a. y. c.
DISSERTATl ONEM ACADEMICAM
DE
JOB AN. ANGELO
ARCIMBOLDO
Ρ AP ALI, PER SCAND1NAFIAM,
EX INDULTU AMPL. ORD. PHILOS. UPSAL.
PRJESIDE,
CELEBERRIMO, VIRO
MAG. PETRO
• EKER Μ AN,
Eloqvent. PROFESS. Reg. et Ord.
Η. Α. Μ. S.
IN AUDIT. CAROL. MAJ. DIE PI i '-APRILIS
Anni MDCCLXI.
PRO GRADU PHILOSOPHTCO, Eruditorum Examini Committit
BENEDICTUS ZIMMERMAN ,
Ostrobot Niens is.
ü Ρ S A L I I
ffcuffis Religionis tenebris, quibus, antiquioribus feculis, Patria noftra obtimbrabatur, una cum purioris dodlxinac facibus, Iarga veianise,
a Sede Romana, meifis eft intro- dudla. Nempe , qvum , prouti conftat, ex jufTu Conciiii Åqvis-
granenfis, Anno 8i7 habiti, id agendum efTet, ut in terris hifce borealibus Chriitiana
lux accenderetur, tura temporibus infidiatus Chrifti Vi-
carius, quod nomenauguffiffimum arroganter non minus, quamfatue, iibi vindicaverat Pontifex Romanus,cui lucri
bonus odor eft ex re qualibet, in id vehementer incubuit, utLegatis, quos iter m iteruraque, convertendi, necnon dodlrlnam propagandi & ftabiliendi gratia, verfus iepten-
trionem miferat, manibus vifcatis armati> variis Rrophis,
frau-
Φ ) 3 C
fraudibus, blanditiis, & ii quac aliac artes Tunt, quascun-
que iiniilro nox genuit foetu, fortunis homines everte-
rent emungerentque, ingentes corradendo opes, de-
mum , ta η quam fuum centrum, crumenam iänftiiiimi
Patris icilicet, completuras. Tantum abeft, ut iftud ho-
minum genus, a fui Principis genio abhorrens, monitis ejus parum obtemperarint, utrepofla mentibus nefan- dorum icelerum monftra, interdum vel nimis fedulum red- diderint 5 namque pudore, fl quis fuit, difcusfo, in terras, quas hi nebulones peragraverant, haud fecus ac Furiae, triiliffima intulere fata, difcordiamque Regem inter & ci-
ves, concitaverunt, non raro iängvinis efTuiione, ut ex an-
nalibus pateicit, non iane exigua, tandem iedatam. Nec
res ill or um abo pede incederepotuit ;etenim, praterquam
quod id habuerint propofiti, ut iuis facultatibus privaren-
tur populi, tota quoque regna in fuam poteftatem redi-
gere, nefandis aufis conati Tunt, Maximum tarnen ice- lus, quod unquam excogitare potedhumana dementia, pariter ac avaritia teterrima, illud merito ducitur, quod tabulas abfolutorias, quibus plena, pleniori, &pleniffima
delidlorum rerriffione, compotes iiebant homines, an- te oculos exponerent venales» Exempla Indulgentiarum Papalium, ad ultimam hane noftram Thülen, promul- gandarum totidemque indicia Simonis &, a mercatoribus iltis, purpuratac Babylonis non defunt; at vero fuftecerit heic ex Paulo Longo in Chronico Citizenfi lequentia, me- moratu utique digna, in medio propofuifie: A.D:nii484 ,,fuit Legutus quidam cum Indulgentiarum remifFone
t „plenaria in Svecia, ubi, & hoc anno, setlivo praefertim
„tempore, pra^valida ferbuit\peililentia. Qua fretus 1 e-
gatus ille, miro modo & iniätiabili, explumavit pauperes»
Qiiare Audtor Hiftoriae Sclavicx, ex qua hsec tranicripii,
ita exclamat: 0 Petre, Petre, non tibi dixit Lbriflus :
A 2 viul~
$8? ) 4 C ^
tnnlge nut t onde, fed pafce, pafce. Nec mitius videtur de Päpa Romano fen(iiTe Epiicopus Licolnienfis, Romanorum
malleus & contemtor didus, quare hunc verfum pronuii·
ciaverat ;
Ejus avaritia totus non fufficit orbis ;
Ejus luxuria meretrix non fufficit omnis.
Cui par eft iilud:
Nunc latas Pndulgenticrs
Gibt man in alle JVelt, Et c auf a non difcutitur ,
Man fragt nun nach dem Gelt 3
Sit reprobus, impanitens,
Wil er nun Pfenning geben t Etfi for et Diabolus >
Er muff ins ewig leben.
Tnter Quacftores & Inftitores harum induTgentiarum
notiffimus fuit, prxcipue in rcgnis Scandinaviat, Johannes Angelus Arcimboldus, cujus vitam fimplici narratione ad-
umbrare animus fert Fe vero, B. L, enixe rogamus velis noftram dicendi infantiam de meliori nota Tibi commendatam habere.
