HEROICÄ ^TATIS APUD VETERES GRiECOS

(1)

MORES

HEROICÄ ^TATIS APUD VETERES GRiECOS

ET

SCAND1NAVOS

COMPARATI. ' J

- ■ «t- -

DISSERTATIO, CUJUS PARTEM

OCTAVAM

VENIA AMPL, FAC.

PHILOS. UPSAL.

V R JE S I D Ε

mac.EBICO gust. geijer

HISTORIAR. PROF. REG. ET ORD.

REG. ORD. DE STELLA

POLARI EQUITE,

ACADEMIJK SVECANjE

OCTODECIMVIRO, REG. ACAD. LITT. HUM

HIST. ET ANTIQU. HOLM.

REG. SOCIET. SCIENT. UPSAL. REG

SOCTET. SCIENT.

NIDAROS. REG. SOCIET. SCIENT. AC LITT. HUM

GOTHOB. NEC NON REG.

SOCIET. SCIENT. HAFN. ET ARCHÄOL

SCAND. HAFN. MEMBRO.

PRO GRADU

PIIILOSOPH1CO

p. p.

JONAS

SELGGIIEN

Gestriclo-Helsingus.

IN AUDITORIO

GUSTAVIANO DIE XIV JUN. MDCCCXXX,

Η. Ρ. M. S.

U Ρ S A

L I JE,

EXCUDEBANT REGIME

ACADEMI TYPOGRAl'HI.

JÖ

(2)

C -.ΞΜΊ'ίΊ C ΊΑ . Z'J.iC ·Π

Τ 3

ί'·"' *' - >ί :> τy k■ 'd-jιA >

.

:

• ; * <ί 4, #_f> o s t

■' <

y

- ·' ' - '■■■'· ·

j .V ■ '·; - ■; ·■

• · · ■> ·;'

*' 1 ^' ■ :

t. .!HJ .y

(3)

Keißi fatd, Calyptram elegir, ringa var ά bringu, ⁱⁿ pectore erat annulus, sithar sloethur, ^svrma promissum,

serk bld/αάη, ^indusium coeruleum,

bnin bjartari, supercilia pulcriora,

briost Ijosar at pectus candidius, hals hvitare, et collum magis albutn hreinni mjoUn. purissima nive.

Rigr cum his

conjugibus primum epulatus

est

Tha tok Mothir Proferens tum Mater

merktan duk Mappam pictura textili ornatam hvitan af hår vi ^candidam aspectu:

huldi bj6th. ^menfam ^stravit,

hon tok at that deinde sumsit

Uleifa thunna ^tenues ^placentae,

hvita af hveiti ^tricico ^albentes,

oc huldi duk. quibus mappam veiabat.

Frarnsetti hon Apposnit mensa

fulla skutla ^repletas ^patinas

stlfri varda ά bjoth argenteis laminis obduetas,

fan okfleski ^fruges ^et ^lardum

ok fugla steikta êt âssas âves,

vin var i konnu in cantharo vinum,

vnrtker kklkar ^laminis obdueta erant pocula:

drucku ok dcemdu potabant et fabulabantur dagr var ά sinnum ^ad ^feram vefperam.

P. VIII. 8.

(4)

58

Deinde per tres noctes

manfif. Novem

^vero

menfibus

transactis:

Svein 61 möthir Fiiium peperit Mater»

ftlki vafthi; quem serico in vol vit5

josu vatni aqua lustratum

gtarl létu heita 186). ^Jarl ^vocarunt.

bieikt var hår, crines candicantes,

,. ,

bjarter vangarf genae radiantes, åtul Viru augu, oculi ardentes,

sem i yrmlingi. quales serpentum.

