Sutfragante Ampliß, Colleg. Philof. ht illuftri Academia Upjalenß >

ntn1 »a 5ΐί

RABBAN GAM AUEL

SENIOR,

QuerO)

Sutfragante Ampliß, Colleg. Philof. ht illuftri Academia Upjalenß >

Sub Auspiciis

Adm, Reverendi & Amphffimi Vir ⁱ

MAG. OLAVI CELSII,

L.L. Orient. Prof. Reg. nec noo_»

Paft. & Pr^p. in ^öt'je.,

DISSERTATIONE GRADUALI

Ad publicum examen modefte defert In Judit, Guß. Maj. d l ρ Decemb. 1 ?||>

ERICUS Δ. @3&{£5R®

Wefter-Gothus*

"SfcSrfHt-iS*·· ^: # é-

Üpfäliae* Stanno Werneriano

-JA

ΛΙλχ. Rever. atrl Amt>lisßm&

DOMINO,

MAG. SVENONI

C4MEEN,

Ad Eccleiiam S, Catharinau ^iri

celebernma Suionum inetropoli,

Paftori Digniffimo, Conüfloriique

AdfeiTori laudatiffimo,

Patrono & Nutritio Propeu->

fiilimo«

SI vel mitte modis didicijjet _Thalia nofira

Ludere , β totidem mitt er e verba modis;

Non tarnen h<ec numer um meruorupi

pojjet inire, Qua Tibi debentur, Vir celebran-

de mihi.

Ha c etenim Tu a Junt> iterum mea Mur fa labajcens Surgere qupd coepit^ quodque levare

caßut.

Tis

Tu pr ins admoriit<e ^, feä pofl tentare

verenti Addebas calcar^jujjaque blanda da-

bas.

Ergo Tuo juffu qu<ß nunc profertur ^o- pella,

Te fibi Patronum jure teneüapetiu

Cläre Vir, accipias faellis vuttuq; Je*

retio

Hsc pro milk Tuis ^munera parva rogo.

Jncolumis vivas, vigeas, vafeasque ^tot

annosl Ouot cupit ex animo Te jupereße

Ampliffimi Nominis Tut

devötijfimtis

E. 6»l>cra.

Flüminafert Helieon contraria nulla Siorilj Huicetcnim icrvit pluribus ille modis.

Sobrius hos gcmmos latices modo temperet uiusj Mille Sacerdoti commoda, crede, ferent, Amplius haudaildet lua, SiRERG, Muia reriiti

Nec quiequam certe, quod vercatur, habet.

Quin repetat fidens Salici delubraLycei, pulcraqvedoctrinte det documenta iure.

Gamaliel > teroilraibnant,tu teftis acutt Oris, <k aihdure ledulitatis eris,

Iiacidum _qure fint libris ⁱ narata, SIBERGI

Gamaliel oculos non latuiffe docet.

Dum parat intereaThymbrreus Apollo corollaSj Qure merito cingant froudis honore _Caput:

Dignaqve dum Tibi nos gratamur, Amice,brabea, Addentes titulis vota benignaTuis,

En· mihiviiafuit quoqve ©tbai'CÖ edereplaufus, Qure gcnuit Patrcm ruitica villa Tuum.

Cui Tuadebentur cognomina; _namqvc videres

Lretificos fremitus ingeminare iölum.

Ardua glandiferas _agitare cacumina quercus, Et Gare multiplices culta vireta ionos.

Exultant hilaresFauni, ducuntqve ISiaprere Montivagre feftos lreta per arva choros.

Omne _nemus,

montesque fionant: certare videntUf Cum cunclisj quothabentMumina doda, loeisj Se genuiile viros claros hic gaudet agellue,

Et iua Caltahas nomina lerre deas,

Inpirrediolo villre ©tbflfCÖ

contermino, T'rid. Calend, Noycmb, M,DCC,Xy,

Gratiitabundus deproper

OLAVUS KNÖS.

*y-b ny 'm niff yjni mrrfjm

Prooemium.

Ande&as _{Veteris No-} vique Foederis , pro -argumcnto Diatribes cujösdam Philologie*,

oculis animoque per- lultranti _, quod ^per campos florjbus

frequentes fpatiantibus haud raroeve-

nit, ut oculi circumferantur incerti, animusque, qui prae ceteris legendi negiigendive flores , fluduet nefcius,

mihi non invitus profiteor contigifle.

In diverfa vero diftrado , tandem in Sy ne drio Hierofolymitano celebrh olim Par-

rhefiafies Gamalielj quemadmodum ede-

cumatae eruditionis Theologo Dann- bayvero dicitur, b) multis de caufiis pla-

cuit. Hunc itaque cum breviter ad-

A umbrare

umbrare conftituerim, more in exer- citiis Academicis probato ^, omniumL·

primö ad Objetti Ετυμολογιών 8c ^Ομωνυ~

μίών attendam, ad ulteriorem ejusdem

confiderationem deinde progreflurus.

Stilus non niil humilis ac repens, &

pro re nata varius eflepotuit. Nihil ad

Ariftophanis lucernam elaboratum,aut

afcia edolatum oratoria polliceri au- iim; _proponam nihilo fecius aliqua^,

non pruritu fcripturiendi, Ted Senecae pulcherrimo effato, in Libro de Japien-

tis otiOy alledtus: Hoc ab iomine exigi-

tur _·) ut profit hominibus ^, fi fieri pottft j

multisj fin minus paucis\ fi minus, pro~

ximis } fi minus fibi c). Jnterea L. C.et-

iam atque etiam es rogandus, fivc ego

prave, feu rette :}--ne fis patruus mihi d)*

d) Pf. XXX. ii. b) In Gam. Hebr. Teut.

ad Lett. pr af. c) C. XXX. p. m.jj.7. d)Hor.

II. Serm. Sa t. III, £7, SS.

Caput Primum.

§: L

Hlfce ciffirais sig coniiderandii sv ττΛξό^ω praelibatis venit nomen ^, pau-

Gamalielis quippe judicio Megalandri

Lutheri, ea eft natura literaturae Ebrai-

cae^

3 cae, ut tota, etiam quoad nomina_, propria, iit etymologica. Vocis itaque

Ταμα,λιηΑ origo in Ebraea lingva quae- renda eft. Etenim ταμαϊιηλ å r<?- tribuit _j rependit, & Deus , COmpo- nitur,· a) ut vi originationis fit idern

ac re t r ib uti o DEI, feuretribuit Deus , té- fte Hieronymo, b) cui conionat index ^o-

nomafticus Bibliis, quae jufiu & aufpi-

ciis Regis Clementirfimi CAROLIΧΙΓ,

paucos ante annos evulgata funt,prae-

miiTus0amaltei / 0ub weft«rgci&r 5 0uö$

ίύόη» Nec tamen efi: diftlmuiandum»

alios ad hujus verbi vel nominum ιη- de derivatorum (ignificationes alias re-

fpicere. Sunt enim, qui Gamaliel^-

latfatum Z>£/vertant} funt etiam,qui C4-

melum DEI. Nam verbum bDJ inter a-

lia etiam abUttavit, & nomen Ca*

melum iignificat. e) Plaufibiliorem quis-

que fibi eligat interpretationem 5 mi¬

hi prima arridet ^, ob nominum Γαμ&λιηλ civcti^yoiv in fi codice occur- rentium fimiÜimam derivandi ra-

tionem»

a) Lex. Buxt. in voc♦ 7QJ, b) Hier.de no-

*»*'». Hébr, c) vid. Jani Concord. Bibi. ö*

Leusden, Qnomaß.

A i $♦ II.

4

§. IL

'Ομωννμον iibi Gamaliel in f. literis

non invenit, praeter Principem quen- dam ex tnbu Manaileh militiae ido-

neorum filium Pedahtzur. a)

Quam vocem οι ο per Γα,μαλιηλ, ver- fio item vulg. ut & Ofiandri per Ga-

maliel reddidere: Tre me IL verb & Xant.

Pagn. _per Gamliel, L Ghamliel, å qui-

bus ^nec diicrepat Lutberus. Huc refer-

ri etiam poilunt fequentes: i. e tribu Dan , pater Ammielis noni ex-

ploratorum terrae Cbanaan b). Vulg.

