Dissertationem politicam de securitate reipublicæ sub nexu juris et obligationis et nonnullas theses de arte excerpendi facillima. Suffr. & consent. ampl. facult. philosoph. in regia acad. Upsaliensi defendent præses Joh. Gust. Bergius ... et respondens C

4

D- F.

G-DISSERTATIONEN!

POLITICAM

DE

SECURITATE

REIPUBLIOE

SUB

NEXU

_JURIS

_ET

OBLIGA-TIONIS

Et

Nonnullas

Thefes

de

Arte

_excerpendi

facillima,

Suffr. & Confent.

Ampi. Facult*

Philofoph,

In _{Regia Acad. Upfalienfi}

Defendent

PRESES

JOH.

GUST. BERGIUS

Phil. _Mag.

ET

Refponde ns

CAROLUS GABR. BREDENBERG

Nericii.

In Audit. Carol. _{Maj* D. XII-Junii.}

Höris ante merdiem Colitis.

BERGSFOGDEN

4£k

Ädel

och

_Högacktad

Hr.

GABRIEL

BREDEN¬

BERG,

Min

_{Högtärade Kärafte}

_Faden

De Lagar, fom

tydeligerr vid handen,

Naturen

fielf

at

hos

för många

allom

inftichtat, gifva

välgierningar

fordras_{myckenvördnadochtackfamhet. Min Kä¬}

re Faderhafverbevift _mig få ftora välgierningar, _at

ord_{viljafela, dåjag/kal uttryckia deras myckenhet och}

minvördnad. När altfå min _{fkyldighet pålägger at tala ,} befaller _{mig min oförmögenhet at tiga. Uptagen}

der-före i _{välmening deffa blad , fom nu framvifas, fäfom en}

fruchtaf Eder _{välvilja, ochet ämne , hvarutinnan jag}

_får

uttryckia minvördnad. Sielfva deras innehåld, fom

utvi-far, huru et famhäldes fäkerhet fiödier fig. på den

förbin-delfe, fom är emellanlemmarnesSkyldigheter och Rättig¬

heter i_{allmänhet, gifver mig enkraftig påminnelfe om mi¬}

na _{egna ifynnerhet, fom jemte min}barnsliga vördnad bö¬ ravifa _{fig itrogna ochbehändiga böner} til denHögfia Gu¬ den

, han täcktes förlänga min Käre

Faders

lifstid, och

förunnna honom alfkiöns _{lyckaoch välfignelfe , hvaruppå} minvidare _{upkomftägerfitfäkrafte fiödochfäfte. Fram¬} härdar i _{öfrigitmed al vördnad}

Min

_Högtärade

_Kärafte

_Faders

lydigafte Son CARL GABRIEL BREDENBERG.

Viro

PI

ur.

Rev.

_atque

Prasclariffimo

Mag.

JOHANNI

TING-STADIO,

Paftori

in

Lunda

Meritiflimo,

Avun-culi

loco

_perpetim

colendo,

Tibi \

primo

Åvuncule

möderatori

cariflirfte,

? ita

&

ut

benefaflori

ftuefiorum

?

munufeu-

meorum

ium _{hocce, in} tefferam grati

ariimi offero

N0MIN1S TU1

Cultor ebfervantiffinms CAROL. GABRIEL BREDE.NBERG.

MESSIEURS!

X

JE

autre,

laiffe volontiers

qu'a moi.

Phonneur de

L'amitié,

& les

vous

politeffes

louer,

a

,

dont

tout

vous m'avez comblé, m'impofent, de vous

don-ner feulement toutes les marques poflibles de mon amitié. Ainfi je n'ai pas crü devoir negliger une

oc-cafion fi favorable , que Celle , que me fournit votre

belle Differtation, fans vous en feliciter. II n'eft pas

befoin, que je parlede vosheureux talens, parce

qu'ils

fe montreront bientöt d'eux memes publiquement. Les

applaudiffemens que vous en recevrez,

n'exprimeront

qu'une partie des louanges, que je

ferois redevable å

vous donner , fi ma plume en étoit capable. Qu'il

plaife å Dieu, vous faire

reüflir dans

toutes vos

entre-prifes , & vous accorder

des

recompenfes, qui

repon-dent å vos vertus. Je fuis

MESSIEURS

Votre tréj-obeYflänt

Serviteur

infelix omnis eflTet Resptr-blica, qvamque prsefens interitus

Jb

ejus, dici vix _{poteft, nifi media}

adeflentnecefTaria,

qvibus,

in-gjl&gp^Éfe^

tra juftos limites continere

pos-femus homines malos eosque cogere, ut

aétio-nes fuas liberas _{Legi convenienter inftituere}

non detre&arent. Verum _qvidem

_eft,

praece-pta Legis Naturalis ejus effe indolis,ut, fi illa

obfervare vellet _{homo, per fe fola, id efficere}

poffent, qvod fatis eft ad fecuritatem externam

obtinendam; jubent enim _{illa, neminem effe} la*-dendum, jubent, fi felices et fecuri _{ipfi effe}

ve-limus, aliorum etiam felicitatem tantum a

no-bis effe

_promovendam,

_qvantum

propria

un-A

t

)

o

C

qvam

permittit (V). Immo,

nec

eft

fine

incom-modis _{negledus horum praeceptorum,}

qvemad-modum nec eft fine commodis eorum

obfervan-tia;

monftrat enim

luculentiflime,

transgreffb-res fua manere mala, obedientes vero fua

bona _fuasque

_perfediones.

_Et,

_qvum

_notum

fit,

menfem hominis ex motivis non poffe

nonfle-di ad ea committenda, quas perfedionem

ejus

promovent,

perfpicuum

eft,

felicitatem

noftram

atqve fecuritatem,

fub

aufpicio

Legis

Naturalis

confiftere_potuiffe.

_Aft,

_non

_obfervat

_haec

_ipfa

moti-vahomo,

pravis

inclinationibus

corruptus,*verum

propriam

utilitatem,

nimium

quantum

refpicit,

ad aliorum vero_parum

attendit,

nifi

gravior,

_pro¬

prio utilitatis

cauffa,

boni

aliis

prseftandi,

ad

fuerit ratio. Sic alterum non laedit quando mors,

vel _alia,

_{praefens Sc}

_certa

_lasfionem

_fequitur

fe-licitatis fuas jadura; ubi vero

elabendi

adfue-rit locus, haud raro ita calculum

fubducit:

pof-fum lasfum _effugere,

_{vel alio}

_modo

_vindidam

ejus antevertere Sc evitare.

Hinc

jurgia, hinc

Iites, hinc

rapinae:

hinc

provenit, quod in

pa-dis 8c _promiffis

_perfidiam

_exercere,

religic-ni Tibi non ducat. Verbo: Jura aliorum violat,

obligationem

fuam

negligif,

Sc

fic, (latus

fingu-Jorum non poteft non

efle

turbidus

atque

peri-CUlofus.

_quid

_{enim faciet}

_{is homo}

_{in tenebris,}

_qui

nihil

)o(

Ü ?

tfihil timct ttßem ?

quid

in defcrto loco

nactus, quem

multo auro

_fpoliarc

^ojjit imbecillum

_atque

Jolum. Qa)

§. n.

Qvid igitur? ubinam

locorum

medela huic

malo eft _{quasrenda? Num}

_{naultitudo haec}

_tara

ferox _tamque

_indomita,

_{ad meliorem,}

_aliquo

modo,

redigi poflit

frugemi

utique: homo

e-nim _{perfpicax hujus}

_mali,

_&

_incommodi

_inde

orituri fatis Tibi confcius, de ea re ante omnia

follicitus fuit, quoraodo talem inveniret

ftatum,

quo,

ferta te&aque

fua

habere

poffet jura,

&,

in

quo limites

fe

obligationis

non

excederet

quisquam. Qvum vero

Naturalis, ob

de-fe&um, mediorum, fini huic vix

lufficeret,

in

focietates Civiles, cum ja&ura libertatis

naturalis, fefe recipere cogebatur. Hinc

infufficientia Legis Naturalis tollitur.