5. Π.
Prius vero , quam, ad tanti seruicatoris vitam & mo¬
res, adeuratiori exiftimatione penfandos, accedimus, Iii. i- magine fallacium & fueoiarum mercium, quibus mul-
torum de ecclefia fimplicitatem fafeinaverat, exprimenda aliquantisper commorabimur. Fingit Pontificia vanitas, flamines, aliosque pios homunciones, majora devoraife
molertiarum taedia, gravioresque in hoc mundo luiffe
poenas, quam quas piaculis irac divinac dare foret neceiTe:
vocantur autem a Romanae ecclefiac antiftitibus, opera
A 3, Ux~
itromn ί-ΙίΐΑ.£~Ιί&·
^//71 rr/Λ
γτη-xbm.
Jtmn
SC- 4/ΪΛ9* „/,
/»V' «
,
c/jtwn'jpiy »woj
Üffj rrtu+tflfy
rrt'zu frr*****
*Uj
^floTirrtvniui
ÜlOf+rrr a„
# ) * ( #
fupererogationis» lila, in cifta quadam recondifa, &a
Pontifice Romano, tanquam promo condo, difpenfari
iölita, vcnui rata argenti fumma habentur; nulio igitur
patere reor negotio, quid inde commodi miferis, doclri-
ns fus fequacibus, Pontifex, myftarumqtie, qus hunc
Hipat, cohors, lueri avidiffima, propinare fluduerit; nem-
pe, qui per tabulas abiolutorias a Pontifice, vel alio-
ejusdem gregis viro confignatas, facinorum, non tan-
tummodo prsteritorum , verum etiam eorum, quac pofl-
modum, quod didlu nefas, patraturi eßent, veniam na¬
ch fuerant, illorum animabus, nulla in purgatorio remo- raeilfutura, icd ftatim, fine ullo impedimento,. in es-
lum evolaturas eile credebantur. Confiat adeo Tibi tri-
tum illud :
S'i dederis marcas, eis ivzplevcrrs arcas,
Culpafolveris, quaquc ligatus eris.
Verum non adeo fuarum rerum prodigi faeratiores
hi mercatores fuere, liquidem non nifiilli, qui ingentes
pecunis acervos adtulerit,. per totum viise curriculumy
peccata condonata eiTe livere, aliis vero, quorum curta'fu-
-pellex, hos ditare vetuit, per bieunium tantummodo,.
vel triennium , venia indulta eil Cfr. Dificrt. de Tabulls
abiolutoriis Prsfide Daniele Lundio, Upfal. habitam A;o
J711. §5. 7. 8- nec non Abos ventilatam, Prsi. Cel. AJgo-
thoScarin, de IndulgentiisA.1738. Ad hsc, qua: levi,
ut ajun$ brachio tetigimus, diluci.de explicanda, fpedfant
liters Fratris Petri Ingemari Watzfieneniis ad AbbatiiTartx
& Convenium Watzfienenfem, Roms dats A. 1513.
d* ii. Decembr. Cfr Skriftel. Bevis tilBifkops-Chrönikan:
P· 14s·
§. III.
Ergo in antecefTum datis , qus de tabulis abfo-
lutoriis perbreviter diiferere eil vifum r propius adgreffuri No~
φ ) 6 ( φ
Noflrum, oculis Ii ftremus, quo loco, quibusque ufus fatoribus, in auras fuerit emiflus vitales At vehemen¬
ter dolemus, & originem & annos hujus juveniles, vel ipiffiffimis obvolutos eile nebulis, atqueadeo, qua: tam in crepera luce premenda fint nobis veiligia, fit venia faflo, fere penitus ignoramus ; quamquam hoc feire no-
ilra, ine quidem judice, vel partim refert, contenti quip-
pe fumus ejus fata3 dum boreales haice tenuit oras,
carptim firidlimque perceniere. Id tarnen proditur Ar-
cimboldum, qui perperam vel Arcemboldus, vel Ar- comboldus, vocatur, natalium claritate gaudentem, ex Mediolano Italiae eile oriundum. å täte vernante, pro- cul dubio, dodlrinurum combibitartes plerasque, cujus vel
id argumenti fuerit, eum mitra Epifcopali Mediolani fulfiile, ubi mortuus eil Α. 15 5 5. Cfr.Jöcber.Lexic. Nec nul¬
lius , quod per Septentrionem obiit, illum ingenii pra- il3ntia earuiffe teilatur, quemadmodum id fibi cura ha- buiiie Chriili Viearios aeeepimus, ut a litteris & natura dotibus inftrudbiffimi religionis non minus, quam ava- ritiae Romano, acerrimi vindices futuri, in terras, multo ab Italia intervallo disjun£liilimas,ablegarentur. Permo·
numenta Hiilorica, quac flippetunt, coneludere licet idque
certiffime Arcimboldrm exordia fibi demandatae Lega- tionis, an nundinationis, duxiiTe Lubecac, das h ποίξόάγ.