X^nt. Pagn. & Tremell. Gemalll. et O Γλ-

[χΛλΐ Luther. ÖetiwiUf. II. e facer-

dotali ordine unus. c) Poiteriori etiam

aevo apud Ebraeos hoc ^nomen fre-

quens fuiile, comprobant non modo

nepos & abnepos Gamaliehs ad quin-

tum gradum eodem nomine iniigniti

d)y fed Sc Patriarcha quidam Judaeo- rumGamaliel, cujus aetas in ann. 415"

fub Theodofio II incidit. Hujus men- tionem faciunt» ^Hieron. in ht. ad Pam- machium de optimo genere interpre¬

tanda & Lex 12 Cod. Theodofianijde Judaeis; ex fide Buddei e) His apponi

quoq$ merenturpereximia illa im9*j

quibus

r

quibus Gamalielcm noftrum machvit Theologorum decus Dannbalverus,quat

flint : Sangviftitii conciliator ; Ancipitii [equefter ^: Ρ/t eis Confus. f) '

a) Num. I. to. II. 20. VII. 34. X.2], b) Ν um. XIII. 12,' e) /. Par. XXIV. 77.

d) Light f. Comm.in ALI. V. 34. e) Lex. Hiß.

Univerf. in voce Gamal. f)Dannh, loc. in_»

prooem. alleg.

§. ΠΙ;

Natales Ganaalielis fi quaeras, il-

Jos ^non obfeuros aut fordidos, fedcla-

ros, imo regios deprehendes. Ex tri—

bu enim judae oriundus ^> ») Patrem,

ex unanimi Rabbinorum aliorumquo

eruditiffimorum virorum confenfu ha- buit _Simeonemy primnm ^, qui titulo Rab·

han, b) i.e. Dottoris f. potius Magnatis infignitus fuerit 5 & Avum paternum

Hillelem Babylonium , iniigni traditio-

num notitia non minus, _{quam prae-} fidio fynedrii quadragenario famigera-

tiflimum. Hillel hic nobiliffima fuit fa- miliå, & ut creditur, ex ftirpe Davi-

dis: Nam liber generalo^icus repertus eft Hierofolymis, in quo fcriptum eft , Hille«

lem örtum effe £ ftirpe Bavidis ^, per uxo-

rem ejus ^y nempé A'oitalem5 c) feu ex

Schephatia

6

Schephatia filio Abitalae; d) unde et-

jam apud Herm.Witiium nnrVDD NTJ

Princeps ex domo Davidis falutatur. _e) Ex

hoc praeiigni familiae capite , omnis adeo Inclaruit profapia Hilleliana, ut ceteris ex lumbis Davidis prognatis ^e- jus fplendor tenebras ofFuderit ^, _quae

etiam impedierunt, quo minus crede-

rentaut exfpecdarentMediam ex iis fore nafciturum. Quid? quod non nemini Judaeorum perfuafum fuide, Rabbi Ju-

dam fanElum , e familia Hilleliana, eße-f Meßiam, ex Sanhedr. docet Cl. Lightfoo-

tus : Rabh dixit: β e vivis ßt Meßt ^as, Rab¬

bi nofier fa η blus talis efi\fie mortuis, Da¬

niel f) Hujus tam praeludris viri ^, fa- miliaeque Principis, nepos ex Rabbkn

Simeone I. fuit Gamaliel noder,qui et- jam I dici confuevit in diicrimen Ne-

potis & Abnepotis fibi cognominum.

Cujus quoque rei _ergo 9 primus didin-

ftivé & vulgariter vocatur^N^ÖJJp"!

fptn Rabban Gamaliel fenior g) Filium

vero Rabban Simeonem II habuit, cu¬

jus aetatem in funediflimam aedisHie- rofol. demolitionem å T. Vefpafiano

fa&am incidiiTe, ipfumque tum perem-

tnm efle fcribunt, h)

a ) Lightf.

7 a) Lightf. Hor. Hebr, in Luc. XX. ι. b)

idem Chron, Temp. Ν. T. Sebl. Hill, pag. j.

Lund, Sanbl. L. IV. ^c. XIII. c) Lightf. Hor,

Hebr. Matth. II. /. ex Hier o f, Taanith fol.

68: i. d) II Sam. III. 4. e) IVitf Mifcell.

Sacr p.zpo. f) Lightf*Hor.Hebr.lc.Matth.

g) Idem Η. H. in Abi. V. ^4. h) Drußus ad

Abi. V.34. Seiden, de Synedr. Vet. Sbr, /. II.

c, 16'. 8»p. ioo6. & Grotiusadh, l,

§. IV.

φιλολογοις tantum non omnibus in-

cunabula Rabban Gamalielis inquiren-

tibus fefe obtulit quaeftio : £luü fuerit

Simeon Parens illius ? An Simeon ifte_/

αν9'ξω7Τ0ζ ev Ιεξχαπζλημ, JitcAiog

και ενλαβη5 ? πξοςοεχομίνος τταξακλησΊν

Ί* ΐσ-ξαηλ α) In diverfa diverii abeunc,

quorum quidam expedité rem confi-

ciunt, alii ε-^ίχατι. Intereos,quidu-

bitant, deprehendas Theologum fae-

pius laudatum Iannhai)verum ■> qui liqui-

db non conflare affirmat ^? {noflrum Garna-

lielem ? Simeonis, qui\ CHriftum ulnis am-

plexus eft, magißerio fuiße ufum.b) Prae¬

ter bunc eruditiilimus Buxtorfius, con- jefturam efTe fcribit. c) Gauifam dubii

quoque fuppeditat pertinax irfentiurn*

quo in hilboria Judaica· operis _mudici Thal-

8

mudici Confarcinatores hunc Simeo-

nem transmiferunt ; operofiim enim ftudium adhibentes laudibus -nlajorum

pofterorumque Hillelis ceterorum, ii- lium Simeonem vix nominare fufti-

nuerunt _,· ejus men¬

tio eft in Mifn/i : dicitur in Träd. do Sabb. Cti.d) Hoc eo fine fafturtl ple- rique arbitrantur, _quod tam luculen-

tum fe exhibuerit teftem Chrifti in_L

Templo praefentandiiilentiique pe-

plo totus forte fuiftet involutus, nie-

jus liturå nominis γενεαλογία, Hilleliana

nimium hifcere viiafpiftet. Johann.Lun-

dium άξχαιογξαφον Judaeorum foler- titfimum

exquiiitiffimumqne, nihil ^cer-

ti determinare _quoque videmus. e) Et quemadmodum ^ex iilentio, _{quo Ebrae-}

orum Magiftri Rabban Simeonis Hille- lidis reduram reliquamque vitam _prac- terierunt, quibusdam dubitandi ή ^{a t a-,} eftaniaj ita etiam pro vero vendi-

tare, hunc elfe Simeonem χξίφ&χμν

non dubitantibus, idem in cauiia eftii- lentium ^: ex quornm numero apud

DoHifT. IVitfium ^, f) Scultetus, Lightfoo'

t#s 3g) Altingius ; apud Wandalinum h)

vero SchUkardus i) citantur. Argumen¬

ta«

ta fåne, in Sétrsas fuae aflTertionem,

quae ex profundae eruditionis faaepe-

nu^baclifiima haec ingenia prodtixe-

runt, ficulneis & ruinofis minimé ni-

tuntur Fundamentis, fed firmis validis-

que, ut fi eadem evertere quis cona- retur, φιλοκα,ινίας fufpicione ^, invifae-

que arrogantiae nota haud immerito

inureretur» Pace tarnen tua, L, C, li-

ceat nobis in medium faltem proferre negativas rationes, åequiorem fortade

veri vicem obtenturas, accurata men- tis bilance ubi trutinentur ; abiit au- tem, ut vel minimum quid aliorum

fententiae & exifiimationi iisdem de- traftum velimus.

a) Luc. II, 25. b) Dannh. in pr<ef. Gam,

Hebr. Teut. ρ. 4. r) Buxt. Abbrev. Hebe, ^ρ.

175, d) Ex Juchaf. Lightf. Hor. ILebr. iru*

Luc. _{IL zy.} e) Lund. Sanli. L-. , IV. c. XIII.