Infuffi-cientiam loquor Legis Naturalis, non eo

fenfu, ac fi defe&um aliquem

hujus

Legis

realem ftature vellem. Abfit a nobis, ut ita exiftimemusj eft illa Lex, ut dixi,in

fe

fufficien-tiflima, adeo ut, hoc

paäo,

nihil

fit

dubii, quin ufus jurium legitimus & obfervantia

obligatio-num jufta, & _per confequens

fecuritas

_hominum

externa obtineri_{poflfet. Declarant hoc ipfum}

per-fe&iones fummae Ulius, _qui autor

eft ipfius

Na-A a turae

4 ) o (

turas Sc legis in ea fundatas. Quis enim diceret, Legem

ab illo

fuifTe

latam,

qu^, in devia

qvas-vis hominem abduceret _{(aj ? Qvis contenderet,}

illi fuifife _{indiffejrens, homo ne focialiter}

vive-ret, an ferarurti more, quas, qvum rationis

u-fu (int d ftitutae, in _{rapinis aliorumque fanguine}

delicia fua _{quasrunt (&)> Nequaquam.}

Perfe&is-fimus eft Creator, Perfe&iffima natura, _(V)

per-fediOfima _{quoque Lex;}

_Defe&us

_{vero omnis}

ho-mini eft _{adfcribendus, qui motiva hujus Legis}

non obfervat nifi durioribus malitia ejus

com-primatur msdiis. Magna hasc hominum

cor-ruptio Sc inde

refultans

nocendi pruritus, cauffa

potiflima eft, cur

in focietates majores

coireho-ixiines fint coaéti, eo fine, ut fecuri ab aliorum

impetu effent et

facultatem

haberent ea

pera-gendi, quas ftatum eorum

perftcere

poffent atque

promovere.

$.

III.

Jam vero res eo redit, qva fcilicef,

ratio-tie Securitas _{publica, inter homines, in}

Societa-tem Civilern coituros» obtinebitur? Lex Civilis,

quas ibi regula eft agendorum Sc omittendorum,

fecuritatem _{publicam duplici modo fundat.} Pri-fflo, dum

_unicuique

_jus

_{dat ad}

ea

omnia, ßne

qui-lus Civis

_concipi

_non

_poteß;

_deinde

_verv,

_dum

_jura

______

eon-(d) Puff. J.N.&C G. L. VII. c. i. §. III. (ib) Boehm. J.P» L.I. c. I. _$. XIII. in not; (c) Cel. Pr; N; Wallerii

) o ( s

concejja

it

a

mimityUt

immorigeros-,

fub reprtffintatione

poeme,

obligationen

fua?n

obfervare jubeat.

Lex

Naturalis idem etiam jubet, Ted, in _permultis

ictus _{ejus, haud fecus ac in vimine lento faiiunt.} Motiva _{qvidem heic quoque volunt ne aiiorum} turbemus jura; noftra enim, eo

ipfo,

fagittis aiiorum metam _{ponimus, motiva inqvam adfunt}

Obligationen!

noftram

ut

obfervemus

fuadentia,

cui nift fatisfecerimus idem nobis ab aliis,

immi-nere videmus. Aft, fi hasc omnia _{neglexerimus,}

vi, haud raro, appetitus noftros inordinatos

cor-roboramus, & fic inferiorem quemvis, laefo

Ju¬

re, fua fata deplorantem, comperimus. De¬

eft fcilicet firmius, in hoc _{ftatu, malevolos}

ftringens vincuJum, deeft Magiftratus, deeft

poe-na; qvapropter homo, qui corruptis plerumque regitur affedibus, motivis naturalibus fpretis, in

devia _{quaevis aberrans, neque jura aiiorum,}

ne-que obligationem propriam obfervat.

§.

IV.

Sed inutilem _{forte, hoc pado, Legem Na¬} turalem _{quis contenderet? minime. Infufficiens}

quidem deprehenditur regendis hominibus malis,

per fe& extra civitatem _{relidtis; in Civitate} au-tem _{jam conftituta, utilitas ejus vix fatis}

poteft

exprimi. Lege enim hac

_abfente,

_jura

_{& obli}

gationes miferrime

_{confunderentur,}

_&

Charyb-din _{evitando, in}

_fcyllam

_{ftatim incideremus}

Ad hujus _legis normam fada noftra, etiam ea

*

A _{3 qv#'}

<5 ) o C

quas, ut

fociati

cum

aliis

fufcipere

tenemur,

funt

inftituenda. _(*)

_Hujus

_{fimplicitatem,}

_utpote

_cum

natura humana _quam

_maxime

_{convenientem,}

nifi _gravior

_{adfuerit ratio,}

_tranfire

_non

debe-mus. Verum qvidem

eft,

_non

femper nobis

,

in ftatu Civili jam conftitutis,

utile

effe,

ut

o-mnia, in maximis minimis,

fecundum

ea, quas

le¬

ge Naturali

permittuntur,

ftant

(£)?

dantur

nam-que

cafus, ubi

falus &

fecuritas

publica

exigit,

ut _{Legi huic,}

_vel

aliquid

addatur,

vel etiam

dematur. _{(V) Sic,}

_in

_flåtu

_{Civili limitatum}

eft

matrimonium, &,

ad

folennitates

certas

adftri-dum, quas Lex

Naturalis ignorat,

& in

medio

faltem _relinquit.

_{(W) Sic limitatum}

_etiam

eft jus

defenfionis, quod in

Naturali

latius

fe

exten-dit quam in

Civili.

Haec

tarnen

omnia Lex Na¬

turalis, nullo

modo

, fanquam

inutilia

rejicit,

nec prohibet,

fed

eis

favet

potius,

fi alia,

Se-curitatis _publicas

_obtinendse,

_decentisque

_in

Re-publica

ordinis

confervandi

? non

detur

via.

(a)

Mutatio _{igitur hasc, a}

_fuperiore

_faäa,

abfentiam

Legis

Naturalis

non

importat,

fed

applicatio-nem _potius

ad illum

ftatum,

in

_quo

homines de

pravati

(<«) Boehm, J, P. c. IV. §, I.

Volf, Phil. Pr. P. I.

c.

II,

§, 8. innot, (b) Boehm, J.

P.

c,

III.

§.

VI.

in

nor, (<r) Canz Difc, Mor §, 1318, C Volf Horae

Subfec,

Trim, vern.anni _1739. P.m.3jtf, (d)

Puff.

J, N. &

G.

L. IU.cT, _{§, I.,8 O) Boehm.J.P,L, I, c,}

_I,

_§.

_III,

&, XII,in not._{Pag. 139,}

C)

o ( 7

pravati

degunt

(a). Adeoque

perfpicuum eft,

Legem hane, in

ftatu Civili,

haud

quaquam

dici debere inanem, fed quam maxime utilem

& neceffariam, nec ferri debere aliquam

pofiti-vam, hiiie e diametro

contrariam

(i).

5. V.

Hifce jam vifis, propius nos

accingimus

ad oftendendum, qua ratione

infufficientia

iila,

quam

nominavimus, Legis

Naturalis

fupleri

poffit, 8c

Securitas

Publica

obtineri?