quippe inde Scandinaviam recla petiturus. Audiamus
Hermannum Bonnum in Chronico Lubecenfi: M. 1516 /
5, iil Angelus Arcimboldus, ein Legat des Pabils Leonis, mit 3,demRömifchenAb!afszuLübeck angekommen, und mit
„groiferHerrlichkeitundprocciTion eingeholet,undhatdas%
,,Ablafs-Creutz ausgerichtet, und iil nicht zu glauben vvje
„grofifes Geld und Gut er aus Lübeck, und andern Städten'·,
„auch darnach aus dem Reich zu Dännemarck und
„Schweden gebracht. Er hat zu Lübeck vom Silber ein
v- „Furft-
h t t
if inrtrf t*./ fJt »ttnv +.jcm£frrr0 Φ*"*
/ ftådfinkar «rr+ J fitJ/. -a Π }«Yf -yr· Jum tt a tili*/tOL
,;M> Art/n
r*0 j[*»*€^-ry, (r**m izr
/il i
jyif.
i*'j?sr*& ™VT*a< &»%/* jd)*~
( ort fa** rt ni/* rtrrr>
/* nly
,Cf*"iJ*ib·
,Hu/f+yn·
/ 1
r&r~ VtfSfrA
«vUtrr* r«»«*»Pf arh/ryy , /> *
>ju uJ:
Μ.,4^ψ/' ^
Λ 0. Jfah'rYfAT, />» jß'ftnr, «/f vyft-tfrrutrrr . y*l idy0rrth*i)</1i:ig& P&sftispUä
Ρ t / ΐ?0r 9 · ? 7 ~~·7 ζ*/ J
i O r
ImjtvrVf / t s +/**A - er *> CciJ/t*rr> /n ^nman/A. tsf»
4rcorJjl~ ;/ψ&ν
*Zf" 0 ti**rry
■rrr /V fmn*'*, *f/mur*
\ut0fg γ/tf.t*!* Φ pfytojJfi furhfujf }/**»/£*/ *xc* 'fh
fimrfh—f fiföi jr*. <hhrund» }0t tJft, y»nW™ *) t* Jun* jd ψ X*/*fé fö pwfö A*Us^' ir*j*(f*rr> m% **3« *fö i «W ml(t "
r«ri mm
' ö
. Afitt£. /fövrnkjrftLti J>r&4+i~' Xi h
Ρ ^ ifp
Ψ9Ψ * €u' föo pdih/rfwLy4i»rff<
// * &(/ yt k¥7 Sitejeturtrf ufmnrJv t frjfrifp/wp \
TPartß*t4/xri JrirnvYi* thttumprarJrt
jßijfttTf φ
^*dvy*fi {Cgy .9>Q.
Φ ) 7 (
„Fürillichen Credenzer machen lallen s darzu auch Sil·
„berne KeiTel, und Brat-Pfannendas unerhört bey
„Fürften iiL Es iil ein Bürger von Cöin , fo Antonius
„de Wele geheilien mit ihm gewelen, der das Abiais«
„Geld an die Factorcs und Banckerers überfchrieb.
„Diefer ifb zu Lübeck in eines unehrlichen Weibes hauie
„bey nacht erwürget j und hernach in eine Pfütze ge-
„worffen worden. A t vero, poileaqvam in regna ,jabi giacialis hiem-s aquiionibus undas aiperat, navi trajecit Arcimholdus, fuos in Daniam greflus dirigendo, atque, benigne lauteque,a Chriftiemo II: Tyranno iilo, multa
Ciede cruento, ideoque diris pridem devoto, excipitur.
Heic> inter hujus amplexus & feila gaudia, ob datam
iibi occaiionem Svecos novis miieriarum generibus op~
primendi,. moram ferme annuam facit, in divendcndis
fuis mercibus non parum defudaturus. Nec illum1 in-
cailum laboraile inde colligitur, quod decies centena millia aureorum eum in Scandinavia corraiille, perhi-
beatur. Cfr. Loccenii Hißor. Svecana ρ. ι go. Ut vero,
nemineprohibente, hunc cxercere quanlum poilet, Ty¬
ranni veniam, litteris confignatam^ 1120. aureis Rhena¬
nis fibi redemit. In fanis emporiorumv quse peragra- verat, crucis effigiem erexit> capfamque circa colloca«
vit, in cujus gremio opes, bcne partx icilicct ^ condc-
bantur , qua?, uti prac fe tulit profanus hic )hominum globus, in teAa, templidivi Petri exilruenda, crant; infa-
mendae. Cfr.Hvitß Hiß, Dan.ρ. 1113» Semd. Illufi. T.XV. Et,
ficut Chriifiernus, per illud temporis fpatium, quo in
Dania commoratus eft Arcimboldus, variis artibus in
fuas illum pellicere partes fluduit; ita nihil eorum o- miiit, quse huic fini obtinendo fufficcrent. Feriebat
nempe crebro aures jerufcatoris obtre&atione Stenonis
Sture Noilratis 3 finiftra deeo infufurrando iudicia, quali
Pon-
9§? ) 8 ( 9??