4j. f) IVitf. I. ^c. g) Lightf. Comrn. in All,

V. 44.. V) Joh. Wandal. Diatrib. Hifi.Tbeol.

p. 265. i) Schik. in de Jue, Reg. Hebe·

§' V-

Ouod vitam Rabban Simeonis I vix attigerint Thalmudiftae , undepal-

marium petitur argumentum, filenti-

utn D. Evangeliftae Lucae dignitatem

condi-

ϊο

conditionemque Simeonis pariter ta- centis? haud inepté opponi potell. Vix

ac ne vix quidem charaiterem ejus Lu¬

cas omififlet, (ΐ ad id honoris culmerL, evedus fuiffet Simeon _, quo illuilres

fuere fynedrii Μ. praeiides. Ufu enim réceptiiTimum eil Evangeliftis viros

lionoratos å muneribus, quibus fun-

gerentur, defcribere , uni itaque Si-

meoni ea quare denegarentur elogia,

non fåne perfpicio. Sic Nicodemus α,ξ- 'ΐχ^αίιων niincupatur a); Jairus

*ξχων% (τυνα,γωγις b)·, Zacchaeus άξ·

χψλάνης c) i Jofepiius Arimathaeenlis

V ßkXevjtiS) άνηξ άγαμος kcti Ji-

κ,αιος i); Gamaliel, qui hujus Simeonis

fiiius putatur , νομ,ο^ι^άτχαλος^ίμιος ^παν'

ri 7ί λαω e) j Manahen *Ηξω£χ ^τε~

τξά(>χχ ο·ύντξοφος} Sergius Paulus άν-%-

yrcCjog, ανηο ο-ννί]ég.f)fec. Hinc claret, qüam djijfentes fuerint amanuenfesSp.

S. in enarrandis non modo qualitativ

bus, Ted & dignicatibus praeclarorum

virorum, qui aut gloriam CHrifti pro- pugnarunt, aut eccleiiae emolumento

fuerunt. Prius quidem Simeoni vindi-

catur, poilerius vero non 5 cum tarnen

plurimum ad laudes infantis in Tem-

plo oblati fadlurnm efiet, Π Praefidem

Synedrii illum non modo in ulnas fu-

OuliiTe, fed ineenua confefTione φως

εις άποκάλυψιν tS'vcw, κα\ £o[a,y ÅaQ era

'ΐσξανλ g) ialutaiTe jconftaret. Quos

quaefo! flu&us inrer membra fenatus

graviiTirrum hoc teftimonium cieret?

omnes né odio capitali MeiTiam pro- fequentes figna in antefignanum con-

iiftorii conferrent ? aut ii auftoritati Praefidis, quae fumma erat, refracla-

riis eiTe religio fuit ^·> poterat eadem

majorem populi, imo confeflus partem

inducere , ut Praefidem fequeretur, fandtiflimumque hunc infantem pro Rege reciperet. Sententiae, quod Rab-

ban Simeon fuerit juftus ille Simeon_>,

contradicere _quoque videtur Pharifai-

fmus, cui filius Gamaliel addiftiiTimus

fuit usque ad extremam aetatem, ceu

in fequentibus ibimus oftenfum. Quis

crederet, hunc δίκαιον ^και ευλαβή civ-

&ξωττονfilium fuum in Phanfaeorii fcho-

larnunquamintromiiiiTe, in quos,ut ho-

ftes fuos acerrimos profhgatiifimosque,

CHriftus muJtoties vae proclamårat ? Et denique quid hominipoliticö, negotiis

quotidie civilibus implicito, commercii

fuiffet ^cum hujus in templo praefentatio-

ne 1

ne? Ad nientium , quo JudaeorurrL»

magiitri R Simeonem Hillelidem ob- texerunt, quod attinet, eruditiflimum Vorftium in obfervat. ad Chronol.

Ganzii, idem de alns Hillclis pofteris obfervaiie video b). Lightfoorus tres filentii cauiTas produxit $ videlicet,quod

vel fanius fapuerit circa traditioncs , vel quod easdcm non fatis calluerit^ vel qaod fuerit Simeon bic nofter, {χξΐ^ο^χος fe)

atque alt ins quid ß>eUaret ^, quam tra¬

ditioncs i). Mirari ^autem fubit, cur heic dubitct vir dodifTimus, cum alio inL.

loco Simeonem ι CHnitum ulnis exci-

pienteni Gamalielis fuiile genitorem

dilerte pronunciet k). Nec eft , quod

R. Sim eoiijTi^Tii Ezrae in praeiidio fucceffor, nobis impraefentiarum con- troverfiam _{moveat, cum} Annales Chro-

nologici longe ante tempora Servato-

ris mortem iilius contigifle pailim te- ftentur l). Sed é diverticulo in viam.

a) Job. III. i. b) Luc Fllh 41. c) Luc.

XIX. 2. d) Marc.XF. 4.j. Luc. XXIII. so.

e) AU. V. ^q4. /·) AU. XIII. ι, 7. g) Luc. II.

32. h) Vorß. ad ann.η 6g. p. 28/* i) Li ξ htf.

Hor. Hebr in Luc. Il, _2f. k) Comm. in AU.

V. 34. I) B. Carpzov. Ev _ang. Vyi'dßen Ρ'

401. Light f. Hor. Heb. Luc.II.2j. §. VI.

η

§. vi.

Ouis Simeon, Gamalielis parens fuerit, inter tot varrbrum varia judi-

cia, in medio relinquere tutifllmum

rati, ad qualitatcm dignitatemijue R.

Gamalielis delineandam pedem pro-

moveraus. Quaiis quantusque fuerit,

Aituum Apoftoljcorum coniignator

Lucas haud obfcuré indicavit : Et quidem i. fuifie φα,ξκτοΛον, adeoqutL»

της αχξίβετα^ης αίξεσεως της των IxÅclimv

^ξησ-ζίιας ΰ). rOTD *7573 Magiiirum Δευ-

τεξωοΈαις , Deuterotam ^, Kabbaliftam,

&c- nam fexcenta id genus Pbarifaeo-

rum fynonyma inter legendum obfer-

Vare licet. Deinde vc/us2iJct<rxaÄov, le¬

gis Doifcorem ^, traditionariimi fc. &

Kabbalifticum. Traditiomim enim re-

ceptor fuit triccbmusquintus, Hebraeis

iODDh.e. cuiios, pater & traduHor

traditionum e). Scd _quare ΝcpoJiM-

ο-χαλος? Hoc honoris titulo τοϊς Γξαμ-

ματενο-ι των Σα^χχαΐων contra diftingvi-

tvr, ίϊ quis locus conjedUiris Light—

footi d) j hi namque e diametro ritibus

traditionalibus Pharifaeorum fefe _op- ponentes, Legisque textuali explica-

tioni unicé operam dantes ^> folum Τξαρ-

lΛΑτεας,

ματεας, ϊ$ομο£ι£αο·κάλ%ς ^vero nullos ha- huiire videncur. _{Cum itaque} Gamalie-

h Phariiaeo, ad Sadducaeos verba ef fent facienda , άευτεξωσ-εων ^nempe Zyla- giiiro & Doftori ^ad niarum adverfarios, iignificanter dodorali _five νομο^α-

σκαλχ maclatur hanore$ quo iniigniti

quotquot Ί)ϋ7Π2) 7OTÖD verfabantur:

Sadducaei vero _, his rejetfis ^, anpoh

feu in textus Biblici leihone & iitera- li explicatione acquiefcebant. Tefti-

monium Jofephi, difhs fidem indu^

biam adifrrens adicrihere non grava- bimur: Nt/j/ Jg ^ηλωραι βχλομ,αι·) ότι νόμιμα ττολλα riv et wa^docrav ^{τω ϋημφ οι} _φαξί*

craiot εκ

πάτερων ^ιαό'ο^ης _{απεξ ίκ ανα*}

γεγξαπται εν τοις Μωνσεως νομο^ και dia JL τ^το ^{ταύτα το} χαααχκαιωνy ενος ε\βα!λλζι-ι

Åzyov εκείνα £ειν jjy&rSai νόμιμα ^τα ye- yραμμένα ·, τα de εκ τα^α^οσεως των πα*

τερων μη τηξε'ϊν, Quae iunt τα γεγξαμ-

μένα '( an aliud _{, quam, quae} dicitur

ftHpD? quaerit pariter & refpondet lu¬

men illud & columen litterarum Jo*

fepbus Scaliger e). Tum, juxta aiiertio-

nem Lucae, Gamaiiei nofter fuitτιμιοϊ

7ταντι τω λαω , unus e curia fen tor, prae

c et er is

compertae fidei , atque autoritativ

prae*

' 5"

praecipuae, ut eft apud Walaeum ex A-

pulejo /). 'Εν%ημων βχλευτϊ-ς ^{, ut Mar-}

! cus de Jofepho Arimathaeenfi. Hono-

rabilis univerfae plebi ^, legi t Beza

vero : Quem totus populus in pre tio habe

bat. Luth. £ßol?löel)aiicti für allem QSoIcf. ^ί(

Interpres Suecus: ^ben ibianb altfolfet

nipcftt aff>åUen tuav- vel: af ait folfef i

ttdrbe hatten/ ceu proximé ad Graecam

erudité, ut cetera, ReveréndiiT. Abo-

enf. EpifcopuS ^, Dn. D. Johannes Gezelius

F. interpretatus eil in opere Biblico N.

T. ad h. 1. Plurimum vero τιμής, hono¬

ris f.pretiiR. Gamalieli tam lllius ^prae-

fignis 7τατξοπα.ξα$ο]ων £ογμάτων (cientia

acquiiivit, qua ceteros Rabbinos mul-

tis parafangis fuperans, poft Patrem

RabbaA Simeonem , Principum C Ma-

gnatum illuftri lllo nomine Rabban eft

cohoneftatus: ( nam ad hoc failigium

non ambitio popularis quempiam, fed

fpedata inter bonos moderatio ^, pro-

vehebat, vel, ut verbis utamurLightf'.