Evidens

hoc _{erit, modo confideremus,}

_homines

_jam

fo-ciatos fecuritatis fuse cauffa, 8c, in unum omnes

confentientes, poteftatemfummam, in unam per-fonam, vel

Phyficam,

vel

moralem,

transtulis-fe, eique

jus

omne

conceffiffe

ea

peragendi,

quae

Publico _{profutura viderit, quo}

_conceflb,

con^en-ferunt etiam ad Legem ab Imperante

feren-dam, ejusque ad fa&a

fmgulorum,

eidem

con¬ traria, applicationem; Jam vero ea

eft vis

Le¬

gis , ut nemo

in

juribus fibi

conceflis

tur-betur, 8c, ut quisque ea agat vel omittat,

ad

quae agenda vel

omittenda lege

obligatur,

(5.

III.)

confequenter,

quoniam

fecuritas

Publica inde _{fluat, patet, Legem}

_Civilem,

e-

jus-(4) Boehm.J.P. C. II. §. XVII. innot. (*){Canz.D.Mor.

8 ) o C

jusque ad

faéla

Singulorum eidem contraria

ap-plicationem, efle

illud medium, per quod infuf-ficientia

_Legis

_Naturalis

_{tollitur, & tranquillitas} Publica _obtfcnifur.

$.

VI.

Lex _{igitur Civilis unicuique membro in}

Ci-vitate, primo jus larg'tur ad ea omnia,

ßne

qui-busCtvh

_concipi

_non

_{potefl. Jus}

_{hoc, nullo modo}

limitatum, nec huic vel illi membro in Civitate, majori in _{graduconcefTum efife debet. Hoc}

e-nim _{modo,nu!la fecuritas}

_obtineretur;

_pugna,hac

ratione,inter Cives _{efTet perpetua, & nemo,}

alteri-us juribus, _{plus jufto magnis, cederet. Dumvero}

paritatem jurium loquor, necefifarium non

arbi-tror _{monere, me de juribus in}

genere loqui, feu

de iis _{, fine quibus civis concipi non}

potefl,

fatis

gnarus dari etiam _{jura praerogativarum, feuhy*} pothetica _(£), quas unipras altero concedi folent,

qvum ftatus reipublicas ita

poftulet,

& confenfus

etiam_{Populi idem}

_affirmet(V).

_{Sic Civi magis}

ido-neo ius concedi fölet _{pra* inepto quolibet,}

hono-ratiora _{qucevis officia obeundi}

_(V),

_{& fexcenta alia.} Dixi _{jus Civibus concefTum debere efTe}

aeqa-le, in iis _{omnibus, fine quibus civis concipi non}

poteft. Qvo fpeétat:

_Jus

_in

_bona

_ßojpjja

_,

_{fiu do*}

mini'

O) Volf J.N/&

GJ^rs.

VII.c.I. 5. 25. (b)

Jur. N. §. 446. Koehl. _{S.&.G. §. 183. (c) Grot. L>}

II» c. _{XVIII« §. IIb confer etiam Formam Regiminis}

Svec. _{Pag. m. 29. (d) Vid. Formam Regiminis}

Pag.

QkD _{) o C 9}

minium.

_Jus

_{deJe?jßonis%}

_Jus

_{da?nni illatt}

_repa*

ratio?iem,

feu

jußam

fatisfa&ioncm

exigendi.

Jus

denique

fidem

in

pa

clis

goftulandi.

Competit civi jus in bona

pojjejfa,

feu

domi*

nium.

Natura enim noflxa ejus efi: indolis, ut, ad

fui confervationem _{pluribus indigeat rebus, his}

fi _{deftitueremur, brevi de nobis omnibus a&um} föret. Lex Naturalis, Sc in ea fundata civilis,

finem, id eft , confervationem noftri praecipit,

ergo Sc media

nobis

largitur ad

finem

confe-qvendum apta, h. e. res, quze

confervationi

no¬

ftri inferviunt. Sed media ifta non _largitur

modo, fed ad lo noftrum illa ita pertinere

ju-bet,

ut

eodem modo ad alios

non

pertineant.

Requirit enim hoc

ipfum

propria noftra

indi-gentia,

Sc

aliorum

hominum

malitia de eadem

neceflitate nos convincit. Si enim aliis jus no-ftris bonis ad nutum fruendi _{concederetur,}

in-anis effet omnis labor; per dilgentiam ita ini-micos , per virtutem vero hoftes nobis

concilia-remus. Qyod, _qvum fini Civitatum _repugnet,

perfpicuum

eft, Civi

jus in

fua bona, feu do¬

minium effe conceffum.

Non movet nos dominium illud eminens»

quod Principi a

Moraliftis attribui

fölet, quafi

illud _{Civitati, aliqua ratione, damno}

_eflet;

Po-ftulat enim fecuritas _{publica, ut}

_interdum

_ab

Imperante exerceatur hoc ipfum,

neceflitate

id

exi-!Cy

)0(

exigentej tum

enim illi jus eompetit in bona

civium, ut in ufus publicos illa convertere

pos-fity praeterquam enim quod

ipfa

respublica

da-mno alias exponeretur, _{confenfu etiam populi}

id _{agit, ad quod illi jus conceffit (V); adeoque}

juftum eil, civibus utile & per confequens

ne-ceffarium. Non _{quidem nego, iis, quibus in}

fingulari illa contigerint fata, ut, pro Publi¬

ca falute bona fua dare _{cogantur, difficile hoc}

ipfum videri poffe: bonus tamem Civis, aequo

animo fata iflhaec _{fubit, fätis gnarus fe nihil ul¬}

tra _{obligationem fuam egiffe}

_(b).

Givi etiam_{jus eompetit}

_defenßonis*

Defen-fio ifta pro varietate laefionum etiam variat. La-dttur enim Civis a _{cive, vel ratione bonorum, vel}

ratione

_{exifiimationis,}

_{vel etiam vit}a. Laditur

frimo

ratione

bonorum,

quo

cafu jure

fe defen-dendi _{gaudet. Ex antea enim di&is conftat,}

ci-vi _{competere jus in bona, feu dominium,}

qvum

line eo vitam commode agere _{nemo poflfet,}

i-deoque patet, illi, ob eandem rationem _compe¬

tere jus bona fua ab aliorum _impetu

defen-dendi. Fruftraneum enim alias föret

_dominium,

nee hoc nomine _{dignum, nifi cum hoc illud}

es-fet cenjundum. Verum _{qvidem eft, exercitium}

hujus juris, _Lege civili ita limitari, ut, pro

Iu-bitu? quibusvis cauffam fuam _agere non

lice-at:

) o C 11

at: Per hane tarnen limitationem, nemini qua fecuritatem _{qvid derogatur; compenfatur enim} hic defe&us _{Lege Civili}, vi cujus, quisqve alte«

rum? ad perfeåam, & damni, & aliorum

et-jam fumtuum reparationem adigere poteft (V).

Sic non _{quidem permififura} eft, _{ut nosmetipft}

vindi&am contra illum _{exerceamus, qui bona} noftra nobis _{eripere conatur, licet tarnen in jus} illum vocare, bona nobis _{erepta vindicare, &}

ju-ftam damni illati _{reparationem exigere.}

Lasditur deinde Civis a Cive ratione

exifti-mationis. Heic _qvoque

_jus

_{defenfionis locum ha¬} bet

_{Qb). In exiftimatione}

_{enim vita noftra civi¬}

lis _{praeeipue confiftit. Jam vero Lex nobis jus lar«}

gitur

ad

ea omnia, fine quibus Cives concipi

non

poflumus

_{(per antea}

_diäa).

_{Ergo etjam}

jus defendendi exiftimationem.

Qyaeftio hic moveri _{poflet: an? ob majo¬}

rem exiftimationis noftra _{lasfionem, contra}

lae-dentem, defenfione violenta uti, licitum foret?