Upp ox thar ^Accrevit ^ibi

£farl ά fletium Jarl in stragulis liud nam at skelfa ^tilias quatere discens, teggia stretngi ^aptare (sagittas) nervo,

alm at beygja ^olmos ^flectere,

fleinat fleygja manubria telis parare,

orvar skepta ^hastas jacere,

frokkur dy'ja ^lanceas trajicere,

haestum vitha _equo vebi,

Iiundum verpa ^canes ad venandum institaere,

sverthum bregpa gladium vibrare,

sundat fremja. natationibus uti.

ig6) Jarl titulus erat honorarius, qui illis ab initio concedeba- tur, qui aut regio stemraate orti erant, aut domui regnatrici af.

fines, Sequiori sevo Jarli nomen iilis tributum invenimus, qui

(5)

59

Hunc Rigr, aomum reversus,

Runas 187) docuit, fuo

nomine

appellavic

et pro

fiiio iufcepit. Jarl uxorem Er·

nam

18S) duxit, Eliam Hersis 189) et

ex ea

liberos pro-

creavit, quorum

nomina generofos indicant natales. Ex iis

Konr, natu minimus, _patrem

fcientia Runarum vicit, Rigr ipfe appellatus eft

et

hoc fub nomine poftea inclaruit.

Huic fabulas convenit,

quod in Hifloria Ynglingorum

narratur 190), Rig

primum in Scandinavia

regem

fuisse ap- peliatum. Konr enim, quod alterum ejus in carmine jam

citato nomen fuisfe dicitur, vi vocis, ut jam

monuimus, idem

ac

Konungr eft.

Apud Homerum

reges

,JpaAores populorum," ^Troißsves

λαών,

primasva ilmplicitate falutantur,

^et regum

filii gregi-

bus

pafcendis ipfi praeesie

nori

dedignantur; quia res pecua·

ria adhuc maxime ad vitam fuftentandam

conduxit 191). E-

ratione maneris a Rege fecundi erant, ut apud Francos

Majores

domus. Priori hic fenfu et antiquiori accipitur,

187) Runae primum a diis inventae erant, ut

Majores eredebant.

Cfr. Håvamal Str. 8*. Runas fcire regias dignitatis

virum inpri-

mis decebat. Cfr. Brynhildar-quida 1. in Edda

Saemundina.

jg8) Ern vegetum fignificat,

etiam aquilam.

189) Hersir titalus

inferioris,

quam

Jarl, dignitatis, cfr. Heims-

kringla. S. Olofs Tryggvas. c.

64.

390) Ynglinga Saga. c. 20.

191) II. VI. 424. V. 323.

(6)

6o

andern ob causfam, in

Scandinavia,

AdamO Bremensi teile, olim

principes

etiam viri

pa/lorum

numero fuere 192J. Ma-

joribus noilris Fd,

pecus, pro pecunia

fuir. Opibus

vero

quibuscunque ideo

nomen pecorum eil additum,

quia

armen·

ta

antiquisilmae

et

iimal

pticcipuie

fuerunt posfesiiones, adeo

ut ex eorum multitudine facultates fuas menil fint. Latino¬

rum etiam

pecunia hinc

eil

dicta,

vel

''quia pecudia

nota

primum fignari fveverit" 193), (quod

Athenienilbus usu ve- nisfe novimus, quorum

jομίςματη, figuia bovis inflgnifa, βΙες

dicta

funt), vel

potius

"quia

in ruilificatione

antiquisiima fuit

ratio

pafcendi eademque

quasiluoiisfima.

Propter quod nomina pecunice

et

peculii

^tracta ^videntur ^a pecore; quoniam

id

so·

lum veteres

posfederunt,

et adhuc

apud quasdam

gentes u-

nura hoc usurpatur

divitiarum

_genus" _194). _Fridr _peningr,

quafi pecunia

κατ

εζοχψ, Jslandis

adhuc

pecudes dicuntur.

Eadem aeilimationis norma, quot

boum fcilicet

res emta ilet

pretio, 195) apud Homerum valet, linde

viri

opulenti

^ττο- λυ^φοί,

πολυββτιχι,

Τϊολυμηλοι vocantur. Prsedam ex gre- gum raptu agere, non

indignum

videbatur, cum bellica etiam

expeditiones in hunc finem

^parantur 196),

OpulentiaÜLYSsis, de

qua

EüMiEUS gloriatur

■1 1 ■ ·

192) De Situ Danise.

*93) Varro de re ruflica. c. I«

194) Col, υ μ Ella Prsef. L. VI.

195) ünde <Utxotßoiosρ ttKoaußotosρ ίχχτομβοιο! CSet· dlcltUT«

196) Od. XXI. ιδ. XXIII, _357.