in praefeciuram Synedrii eleUus eft ⁹ non

tamis, qui opibus aut dignitate antecelle-

*et, quam qui doftrina & (cientia tradi-

tionumg),) quam Praefidium confes-

fus magni Hierofolymitani, cui proxi- _nio

ι6

me poft Patrem admovebatur b). Cur

autem nonnemini fuccefior proximus

fiat Avo Hilleli i)} nos fugere haud diffitemur, niii conjedurae detur lo¬

cus, iilentium fortade, _quo Hebraeo-

rum Magiftri ufi funt in enarrando Re- dtoratu rebusque aliis åRabban Simeo¬

ne geftis, incaufla e(Te. Quem tn.non iolum confortem Praefidii fuiiie3tirulus Rabban, _{quo omnium} primus meruit exornari _$ fed &fucceiiifieproximepoft

Patrem Hillelem, & ante filium Ga- malielem , jus paternum , principern

prae filio locum iibi vindicans, nobis perfuadere videntur. Tempus, quo R.

Gamaliel praefederit, fuiiTe dicitur,

cum examen CHriftus fubiret, prima- riumque rnagiftratum _{tempore mortis}

Servatoris mundi geifiiTe, au&or eft Lightfootus _k);åz praefentia veroejus

tum temporis ambigit CL Witfius /.

JEtas fiquidem Rabban Gamalielis in_.

temporamigrationis Coniiilorii Hierof.

adurbem fede Academica clarisiimam, Jabnen Judaeis, Jamniam ethnicis di- dam , propeque Joppen ad litus fitam,

&II. Par. XXVI. 6. commemoratam in-

cidit ₅ fané in Prae/idio huc transfe-

rendo

*7 rendo traditionumq; explicatione ibidé

continuata primas habuiflTe partes fer-

tnr. m) Quo tempore prodiit exfecrada

illa imprecandi formula DTDH ΓΟ"Π>

oratio contra h<ereticos nuncupata> Clli a Samuele Katon[- Parvo coflgtiatae R. Ga-

maliel album addidifle dicitur calculu«,

Mentionem hujus prccationis a Λ. Mo- [c Majemonide η) _quoque inje&am elfe,

Vorßii obfervationes ad Chronologe Gantzii

edocent in hunc modum : o) ^2 rm bxwp ^{oTDn m} '-wtVdj pi

2w? fni« pn-DDi p-pya

n?nJ w \ro) dot

rpnm iri rrai Kin noy di« ^3

MD'70 r-fow nu πτιγνε mn» nms

.* εγ:όπ ηα«^ own Diebtts R, Gamali-

«7// multiplicabantur h di re tid in lfraeles t atque affligebant I fr a elit as C) feduc ebant j retrocederent ^a Deo, Cum autem vidi-

rfi hoc magis ( necejfarium eße ) quanu»

omnia neceffaria hominum ^» ftetit ipfe ac domus judicii ejus ·) atque ordinavit aliam

bentdittionem , /» petitio Λ Deo _, disperderet hareticos. Petitio-

nis vero formulam hane fuifie mihi indicavit DodiiT. Rabbi Johan. Kemper:

ΟλΤΏΠ *731 man *nn owjo^i

B JMTD

in-£p mro isy "αικ Vrn na^ yjns υοηι -uwni ipyn mno [πι ηο·?οι

•nvtf *]*?□ *"$2 u^a r-nnoa jraoi

:Ovir JTJDQ1 Ο'ΙΠΚ Proditjoribus nuUas fit fies } haretici omnes momento peneant,

omnes inimici populi tui celeriter exfein' dantur; & regnum fuperbi<e cito exftirpes, inf ringas, & dejicias} humilies {eos) cito

in diebits noßris , Benediffus tu Je hov ah

Rex _j perfrtngens inimicos, & humilians fuperbos. ρ) Dici orationein hanc ΓΌΊ3 jpny orationem in Sadducxos legimUS

q) quidem , Ted nimium manifeidurru

eft in Chriftianos eiié exaratam, qui a

Judaeis convitio haerefeos communis-

iime profeindebantur ^, quod probaC

Vorfiius r) ex Rofch HafTchana fol. ^ι j.i*

ubi R. Salomo Iarchi ad vocem D\TD adferthanc explicationem: WP ΉΌ^Π

tsrn &rt>n Dön nwa nsun

ϊ ny*V? Dtjcipuli Jefit Ν azar<ei, quiper-

ver tun t in malurn v erb a Dei vivi. At his diutius immorari nec vacat, nec lubet.

Λ) Abi. V. 54. b) AB. XXVI. 6. c) Lig ht f.

Hor.Hebr. in AB. _{V. 34.} & in Matth XXVL

3' p. 373> d) ld. Hor. Hebr. in Luc. XI. 4^' p. Jjo. e) In Elench, Triharef N, Ser ar* p.

416,

19 qt6. übt etiam loctis Jofephi citatut legi-

tur. f) Baldu. JVaL N. T. Att. V. $4. g)

Hor. Hebr. in Matth. XXVI. ]. b) Id. Η Η.

in Att. V. 14. ρ. /Oj. i) Seiden, de Sy ne dr,

Vet.Lbr L II c. 16 §· VIII. & auttor, ibt cit, kj Chron, Temp. N. T. p. 57. 6f. /) in Mi- fcell. Sacr. Lib II. Seiden, de Synedr. m)

Lightf. Cent, Chorogr. Matth, pr <sewi(Ja pag.

'St, n)inHilchot Tephilla & Berachot Co-

hanim Cap. II. o) ad ann. ySy. P. 28 f. ρ)

'vid, Liber Precat. Hebr, Amftelod. 1646. f.

2 γ. q") Lightf. Η, H. in Matth.. VI. g. p. joo.

r) pag. cit, modo.

Caput Secundum.

§ i.

VTOtiusefleex Adtbus Apoftolicis rc~

■^mur, _{quam ut} multis repetatur, be-

neficium , quod in praecones Jefu Na-

zareni, veri illius, Patnbus promiili)

tunc vero cxhibiti Meiliae, & jam pri-

dem a Judaeis in crucem adi, R. Ga-

maliel contulit. Horum enimdodri-

na tot illuftribus miraculis utut con- firmata aures iuas diutius obtundi ^mo- lefte terentes Judaei e feda praeci-

pué Sadducaeorum a) L·πξίονπ, fren-

B ι debant,

debant, iramque graviiiimam conci- piebant, conjuratione iimul fafta ^, o- mnes ad unum tollendos eiTe. Qua re audita Gamaliel, vir moderatioris in-

genii, fe oppofuit, jutEsque Apoilolis

foras ire, hujusmodi Apologia caus- fam eorum egit: και tu νυν λζγω ύρίϊν,

et7iip]Tb "dcro ^των αν^ξωπων τχτων ^, (c εά-

σα,τζ dvTXg* οτΐ iav vi zp α,ν&ρωττ&ν ^r, Q>%-

.

V

λ \ ν ^ J3

'

Αη αυτή v/ π Ζξ^Ον ib>7Z), ΚΛτα,Αυψισεττΰ'· Ε ι

Je ζκ ®ζχ εςτν, ύ åuvccc&z ^Kernt Αυσ&ί _ctvTv?

μ,ήτη·η (c Jzoptci^oL ivgejvj71/ b) α) Abi, ν,ιγ. b) cap, V. $8, 39*

§ II.

Poftrema Apologiae verba: Μψα-

Ti (S ^ζοράχοι ζυξζ^τι, interpretes prae-

cipue exercuerunt, dum eorum σνΊΛ*

ξιν cum proxime anteccdentibus non-.

viderent. Vulg. vertit: Ne ferte & Des

repugnare videamini. Erafrnus .· Ne _quan- do & cum Dee pugnantes reperiamini. d) quod eodem recidit. Beza vero & H.