Ponamus virum _{bonum, &, de Republica}

opti-me _{meritum, apudqvem, fur quidam nocturnus,}

pecunise fummam, alteri ereptam, clam

depo-fuit, eo fine, ut fefe liberet a culpa hujus

fa-Ponamus ulterius accedere

_pofTeffbrem,

_qui

peccunias fummam apud illum inveniat: tum

B z _quse

(*) Codex Leg. Civ, S'ec.Råtteg.B. c.3, (fi) GfOt,

) o

(

qvxritur:

An

vir

ifte

bonus,

qua

exiftimatio-nem _magnopere lartus,

poftquam

_ut

fa&i

_reus

habitus fuerit, afte&ibus commotus, bedenti, fi

prasfens

adeffet, violernas

manus

inferre

poffit?

Ad hoc refpondemus negando: Legis enim

Ci¬

vilis _{rigor, ad omnes}

_cafus

_applicari

_poteft,

per

illam igitur,

non vero per manus

proprias

fatisfa&io eft _{quasrenda (/?). qvamvis facile}

con-ceflerim, Imperanti, in ejus modi cafu, ubi

lae-fio modum excedit, _refpe&u qvoque habito tam

ad _perfonam

_lasfam,

_qvam

_{ftaturü reipublica,}

_Ti

injuftiqvid

commiflerif,

competere

jus

aggratian-di, modo ne illo in perniciem Reipublicas

abuta-tur _(£).

Givi deni_{qverations vit#}

_jus

_{defenftonis comfetit,}

Vita enim noftra nobiliffimumefta creatore

opti-mo conceflfum donum, hujus cauffacetera omnia

amittere _parati

_fumus.

_Voluntas

_etjam

creafo-ris, in concedendo nobis hocce dono, ea

eft,

ut, ad ejus nutum, non vero ad

noftrum, vel

aliorum _beneplacitum vitas noftra terminus

di-rigatur,

adeoque

perfpicuum eft

media nobis

effe conceffa, fine qvibus voluntati ipfius

fatis-facere non

poflumus;

illa vero alia non

funt,

qvam, per quae,

obftacula

illa

removere

poffii-mus, quibus, in continuanda

noftra

vita

impe-dimur.

(a) Gribn. Jurisp. N.L; II.c. III. §. III. (b} Gribn. Jurilp,

)o(

13 dimur. Et, qvum jus

defenfionis inter

illa

me¬

dia numeretur, patet, illud

etjam

effe

conces-fum. Bene in hane rem ita _loqvitur

La&antius:

Sicut in hane vItam non nojlra

fponte

uenimus

_{, tta}

rurfus ex hoc

domicilio

corporis,

quod tuendum

no-bis _{afignatum eft,}

_{ejusdem ju}

_{Ju nobis}

_recedendum

_efl

qvi

nos in hoc corpus in

du

x

it

^

tamdiu habitaturos

donec

_jubeat

e

mitt

i Qaj,

Gum hac veritate Lex etiam Civilis amice

confpirat. Qvum vita enim Civium

adeo fit

neces-faria, ut fine ea non _concipi

poffit Civitas,

perfpicuum efl:, Legem hane

media etiam

no-bis _{permittere,quibus vita noftra}

_confervari

pot-eft, unde iterumpatet, jus

defenfionis

utpote vitas

confervandas medium hac _qvoque

_Lege

_effe

con-ceffum(£),

Limites interdum

aretiores,

interdum

verolatiores habet hoc _{ipfum jus;}

_fieri

enimpot-efl, ut rigor hujus Legis in omni

cafu &

tempo¬

re obfervari non _{poffit; qvam ob rem}nihil

impe-dit, quominus ipfi, ubi copia

judicis deficiat,

pro vita noftra confervanda, laboremus: in

ce-teris vero _{omnibus, ubi effe&us Legis haberi}

poteft, nobismetipfis tribuamus,

Ci,

eapropter

incommodi _{quid nobis acciderit, quod,}

_in

alie-nam meffem, noftram immifferimus falcem.

B ₃

_Civ?

(a) Divm, inft. L, 3. c. 18. iß) Misg, B, XXII, cf §♦ I

14 ₎ o

(

Civi ulterius _{jus compet}

_it

_damm

_illati

reparä-tionem,

_feu

_jiiflam

_{fatisJaBionem exigendi.}

Sequi-tur hoc

_ipfum,

_{prono, ut}

_ajunt,

_{alveo, ex}

an-tea _{diåis; fi enim jus folum nobis eflet}

conces-fum, bona noftra ab aliorum manibus defen-dendi, non vero amififa recuperandi, ja&uram

fane univerfalem cito _{deploraremus, &} funda-menta _reipublicfe

_fenfim

_fenfimque

everteren-tur, _{quod tamen}

_{fini civitatum}

_primario repu-gnat.

Ultimo Civi _jus

_competit

_fidem

_in

_pBis

pqftu-landi. Rei huic demonftrandas, hoc loco non im-moremur, quandoquidem plura hac _de re

eri-mus _{di&uri, quando ad obligationem Civium}

enodandam, fuerit perventum.

§. VII.

Haec de juribus Civium di&a funto;

poftu-lat jam ordinis ratio, ut de obligatione civium, juribus enumeratis _{refpondente nonnulla}

dica-mus. Fruftra enim jura alias civibus esfent

concesfa, nifi cum iis aliqva

conne&eretur

ob¬

ligatio.

Civis

civi

nihilominus

esfet lupus, Sc

juftitia omnis fub pedibus

conculcaretur,

jura

d-mnium Sc

_fingulorum

_in

_omni

_{cafu Sc tem¬} pore

violarentur,

Sc

fecuritas publica funditus

everteretur.

Sed, qvum finis

nullus obtineri pcffit fine

mediis, hic jam

quaeritur:

qvibus

mediis Cives

ad ea

_prasftanda

_adigi

_{poffint, ad quse per}

_Le¬

)o(

15

gern

obligantur? Unum requifitum

Legis, hoc loco, ut fumme neceffarium occurrit, qvod,

fcili-cet _{Lex, malls <£f immorigeris}

_fuas

_poenas

_de

_nun*

det. Remove, fi placef, hoc ipfum

requifitum,

& de fecuritate _{publica, utpote quae a&ionibus}

malis turbatur, nifi poenis coercerentur, a&um

videbjs. Poenas vero _{ejus funt indolis, ut}

ani-mos civium moveant ad malum _fugiendum:

jam vero, quum fecuritaspublica inde fluat,patet, denunciationem _{poenarum effe illud medium ,}

per qvod

fecuritas

publica promovetur.

Sed non folum _{poenae motiva funt mali}

fu-giendi, verum etiam praemia, animos Civium

movent ad bonum _{committendum.} £0 enim

im-pendi laborem

ac

periculum

unde emolumentum _atque honos

_fperetur-,

_nihil

_non

_aggreffuros

_{homines, ß}

_ma* gna

conatis

magna_{prxmiaproponantur,}

_Eleganter

monet Livius

_(*).

Eonum hoc _{dupliciter confiderari}

_potefl;

_vel enim tale _eff:, ad quod committendum _perfe&e,

vel etiam _{tale,ad quod prasftandumtantum}

imper-fe&e _{obligantur Cives. Ad utrumque tarnen per}

praemia commoveri

pofifunt.

Verum quidem eft,

immo_{veriffimum,neceffarium}non _{effe,utpramia}

qua earumqualitatem, eas a&iones fecutura, fem¬

per

fint

definita,

ad quas committendas

imper-feåe

j<5

QX2)

)

o

(

fe&e tantum obligantur cives; ut

enim

taceam,

quod

civibus

nullum

jus

competat,

poftulandi

praemia,

illa

quoque

liberas

Imperantis

volunta-ti fint_relinquenda

_(V).

