. Fallunt igitur Sc fal-
luntur quam maxime, qui do&rinam de gubernatione
Divina admittere nolunt. Si a cafu quodam fortuito vei
abfoluto & inevitabili fato fors noftra penderet, quam
mifera hominum conditio? Quolibet die acerrimos do-
loris morfus fentiremus, Sc fub no&es, fpinofte recurfa-
rent curae, quibus ne minimam quidem flatus noftri per- fe£tionem promotam reddere poflemus, neque uila no¬
bis eifet exfpe£latio rerum meliorum. Ubinam nobis re·
fugium, ut deiideriis noftris fatisfiat? Quis omnia, qui¬
bus indigemus , nobis fuppeditarét? Quis innumera, quibus pra^videndis Sc evitandis ipfi non fumus pares, a-
verteret pericula? His inque conftitutis, quis opem por-
rigeret? Quis animum noitrum demiiTum <ScopreiTum e- rigeret? Nuilam igitur benevolentiam nobis praeflanteon-
temtores Religionis, quando perfvafos nos eile voiunt,
do£lrinam de Providentia Divina nullius eile ponderis d).
Animali ratione praedito, nihil optabilius/ nihil utilius, ju-
cundius nihil effepoteft, qüam anirno atrento totius mun¬
di contemplari gubernationem, eamque per iingulas par¬
tes confiderare. Ita namqtie pervehimur ad cognitionem fupremi Numinis, quam fubfequitur admiratio , venera-
tio atque optima pie Sc tranquille vivendi ratio, in his
utique poiita eft felicitas tanta, quanta in mortales cade-
re poilit. Quoniam autem in gubernatione Divina ami-
ce quaii confpirant innumerse eaeque fummae Numinis perfe&iones, quae illam intelle£hii finitoln multis imper-
fcrutabilem efficiunt, caute omnino atque circumfpe£le
noftrum feramus Judicium, ne in cafibus rationis noftrae fphaeram fuperantibus,parum prudentes>agamus judices.
A 3 Scia-
<?)*Vid, Rev, D. Docb 4nd, Axelsion, om Guds Råd och ρ. 3,
.6 De adquiefcentia
Sciamus, neeeiTe eil, gubernationem Divinam non easdem fcqui regulas vel leges, qua? homines in fiiis negotüs: gu- bernat fcilicet Deusiiberrime, pro inknita, quae Ejus eil fapientia. Non igitur ad finitum nokrum captum vias Dei
menfuremus. In his abstrafte fpeftatis, muira fsepe depre- hendimus,quae nefcimus, quomodo feparatim coniiderata,
cum fapientia Sc bonitate fumma conciliari poilint, quod
tarnen limitibus unice adfcribendum intelleftus nokri, cu¬
jus ope in hac vita non niii inadaequate, Sc partialiter psripicere valemus pulcerrimum,quo fe fubfequimtur, o-
dinem, antecedentia Sc confequentia, cauifae Sc fines, me¬
dia Sc exitus. Unde etiam experientia haud laetiilima commonkrat, mukös ejusmodi degubernatione Divina fo-
vere cogitationes, quae Summo Numini Ejusque perfeftio-
nibus nullo modo conveniunt. Hinc impiae illae lacry-
mae, quibus conqueruntur difpofitionemDivinam, dum fa-
ta rerum humanarum ad illorum non femper volvuntur defideria, quibus fatisfieri non potuit falvis perfeftioni-
bus Divinis, vel kante hominum communi felicitate., quae numquam obtineretur, Ii omnia ad caecam nokram klie¬
rentvoiuntatem. Hinc mirari non convenit, nosneque ab
omni miferia, molekiis omnibusin hacvita liberari polfe.
Requirit namque Sc fapientia, qua cunfta dirigit guberna·
tio Divina Sc ipfa hominum, quae depravata ek, conditio,
variationem boni Sc mali phykci, Sc inde ortarum gra-
tarum & ingrararum fenfationum, ut vivant continuo in fpe Sc metu, unde in omni vitae genere validikima acci- pimus virtutis pietatisque incitamenta e). Sic in omnibus
ek Providentia Divinabenigniffima. Optimum intendit fi-
nem & laudatiffirnum. Summis igitur laudibus ek effe,- renda, veneranda quoque. Haec ek obligatio, quae in
quocunquekatu manet fanftikirnä. Permittit quidem Deus
O. M.
«·) Conf« Dom. Axelsion Lib, 2. Cap. 6, §■ 32.