Grotiuj particulam apponendo medici¬

narn ferre conati funt; prior hoc ca-

taplafmate ^: Et videte, ne etiam &c. po- fterior autem hoc : Cavendum eß. Harn*

mendut apud Polum b) haec verba con- ne&enda efle autumat cum praeceden-

tibus

21

tibus €ÄöK7?Äy7st/ffV.5S«fequentibus per

parentheiin interjedisj aquo nec ab-

horret Pricaeus apud WalaeurrL>. e) Sed, quid nodum in Icirpo ? Beza&c

Grotius ellipfin hic ftatuentes omnem difficultatem iuftulifie videntur, turrL·

ob ufum ejusdem vocis iimillimurrL·,

Rom- XI. 2 1. Et 5^ ^{o Θεος των xcmt} <φυ-

ffjv χλάαων che εφεισατό,μήπως ύαε erS φεί-

σνπχΛ 5 tum ob confenfum Pr<ecellentijf.

Theolog. Gerhardt comment. in Gen. III.

21. Oratio eft elliptica ^, qualis jolet ef[e_»

in acerbis reprehenfionibtu. Subaudiendum igitur, videndttm vel profyiciendum. Ufum

Tau μητηπ rimatius fi quis noile geftit,

adeat elegantiff H. Stephani DiiTerta-

tionem de Stilo Ν. T.

a) Erafm. Ann* in Ν. T. b) Poll Grit·

Sacr. ad Abi. _{V. jp.} c) Wal. Abi. I. ^c.

§ III.

Sed quid & quinam 1 nunc paucis difpiciendum. Originem duce-

re "ϊσπ> τχθεχ 8c [Λαχομαι, affini rwHe-

braeorum _{ΠΠΩ a) ,} tirones Graec. lite¬

rarum non fugit. Sumuntur ^autem cum nomine cöpoiita, ipfo accentu diftind?,

vel Adive, vel Patfive. Pailive, ut:

βεόμαχφ* ^, a Deo impugnatus. ©ccw-

B ₅ Κος*

21

κος, a Deo natus. 'ΐχ%οφάγος, a pifci-

bus devoratus. A^SoÅog, lapide ^per- cuiTus. &c. Aftive vero : ®εομάχος, qui contra Deum pugn.it Θεοτόκος·) wte Deum genuit Χ£/ςνρά%ος, ΰ)'ι%%ιοφά-

ytg-, pifces comedens&c. Hujusmodi

enim licet pbinma proferre. c) Ver- bum Θεομαχείν legitur 2. Maccab. VII.

19. Adb ΧΧΤΙΓ. p. Svnonyma : Adb

IX. f. ιτκληξον σπι πξος κεντζα λακτίΤειν

& Αέΐ XI. ' % ίγύύ όετίς ημην δυνατός χω*

λνσχ,ι τον βεον. Num.XXl. _{ρ, 7.} Κατζί- λαλειν kol to ivv Θεον* Rom. XIII. 2, T>?

τ£ ©ei hcLTuyv) κ&Οίζ&,ν ccf, Huc refer

auod Pythagoras dixit : rj fä# ttqovoU

αντιτείνει d) Atbanafio haeretici) ©ee*

μάχοι xa) fagvye7g.

α) Ζλ*· Χζ/ςίμαχ©*, agnomtn eft juliani Jpofi/itct^ itemifo drii. c) ScAf.

Lex. in voc. μάχομαι, d) Polus /. c. § fup*

$ IV.

Ex fynonymorum ^των ^ψάχανε-

volutione _, monftrofa indoles homi-

num a R. Gamaliele _notatorum, fatis patefcit* AiTeiTores fuere Synedrii ilbus maghi ^·. qui fui ortus & profapiae ergo

ανάσες 'hr&uiXimi d) nuncupantur j en

vero propudiofos furculos, ftolones in-

utiles

utiles, ·ζΰ^<κΛ%ίξ[ΖΛτΒί><ε <ζΰ&·ψημα,7χ tam.*

clari ftemmatis! In certos etiam or- dines rediguntur ^> dun? alius 'Aοχιεοευς

- . .« <

\ JA*

^ * <Ί

p); a 111 οι σον αυτω. c) oi 7ΐχσω^εξϋτΐΛ \ων tjuv 'ΐσ-^ίηλ d) vocantur* Sedarum-,

quoque injicitur mentio certarum?^ut-

pote : όίίξειης των Σα^χκαίων, e) Sc τις'et

το* σννεfyiu Φα^/οωι(^ί ονοματι Ταμαλιηλ.

f). Hos coniefius magni AiTeflores re-

os fore fafjMx'iou;·) ii cacdi Apoftolis in-

tentatae iniiiterent, R. Gamaliel pro-

nunciat. Verum enim veroj utut au- iis exciderint, nihilo fecius tarnen a

crimine laefae Majeftatis Divinae, feu

^εομαχίας nomine liberari nequeunt,

quin eandem tum cor de , tum verbis,

tum quoque fattü exercuerint. Iltud

patet ex effatoEvangeliftae, de CHri-

fto 1 εις id 'fåict t]λ^ε ⁱ (t o\ iJiöt ctv~nv a

τικξέλ&βον g) conf· Ad· ΧΠΙ. 4°·ν Iftud>

du T! 7πχοήχχειλαν αύτοίς ^-η xofyyhx wQjfcy·'

{yecQg fjoyjdi diautrxeiv £7Π τω ονομα<π τχ^Ιη-

<rs h) Hoc autena, cruando ^ο αξχιψκβ

7πίϊτις ο'ι σνν αυτω εττεβαλον ^της χει^-ς Λυ¬

τών 27Π τχς 'Ατηςΰλχς ι xgy ε^εντο αυτας ον τηξησζι ^ημοσιοο /J, & ne inulti discedc-

rentj άε'ι^ντες illos dimiferunt. Si ia-

cra mifeere Jiceat profanis? ejusdemj

B 4l farinae

14

farinae facile dixerim fuifTe teUurü ju-

venes h) feu Gigantes

-

6)ui manibns _magnum refeindere ccelum

Aggrefft fuperücp Jovem detrudere regnü.l) velutNaJo canit:

Äff ett äffe ferunt regnum cociefie Gigantes:

Altaque congeßos firuxiffe ad fidera ^mon-

tes, m)

Ex quorum numero fuit Rhoetus ille,

de quo triumphantem hoc epiphone-

mate Venufinus Vates inducit _{Bacchü: n)}

7Uf cum parentü regna per arduum Cohors gigantum feanderet impia^

Rhoetum retorßfti leonis Unguibus , horribiliejite mala.

Huc etiam fpeélat veriio Symmachi ?

dum _D^£n Gigantes, Job. XXVI. f.

Prov. _{IX. 18.} & XXI. 16. vertit Θεομά-

χας. De quibus etiam _congrue iuo

fenfu Cicero Γ Nihil eft aliud Gigantura

Tnore bellare cum diis? nifi natura repugna-

re4 ο)

a) Att. V.tf, b) V. ig. 2i. 2g. c) ν. ι/*

21. d) v. 2i. e) ^{v. i7.} /) v. tf. g) Job. I. //. h) Att. IF. ig. V. 2g. i) Att.

V. 17. ig. k) Hor. C arm· II. 1 ζ. γ· l) Vir g»

Alneid.VI.jgjjgj.. _m) Met.V./y2. η)II·

Curt». Od· _{19. a%} & ^c. 0) in Cat. Maj. c. it.

*5

§. V,

kmζλο^/ΛΛ illud R. Gamalielispro

Apoftoiis, viros inter eruditos haud

inferioris fubfelliiad adftruendam con- vcrfionem ejus ad Chriftianifmum a Judaifmo Γ. Pharifaifmo > fi non tota¬

lem, partialem tarnen, allexit. Ouos

inter primas deferimus Epifcopo quon-

dam Conftanfinop. *fob. Chryfoßomo ,

cujus verba όμιλ. ι&'. funt * ύκ vn <^s

αύτζν μέΐναί μη τη&ΰσωνίΐί ολϋ. (t £ηλον

c/κ των ρημάτων <χυτ%, Ji' ων συμβαλζυζι.

Veftigia Epifcopi legiiTe plurimosPon-

tificiorum deprehendimus ^, utpoto :

Lyram ^, Cornel. a Lapide, SanftiunL^ ,

Lintrenfem , & inprimis Cardinal. C. Ba*

ronium, qui ipfum fuijfe Chrißidnum-yfed

confilio dpofiolorum fic occultum inter fe-

nioresy ut ea ratione melius conjulere ec- cle[i<£ pojfetf permanßjfey in libris Recognit.

