ι
DIS SERTATIO ACADEMICA
ΝΟΤΙΟΝΕΜ JURIS, QUiE FICHTIO ORIGINEM DEBET, EXAMINATURA.
CUJUS
PARTICULAM TERTIAM
VENIA AMPL. FAC. PHiLOS. UPSAL.
P. P.
0AROLUS OL. DELLDÉN
PHIL. MAG., STIP. STJERNCR,
ET
BENRICÜS JACOBUS BERLIN
STIP. REG.
BOTHNIEMSES,
IN AUDIT. GUSTAV. DIE X DECEMB. MDCCCXXL
Η. A. M. S. -
UPSALIiE
EXCUDEBANT REGIMS ACADEMLE IYPOGRAPHI,
PHILOSOPHIE LECTORN VID HERN0S. KON GL, GVMN»
PROSTEN ÖfVER STIGSjÖ FÖRSAMLING
HÖGVORDIGE och vidtberOmde
S. S. THE·© LOGIJE DOCTORN
KERR NILS MAGNUS BERLIN
SAMT
DOCTO R INN Α Ν HÜGADLÄ
FRU ANNA SOPHIA GUSTAVA BERLIN
Född KJERNANDER
Min Vördade Farbror och Faßes"
lerl gaffe.tiilgifvenhetosh
dna> tillegnadt*
v
. J< BΕ RLI Ν.
PROSTEN OCH KYRKOHERDEN OFVER RESELE PASTORAT
HOGÄREVORDIGE OCH HOGLÅRDE
MAGISTER
HERR HENR, JA C. BERLIN
SAMT
PROSTINNAN HOGADLA
JTRU MARGR. VENDELA BERLIN
Född DILLNER
De Otnmaile Föräldrar
den Sonliga kärleken.
m 17
ant fenfijs Ulms interni moralis, qui quidem, quamvis con-
venienterperenrdbas certissimisque regulis judicet, tarnen jufli cujusvis judicis perfonam ita ng":t, ut imn antea fen·
tentiain ferat, quam exacte fit defcripta facti ipfius natu¬
ra. DeOgnes igitur, quaefo, quam moraliter indifferen-
tem vocas, actionem omnimoda iita determinatione, qua·
Ii in agendi momento eamdem defignari aut posfe aut
opus esfe-tibi perfut-deas: quo facto actionem non me-
diam ampfius led lege morali aut injunctam aut vetitara
i. e. vera determinatam invenies. 7)
Sed jatn inulti fuimus de ηotione moraliter liciti, ut Juris fcientiae l'ubniiniculo, cum criticismi philofophis con-
tendentes. Popofcit vero prolixiorem hane contentionem perfuaiio, quam itabilem nobis induximus, circumciden-
dani «sie vulgarem, quse iftiusmodi fere argumen-
tis concluditur, opinionem, Juris difciplinam non eifi ne¬
gativa quasdatn a doctrina rnorum corollaria continere;
cujus vero errrhris immunem omnino fichtium vindica-
mus, mpote qui ipfe notionem ejusmodi rejiciendam esfe
satis iuperque oftendit. Intelligentioribus de cetero ma«
nifeftutn eft, jam a prineipio Ionge alind in deduetione juris ambiisfe fichtium, quam feientiam Mornm difcipli-
vae ancillam conilruere. Indigitare enim nobis videtu*"
tota, quantarn fichtius fecutus eil disquirendi ratio
cavisfe ipfum praeeipue, ne quid detraheretnr dignitatis,
7) C fr. Schltjermachevurn Grundlineen einer Critik der bisherigea
Sitten ehre pag. 1S6.
quse real?, ηt dl diur, ihren tiae debetur; unde ettam in cöiTtrariiim Γι]ofeer rnultrs vifus eit iηrid ide er ro»
rem, nottoni fcilicefc juris independentesn nimis aueto- ritatern a practica horn Γηum deft'inafrone tribuendo, ut
teres fic atqpe rbtundum inse* fcientia? sedificium exftrueret.