Pontificitc auSoritati & poteilati parum profpexcrit, in vinculaque duos regni Archipraefules, Guflavum Trolle,
& Jacobum Uipbonis, conjecerit, quod prarcipuura eil, in Svecanos fafces irnmcrito invaferit. Hifce prx-
ilruclis, Arcimboldum juffk, ut quam primum aérem
Svecicum liaurire coepiilet, rebus S ve eis eum cothur-
mim aptari curaret, quo Steno partibus Chriilierni mi- fceretur, fin minus, ut ialtem, adieclarum cohors, quae hunc flipabat, fluclibus civilibus quaffata rueret, atque plane inermis redderetur Steno. Promktebat infuper
Chriiliernus, fl profpere hoc labore funclus fuerit Ar- cimboldus, ad lucrum Sedis Pontincix emolumenti ni¬
hil ϊΐοη redundaturum, neque irremuneratum ipiumdii-
ceilurum eile. Arcimboldus, iubdolo huic propofito
luum adjiciens calculum, particeps protinus fit coniilio-
rum Regis fuper maximi momenti adparatibus, quibus
tum peftem Sveciae moiiebantur Dani. Ne vero auri-*
bus parum fidis commiila fua crederet, abiturus certior
fit omnium factionum, quas Tibi in Svecia adiciverat Chriiliernus. Cfr.Olav. CelfiiFiL Hiil.Guilar.part. i.p.31.
§. IV.
Erat, cx conilitutione Sedis Romanse, Annusifig jubilceus; quo ad unum omnium peccata abileria, eva- neicere debebant. Ut vero hoc eifeitui aaretur, praefen-
tia Arcimboldi, ut plures taceam, ducebatur neceilaria, quique adeo,communis remiflionum diribitor, nunc Sve~
ci am erat in vi furus. Cfr. Diarium Wadflenenfe editionis
Benzelianüe ρ. 174. Zf 175. ubi ita legitur; Δ. 1518.
„fuit annus jubilaeus, feu plenaria remiffio per Legatum
de Latcre Sedis Apoflolicse, videl. JohannemAngelum
„nomine, qui moram fccit in Svecia quafi per annum.
Infra, & Ä. 1519. Ock, Idus Maji coniecravit pater Epiic.
Lin-
Φ ) 9 ( Φ
„Lincop. duas Virgines in fororcs, videl. HiJlicatli
„Hansia dotter & Elenam Sigga dotter in preefentia Dn.
„Legati, Dn. Johannis Angeli, qui ftabat in choro no-
„ftro usque ad finem officii miffie & poilea egrediebatur
„cum noilro Domino gratiofo. Vix pedem e limine Dani-
co promoverat Arcimboldusprius, quam recordatio anxia
mandatorum animum iiibire oeeepit: curis igitur hifce,
tanquam iatellitibus, comitatus, di£to Daniae vale, menie
Martii A. 15iß» oris Patrisc noitrse traditus, feie ad fta-
dium, aChriftierno praefcriptum, emetiendum parat. Cfr.
Scond. lllußr. T. XF. p.$6. Fuit, illo temporis articulo,
Guftavus Trolle, Archi-prseiul Upfalienfis, perduellio-
nis labe notatus, quod crimen, ex judicio Stenonis, Ordinumque regni, muneris, quo fulfit, privatione,
Violentaque arcis fu^Stckcnfis ruma, expiare debuit. Hic
vero, e Chriftierni grege unus, fuam rem qvum agi ien- fiflet, vindi&ae quodam turbulcnto seftu nuftuans, ca- lamitatem, pericula, iniidias, veiano mentis impetu, ir»
caput Stenonis moliri atque ftruere haut eft verecunda-
tus. Arcimboldus, cujus opera ftudiumque omne in
eo veriabatur, ut inteftini ccrtaminis rabies penitus no-
men Svecicum abfameret, Guftavo adftipulatus eil &
fuppetias ivit, fimulque in finu lsetabatur fata Tibi occa- fionem aperuiile, grati animi tefbificationem erga Chri-
ftiernum exhibendi. Igitur Stenoni fvafit, Arcnipradu-
1cm in priftinum honoris fui faftigium provehendum
eile, munimine Stekenfi ad prifca culmina revocato»
Scd, etfi hoc ipfum vel Pontifex, literis Stenoni datis, inculcaverit, attamen ne hilum quidem profecit, fiqui-
dem Steno tabellas rcmifit Romam, rationem evoluturas poenae, quam in duos iceleftos, Guftavum, Parentcm-
que ejus Ericum, ftatucrat. Interim, adfli&is Patria? re¬
bus prasfidii quidpiamacceiTururacile, arbitrabatur Ste-
ß no9
& ) »o ( &
ftö, fl in fuas pellicere partes Arcimboldum poffefc