(7)

βι

— —· —' — ουτινι τόσση

ανόξάν ηξάων,

^ουτ ^{ηπειξοιο}

μέλαινης,

ουτ αυτής

'ΐΒάκης,

ουτε

ξυνεεΐκοσι

φοοτων

εστ αφενός τοσσουτον. — — —

gregibus

et

armentia prascipue conftat. 197) Virgines,

quas ob

pulcritudinem multa tibi dona ab amatoribus

conciliabant

άλφεσίβοιαι dicuntur,

198) et rationem

hujus denominationis

Pe

nelope ipia

nobis explicat, dicens:

c/t

άγα&ην

^τε γυναίκα κα)

άφνειοΊο &υγαΤξα

μνηστευειν

ΙΒελοοσι·, κα)

αλληλοις

ίξϊσωσιν,

αυτοί

Toly απάγουν

ι

βόας κα) ίφιοο

μηλα,

κουξης

ΰαίτα φίλοισι, κα) άγλαά δωξα όι^ουσιν' ¹⁹⁹⁾

Donis uxorem sibi ccmparare

vel

potius emere moris e- rat. Έ'δνα, dona hasc Grascis _nuncupata _sunt, nostrstibus Qiionarmundr,

fcsttningafé, vingicef

200). Nec dii

ipfi

alro

modo uxores ducunt. VulcAnus, Venere ^cum Marte

depre-

henfa, dona fibi a

Jove

retribuenda esfe

po/Iulat,

qux

olim

ei

dederat, κυνάπ^ος

εινεκα

κόυξης αοι).

Freyeri ^uxor di-

197) Od. Χ [V. 96 seq.

198) II. XVIII. 593,

199) Od. XVIII. 276 feq.

200) Cfr. Hallenberg anmärkningar till Lagerbrings S. R. Hist.

II. 263 et Ihre Glosf. SvioG. v. brudkaup.

201) Od. VIII. 318.

(8)

62

citur "auro emta"

soa); Hinc nuptiarum apud

majores no-

men

Brudkaup

femtio

fponfa;). In nuptiis celebrandis

majo¬

rum mores multa habent Grascorum veterum ritibus ^consents-

nea. Taidae

nuptiales (Jbrudfacklor)

^qua; novx nupfae

prasfe-

rebantur et quarum

jam meminit Homerus 303), noflratium

etiamnon

longo abhinc

tempore

hymenaos illuflrabane

20\).

Si

floribus et frondibus

po/les domus,

quas

fponfam exciperer,

co·

ronabantGrasci, _portam _nostrates

arbusculis signant, (brudgra¬

nar nominatis) et pro

lauro "qua; domos

ornat et ante

ii-

mina excubat", *)

ilat abies vel pinus.

Grtecis ufitatum fuit, immo etiam Athenis

lege

sancituin,

ut sponsus et

fponfa, cubiculo inclusi,

pornum cotoneum

ii·

mul comederent, _quo

nimirum svavi

et mutuo

fermone le

mu·

tuo adire monebantur

205). Convenit hoc ritui noilratium

an-

202) Edda S^imundar iEgisdrsecka St. 42. Ita etiam apud Ro¬

manos coemtio usitatus erat matrimonii contraliendi ritus.

203) Ii. XVIII. 492.

204) Taedas tales, vel faltem perticas, quibus affixae erant(bloss-stån- ger) antiquå adhuc forma in tempio Husbyensiin WestroGotbia

adfervatas vidi. Hinc juvenes, qui comitatom novorumconjngutn prseeant, adhuc tceåarum portatores (blossbårare) dicuntur. Cho¬

rea illa, qua faces manibus gestantes novam nuptam concomi-

tantur convivae, hinc nomen fackeldanfen traxit, et in nuptiis procerura, quaeantiquå pompacelebrantur, etiam hodie non exo- levit.

·#) Plinius L. XV. cap. ult.

205) O Σίλων ΐχίλινε την νύμφη* τ$ νυμφι'ω wyKUTunklvicrui μήχ^ν χνίωνίον χχτατ£χγονσχ*. Peutakchus ConjugaliaPraecepta. c. χ.