Expoiita igitur terminatione rernm, quns ut lumen aliquo-d rei sioftraseonciliareraiiSj-praenofcendasjudicavimus»
ordiendum eil. ab ea quagftione,quam primum jam induxi-
Bnus multisque ne d[fputandam quldem videri fignificavi-
niDs: prsefumtam Jöquimnr pertinaciterque defensittitam
©piüionem, originär ian> ipfanv Juris ideam a Lege aliqtia practica derivandam esfe; cui firmiter adeo iaverunt kan*
tius F.T€HTiusque, ut quas contraria eit fententia, c©»
gitari nerape nuI larn posfe Juris legem, ηiß praegresfa fuerit juris aliqua notio a lege ind&pendens, ne examina-tara quidem re-pudiaverint,. Cujus vero äntic.ipatae opinionis,
quam rejicienckm conftanter ρoflukraus, causfam Ii quis
a nobis quaerat, c^ndide nos exiftimare fatemur, materi-
am eidem fuggesßsfe ßudium,. quod prohamus. certe., indubiam quamdam ohjectivitatem juri viudicandi,. quas ab pre fufajecti>-e fumto absque primaria hau relatione omni-
no abesfe realitas vifa fuit. Nec adeuratioribus- mira ap»
parebit dubjtatio haeo,. quam fagacisfimum illud par phi- lofophorum- de fubjeeuva juris uotione habuit, qjuuni ex
ipscrum judiclo in meram-privationem ahiret nativus ju¬
ris, fuBjecto cuidam concesfi, conceptus, ita qtiidem ufc
omne jus fubjective confideratum mera foium exemtio
esfet a lege, qua? vero- exemtfo nihil omnino poßtivi. rdi-
quum habet, ex quo ut prineipio aliqpid ded'ucendum ex«
plicetur: utide efciam rfIi, qui iubjectivo juris conceptui a- liam nullam vim atque iignificationem vindicare potis e- rant, oecesiario il bi alterum ilied auctorifcaHs tuendae re-
fugium parare eogebantur. Quod vero prueoptaverunft facile confequi iibi vifi funt in objektiva illa reaiitate, quatn reflexio fcientifica legis notioni tribuat necesfe eft. Sed
et alius nostro judicio reliquus fuerit ex anguftia exitus,
quem pro modnio virium explicare hujus nen erit argu¬
ment!. Si vero indolem jam legu-m, quas bi philofopbl
ut primas adeiiferunt, inter fe invicem certe disiknilem eoniiderenius, primas facilepartes earn ob caussam fich- tio largimur, qnod prudentia hic perfpicacior ab illa fe¬
rnet liberaverit diffieultate gravisilma, qnae kantiuhe
„p emebat, -exemtionem, quae jurefubjectivo continetur, ad legem univerfalem practicam referenda ad quam utpote univerfalern immunitas iiia fi referatur, nec inteliigi poteft
nec unqnam exoriri; quum contra eadern haec exemtio*
ii ad legem, quam fichtius adfumfit, partialem et con- dltionatam referatur, quse quantitatis ipfa Iimitem adferti
certe et inteliigi poteft, ntpofce ab ipfo limite legis deri- vanda, et amplum fatis vel ab initio Irbertati humanas
fpatium promittere videtur. In hacenim a fichtio fatis luperque adftructa legis conditionalitaio iltum id omnino
fuit, utaIibero hominis arbitrio penderet, utrum expleatur
haec conditio nec ne. Fingamus enim hominesinuna plag«
degere, communione, ut dicere confuevimus, rerum pri-
maeva adhuc vigente; fingamus nonnullos horum de ja«
ribus determinandis limitandisqueinterfe convenisfe, coa-
ventfonernque inter il losjam ftarbilitam tertio cuidam fta-
biliendam propofuisfe; jam, ut jubet fichtius, aiter hic
cogi nequif, fed iutegra ei adelt fe ipfum determinandi poteflas, unde in hujus quoque fitum concludas poteitate
Jocumne inyetiiatconditio ipfa an abfitr Fugiendi fciiicet