Clementis haberi ^, afferit * aut ialtem-j

Chrifiianis adhaßffe, ex invento cada-

vere Gamalielis in bufto $* Stephans Pro-

tomartyris probare allaborat ^, auftori-

tate nixus Luciani cujus dam Prcsbyteri in Epißola de Stcphani corporis inventione. a)

Verum, ii _utrumque fluxae fidei pro- clamavcrimws ? nemo facile ftomacha-

bitur,

2 6

bitur, tibi de demente teilimoniunij

ipiius Cardinalis audiverit. Quaeftio in antecedentibus habetur: Barnabasno primus Romae Evangelium praedicå- rit? quod in Recognitionibus affirma-

vit Clemens illej facejfant igitur ^} ait Baronius ? ejusmodi portentofa mendacia

& infana deliria, qua ex diclo ccsnofo gur-

gite Recognit. ^■, qua funt dementia no~

mme inßg nit a , dedufta, non tantum_»

diffus Alexander, fed & Dorotheas in-

ter cet er as quüquilias fuas adlcgit. b) Quid ? quod & l^enerabilem Bedam-> 3

hos Iibros Clementis _pro Apocry- phis venditafife in Retradl. in ΑΛ. A- poffc. cap. V. teilis eil Baronius. Ad

Luciani Presbyters epißolam quod attinet»

cuihbet vel fugitivo oculo eam per- luilranti,mox patebit, nullam ibi com¬

munis fepulturae ^, fed faltem provi-

dae Gamalielis curae, ut honeile Pro- tomartvr eflerretur, mentionem fieri.

11t dicflis fua aiTertio conilet, partem

epitlolae exfcribemus : Ego Gamaliel

compdtiens CHrifli minißro & feftinans

habere mercedem λ Domino , partem_»

cum fanclo viro fidetf miß per noblem quan-

tos poteram rcligiofos Chrißiams, & ins»

CHri-

*7

CHrißo JEßu ßdcliter rredentes, habit ant es

Hierufalem in medio ßudaorum : Iß horta-

tus (um eos? neceßariam (ubßantiamini-

flravif ac perfvaß Ulis ire occulte, porta-

rent corpus ejus meo in vehiiulo ad villam

meam, h, /» Caphargamalam , quod in-

terpretatur villa Gamalielü, v igin t i millia

habens a civitate. Et ibi feci Uli plan-

ttum fieri diebus γο, Iß poni cum in meo

monumento novo in Orient alt theca. Hanc quamvis a toto Chriftiano orbe rece-

ptam fcribat Baron, c) fubleftae tarnen

fidei eile omnino perfvadet ετήχζ/σις

Dannhalveriana ο quam CCU flgilllilTL»

praefenti imprimimus controverfiae ^:

Λη pbß Chriftian<e difciplin<e alumnus ?

in prxfens nihil adtinet difceptare , narn^

nec cogit ajfenfum annalium Conditor, fett

Clementie Jlpocryphi teftimonio , feu fo->

cietate fepulchri Stephanici , nifi Iß Pro¬

phet λ fuerit is ·, qui in Elifai conditorio

repofitus, d) Qua de cauiia adultera-

tam Iß confiffam ejfe ^, imo mendaciis ple-

nam dicere non vereturCl. Lightf. e) Quid? fi focietati fepulchri Protomar-

tyris opponamus honorem fepulchra-

lem, quem R. Gamalieli inclitus ille

Targumifta Onkelos habuit ^? combu-

ftione LXX. minarum refinae jufta fu-

nebria

28

nebria perfolvendo. f) Quis crede-

ret Onkelofo fepulturam hominis Chri- ftiani, quod nomen angue & cane pe¬

jus Judaei oderunt ^, tanto impendio ftetiiTe ?

a) Baron, Ann. CHr. ^4. n. CCLXXX. b) Id.

ann. CHr. i/, n. Lill. c) Ann. CHr. _{34. n.}

CCCXVIII. d) in Garn. Hebr. Teut. p. 4. e)

Comment. in Acl. _{V. 34.} & FIII. 1. f) Idem

l. c. Drufius in AU. V. 34. & Buxt. Abbr.

pag. q 4.

§> VI.

Pro converiione , aut inclinatio-

ne faltem R. Gamalielis ad Chriftia-

nam religionem pugnantibus, potiih-

ma videtur ratio efiTe apologia in gra- tiam Apoftolorum faita, quam ex men-

te optime affefta ^, adeoque in Chri- ftianifmum proclivi profedam prorfus

fibi perfvadent. Diveria vero ivadere videntur, ^non folum _{Dilemma, quo}

eventui res omnis committitur _{5 ve¬}

rum etiam Ρarallelifmus hiftoriae Pauli in patrocinium aPharifaeis fuscepti, &

Ιλτπίος (c οίναςκσεως _νίΚξων judicati a) Quis eapropter Chriftianae doftrinae hos addiftos fuiffe diceret? Imo; Pau-

lusjipfe Ut φ&ζ/πύ7ος ^, ΐ}ος φα,ρ/σΐύίχ, fic

plianfaicoj

29

pharifaico, i.e. furenti & rabido fere-

batur odio in omnes ^, quotquot fcirct

candidatos feu profeffores CHrifti fi-

dei eiic, ftatutoque exemplo in D.Ste- phano lapidibus necato , diplomato

inftrucftus pontificali Damafcum petiit,

όπως eav 77Voig gυξγ της c crmg avfyctg 72

(c γυναίκας ^, αεοε^ενας åyccyyi ε\ς Ιεξ^σα-

λημ. b) Unde, amabo, rabiem iltam

vcre lupinam induerat Saulus, niii ex

praeceptis mftitutisqj Magiftri, Gama-

lielis,ad cujus pedeseraf dvevnB

ι>ος ·, 7Γεττζα£εν _{μένος nctttt} ακρίβει^ν

ifåx νόμχ; c) Difcipulum tanta ίrå exar- iilfe in fedam

cujus partes Magifter fusceperat defendendas j vel, ii Magi¬

fter Apoftata fädus i eum, ceu hoftem

capitalem, in vincula non ftatim con- jiciendum fuifie publica, haud facile ad

credendum inducimur. Et Paulum in gradibus caftrorum , feu Arcü Antoni*,

quemadmodum Ueza obfervavit ^, ä)

verba _pro fe & dodrina CHrifti facien-

tem, inftitutionem in patria lege fo

debere R. Gamalieli , ii Chriftianus

fuerit , voluifte confiteri , incredi-

bile habetur. Prodidiffetne Praece»

ptorem fuum ^» adeoque manifefto

vitae

vitae discrimini objeciilet, ex quo nul-

la fp es elabendi reliqua föret? e) Pa¬

rum etiam in Chriitianam religionem favoris, precationis formula > cujus in fuperioribus mentionem fecimus, _pro exihrpandis haereticis f. Chriitianis fpi-

rat. Chriitianos ^ex finibus bumanao

naturae exterminatum iri disciipere >

& tamen illis favere , o% in-

ter fe opponi, vel lippis & toniorib.ys patet. Animi etiam minus propenii

in partes Cliriitianorum R. Gamalie- lem arguit, quod easdem inflårit tibi-

as cum ceteris Senioribus _, Magiftris

& Archipherecitis Judaeis5 fummo ni- fu leitioni librorum S. Codicis in lin- gua iibi non vernacula in ^ynagogis

Hellenifticis fe opponentibus. Hujus

criminis reum fuiiieiubfequens mdica-

bit exemplum a Clar. Lightf. produiftum

ex Rabbino quodam : yJbba Calaptha> 1.

Chelpatha, adiit R. Gavnahelem ad Tiberia·

da, invenitque ^eum Je de vit em ad men\am

jfochananüs faencrarii. Erat autevn in ma' nu ejus Quin "i£D Liber Jobi Tar- gumizatus : isque in ^{eo erat} legens. Di'

xit ei : Memint ego, quod. ^R. Gamaliel Λ-

vus tuus Jictit aiiquando Juper gradus in

monte

3'

monte Tempil *. atque attulerunt ad ^cum

Librum Jobz Targumizatum Jufßtque il-

le architeftum, dicens : Detrude eum fub-

ter mumm. Istfo iüo jubenta librum abs-

condit. Ii. Jofe bar Judah dielt, quodeon-

volverunt fuper eum maj[am luti, Unäe

Rabbi duo quaßvit. Numnam eß lutum

in monte Tempil ? Et numnam licet libros facros manu per der e vel deßruere ? tmo , reponere poßunt ( libros tales in alianu

feil. Jingüam verfos) in loco aliquo ^cec- nofo aut turpi, ut illi putrefeant afeipßs, f) Verfionum Librorum Sacr. o.dio

turgere ) & tarnen a partibus eorurrL»

qui illis favent ^> itare ^, inter daoquem

ponendum.

d) Act. XXIII. 6.p. b) c. IX. 2. c) cap.