Ovum vero iliius pe&us non minus avaritia, quam faftu
efferbuerit; idcirco cidern velificaturiis Steno , hiicc
utrisque vitiis frigidam, ut verbo utar Plautino, fuffun-
dendam eflc, decrevit. Haut ergo exiguam auri vim,
cmendis tabulis abiolutoriis non iolum ipie impendit,
(nequaquam, quia iftas dignas habuit, quac comparen-
tur, verum ut amicitiam xruicatoris fibi conciliare poflet^, ied etiam fuos amicos ad illas fibi parandas im- puiit* Adhxc omnis fcxus conditionisque homines,
non iili modo, qui lautiori fruebantur fbrtuna, verum
Eaupertate quoque ant, iiquiaem habuere preflij catervatim perfvaium hoc emturi Stenoni conflue-; fö¬
re gratiilimum. Quo faåum eft, ut brcvi ingentes cenfus
corraferit arrufcator. Prxterearnunerapretioiarumpellium,
nec non laminam puri argcnti, meniae rotunda: magni-
tudincm acquantem, fibi, a Stenonc dono datam, fccum
abduxit. In ccnviviis & epulis, omnem^ quem potu-
cre, honorem ci detulere & Stcno,&ejus amici, qui'nec
illum ignorare volebant, pedum Archiepiicopaic Upi
ialix jam vacuum effc, nerninemquc de ordine iacro digniorem adeiTe Arcimboldo> qui in Guftavi Trolle lo-
cum fufficeretur, quamquam alii autumant, jam eidem
carhedram prxdiSam coliatam eile, confirmationem
Pantificis deinccps impetraturo. Cfr. Herelii Epitom«
ΕΙ ι fl SvioGothic. ρ. io2.& feq. MeJJenii Sconä. T.XV.p. 67»
Eufendorfl Elifl Svecan. p.l%\. Celfii Hiß. p. 36. 37, 38*
Locccnius p. igi Diploma vero Maximilian! Imperato-f
ris pro Arcimboldo, ejusquc gregalibus; ipiasque Arcim^
boldi Literas Indulgcntiales, Vadilenenfibus aatas> Lin-'
eopiac Α. ι$ι$· d, 15 Maji, fupptdkabimus fub Ν. 1 K. 2,.
§.vc
m: # ) II C #
$. V,
Hifce Iargitionibus & hcmoribus tandem adeo anid
mum redemit Arcimboldi Steno, ut is» multis infuper ar¬
gumenta expertus, quam foedus contemtor sequi eilet
Chriftiernus, mente a clientela hujus prorfus revocata , cum Stenone colludere coeperit. Primum, iuum nudans peåus, arcana fibi Da nia: commiila, ad unnm omnia,
apcruit. Deinde promifit, ic apud Pontificem, opti-,
mum in modum, res Stcnonis commendaturum, cun- ftaque illa infedta redditurum, qua:, Chriftierni partium
itudiofi, Roma: machinati fucrant. Poftrcmo, quod
ad Guftavum Trolle, Parentcmque ejus adtinet, nom eodem, acantea, erga iilos fuit animo, nam, qvum,
uti iupcriori J. monuimus, Stenoni fuaiiilet, crimina,
quibus capite anqvirebantur, prorfus delenda eile, nunc
audtor exftitit, ut non modo iua icclera, in conventu
Ordinum regni Arbogite menic Decembri A. 15:18. habi-
to, non dimterentur, verum etjam ut profugi Ekhol-
miam abirent, ubi vitam a Republica alienifiimi, in poiterum, agerent. Cfr. Bazii Inventar. Ecclefia Svio-
Goth. p. 127. Nulla adeo nunc iliperfuit Stenoni ambi-, gendi anfa de Arcimboldi, erga ie, animi propenfione ;
ialtem dum oris Svecicis teneretur. Ut vcro certiffima
iua: amicitiae fideique pignora proderet, literis, ad Pon¬
tificem millis, munificentiam Svecorum, nec non obe-i
dientiam prolixe laudat Arcimboldus. Deinde ie co-
gnitioni Trollianx adfuiile, convidtumque atrocium
icelerum, quorum damnatus jure meritoque eilet, abi-
iife, fignificat. Przeferca rogavit, ne, ex Regis Daniae inftigatione, Svecis iacrorum ufu interdiceret, qui jam
ad incitas eifent redadfci, & quoruiti miieriae hoc tan- qilam cumulus accederet; idque eo magis, quod di-
gnior habendus fit Steno Chriitierno, qvi pontmcia cu-
B ζ mu7
$ ) 12 ( $
muletur gratia; liquidem hic, nullo jure, pravitate iu£
tantummodo fretus; Prsrfulem in Othenie de officio non folum dimoverat, verum etjam in priftinum honoris
culmcn illum reffituere, ex juiTu Pontificis , abnuerat.