_{qvum tamen}

_{ad infignem,}

hand raro, Civitatis utilitatem

faciant

dum

ul-tro _prasftantur, bene

agit

Princeps,

fi

ejus-modi a&iones, ut plures

idem

agant,

largius

compenfet. Sic ceqvum

eft,

ut

is, qui, vel

fcho-Iis & Academiis _ftipendia,

vel

pauperibus

etiam

regni

majorem aliquam

pecuniarum

fummam

affignaverit,

aliquo

modo

, ex

gratia

principis,

honefte _compenfetur:

_Idem

_etiam

_de

_inventis

utilibus in oeconomicis eft tenendum, aliisque

bene multis.

Pari etiam modo res fefe habet cum iis

a-dionibus, ad qvas

committendas

perfeéle

obli¬

gantur Cives5 quam

vis

enim ita

fint

comparatae,

ut fine his _respublica

falva

_{manere non}

poffit,

ex paéto _tamen ad has

committendas

ita

obligan¬

tur, ut, fi illud

malitiofe

frangant,

poenis

coér-ceri _{poflint: quare}

_prsemia,

_hoc

refpeålu,

_non

funt neceflaria _{(£). Verum}

_enimvero,

_cum

_etjam

imperantis

fit,

falutem

publicam

qvocunque

mo¬

do promovere, eos,

qui

fingularem

reipublica;

curam impenderunt,

praemiis largioribus

lubens

exornat, ut eo alacriores

reddantur,

munera

fi-bi

(«) Wolf Phil.Prta. P. h §. 0,9f* 307.(b)

Puff.

J.N0&.

)

ö

C

if

bi commiffa obeundi? falutemque publicam

pro-movendi _{(V). Sic}

_offtciales

_in

_republica,

_pramia bene adminiftrati mnneris _{reportant, dum ho¬} noris _{qvodam titulo, vel alio etiam}

_modo

or-nantur

_(£).

Verbo tarnen hic obfervare _{liceat? nullo} modo neceflarium _effe, ut omnes a&ionea bo¬ nas, qua jure

perfe&o

a civibus

poftulantur,

pra-miis _{compenfentur publicis. Quis enim dixerit,}

illum, qui a ladendis aliis abftinet, pramiis

ta-libus effe _{dignum? Id tarnen eft monendum,}

non omnino fuis _prarogativis

_deftitui

ejusmo-di _civem;

_fub

_{legis enim umbra fecurus}

_efle

poteft ab aliorum impetu, et, fi ab aliis forte

offendatur, a fuis partibus legem habet,qua

fa-tisfaflionem juftam illi pollicetur (V). Et hac

fane _{prarogativa? rationem pramiorum habens,}

animos Civium ad bonum committendum fie¬

bere debet

_(d),

§. VIII.

Sed ad _{poenas iterum}

_regredior,

_{qua non}

minoris _funt

_utilitatis;

_{movent enim? ut}

_dixi,

animos civium malorum> ad malum fugiendum.

(§. VII,)

G Non

(a) Boehm. J.P. L, II. c.III, §. fg. conf. Form. Reg. pag.

m. 87* (^) Tfiym. inft. P. §. 179 Foim.Reg. pag. m,

104» (ri Puff. J. N. &G. L.1. c. lV.P,m,

lQl.{d)

PuC

ig

)o(

Non eft _{quodquis c'ontendat}, male

Tibi

pro

fpexitfe

populum, eo ipfo, quod in ufum

poe-narum

_{confenferit; funt}

_{enim hse}

_frenumillud,

ope cujus, intra liinites fuos coercentur

im-morigeri. Per harum ufum Cives jura fua

ha-bent _{munita, perpetuaque promovetur fecuritas.}

Non enim omnes in _{Republica Cives eo funt}

animo, ut, virtutis amore malum effugiant,

vel _{fpe praemiorum ob bene fa&a, ad frugem}

redigi poflint; dantur namque tales, qui,

neg-leffo omni exiftlmationis fuas _{fenfu, vitia quasvis}

exercere non amant _{modo, verum etiam in ufus}

fuos _{privatos hanc fuam malitiam ita vertere}

non _{verecundentur, ut alios laedant# ut ipfi}

fa-tis _{habeant, unde,eo majori commoditate,}

vi-tam _{degere poftint. Miferi effemus omnes, im«}

ibo miferrima omnis effet _{respublica, nifi media}

adeflent, quibus membra ifta nociva partim

flrin-gi, partim etiam,

fi

res ita

poflulaverit,

omni-no _{amputari poffent; P'oenae vero ifta media funt,}

ergo utiles, ergo

fumme

neceffariae.

Bene

in hanc

rem ita _{loqvitur Cicero: In corpore}

_{ß quid}

ejusmodi

eft•,

quod

reitquo

corpori

nocet,

uri

ßeca-tique

patimur7 ut

membrum aliojtiod

potius

quam

to-tum _corpus

_intereat:

_Sic

_in

_Ret

_public

_{re corpore, ut}

totum

fdlvumßt, quidquid

_{peftifcvum efl}

_amputetur.

(ß)

Vulgus

enim

non

ita

natum

eß

ut

pudori

ob- ßqua-(a) Philipp» VIII, p, m. 894,lu.d¥

&&

₎

_O

_('

_TP

feqvatur

fed

ut metui, nec ut

_abftineat

_pravzs

_ob

turpitudinem,

fed

ob

fupplicia

(af §. IX.

Ut vero ufum _{poenarum in republica} ad-huc clarius

_monftremus,

_{oftendendum nobis}

cft, in _{qvibus potisfimum rebus fese exferat.}

Diximus_{§. VI. furaCivium}

_{conjiftere infacultate}

ex-cludendi alios

_afiis

_{honis, fe defendendi}

,

am'jfa

,

re-cuperandi, immo

<2?fidemin

pafåis

pofiulandi.

Hifce

juribus _{apud omnes, aequalis}

_refpondet

_obligatio

(§VII) eaque perfe&a, adeo ut, fub

reprasfen-tatione poenap,

_qvisquecogi

_{poffit; ad non}

tur-bandum alterum in _{juribus fuis perfruendis. Obli¬}

gationen! loquor apud omnes _{asqvalem: Obliga¬}

tio enim _{qvod etiam de jure}

audivimus,

(§.VI.)

non _{admittit magis vel minus (70, fed}

una eft & eadem _{apud omnes, in iis}

potiffimum, quae

ho-mini, ut Civi, _competunt*

O_{bligatus igitur eft Civis, ad alterum bönis}

ßus

non _{privandum, verum permittendum}

potius, ut

iisdem _{tranquille fruatur.}

Obligatio

haec

intro-ducitur per motiva , qusc mali qvid

paffionis

_nos manere _{pronuntiant, fi aliter}

fecerimus ac illa

fvadent; pcena? vero funt illa motiva : formidine

ergo pcenae mali _{ab aliorum bonis abftinere}

co-guntur. Huc etiam Cicero

_refpexit

_{dum ait:}

Le-gum <2? _poenarum

_{huncfinem ejje Jciliciet domitas}

ha-C 2 _bere

(4) Arift. L.X.Eth. c.ult. _{(^)Vid. Diflert* meam de Nexu}

*o

£2f>

)

o

C

^

bere libidies coercere omnes

cupiditates? noßra

_tuen?

alitnis mentes oculos? manus abfiinere (#). Sed _{quid in cafu}

neceffitatis permittat

Lex

Civilis? quasque poenarum?

in

ejusmodi ftatu?

fit _{ratio? difquiri interdum}

_fölet.