XXII. 3. vid. Re tit us in h. I. apud VaUum*

d) De Dieu in Αιτ. XXI. 34, e) Light f. Com-

ment. in Alt. VIII. 1. /) Idem Oper. Roßh.

de reb. ad LXXverj.jpett* p. 7.

5. VII.

Quod res itaque eft ut dicamus,

R. Gamalielem Rhari[<eum o b i ¹ fi c > quae- que in cauiTam Apoitolorum profarus,

non ex affeftu in fidem Chriftianam ben't-

gno, vel ex clandeßina cum Viru Dei con*

fbiratione, Eccleiiae commodius provi-

dendae

3*

déndae ergo j ied ev aquitate natur alit

8c prudentia civilt / politica dimanail^»

contendimus. a) Quis enim dubitet Gamalieli, ceu Magno Magiftro & Do-

clori cujusvis fcientiarum generis pe- ritiiTimo, hoc aequitatis naturae prae- ceptum : Neminem Udere, peripe&is-1

fimuni fuifle l Difcipulis procul du-

bio inter alia fex illa Juris Naturalis capita, Patribus antediluvianis a Deo data, _per humanumque genus univer-

fum propagata , quae inter tertiutTL»

occupavit locum, de fangvinU effufione, juxtafériem, qua vulgo Hebraeornm Magiftri numerum eorum inire fo-

lent. b) Politicum quoque egiflfe circa praefens negotium ii quis dixerit, a

fcopo baud procul forfitan aberraiTcL»

cenfendus erit. Notiilimum enim eft odium illud plus ^quam Vatinianum-., quod Pharifaeis nullo non temporo

cum Sadducaeis interceilit _; certami-

na & disputationes, templum , fyna-

gogae 8c loca quaevis obvia , de eo

non tam loquuntur, quam clamant;

alteri alteris palmam inhominum gra-

tia aucupanda, ac in dogmatibus, qui-

bus eraat addifti,mordicus propugnan-

3 5

di«;, dum praeripere ftudebant, mutu-

uni interitum quovis modo molieban-

tur. Hinc haud _inccngrue hariola-

mur, R. Gamalicli , in cauiTam Apo- ftolorum pro concione or an ti, (cujus quidem concionis majorem .parte, nu conftituére Sadducaei ^, nihil _praeter

minas & necem Viris Domiiii, haere- fes illorum exfecrandas enthea _qua dam

dicendi vi

animoque veré heroicodi-

luentibus intentantes) nihil prius aut antiquius fuifie, quam quae veJlentad-

verfani ^, cum quibus litern haberet

contertatam, eludere , nec non u rira facere. Ceterum, manus fupremi Nu·"

minis , fuos tanquam aegide adverfus·

quaevis hoftica tela protegentes, hoc

in negotio utramque feciiTe paginam,

non dubitamus. Hane vero contro- verfiam omnem, Celeberr* Buddei ob- fignamus judicio : haben bur autffex

confilio fe. non tollendi é medioApo- ftolos) einige fd;lu§en rnoiien / ba{? Ga-

maliel ben £bnpen ηίφί iiögrneigt ^gerne*

fen / i>nb fügen anbere bier ^u/ i af? ev η ίφί

gehenbö jid) mit all ju ben {£brW«<ben re¬

ligion be fehret bebe« ©hieb ivte ai>et'baé

leitete φκ getuig|am<m ©tur,b behauptet ^.

C iuirb/

γοί rt>/ <rtfo tff Daé erfiere ßfetdifafc <ηιφ im#

/ in Dem Diefer ratl) Gamaliels mec

<ui$ einer poltfifcf;er ^lu^eit / al$ Siebe ^ju

Den 0)rifUn fan ^ergeflogen fem. c) λ) Lightf. Cbron. 7V»?/?. iV. Γ* ad A&» V.

Hor. Hebr. /. c/7. 70^. Comment. /. <vV.

fif c.VlII.i. b) Seiden, de Synedr. Veter.

8br. L. I. c. I*, c) in Lex. Univerfi hiß or. ad

voc. Gamaliel.

§. VIII.

Inftitutionis Pauli ad pedesGama-

lielis cum paulo ante, §. _nempe VI, injefta fit mentio, quid fit iüud ad pe*

des Magiftri federe, fi fimul explicave- rimus, a noftro inftituto alienumnon videbitur. In Schölls Hebraeorum_>

publice profitentes in fclla quadam e- minentiori confidebant, corona di- feentium circumfepti. Do&orem,quae legerentur, interpretantem aufcultans

TD7Π in pavimento hutnilis fedebat;

tempus vero, quamdiu haec durabant rudimenta, niJCSp feu minorenstas, &

ipfe Difcipulus _{[Op > minorenne diccba-

tur 5 quamvis noc nomine non tam-»

aetatis femper ratio, quam minorisin

eruditione progreiTus refpiccretur d)

Hos ita, quemadmodum diximus, fe-

difle*

difTe, ex praecepto quodam Jofe ben

Joézeris in DDtf Wfi probat eruditijf.

Scaliper * -ryi ΓΎ3 "|Π'3 TP

: DrTvJH Ί&Ρ prjtfHÖ ΊΠ1( Sit domus

tua domus conciliabuli [apientibus ^, Gf pul-

veriza te pulvere pedum eorum. b) id ipfuin etiam evincitur tefh'monio Phi-

lonis Judaei : Καθ·' ηλaticu;, οι rrujieow

7Τξεσ·βυτίξοις veoi κ,α^έζρνται, i· c.

Pro atatis ordine juniores aä jeniorum pe- des conßdunt. c) Omnium autem cer- tiiiimé effato Paulino : AvcLziS-^fzpti-

νος Je tv Tri 7izÅei τιίυτ\j *Ζΰ^op τχς mjct4

Ταμαλιηλ. d) Quem morem aliis etiam

gentibus familarem fuiiTe ^, haud ob-

fcure colligitur ex Philoftrato in vita Apollonii, e) ubi meminit larchao praecipui Gymnofophiftarum apud In-

dos, fedentis in throno exceliiori, &

collegis interim inferiora iubfellia oc- cupantibus.

α) Ν. Ser ar. Rabbin, l. L c. z6. b)Elench.

Triharcf.N. Serarii p. 390* c) In Libr, Gjuod omnti probus liber, d) Att. XXII.3.

e) Philoftr. Lib. III. c. J.

§. IX.

Ab iis, quae jam allata funt, haud

jnconvenientcr levis digreifio fieri

C1 poterit

poterit ad fequens ζήτημα: sintne fe-

il ar ii η a ro is gladio puniendi j an ex confi-

ho Qam/tlielis dimittendi ? Si u 1 la quae- ftio perplexa atque ambiguitatibus in- voluta eil, haec utique maxime. Tot fere fieic fententiarum divortia, _quot

diverfa partium ftudia deprehendero

licet. Si judlcio D. Chriftiani "Jhomafii in qnaeftione ; An harefis fit crimen^?

au t hontificiorum , ultimum omnibus

Supplicium, quotquot eorum non pro¬

fitentur rdigionem ^, deiignantiuiTL,,

ftandum efiet, res utique föret in ex-

pedito. Quo vero facilius nos extri-

cemus, necefle eft, ut probe quaefti-

onis SubjeEli afque Pradicati habeamus

rationem. Subjetti locum tenet heic

vox Se Si ar ii per fe media; in iinifte-

riorem autem deinceps fenfum acce-

pta , Ut: nomma Tyranni, Sopbifia, Ma¬

gi Scc. Pradicati, _pcena illis infligen- da, _qnae vel privattva bonorum hujus vi¬

ta, vel vitaipfiru, Seftariorum vero a- lii Comp o fit i feu fipualificati j Sim ρ lic es a- lii a)-, horum _{utrorumque pcena pro}

erroris ac delifti gravitate variatw Tn primitiva Ecclefia Majdtatis civilis in fimpltces poena receptidima fult privati

va

va bonorum, opum puta^ vel per pecunU-

r 'iAm multtam-, _quam decem librarum_»

auri å Theodoßo M. in haercticos ^con-

viitos conftitutam fuitfe, Auguilinum

au&orem producit Reinhardus b) y vel

per bonorum public Ationem ^, libcrtatis, per incarcerationem; honorts ⁷ _per infami-

am j juris, _per ablationem privilegio-

rum quorundam civilium,bafiiicarum>

facultatis teftandi &c. habitationis , per

profcriptionem ^, exfilium. Haec in compendium quaii mittens Magiilratus

Politicus hodiernus, _quo facilius infe-

lix ille p'ruHentis rationis fcetus* dog-

ma fc. ετίξο^οξον, fufflaminetur ^, pec-

cantem

ii munen alicui admotus fit,

removet; fi privatus, nunquam officio publico admovet,· fi quts defeceriü prorfus, erroneosque fuos conceptus propugnet, & propagare conetur, in exiiiium profcribit c) Atque ita in_»

Diplomate regio , non ita pridettL»

Lufuci in Wolbynia ^, d fe vii. Jun.