Poftremo hxc ie Pontifici coram, pluribus vcrbis, re- laturum promittebat, fimul ac redux Romarn fa&us
eit. Sed uique adeo nihil hocce fuo conamine profecit
Arcimboldus, ut iacrorum Romanorum Antiftes ni-
mium iratusj propter non adhuc reffitutum Guftavum
Trolle, pcrperam ab ipio & Dano informatos, excom- municationis fulmen in Svecos ejacularetur. Quemad-
modum Bulla Papalis Leonis X. data Malliano A. 15 20.
d. 15. Maji lcgitur in Doft. Spegel. Bevis til Bifkops
Chronic an p. 74. Vid. Epifcopofcop. Rhyzelian p Ne-
que filendum crit, Arcimiboldum, cum Upiälise dege-
ret, mercaturam Indulgentiarum inilituendo fat cre- bram, ad Capellam S:tx Barbara, in ipio coemetcrio, proximc Templum Cathedrale, aedificio, cujus rudera
adhuc digito oculisque notantur, adffitifle, quemad-
modum id iolenni itidem fuerat aliisNuntiis Apoftolicis,
Vid. Peringfk. Monumenta UUerakerenfia p. 303. It. Prof.
Ecnherg Defiripth Upfalia J>. $1.
§ VI.
At jam fortuna Arcimboldi ad occafum vergere incepit, trifteque evafit documentum omnibus, quam
nihil tutum fit illis, quorum ex lucro pendula iit ami-
citia, Qyum enim refciviflet Chriffiernus, Arcimbol-
dum amicitias cum Stenone Svccisque conglutinaile, cjusque arcana prodidiile, ultrices non potucre non diras
cum agitare & divexare. Ideoque fratrem ejus Anta-
nellum Arcimboldum, qui in eodem > ac ipie, clivo fuda-
$"it, fimul atque oris Danicjs una cum gazis, quibus in
# ) 13 ( ❖
$vecia potitus eft, adlapfus fuerat, in vincula ftatitfl
conjici, opesque cuftodke tradi Chriftiernus curat.^ De
hoc eodem Antonello, Johanni Angelo fratri fimilli-
mo , curioia funt, quae refert Joh. G. Hallman in vit;
Olai Petri & Laur. Phafc p.p. Påfwifke Legaten Arcim-
„boldus, fom nu afven med fit Aflats-kråmeri kom-
„men war, hade til Gottland förländt fin medtienare
och broder Antonellus Arcimboldus, at ock äfwen
„ther en del af fit förderfweliga Aflats-krämcri föriålja.
3,Tå Mäfter OlufF och Måfter Lars, hwilkom thetta Af*
„la-ts-krämcrict intet war obekant, efter the i Witten-^
„berg, under fin högtberömdeLäromäftare Luthcrus,
3,inhämtat Theologien, men af Melanchthon, Philofo-
„phien, och hemreft therifran promoti Magiftri, fingo
„bmthennaAflats-krämares otilbörliga handel. kundikap,
„hafwa the fig inftält hos Söfrcn Norby, ibm then
„tiden til förläning hade Gottland under fin lydno af
„Konung ©hriftiern hin omilda, och bemälteSöfren intal-
„te, thet han et fådant fkadeligit förehafwande intet i
3,fit land måtte tilftädja. Mäfter OlufF war en wältalig
$,man, Herr Söfren åter monare om guld och pennin¬
gar än om Religionen och Gudstjcnften, blef altfå inarC
„mtalter emot Antonellus , Fom nu på Gottland en 3,flor fumma penningar hade fammanfkrapat, låter 3,therföre på Mäfter OlufFs inrådande ftrax faftgripa och
„fkilja honom wid the förfamlade Medel, hwilka intet
„blefwo, fom några Danika Sago-ikrifware förebara af
„Konung Chriftiern i watnet nedfanktc, utan af Herr
„Söfren til egen fördel behåldna. Cum adduftis, qua maximam partem, goncordat fententia MciFenii Scovd, JUuflrat. Tom. W, p. g ι, dum fcribit Antonellum, prac- miiFum ex Svecia inDaniam, hujus anni principio, cum famujis &: opibus curnulafis, cuftodiac efTe mancipatum
B 3 &
•
φ ) *4 ( Φ
Bc arrefto, ut, iarcinis perluflratis, literas, Romarn a Legato miilas, interciperct Chriihernus, ctiamii non ne-
gaTerim alios defenfitare Antonellum aqms, juiFucilc
Regis fubmerfum; led magis ta men probabile v<detur
Antonello libertatcm fuiiTe conceiTam Sc Qyxftorem in ejus comitatu nefcio qvem, capitali illa fubmerfionis poe-
11a adfectum. Verum lubrico pede fuam jam niti fortu-
π am, tum conicientia, adfidue excubans in pectorc, fa-
Storum teftis, tum miferandx fratcrnx viccs, Arcimbol-
dum monebant. Sux itaque faluti non iatis cautum eile perientiens, ft diuturnior commoratlo illum Londinl
deiineret, ubi, ad mandatum ofFenfi Regis ob coilufio-
nera Legati cum Svecis Sc iecretorum conditionem
yellet, nollet, fubßftere cogebatur: quare apud ani-
mum .talaria induere, Sc fuga iibi confulere ftatuebat.