_Ponamus

me fameeo eflfe

perduétum

_{? ut}

nifi, cibum

ante

a-liquot horulas

fumlero,

vita

mea

periclitetur.

Ponamusulterius me in illo efifeftatu ? ut cibum

ab _{aliqvo licite habere} non

poflim,

Qvaeritur

tum: an? fi cibum

poflfeffbre

non

confentiente,

fed renitente _{pro vita mea}

_confervanda

fum-fero? poena?

fi

ita

poftulaverit

poffeflbr,

ple&i

poffim? adfunt rationes?

quas

contrarium

fva-dentj

asftimari enim debet

hasc

ipfa

a&io

fecun-dum intentionem meam aliasque

circumftantias.

non vero fecundum ea? quas

tantummodo

appa-rent

_{(b) Si}

_igitur

_alia

intentione

cibum

_non

ium-fero, quam ut

vita

mea? qua?

periculo

mortis

effc

expofita

confervetur,

haud iniqvum

eft

?

ut

a

poe¬

na liberer. Huc etiammerito referri

poteft, quod

nihilaliud _{agam quam}

_ad

_quod

_fum

_obligatus?

ad vitam fciliciet confervandam, qvapropter

jus

etiammihiconcesfum eftad media (

$VI.): illa

ve¬

ro aliajam non ponuntur quam

cibus

alterius:

il-lum _{igitur in}

_ftatu

_prasfenti,

_quocunque

modo

pofTiim?

five

pofleflor

confenferit?

five

minus?

>ure arripio. Ubi jus

emendi

nobis

non

con-ceditur? ibt qu<e opus

cß

fiumimus

_? non per

proter-•vi am

(aj

L. I. de orat, pag, mt igi,

(b) Boehra

J.

P« L.

II,

c,

IX

J.XXVIII.

(£*£> _{) o}

_C

fri

viamfedex

necefjitate,

inqyit Xenophon

Q/i).

& Sene»

ca etiam,

necejßtatem

_magnum human*

imbecillita-tis

_fatrocinium

_{vocat> omnem}

_legem

_fr

_ängens

_Qb)

Non enim tanti elf facienda vis dominii

pos-fidentis, ut illum, in cafu hoc extraordinario,

ab omni liberet mihi fuccurrendi obligatione,

qvin potius,

fi

legem naturalem

refpexeris,

in

genere,

cfficia

humanitatis

mihi prasltare

te¬

netur_{, qvae tarnen,}

_in

_perfe&a,

_per

_Legem

Ci-vilem, fecuritate publica id

poftulante

abire

pos-funt _(c).

_Huc

_{etiam merito}

_referri

_poteft,

_quod

res ideo non fint diftinäae, ut nequis per eas

aliis inferviret, &, ut divitiis repertis

folus

in

Cllbaretj fed, 'Iva, 'éxi f^era^omilu Xf&av

e%ov]t

(d).

Quid vero de pofifefTore

fic

exiftimandum^

qui ea mihi pernegat, ex quibus vita mea

pen-det? _{Numne, fi fame periero,}

_illi

_fit

imputan-dum > In _{duplici etiam ftatu}

_poffeflfor

_refpici

pot-eft, ad utrumque attendere debemus, antequam

ad _{quaeftionem hane}

_refpondere

_poflumus.

_Vel

enim confiderari _{potefl in eodem}

_flatu,

_ac

in-quo ego fum

conftitutus,

vel extra

illum.

Si

prius, nihil mali commiferit,

fi

me, a

cibo

fuo

confumendo excludere _{valueritj in cafu enim}

neceffitatis fui _{ipfius potius, quam}

_aliörum

haben-G 3 dam

(a) In relpcnfo ad /inopenfes, ('b) Conti*«IV. 57« (c)

Puff,

54

)o(

dam elfe rationem lex fvadet. Dabo cgenti:feti ut _ipfe non

e-geam\ fuecurramperituro,

fed

ut

ipfe

non psream.

(a)

quare

poe-na, hoccafu, locum nonhabet. Si vero extra hunc cafum

ex mera malitia quid eommiflerit, habet quod ilbi ipie

ira-putet, fi efife&us Legis

ad

ejus

fa<5t.i applicetur

(b).

Obligathyd inds Civis ad non turbändum alterum injus

ribus _{fe defendendi, vci, ut clauius dicam: in omni cafu ubi}

unus _jure Ce defendendi gaud_er, alter fub repraefentatione

pctnaj,

ad

non

refiftendum obligatur.

Sic

ii fur

quidam

no-dturnus _{pollefliones meas aggredi} vellet, _{non modo jure} de-ftituitur me impediendi qiiomihus iJlum depellam, fed

ob-ligatus quoqve eft, vidras

dare

manus, nomen fuum

deferre,

poenamque promerifam, vi paélij

iubire

(c).

Poftulat

enim

id _{ipfurn iccuritas publicaj}

_nid

_{enim ita eilet, nullus ob}

qvodlibet fcelus, qvamvis

eilet gravifiimum,

in jus

voca-ri, multo vcro minus jure puniri poifet, qvod tarnen padfo

e diametro _repugnat, Hinc facile _{etiam patet,} nemini _jus

eile, poft perada qvaslibet facinora fugiendij ied permanere

qvemvis oportet,

usqvedum

re/publicx, Sc perfonas etiam

Ixfx fuerit fatisfa&um _{(d)♦ Qvamvis experientia teftetur,} iidem _{hane, nusquara fere, eiTe rutam.}

Obligatur ulterius Civis ad damnum datum reparandum ,

fett étqvam damni dati reflitutionem praßandam.

Reipon-det hasc _{obligatio jurialterius id poihflåndi, qvod iine}

obJi-gatione alias conciperetur, cujus rei abfurditatem anteaevici (e) Si vero unus, bona alterius ira coniumferit, ut nihil

reliqui habeat,undenec reparatioaliquafieri,nec fatisfactioptae» ftari _{poiTit ? Qvid, num fatisfa&io ab alio tertio fit}

_prmftan^A

vel

(<?)Senecade beneficiisL. a. c.15. (£) Misg. B.c.XIII.§.a.(c)WoIf.

n. Pr. P. Vir. c. i. 0.if.5.vide etiam diiTertationetn meam de Ne.

xu juris & _{Öblig. j. XI. (d) Puff. I. N. & a L. VIII. c. III. fl.}

C^i7

₎

_o

₍

_2J

vel a publico _{petenda ? Neqve hoc aFTerere} poFTumus.

Pa-titur hiccafum laefusj & contencus eFTe deber ea Fatisfa&ione,.

qvae publico per poenam fieri debec r qvamvis faciie conceFTe»

rim, _{poFTe laftum, bona fuajegitimo modo» ab cmnibtis}

aliis ad _{quos demtimcunque fuerint transJata» jure vindicare}

,

modo tellimoniis _{legiiimis, Fe verum eFTe poFTeFTorem} cften-dere vaJnerir _{(a). Alia tarnen ratio eOr Fi caFu quodam fortui»} to, calamitas qvxdam gravior nobis acceleraretur,ut Fi hoFles verbi c. boms omnibus me _{privaFIent, vel Fl igne etiam}

con-Fumra _eFTent; tum enim _{optimeegerit princeps,} Fi,pro inopia:

mca levandaveJ ecafta _{publica quid darij vel aceceris etiarrt}

crvibus_{quid conferri jubeat (b)*}

Ultimo civisad_{fidem in paSlisfirvandam, &vcritatem} qvoque dicendam ob ligatur. Ad fecuritatem enim publicam hoc

non _{paruirrfaeit^ Fi enim obligatio hxc abeFIet,}

unus cum

altero nulla ratione ttito _{agere poffer, fides tumoranium ma¬} neret _{incerca, & innumera, in civitare,, exifterent incommoda.}

AFI,_{quum homines maliyhuic fuaeoblrgationidifficulter}

fatisfa-cére _{Fbleanr, videre lubct, qvomodo baec}

eOrum malitia cohi-beri _{pollit? Fit Hlud, uti notum eft,}

per juratnenta, qvse,ma¬

joris certitudinis gratis,, ab illis exigi folentj qvoniam enim

juramenta in eo potiFTimum confiftant, _{quod Deus ut vindex}

falFi öc teftis veri _{religioFe invocetur (c), perFjpicuum eft,} in-vocationem hancce _{divinam, non poFIe non ad verum} dicen-dura _{adigere homines, omnem modo}

religionem non refpu-ctinr, & attributa fummi vindicis fiocci fecerint.