in Gubernatione Divina. 7
Ο. Μ. non nunquam optima, nobis ut videntur, confilia
Sc media fruilra cadere, virtutem ad tempus opprimi, probos ab hominibus pravis Sc flagitiofis malo adfici at-
que laedi. Haec tarnen nemini fint offendiculo. Ab eo,
qui omnia gubernat, ideoque ad hominum concurrit e- ventus, fapientiifimas ob cauflas permittuntur, ut dein-
de ad optimum Sc gloriofum dirigantur finem. Noilrum
eil omnia patienter Sc aequo animo perferre, inperfcru-
tabilia & arcana gubernationis Divinae fata,pia involvere veneratione, voluntati Sc juri Dei nos iiibmittere, atque
ilc in Ejus adquiefcere gubernatione, utpote optima, fa-
Ientiifima. Ego, qui paternaeDei cura?tot tantaque de-
eo beneficia, quique omnia in poiierum mea fata, be^
tiigniifimae Ejus gubernationi tutiifime commendo, ope- rse pretium duxr, in praefenti nonnuila de adquiefcentia
in gubernatione Divina adferre. In hoc vero negotii)
vires meas imbecillas haud parum fuperante, tuum OL L. favorem9 omni qua par eil modeitia, mihiilipulor„
§4 IL
Genefin Sf notionem adquiefcentia in guber¬
natione Divina explicat.
Antequam in gubernatione Divina adquiefcere pos-
iimus, neceife eil, ut rite cognofcamus Gubernatorem,
talem qualis eil, utpote qui Sc poffit Sc velit hominum
veram ac duraturam promovere felicitatem. Huic co~
gnitioni, tanquam fulcro fuperilruitur di£la adquiefcen¬
tia. Omnibus igitur mediis, ad hanc perducentibus eil utendum. Totius hujus univerfi Theatrum, eil fpeculum quafi, in quo infinitas Dei perfe&iones non folum ab- folute cognofcere, fed earum quoque evidentem ad nos
rthtionem perfpicere poflumus. Creatione Sc guberna¬
tione hijus mundi, nihil commodi Deo aecedere pottiit;·
8 De adquiefcentia
illis namque ablatis, nihilominus fumma Dei beatitudo
manfiiTet infinita. De Ente in fe perfe&iilimo aliter cre- dere non fas eil. Quando vero Deus non fuae perfe£lio-
nis augendae cauffa condidit rnundum, ejusque in ie fu-
fcipit gubernationem, aliis cpmmotum fuiife rationibus
exiftimemus, neque aliae hae fuere, quam liberrima, fuas generi humano omnibusque creaturis inrelligentibus ma-
nifeftandi perfe£tiones, voluntas, cum magnopere flagran¬
ti Sc efficaciilima, bona creaturis conferendi unita prb- peniione Sc iludio, ut rationales praecipue creaturae in Ejus gloria* agnirione conftantem Sc aeternam beatitudi-
nem qusererent Sc invenirent. Eo minus de hac re du-
bitare pium eil', quo certius, nihil in adfpe£tabili hoc
mundo occurrere , quod non fummi Artificis Sc Guber-
natoris infinitam fapientiam, bonitatem, potenriam, Sc reliquas, quae funt perfeftiones, ampliifime manifeftat.