MDCCVI. dato , ftatutu η Iegimus : rod e toj bar mcb au otterliaare bafroa forovDnat/ atthe/ fönt fi/ya ft<j meb fä*

bana ötldror/ tbem pdit οφ annatfdtf \)t*

fprtba οφ ίό^αφτα / οφ ifrån tl>era^ tvti#

C ₃ farelfer

*8

farcifer tcfe tvilfct äfft δ/ ffoia ία η δ οφ diu fefårroifaé/ thtc ff>e dro frdtnman&e $ men

ifrån ttdnfi οφ ämbete affattia^/ ti>or tfe dro inbcmiffeοφ'ϊΒάκ fobbe OSnberfåta*

re/ jemtodi ocf annat ftraff tmberaå/ efter fom brottet fan finnaé. Et mox deStu- dioiis, ad Academias in Germania fu-

fpe&as ftudiorum gratia abeuntibus >

talis fertur fententia: $be fom »nbcrjlå ft'0 αί ^tora emot tbenna ^Bårförorbntng/

ffoia fåfom ^Gßara forbubj bn;fare an«

feetf / οφ tcfe ί)άίία£ rodrbtae någon be#

fldilntna t 2Öårt Ditfe at beflaba. Vide

etiam literas S:ae R:ae M:tis ad R. Ar-

chi-Epifcopum llpfalenfem; unas de

Ravitz d. xxvi i. April. MDCCV. Al¬

teras die &loco ut fupra. In Ordinan-

tia Eccleiiae Svec. mulda joothal. cu-

preor. cautum eft, ne quis facris eo-

rum _, qui religionis a nobis funt di- veriae, interfit. Qualificatorum autcm

feftariorum dispar efl: ratio; Ulis enim, quia feditiofe dogmata fua fpargant, &

turbas excitent, aut Divino Numini

blafpheme iniultent, privativam vit* es- fe decernendam , Politici tantum non omnes affirmant. d)

4) Job. Adam. Oßandri CafConfc. Ρ Art.

r*

*9 V. c. 14* de Μ. P. p. 7γι. Frid. Spanbem. F.

Oper. Omn. III. Tom. qui completlitur The-

oL.fcripta omni λ Exegetico ^- DidaUico ^- E-

lenchticA ρ. jiz. b) In not. Ad Lipf Polit.L.

IV. c. III. f. 106:. c) ne fa aliter Ordin. Eccl.

Svec. d) vid. not. Reinhardt ad Lipf. Pol.

pag. 1070.

§. X.

Revertimür nunc ad Gamalielem,

mortis tempus, ac fepulturae ejusmo-

dum pauciilimis delineaturi. De tem¬

pore, quo obierit hic grandaevus Rab-

ban, communiilima ert fententia, illud

ann. 18. ante excidium templi acci- difle. a) Ad fepulturam vero quod

attinet, notum eft) (quicquid prae- cipiat Majemonidet Tr. de Lufttt. cap.

4. § i. ) eam ingentibus olim apud Ju-

daeos ftetiiTe fumtibus, ita ut iaepee-

venerit> eos , qui fufifTimis impeniis

impares eflfenti ad tempus fugam arri- puifle. T) Defun&orum enim cada-

vera , unguentis & aromatis delibuta

pretiofis ^, findoni & ferico involve-

bantur. Ad quam confvetudinem al-

ludunt _quoque verlus Prudentii t CAndore nitentia claro

Ρ ratender e lintea mos eft j

After*

40

jißerfafo myrrha Sabao Corpus mediramine fervat.

Nos teßa fovebimus ojfa

Violü j ac fronde frequenti ,

Titulumcp ($" frigida faxa Liquido ßtargernm odore. c) Quem funeris ambitum per κο7πτον

yxv s. Stephane faftum , intelk<ibuni_,

cenfuit D Hieron. inEpift.ad Paulam;

6)uod Stephano fecerint Hierofolym<e fra-

tres planüum magnum ; & uti<ß planflus

magnus non in plangentium exanimationey

ut tu putas 5 Jed in pompa funerU & exe-

quiarum frequentia intcüigendus ßt. d)

Sed hunc morem corrigendum voluit

R. Gamaliel, vili funeris pompa, dum

viveret, le fepeliri jubens, Iineisquo

tantum amidlum veftibus terrae man*

dari,quod aegrius ipfa ejus mortefan- guine eum contingentes tulerunt. e)

a) Θαηζ.*ΙΉ HOV et dann 70$.pag SS.

Lightf. Cent. Chor. Matth pr dem iß a c. XV.

f >St. b) Baron. Vn CHr. ^^..n.ytp. c)

In hymn. de defuntt, d)Epi/t.zy. e) Ganz,

loc. c it.

*<"*3

$rctt>t)rbige οφ ^orve /

Jpm €SK3$ 63^S!)i0.

[»»ab ©ub&btfaff/efcuruffjermoffici«/

3år lifroåi frorr ίοφ dnbemåHcf nåd.

poeten (a meb fiatelrt menar/

Star froarta fdgö φα 6iiftt>?t fimifa fienar 3 år Qfipfcelo/ r^en Jptrculeé befolt S5ortrr|ö från fin ort / fiit fiem οφαίί;

9B?en fo!cfct af irr finne ftyftccb falt

Sftcfcficnar fn>art på fltt n>;fé tf)tt förmenar 4pn>afc fian befalt·

Jfterr ofifcefraffar t fetta få;

©amaltel meb fttäl bar flått _vppå

3tet n?ara taft/ Slpcfilarna fri lemtia/

©om @ubf> pld* fielf fin dfcra αιαφη^ί fiemna/

Οφ tf)tt dr fielt omdaltaf emoffiå i>»at) ©ut) 6efaif.

iJmab ftamgå (tal/ Mubd ofta mpcftf

mor r

0idr ιΧηιφίίη fom mcb ftubbt/ gren οφ

ror/

D $fiero

§fjem toatferf fett ^rafmus fammanfeb*/

ΟΦ tdni>e mei>r tfyen facfiar» tober babe.

$dncf ^åfmen ndrOt ert fe få f!abfe

brant)/

43Φ olja gtåf fdr toafnet tber ibianb;

3a/5?eofar$ari mebfegfrodrb t (tit fent>

©iec elben luft/giör albcté ingen flabe

$mab framgå (M-

J£)arbrtfiett 03^5^®/ W*

Der gtorbt/

£)φ fengt Otfy bort ifrån tbe (årDaé ort/

Sftdr få Itfrodl ttifdlie måfie biifma/

€if macferf n?erf t ro at fammanffrifma ^t

@å flaffen 3 & flfår tnera fort

#wab framgå jlal?

©iocfbolm bett i. 2)ecero&.

$1^1715.

Stils #uftoe&fon SML

PI Reverendo _atqtie Clariffim§

Phtlofophia Candidato ^,

Dn. ERICO

Populari & Amicolntegerrimo,

De GAMAL1ELE

erudite difierenti.

SA!ve,Thefpiadum reddite _SIBERG, AoniiDelicium montibut chori, Magnus gaudet Apollo,

Te facris rcducem fuis*

Nam primum cupide Telaribusvidens

Avedlum Gothicis Upfaliam, fin»

Caftofaepe fovendo,

Dulci ne&are proluit.

Cur hoc > Caufla iubeit: Senfit enim probe

Dotes ingenii moribus optimir

Comtas, omniaque in Te, Quae imprimis juvenem decent«

Sed Tu Palladiis artibus inclutus Geftis facra Dei myftica tradere $

Queis nunc fic operaris,

Ne fpretam Sophien finas.

Teftis

Teftis GAMALIElt quém q Oroas exiiriis > fa&a viri docens*

Monftras Te fimul effe

Infignem ftudiis Viruran

Hinc cingent mcritö tempora frondiri

bus ^■

Lauri perpetuis Caftalides. Tibi

Et fic proipera cun&a

Latus jam voveo. Valc.

Sitteer o animo fcrib, Johan Brisman.

SVt irr i

'täf

V