Occalio _{qvidem bic föret de hiFce plura diFTerendij fed} adFunt _{rariones, ob qvas hic FubFiftere}

cogor. Unam ta¬

rmen _{qvxftionem, coronidis loco adbuc addere lubet. An}

Fcilicet _{civis, qvcd in Feäverum eft, Fine exceptione}

in omni caFu,

Cr0 Canz- Mor. $. 180p. r. Misgi.B. r. £.11. c. I. _{(/>) Bygn.} B.-XXIV. c. _{0 4C. Puff. I. N. &. G.C. L. VII. II.}

(c) Canz. Difc.

Mor. _{270. Kosh!. I. N. 0.}

£4

)

o

C

cafu ftatu 8c tempore, dicere fit obligatus? Si

Termo

nobis

hiceflec de ftatubelli & de eo, quod in hoftemliceat,

quae-Rionem _{negaremus> contendendo Iicitum non tantum, ve¬}

rum etiam incerdum officii eftc, falfis in hs.ftem uti

lermoni-bus _{(4), Qvamvis nonnegemus ciicumftantias} , in boc cafu

rem variare (£). Si _vero de ftatu hominis incivitate,6c de_eo,

quod in civitarem imo & civem

fieri

debet, loqvimur,qua>

ftio altioris eft _{indaginis. Id quidem verum eft, iramo} ve-riflimum, omnia ea a cive eftc pradlanda, _per qva, fi Om mitcerentur, alteri lafio fieret: qvamobrem in omni cdir, ubi

veritas, vel univerlaliter, vel particularitcr ita prodeft,ut, fice

letur, civitasj vel membrum faltem ipfius perfe&eltedatur,

a cive etiamproferri debet (<•)♦ Sic, fi qvis Regi _{e. g.}&

reipu-blicx infidias ftrueret (d), vel, fireligionem etiam in

repu-blica _{fuiceptam quis.blasphemarer, & errores qvosvis} 1112-xime Tundamentales diftéminaret, tum cuivis btec audienti,

iis vero _{praecipue, qui} juramento publico, ad da&rinam

cccleftemfefe adfttinxerunt _(e),ex pa<fto in eumbit, ejusmo* di veritates non modo non eelare (f), verum potms,

qvan-tum in i.llis _{eft, ita efficere, ut maligni ifti cives, meritam} luant _{pCEnam* ne„ malitia eorum tecla,}

_effetftum

_ejus

res-publica, cum maximo fiii detrimento, (entiat. Omnts

cnim

fdlfa derebus divinis perfvafto periculof4 dceedentc ammi

per-turbatione _{perniciofißima, graviter monet Plutarchus <g)*}

sc alibi: crvvexJiKov cinaa-ytr xou/uviasko,i vopojerictfsfeurpca.

h. e. coagulum omnisfocietatis & fundamentum IcgislationiSj

religionem vocat (&), Verum enimvero, qvum ex

fequcntibus

Tatis

(o) Gror. L. HI. c. 1.0. XVII. (&> ibidem 0.XVIII.Cantz. Difc. Mor.

0.301. (c) Puff.I.N. & G. I,. IV.c.I.0.II. Wolf. Fhil. Pr. P. I.

0.67p. (d~) Misg. B. c.(IV. 00. i.a.3' (O Rev.arch.Jac.Benzelil

RepertioTheo!. Pag.m.401. (/) Misg.B.c.IV.4.&C. LXI.0. 3. 4,

conf. Form._Regim.Pag.m. a o. 21. Thym. inft. Pol. 0.20 f.(g) de fuperftitione P. ir. 164.(6) Cont*.Co!o\Pag.m. ii2f, Misg.B. c» 1.

<£*2 _{) o}

₍

_®*3)

£mV conftare exiftimemus, verifatem non hmper prodeile,

(ed interdum obede, qvin il-lam cafu pofleripri celare

tene-amur, adftruere non dubitamus (<?); Ponamus enim

homi-nem furiofum a me_{poftulare, uc} illi dicam, _qvavia alter

in-nocens, in fugam fele receperit, cftendens anitnurn fibi efTe

illum interficiendi _{gladio, qvod manu tenet, ftri&o. Q vid ?}

namne bona in hoc caiu mea dt adtio d veritatem hane illum

non cantum celem, verum etiam contrariani ei. monftrem

vi-am, ut alter eo melius iram ejus effugére mortisque pericu-himevitare _{poflit(^):credideiimnihil mali mehoc}

ipfocommi-fide, verum potius obligationi _rneje

fatisfecide

(c): aliquando

enim_{exigit communis utilitasutetiam falfa defendantur, inquit}

Qvinttiianus, Huc etiam referi poflunt minutiflimi illi lapius

ex infirtnitatibus humanis plerumque refultantesj _qui, d _in

Viilgus exirent, alteri, ob acceffiones

illas malas,

qvas

adjun-gere folent homines malitiod

adionibus

nodris innccentifli-mis, imrno bonis, haud raro Sc licicis (d), ratior.e exifti-mationis, detrimenco forent (*)♦ Sic, ii qvis e. g. aliquando nonnihtl _{lupra neceilitatem biberet, dne omida tarnen ofFicii} obeundi _{facultate, Sc, fine graviorialiorum ofFendone,} memi-nide _{quemlibet oportet officii cfle> cavere, ne inera}

horni-num hoc _{iplutr» pro} luchbrio abeat, pradertitn fi vir ed bo¬ nas aliasFarnas & vino nulla ratione deditus. Licet veritA*

tcmoccultare_prudenterfub _aliquadisfimulaticne_, inqiut

Augu-ftinus. Omnis enim veritAs exaffa, patcfacicns faciem

uti-vIts non efl , [ed feire tatere efi ßpe [apicntisßmum inter

homines _{(f), Id tarnen ingenue fatemur, nofttum ron el¬} fe dererminare _{imputabilitatem, ut ira dicam, ejusmodi} a&ionum, in forq civili, fufficit nobis moralitatem earum

indicade, quas adeo arbitrio Imperantis relinquenda* cui, in adiones _{civium, legitimum jus com petit»}

D Hsc

CO Budd. Theol. Mor, p. m.5*24. (b)1.Sam. ip:12'<* 17. (c)Gror.

/.3. XVI. conf. Exod. i: 17.18. (d) Matth. 11: ig. ip. (e) Budd. Theof. Mor. pag,m.523. Wolf, Ehil. Er. P. I. 0,<57g.