Elinc perfvafiilimum nobis, fummum Gubernatorem o-
mnia libi perfpe£ta habere, quae cum felicitate noilra vel augenda vel minuenda aliquem habeant nexum, Eum
cujusque falutem tantum promotam Sc amplificatam vel¬
ie, quantum fumma Ejus fapientia pro fine optimo per¬
mittat; Eum denique qua jus Sc poteftatem nullis circum- fcriptum eife limitibus, hanc vero omnibus malis tollendis
Sc minuendis, omnibusque bonis fuppeditandis parem ehe. Quid? Quod qui fpatium praeteriti temporis, quc-
ad longiilime fcilicet poteft, pia refpicit mente; Qui ,
quae in omnibus ejus periodis, perfe£lionum Divinarum,
bonitatis nempe, fapientiae, potentiae fpecimina, exper-
tus fuerit, repetit; Qui, quibus vita ejus ornata fuerit,
beneficiorum memoria tangitur; Qui in felicitatis fuae
cauifas inquirit; Qui, quibus mirabiliter ereptus fuerit, pericula in mentem revocat ; Verbo: Qui omnium, éj
quae contigiiTe expertus eil, fauftorum originem, fummo
tribuit Gubernatori, non potefl non tacita percelli ad-
mi-
in Gubernatione Divina. 9 miratione , <Sc benigniilimam, noftra omnium quae verfat
fata, inanum venerari devotiifima mente. Hic igitur gu- bernationis Divinas alumnus/ propriae libi confcius imbe- ciilitaris, cognofcens iiuxam arque caducam rerum.huma-
narum indolem, quam piena iint omnia calamitatum;
convicdus de potentia Divina, cui nihil reiifcere poteft;
de fcientia, qua Deus omnia diftinftiilime cognofcit &
intime perfpicit, adeoque bona eriam quibus indigeat ho-
mo, mala quibus urgeatur, de fapientia, qua media ad optimum finem obtinendum convenientiifima adcuratiili-
me novitη convi£tus denique de fummi Gubernatoris na¬
tura hominum amantiffima tanquam rerum a fe creata-
rum, & beneficentiilima, ut rationibus humanis eadem optime profpiciat , adeo ut nullum verum bonum iit,
quin ab eo exfpe&are liceat; facile inducitur ad bona quoevis fperanda a tam benevolo Numine, & certo cer-
rius comperit, Eum elfe folum dignum, fumma fiducia,
coniiilente in lsetabunda illa mentis difpoiitione, qua il-
bi perfvadet, fe fub Divina cura fore tutum & felicem /).
Haec vera &j certa iiducia quoniam Divinarum niti-
tur perfe&ionum Cognitionen palam eft, ab ea non pos-
fe fejungi eum mentis ftatum, quo in Gubernatione adquiefcamus Divina. Confiftit haec adquiefcentia in eo,
ut approbemus & aequo animo feramus, quae nobis fub
Providentia Divina obtingunt, qualia demumcunque no-
bis videancur. Si namque nobis iit perfuafum, nihil fie- ri, niii quod Divino fit provifum coniilion nihil nobis,
niii volente, finente & gubernante Deo, accidere poife;
Eum vero nihil Juris ulli rei in nos conceifurum, quod
vere miferos nos reddere poillt, verum per fapientiili-
mara, benigniilimam, potentiffimam fuam gubernatio-
nem omnia ea nobis clementiihme largiri, quae feliciratt
B no-
/) Vid. Bilf. Dilucid, Philof. §. 500«
10 De adquiejcentia
noftrae perenni promovendx unquam infervire poifunt;
non poteft fieri, quin mens ex turbido deducia in tran- quillitatem, plene in Divina adquiefcat ordinatione, E- jusque confilio & imperio fe toram permittat. In gu- bernatione Divina iic qui adquiefcit, ii conilantiori för~
tis indulgentia frui ei non liceat, Γι Deus in aerumnis
eum verfari patiatur, ab omni inpatientia abstinen-
dum putat, non in coelum probra eonjicit3 non fortu-
nx iniquitatem ejulatu, planitibus criminatur, fedDeo,
ut omnium volvcntifata, ut felicitatis fux auclori Sc con-
fervatori, omnisque mali deftru£lori, vel ad bonum fi-
nem direftori,, fe rotum lubentiillme committit, certiiii-
me confidens, Eum curatius. in rerum nexum infpicere,
atque ipfum majori fide & amore, indigentix Sc feli-
citati noftrx confulturum, Sc ad optimum exitum res
omnes eile dire£turum.
§. III.
Ad adquiefcentiam in guhernatiene Divina, cognito firmijßmo ejus fundamento} perfeclionibus fciL
Divinis > dein requiritur, ut trän-
quilla ßt confcientia.
Debitam confcientix curam plurimum conducere ad tranquille vivendum, neminem inflcias ire putaverim.