Interim tarnen fuas ultro ultroque ja&avit querimonias,
minis preeibusque repletas, nihil tarnen hiice profecit.
Icariis quippe fcopulis furcliores aurcs illis prxouit Ty-
rannus, Sc qvum huic pecuniis opus fuerat, non fine
mentis obledamento Arcimboldum refpex;t, indignum,
hoc paefco factum, qui regia gratia, in poßerum, dita-
retur. Sigbritfa, infamis ifta anus, qux jamdiu fuerat
Chrißicrno a confiliis Sc intimx admiffionis, aitius in rc«
ceflus cauilarum infpiciens, Tyranno, cxdis avido, cae¬
tera rudi Sc ftupido> identidem hanc cantilenam infuiur-
rabat, non fatis ejus iccuritati fore profpecfcum, fi Ar-
cimboldus, omnium arcanorum faclus arbiter, diutius
viveret; iVafit idcirco, manes ejus ad inferos efle de-
mittendos. Mentem iuper hac re, dum forte epulis in
aula adßdebat, fernere Sc quidcmgarru!a,crFutiit,dicendo,
fiiila purpura Chriftierai rulßflef, Arcimboldumcum fuis
adminiilris, Balthicis undis pridem obrutum fuiilc, immo jbonis deipoliatum. Arcimboldus? ne opinion® celerius
inter-
L
Φ ) 15 C Φ
fjnterret, ratrnßas mina«, dubiiim quo aii$cre,ifiaudftte^
rat, farcinis coile&is, necnen cpiilola copioia, dic sAprl^
jHs, ad Chrftlernum confignata, quam lamcntis repleve-»
rat, fubita fuga, Calmarianrpetut. Indc.Lubecam navi-j
åat, cllas ubi, , quibus horrore eccleiia cjiciebantur mcmbra pcrfufus, Steno /dcprehendit cum fuls ad« ta-j feclis, In foro, populo fpedtandas, adfixas eife. Scd plura ad fata Arcimboidi confequentia, & Satyram; ti-/
tulo Phitelethis, in contumeliam ejus, Bafilese tandem
edifam, quam verbo nominat lllußris Seckendorfius de
Lutheranismo ρ. a6g , argumentumque, quod nobis fus«
eepimus, expianatius tra£tandum, cum per temporis anguftiam, qua circumfcribimur, in medium protrahe-;
re non liceat, coronidis loco, literas gloriofiiTimae me¬
moria Regis, fine exemplo maximi, & de Religionen
Orthodoxa in Patrlam introducenda, tutanda, confir-;.
manda, immortaliter promeriti, GUSTAVI Primi, ad Epifcopum Olavum Swinefot, reiponfionis ergo m iilas,'
A rbogiarque d. 8. Aug. 1554 fcrlptas, iub N. 3, qua par-*v
ticulam, nec non formam Indulgentiarum, A. Jubikeo 17003
fubN.4. fubjun&uri fumus.
w„ (r Maximilian, von Gottes Gnaden, Ν. i. erwählter Romi- /eher Kay jer, zu allen Zeiten Mehr er des Reich, in Ger¬
manien, zu Hungarien £fc. bekennen , dajj Wir dem Ehr*
jamen vnjerm lieben andächtigen Johann fem Artimboiä9 JPabßlichehLegaten, zugel*ß*v und erlaubt hoben, wiJJent¬
heb mit dem Bruff, aljo, dejj er die Fäbfi liehe IndulgenZ
in den St ißt· η Meißen und Can.yn publiciren und gebrauchen}
und alles Geld, jo davon gejaüt η, haben und nehmen mag,
von männig lieh ungehindert; und entfehlen darauf unfern fwfttn, und Biß büßen zu Meißen und Camyn, ernßliehf