CQ Eindarus» Nem. Od. f.

r4

r"

2 ) 6® O C

®

Hscc funt jam pauca illa:»„qijae, de Securiiate Reipu- ] f

bl ca? iub nexu juris _& obligationis fum meditatus _{; nec}

du-bito fore, Ci hxc omnia rice obfetventur » quin fiiis rei.

publica, qui fecuritatis nomine venit,

obtineri posfit,

.Do-temus tamen, dari ejusmodi Cives, qui hifce omnibus fefe.

corrigi non patianrur. Dolemas inquam malitiam tot do¬

minum , qui, nec poenis nec prajmiis» ad frugera redigi

posfint. Dolemus adhuc torGivium bonorum vices,

quo-rum _{jura a} malignis quotidie audiuntur violata. E _contra

vero , fummopere nobis gtatulamur, quod mediis omnibus

non fimus deftituti, qnibus malitia _{eorum» ne regnet,}

com-pr.imi poffit atque coerceri.

THESES

De

Arte

_{excerpendi facillima,ex}

prin-cipiis

_Iegitimis

dedu&a,

&

ad

_fcripturam

_facram

applicata.

TheC I.

Poflibilis

eft ars

_excerpendi

_facillima.

Thef

II.

Hase ars _memoria:

_lublevand«

_eft

aptiflx-ma; quare

iilam

_querere

_obligamur.

Hifce commotus _rationibus

, artem excerpendi

exeogitavi, quam etiam ad _{fcripturam facram,}

utpo-te in _{qua haud exiguum nobis}

praeftat ufum, applicare

ftudui. _{Principia hujus}

artis, in lege

mathematico-rum _{combinatoria,}

triplici fimul ordine _Alphabetico

obfervato , dantur. Notum enim eft

, nos , ope hujus

legis facillime feire poffe, quot vieibus literae e. _{g. A,}

B, C, D, in alium ordinem inter fe invicem _transponi queant. Eadem etiam _{lex, ad}

verba, in _integra

qua-libet fententia , ut unitates con/iderata

, commode

ap-plicari poteft, & _{confequenter ad fcripturam facram.}

Quo fa<fto , certifhme conllare _arbitror,

quot vieibus in

alium ordinem _{transponi queant verba}

haec Davidis:

Spi-Spiritus Tuns bontis deducat me in terrdm recbitttdinis, Ex

hac _{transpofitione verborum}

, in dictum ord irrem

Al-phabeticum reda&a, confpeftui noftro iefe offert ars

excerpendi facillima, adeo ut, inträ brevifTimum tem¬

poris fpatium, quodcunque di&um fcripturas nobis pia-cuerit, invenire pofiimus.

Ut vero facilitas _{hujus artis eo} clarius patefcat3

fequens formare volo ratiocinium.

Facilitas artis _{hujus e verborum transpofitione in} ordinem _{alphabeticum reda&a ita dependet,} ut} quo

accuratius illa _obfervetur3 eo etiam facilior fiat metho-dus _{(per experientiam indubiam) 5 jam vero ope legis} combinatoricS determinare _{poffumus,quot vicibus}

träns-pofitio ditfa verborum fit pofiibilis5 quare

ha?c

ars non potefi: non effe facillima.

Id tarnen ante omnia eft _{monendum, legem com*} binatoriam ad _{fcripturae di<51:a: ea ratione} non effe

ap-plicandam , ut fenfus ipfius di&i aliqua ratione mute¬

tur : quod _{utique fieret,} fi _{omnes ,} in quaiibet

fenten-tia, verborum transpofitiones3 fine ulla reftrhfiione,

ob-fervarentur. Eas folum obfervare _{debemus, quae}P

im-mutato _{ipfius di<5ti fenfu , fuht poffibiles. Sic non}

ad-mittimus _{fequentem., verborum fupra allatorum,}

trans-pofitionem : Bonus Tuns Spiritus deducat in me tirram

reüitudinis. _{Quilibet enim fiatim videty totum hujus} diéli fenfum effe _{permutatum. Sed ita transpofitio eft}

infiituenda : Bonns tuus _Spiritus deducat _{me, Spiritus} tuus bonus deducatme. Me deducatbcnus tuus_{Spiritus ($c,}

Hic ordo _{quidem verborum mutatur3 fenfus vero} idem manet, quod etiam ex variis linguis conftat3 quae

eundem _{fenfum; diverfo3 licet confiruäioris modo3} ad-mittunt.

Cir-°

i»

₂₉

Circa Kan- verborum _{trar.spofitionem ulterius eft}

obfervandum, unumquodque vocabulum refpici debere,

primo ut fundamentale, cui aliud epitheton, five no-men _{fit, five pronomen, verbum,} five _{alia quscunque}

orationis _{pars, in margine eoque loco, quem ordo}

Al-phabeticus defignat, addatur j deinde vero ut epithe¬

ton _{alteri, jam ut fundamentali} affumto _{, adjetfum.}

Ne vero _{quis nimiam} mihi _{objiciat artis} hujus

probxitatem , ad fequentia attendi volo. Minus

fcili-cet neceffarium duco ita multiplicare _verba fundamen¬

tale , ut omnia epitheta, iterum ut fundamentaliay

fuis locis _{ponantur: quamvis methodi ratio, in fe}

confiderata, id videretur poftulare. Sufficit in qualibet

fententia fundamenti ioco pofuiffe verba majoris pon¬ deris_{, ceteris omifiis. Sic fi quis e. g. invenire veilet}

f&pius allatum di&um r Spiritus tans bonus déducat me. Minus tunc neceffarium _{eft, epitheta tuus} me, ut

fundamentalia, fub quibus diftum hoc quaratur, fuis

locis _{, ponere : Quis enim dixerit iilum, di&um hoc}

noffe, qui reliqua ejus vocabula ignoraverit.

Ut vero ars haec in _{majori clariorique ponatur} Iu-ce, particulam tantum vocabuli fequentis, exempli io¬

co,

proferam-Anda-e-an-ar~&c.

Af

_[

_{dinom a.}

_{vil jäg}

_taga.

_Num.

_{11: 17.}

1 &c. (a)

Alfvar Anda. _Sap. 71 d2. &c.

Bedrägelige

|-ar

hålla fig til. i.Tim.4; I.

D 3

Chri-(0) TeV.net &c. borärker lär, at de öfrige fpråken under

och efter de i bredden ftående epitheta iiro lär' ftfr kortheten ftul utek-tmade, hvi dock böra infeta?»

30 Bedröfvad Chrifti Delacktighet Delandes Din Eder Efter Faders Fal/k Gaf Genom Gode Hade Hafvande Icke Jefu Kiärlek Kiärlekens Lag Lefvande Manar Margfallig Nederkomma Ny Olörgiängelige &c. i.

<|

°

p»

-a äro de _{offer, fom Pf.} fi: 19.

-ajfé tilhielp Phil«1: 19. &c.

är _{någor - när eder Phil. 2: i»}

hvarjom fit, fåfom honom täckes

Cor.11: ii. &e.

gode Ande före mig på Pf.143: 10. hela a. må vara behållen 1. Thefl.

23.

den a. vandra _{, fom verkar i Eph. 2:}

2* &c.

det är eder f.a.fomtalar Matth. ic>

10.

a. vil_{jag varauti}Propheternas _{m. i.}

Reg. 22' &c.

dem din_{gode a. Ef.63: >}

Up andan Jefus Marc, ifz Ananias _{A&. f:}

a. eller ord låtericke 2. Theff. 2*

din A. före_{mig Pf. 143: 10.}

alt det lät han intetblifva 1._{Reg. 1}

icke-an _{Jud. v. 19. &c.}

-a äroderashäftar Ef. 31: -as_{tilhielp Phil.1: &c.}

igenom -ans-förmana Rom. if:

-a 2-Tim. r: 6c.

-ans - fomlifgifver Rom. R:

blefhans-a _{Gen. 4f: &c.}

godt för ofs Rom. 8:

-a _{Sap. 7: &c.}

öfverhvilkendufårfe a. - Joh. _i:

vifsa.gifmig Pf.fi: &c.

din- a. är i all ting Sap. _12»