Si narnque mala re£te dicatur confcientiay quando quis
fentit fe Jura humana Sc Divina violaife, ideoque poe-
nam in transgreflbres conftitutam fibi merito eife exti- mefcendam ; Bona vero, ubi homo re&e Sc fecundum
legem fefe gefliiTe animadvertit, atque adeo Ixtus prae- mium exfpe&at, vel certe refti confcius, nullam vindi-
&am reformidat, luce clarius eil, adquiefcentiam in gu- bernatione Divina eximium elfe fru&um a bona confcien¬
tia
in Gubernatione Divina.
tia iufeparabilem. A juftiilimo Gubernatore, qui fapien-
tiifime cun£ta adeo difponit, ut virtutes Sc vitia, pras-
mia Sc poenae, naturali ordine fubfequantur, nihil få¬
ne boni iibi polliceri poteil, qui mala cruciatur confci¬
entia; fentit namque Éum offenfum, fuisque conatibus
relu£lantem. Poteil quidem ad tempus, non paucorum
confcientia alto quafi fomno fopita efle, adeo ut ilimu-
los ejus, quantumcunque mali commiferint, nec per- petuo, nec pro magnitudine malefadorum fentiant. Sed
admodurn mutabilis eil horum tranquillitas; ea fc. qua:
variis in fenius olim fe infmuavere blandimentis illece- brisque, teterrimis eosafficiunt moleiliis, & vehementio-
res in mente excitant tumultus, quando evigilaverit de-
mum horum confcientia. Ejusmodi homines, ii vel praeilantiiiimis natura: vel fortunae bonis abundare illis
contingeret, nulla tarnen iis conceditur adquiefcentia,
quoniam confcientia die no&equc eos accufat, terret,
condemnat. Sub infauilis nova Sc majora mala animus impurus extimefcit, & quando res laetae videntur, fcele-
re tarnen contaminatus in metu vivit, Sc crudeli excru- ciatur animi vulnere. Id quod commonftrat, alia ut ta-
eeam, exemplum Neronis, atrociffima fcilicet matris cae-
de commiifa, de quo ita Svetonius: Sceleris confcientiam,
quamquam Sc militum, Sc fenatus popwlique gratulatio-
nibus confirmaretur, at ilatim aut poilea nunquam ferre potuit, faspe confeifus, exagitari fe materna ipecie, ver-
beribus furiarum ac taedis ardenribus. Hifce facile in«
telligimus , eos qui vitiorum fordibus maculatam cir«
cumferunt confcientiam , quae expergefa&a maximos
adferre folet cruciatus, omni deilitutos efle requie»
Sc nullam in gubernatione Divina experiri adquiefcen-
tiam. Quamvis lento gradu ad vindi&am Divina procedat ira , tarditatem tarnen fupplicii gravitatc
Deum efle compenfaturum, fuo merito metuunt im-
B 2 pro-
I2 De adquiejcentia
probi £·). Ad adquiefcentiarn igirur in gubernaiione
Divina requirirur ut bona fit confcientia; Quae certe eil
rnurus ille, de quo ita canit Poeta :
Hic viurus aheneus eßo,
Nil confcive fibi^ nulla pallejcere culpa b).
Paucis minime dicipoteil, quantam infuo pe£lore,inter-
no mentis teilimonio iuffultus, ab inelinationibus Sc a£tio-
nibus Deo gratis, fentiat pius animus tranquillitarem. Sum¬
ma perfunditur lsetitia, Sc memoria re£le faclorurn noa poteil, quin ingeneret beatiilimam fecuritatem, in qua- cunque forte conilantem quietem. Egregia funt verba
Ciceronis: magna vis eil confcientiae Sc magna in utram- que partem: ut neque timeant, qui nihil commiferint:
Sc poenam femper ante oculos verfari putent, qui pec- carint i). Bonae confcientiae dulciliimus hic eil fru£tus,
ut eadem qui gaudet, nihil metuat, quod ut malefa£lo-
rum confe£laria refpici debet. Verum varia fibi pollice-
ri poteil praemia, quoe nimirum vel a£liones naturaliter fequuntur bonas, vel quae ex occulta, benevola tarnen fummi legislatoris difpoiitione in eum redundat. San¬
kta quippe morum integritas non poteil non gratiiiima
eife fummo Legislatori, ut ipfe fan£liilimus. Sno igirur
amore ampleclitur eos, qui ad Ejus voluntatem fuas com·
ponunt a£liones, quatenus in his fuarum intuetur perfe-
£lionum imaginem. Qui fan£lam Sc illaefam omni nifu
fervare iludent confcientiam, etiam intime convi£li eife poifuntpaternse atque tenerrimi Dei amoris , Sc firmisftma
animi cum fiducia, omnem rerum terrenarum Sc incon- ilantium curam Deo committere. Svaviilimo tranquillita-
tis fenfu perfunduntur Sc eximiam aDivinis perfe£lioni-
bus Sc beneficiis fentiunt dele£lationem. Unde etiam fieri
non
g) Val Max. L. I. p. m- 54. h) Horn. Epiftol, Lib» I. Epift, I»
s) Vid» Örat» pro Tull» annio Mitojie· Cep, XXIII.
in Gubernatione Divina. 13
non poteft, quin mira animi alacriras ad difficillimaquae»
que obeunda Sc iuilinenda oriatur- Hinc intelligitur
conicienriam re&e fa£lorum effe eximium adquieicentiae fulcrum, qua deftituti, propter continuos ilimulos malas confcientias, homines ne fpirare quidern iine metu Nu·
minis fervili poiTunr.