(9)

63

tiquo,

quo a

teraplo domum reversi novi conjngcs cubile

in-

trent et ex una

eademque quadra comedant 206).

Velonovamnuptam

obnubere antiquissimi moris efl. Brudarlin

in Eddiciscarminibushoc

appellaturaog)

j

unde,

ut

Romanoruin

vox nubere ab eo ritu

originem trahif, etiam apud

majores

gän¬

ga

undir lini 209), (ire sub velo) idem

^ac

nubere eft. Singu¬

lis uxoribue prisci

Scandinavi,

ut

Graeci,

ut

Romani,

ut

Ger¬

man!,

plerumque contenti

erant.

Quas contraria,

ut

de

Ha·

raldo pulchricomo

2io), afferuntur exempia rariora

sunt.

Adamus vero Bremensis

211)

cum

PoJygamiam antiquis Sveo-

nibus maxime usitatam esse tradit, concubinas, qute et

Grascis

et majoribus nostris

frequentes fuere,

a

legitimis uxoribus

non

diftinguit.

Restat ut de honore morfuis

debito, paucis dica

mus. De morte

quidem ipsa aliter

sensisse veteres Grae-

cos ac majores nostros

facile dixeris.

Valhallse Iii

gaudia he·;

roibus et fortibus viris destinata esse: illi, ii HomeRo fides habenda, animas mortuorum errare per moesta regna

umbra-

rum credebant, nec uliis felicior ^feie ^sors jacta

fuisse

vide-

206) Dissert. de ibperstitionibus hodiernis ex gentilismo refiduis.

Praes. Ihre Upsala 1750. § VI.

208) Hamarsheimt Str. 21 Edda S^mundar,

209) Rigsirål str. 37 Sattast nndir ripti ibid. str, 10 idem valet, 210) Heitcs kringla. S, Haralde Harfagra. c, 21.

an") 1, c. c. 85«

(10)

'*4

tur, nisi cognatio cum

diis propior

cominuni

quasdam

exe- merit fato. Sic

Hercules,

cujus

&Wov apud iuferos

vidic Ülysses,

ipse

tameii

amplexu

Hebes et conviviis immorta- lium

apud Deos fruitur 212): Menelao, quod

Jovis affinis

esset, ad Elysium campunr

transferri

in

fatis

erat

213).

At

"noli mortem laudare" Ueyssi dicit Achilles,

apud inferos

constitutus,

insuper addensi

Βουλοίμην

κ

ετίάξουξοε ίων 0ητ£υεμεν οΐλλω Άν3)»?

π ω§

άκληζώ,

^ω μη

βίοτοε

πολυε ε)η,

"Η 7luaiv νεν.ύεσσι

κκτοίφΒΊμενοισιν οίνοίσσείν 214)·

Utcunque hoc sif, fnam

^an statum

quendam

pra*parato.

rium, an ultimam fortem animarum

descripserit Homerus

in illa

Odysseas

parte, quac

Νεκυίχ

dicitur, dubium estj, in funerandis mortuis non exiguam partem

religionis

Graecos posuisse, et

iisdem fere ritibus

ac veteres

Scandinavos

exse-

quias celebrasse, constat.

Sepultuia

carere gravissimum infor-

tunium est visum. Hinc Elpenor Ulyssi

apud inferos

ob- vius,

dicit:

— — —·

oivccj*,

γ.ελομοα

μνησασ^κι

εμε7ο' Μη μ

οίκλοίυϊον, οί&χπτον, Ιων %7ΐ&εν κχταλέΐ7ϊειν,

212) Od. XL 6. I.

213) Od. IV. 561 sequ.

214) Od. XI. 489 seq.

(11)

MORES

HEROICÄ TETATIS APUD VETERES GR^COS

ET

fJ.

SCANDINAVOS

COMPARATI.

1

■τ"ίρ·.ΤϊΤΑΤΙΟ,

MA G

CU

venia

.ERK

HIS' REG* Ol

ACADKMIiE SVECA

«IST. ET ANTIQU

SOC1ET. SCIENT·

QOTHOB. NEC NO

Ρ II O G

IN AUDITORIO

excude

J

ups

HEROICÄ ^TATIS APUD VETERES GRiECOS