und wollen, daß fie dm geuanmn Fälfiltcheu Legaten fokb
Φ y is ( Φ
Jubel· Geld, obn Irrung folgen laß in. Daß iil unfere ernß- -
liehe Meinung. Gehen in unfern Schloff Ernberg am 27 Jag des Monats Augußi,
N. 2.
Johannes Angelus Arcimboldus J. U. D. Prxpofttur
de Areifate, fedis Apoßolicee Protonotarius, ae Sanftißhni
in Chrißo Patris Bf Domini noßri, Domini Leonis, di'
vina Providentia > decimi Referendarius dorneßicus,
non ad Daciee, Sveciß Bf Norvegie regna, cum poteßate Legati de Latere, Nuntius & CommißariuSyDileftis nobisin
CbrißoAbbatißa, Conventui, «0« Confeßori Generali
totique Congregationi Monialium iß Fratrum jam in re-
rum natura exiflentium, Monaßerit Sanft £ Brigitta, Ord,
Sanfti Salvatoris, oppidi Vaßenenßs Lincopenßs Dioece- /eoj, falutem in Domino fempiternam. Sincera fervensque
devotb, Sanftam Romanam eccleßam Bf federn A- poßolicam, ac diftam fabrtcam immenft operis Bafilic<z San¬
fti Petri de Urbe, örf rw;^j commodum tommißtonis offi¬
cium in negotio fatratiffimarum Indulgentiarum pro ea conceßarum, exercemus, gereve comprobamini, ex quo juxt a ordinationem per nos faftam ex pingvedine cbaritatis
nät Iii us repar ationem contribuißis, merit o nos excitantξβ
indueunt, κί/7/tf vobis pie coneedamus, per qu<s depo fit a peccatorum farcina Bf deliftorum mole, conjcientiue pacem
Bf animarum veßrarum falut em, Deo propitio, confequi va- leatis; nec non humilibus votis, preefertim quée ex devotio-
nis fervore prodire confpicimus, favorabiliter annuamus*
Hinc eß, quod nos vefiris Jupplkationibus inclinati, conce·
dimus, ut ad quindeeim loca cum altari Beat <ε Marke Virgi¬
ls in uno choro9 & alia quindeeim loca cum fummo altart
in alio choro, in ambitibus monnflerii veßri praefati, cum
devotione fingulis quadrageßmalibus iß aliis diebus, quibus
$ ) '7 C &
eeclefhe urhis Ef extra eam» per Chrjfli fiäeles pro confe- quetidis Indulgentiis ftatiomm ur bis vifit ar i [olent,
r/iowi viventium vifttando prxfata loca & altaria tot &*
fimiles Indulgentias & peccatorum remijjtones confequi va- lentis Ε poffitis, confequeremini fi ftngulis diebus eis-
dem di cl as ecclefias perfona liter vifitaretis nen obflantibus
omnibus in contrarium facientibus, quce pr £ lita tus Domi-
nus noder Ρ apa in fingulis litteris jacultatum nofirarum voluft Ε de crevit nen ob fl are. In quorum fidem preefentes fieri, Ε figilli, quo in talibus utimur, fecimus appenfione
communiri. Datum Lincopiß anno Domini millefimo quin·
gentefimo decimo nonoquinta decima menfis Mari.
(L. S.)
N. b.'
Tranfumt af Konung Guftafs den Fordes Swar up.
på Biikop Oluf Swinefots Ikrifvrelie.
IV ar gunfl tillf tiv ende käre Bifkop
Wii gtfwe Eder tillkänna, thet oß ingelunde är lägligt 1, i eke keller är behof at [kicke kär af Rijket och till Rom nagre Summor Penninger, eff ter t bet elliefl Penninger och Rijke·
domar bfwerfibdelige nog fbr handen are: men om här i lan¬
det något jbrrådi ja måtto förhanden wore^då bebbfwesdet
trall alt [ammans här inrijkes till the månde nbdtorjfter fom
alleßadz^ wart kräfjes till ett forbättre, be/kär me och jbrfware Fädernesland med, fom /å jemmer ligen tillfbrende af
Erchie-Bifkoppr^ Lyfte-Bifkoper ocb theres anhang är de- firueret Olufhivad och fbrderjweu I wette och wäl käre Bifkop
gagn ocb ßrdel Sweriges Rijke haj wer haft
uti jbrtijden uthaf de flor e Summor, fom då tijt ocb off ta
blejwe uthfkiekade. O β drager och'wäl till minnes hwaä
utbrattat blef meä then Summa, Johannes Angelus och
$ ) i8 (·
bans 0Vkap här uti Rijket fhrfamblade och hädan utfor«
de, fa att iväre bed [keße fiender finge thet altfammam , och
bekrijgade fedan t bett a Rijket med wäre egne Penningar
och Agodeblar, (om Sivenfke hade wål kunnat behållet, och
theraf haßt god hielp till att gjora fienderne mootßänd
med, Sädant är of] Swenfke utj förtiden of te otb alt for mycket weder fahr i t, ock bwar Gud Alzmechtig icke hade gifwet oj) näden till> att wij itthi war tijd hafwe ytter-
mehre lätit faken gä til biertat, än [om tillför ende fkedt är, άζ hade detta wärt fattige Fäderne s Rijke länge fe*
dan kommit uti ewig betryck och undergäng. Gud befaU
lendes. Datum uppä wär Gärd Arboga $ Augufli ifS4*
N:o 4.
Ad San&iffimurn Patrem
-