§. IV.
Ut infingulis, q uns flatus hominum fubeunt, ?nu«
tationibus, Divina agnofcenda direäio, ita
in bis omnibus fiß oftendat adquiefcentia.
Maximis O. Deus quotidie nos ornat benefxciis Si fingulari amplcilitur amore, quo, cujusque indigentiae δι capacitati convenienter, felicitatem noilram promovet.
Ad hanc vero confequendam non perinde eft, quomo- do vivamus, neque omnis propria abjicienda induftria
atque cura. Nam licet iit veriiiimum, Deum nobis o-
mnia largiri, qua: ad vitam bene beateque tr-aducendam fpe£lant, non tarnen fapientias Ejus convenit, ut opere¬
rar iine nobis Si iine mediis ordinariis. Noftrum igitur
eil: non temerariam in Deo collocare fpem Sc fiduciam,
atque extraordinariam Ejus iine cauila exfpe&are dire>
£Honem. Conceilit namque Deus vires Si per naturam
rerum fuppeditavit media, quibus ipii felicirati atque in-
columitati noilrae quodam modo confulere poifimus. Ha¬
dem igitur tanquam beneficia Divina gratiifimo arripien-
da animo, Sc quantum in noitra poiitum iit poteflare, diligenter atque prudenter adplicanda b). Hinc adqui-
efcentia Sc in Divina ope confidentia non patitur vel ad-
B 3 mit-
Vid. Diflert. Celeb. Dom, Prasfid, de fapienri diredioue vit» Hu®«
14 De adqulejcentia♦
mittit ignava otia, animique torporem; nam quoniam
lex naturce, atque adeo ipfe Deus ad induftriam Sc dili- gentiam in noftris negotiis nos obligat: non certe vera
nec Deo grata efle poteft adquiefcentia, quae ab his le¬
gis Divinse rationibus abhorret. Verum enim vero , licet
propria noftra inculcetur induftria , & prudentia in o-
mnibus noftris negotiis iit admodum neceifaria, ne mo-
re andabatarum, clauiis quaii oculis Sc per csecam fortem
in functiones obeundas ruamus; licet media a Providen-
tia Divina ordinata, quantum penes nos, fint arripienda
Sc adhibenda; haec tarnen non totum conficiiint opus , neque fines, quos intendimus, adeo in noftra poiiti funt
poteftate, ut eosdem ilne auxiliante Divina manu atque benigna dire£lione adtingere queamus. Experti namque
novimus res noftras präster opinionem varios fortiri pos-
fe exitus, qui nec noftrae tribuendi induftriae, nec ulla,
fi vel fagaciilima, evitari potuerunt prudentia. Quare
ad fata hominum quisque paulo adcuratius attendens,
haud raro videbit, plura prudenriiftmis accidereadverfa,
quae alios non adeo circumipe£losquaii fugiunt, ut quam
habent folertiifimi prasfixam metam, quamque omni a-
nimi impetu Sc ftudio obtinere laborant, feliciter tarnen attingere non liceat, quando limpliees homines Sc me·
diocres, fortunae capiunt faftigium, etfi ordinaria media
haud raro vel contemferint, vel ob ignorantiam negle-
xerint. Hasc omnia manifeftofatis indicio oftendunt oc-
cultam fubeife cauflam, quae fata regit humana, quam- vis non femper noftris congrua deiideriis; tarnen ad o- ptimum, quem longe antea praevidere non valemus, fi-
nem. Hinc patet, neminem viribus conceftis Sc ordi-
natis mediis, nifiquatenus in manu Dei fint, fecure fem¬
per pofle confidere. Ne igitur fucceffu deftituantur co-
natus noftri, irritique fiant, in altum animum extollere
Sc ad caerulea coeli templa manus tendere pium eil. Au-
xi-
in Gubernntione Divinn. IS xilium, inquam, Divinum implorandum, & de feliciori
vei profpero rerum noftrarum curfu calidiifima effunda-
mus fufpi ria. Hinc vero longe fepellenda illa impietas &
fumma impudentia, qua pkira delideramus , quam qute tribui poffunt, auf ejusmodi bona, qute fi indignis indul-
gere vellec Deus, ipfa aburendum föret bonirate. Quo-
niam neque quid nobis vere profit, neque quid fapien-
tiae ceterisque perfeÖuoriibus Divinis conveniat, per¬
iphere valemus, prudentiiiimum & nobis optimum erit,
ne minimum quidem a Deo vel exfpe&are vel expetere, nifi quod ipfe nobis profuturum fciat, & femper anirno
iniixum habere fapientiilimum illud Juvenalis prteceptumi Per mittes ipfis expendere mimimbus, quid
Conveniat nobis, rebus fit utile nofiris,
Nam, pro jucundis, aptiffima queeque dabnnt DL
Cnrior eß Ulis botrio, quam fibi.
Immo, bene admodum auefor Galliens ita inquit: 11 jaut tousjours fe préfenter ä Dien comme des aveugles, qui
tendent la main pourJe iaijjer condnire: Von η2 vapas loin Jans broncher3 quänd on s ectaire joi-meme; la hmiere des Jens eß fiJombre, quefi Γοη η*apoint d"* autreflambeau, on eonrt bazard cP nne clmte mortelle /). Deiideria noftra fem¬
per voluntatiDivinse fubjicienda eique convenienter attem- peranda, 111 eaque eo magis eil adquiefcendum, quo cer- tius eft, Deum ut indulgentiilimum Patrem & optimum,
amicum nobiseum agere.. Quam faepiifime in fortuna no- ftra formanda ipii fallimur & nubem pro Junone am·
ple&i nitimur. Vehementi, inquam, flagramus defide- rio, hoc vel illud repraefentatum bonum nobis aequiren- rendi, unde maximam nobis pollicemur jucunditaremy
felicitatem. Proindeut ejus evadamus participes, omnem
impendimus operam. Deus vero, qui melius cognofcit
res;
φ Vid, Livré de i' art de bien vivre,
ιβ De adquiefcentia
res circumftantes3 earumque nobis vel utilem vel inuti-
lem connexionem, efficit, ut fpes noilra irrita evadat,
ut oleum & opetam perdamus. Dein vero non fine ad-
miratione obfervamus exitum exoptatiffimum , Veras no¬
llras felicitati convenientiilimum , quodque in barathrum
miferiarum detruii effemus, niii Deus noilroram defide-
riorum impletionem benevole impediviifet. Hinc firmi-
ter eredamus illum ilatum, in quo gubernatio Divina
nos colloeavit vel in poilerum coliocaverit, femper es- fe optimum. Si vero optimus, nihil eil, quare in eo-
dem non adquiefcamus <Sc Epi£leti aifentiamus effato: Non poftulabo pofl hac , ea qua fiunt, arbitvatu meo fieri, fedß
fapiam, ita fievi quahhet velim, ut fiunt.
Ex adverfa fortuna, quatenus Divinas fuam debet ori- ginem gubernationi, minime perturbetur adquiefcentia.
Ad praefentis hujus mundi fcenam admodum male fe prae- paravit, qui conilantem exfpe£lat fortis favorem,! dum
feil, ea eil conditio vitas humanas, uta multiplicibus, qui-
bus urgemur calamitatibus, liberarinonpoiiimus. Si nam-
que omnia abeifent incommoda, proprer judicii huma-
ni imbecillitatem , multas ianas proborum de Deo cogi*
tationes in periculum venirent; facile- in peflilentiifimum
illum induceremur errorem , probitatem non adeo eile
neeeifariam. Quid? quod facile dubitaremus, an aliqua
detur Providentia & jufta adminiilratio Divina, varia i- gitur experiri nobis contingit adverfa Sc asrumnarum
concurfum. Illa, quam heic inculcamus, adquiefcentia
non abfolvitur iloicorum u7tocbiicc feu utita dicamus, in- feniibilitate, aut animo, ad bonum Sc malum prorfus in¬
different]., fed potius patientia, qua ex amore Se fubmis-
fione erga Deum & firmiffima Ejus benevolentiac con- vi&ione, temperamus noilrae triilitise Sc asquo animo per·
ferimus incommoda, etfi naturae noilrae fint ingrata.
Dixit olim Theognides:
ToK*