exitus, ut vult Noder, ex anguilia ipii fupereft; libertatis"
que humans vindicatio hsec fuga, haec libera conditio cen- fenda. Laudi recte fichtio id vertas, quod ejusmodi hu-
manae Übertat! fpatium refervaverit. Qnum autem kanti-
ITm eo nihilominus nomine presle fequitur.quod juris qua-
lemcunquelegem primigenium jurium quorumiibet fonteuv adfumierit, id proiixius mox difpiciemus, quousque, adfLmt<V liliusmodi legis conditionalitate, Vitium ipfum autcorrexe- rit fichtius autmutatum fubfiflerej.usferit. Ufcvero un-
dique amplior patefiattotiusfyilematis confpectus, fequentia praeftruere juvabit. Intelligenti nempe rerum exiftimatoti jam a Ioco, unde disquifitionisiuae viamfichtium inili-
tuisfe diximus, manifeftuna erit, acrius il]u'm pleniusque5,
quam kantium, juris ab officio difcrimen tenuisfe. Sf
vero rigidiori ejusmodi disjunctioni Pive obfiare five li¬
mitis certe loco adnibendam fuisfe communem integerri-
mae fanctitatis notam, communemque utriusque finem quis opinatus, religioni heberet, quod in humana natura^
,conftantisfime eftconnexum, rigida manu fegregare et dis- iolutioni obnoxium judicare, graviter certe talia opinan·
tem non arguemus, Sed neinjufti videamur, nostrum eit
«X. alteraparte causfas commemorare, quibus quisque a&
21
düctus jos ab officio infigniori titnlo differre fiatuit.
FiCHTiUM juil:isiiroum teque ac fagacisfimum rerum judicem
non fugit, ia norioneofikii originariae atque perfectae inesfe
r.ecesfitatis auaoritatem, a qua tantum abeft, utrecte fe um- quam eximere in humana iitum fit potefiate, ut hominum
contra nullairs non agendi vim eadem dominio fuo arople-
cmur atque regat; in notione autem juris atque omnino
naftvam pofitam esfe veniam, iive agendi five poftu--
landi potefiatem; feu tit verbo dicam, offieium imperare
et cogere, jus vero eximere et concedere. Cui quidem
faciilimte obfervationi quutn altera accederet, reflexioni
atque pervia, actiones multas jure concesfas nihilominus
legem moralem prohibere S). recte omnino concludere fi-
bi fichtius» vifus fuir, tanto minus a lege morali juris principium arcesfi posfe, quo fit manifeftius, hoc adfumto
una, ut ipfe air, manu legem moralem, quod altera ex¬
porrexerar, repetituram ir e: quod unå liberum reliquerat
altera limitaturam esfe. Capita vero haec gravisfima inve-
nies argumentationis, qua impulfus ficht^us juris ab offi¬
cio differentiam quantum fieri potuerit, abfolutam jam pri-
mitus conitruere conftituerat.
Ex iis vero, quae jam adtulimus, aditum nobis* ur
8) Unde, ut fichtius prsecipitantius forte quam verius exiftima«- vit, orta fuit vulgaris fententia« ''Summum jus funimam ftepisfime in«·
juriam esfe5'/
ti ' ^
fperarnus, pateTecimus, ad conftructionem Juris Fichtianam
cite concipiendam atque examinandam. Jam a nobis in-
dicatum eft, quurn de primaria juris norione philofophl·
ca quseftio agitur, cardinem rei in eo prircipue verti, quo modo rite admirtatur quidam, a moraliter licito .omnino alienus, liciti conceptus,feu licentise et liberraris jurisTub- jecto concesfic. JPalnm etiam nobis perfuafum esfe pro- fitemur, fieri non posfe ut a juris conceptu originario o- mnis liciri cujusdam nota reflexionis cpe iecludatur, qua fcilicet abfente nucleus, quem quaerimus, amirtifur, et pu¬
ramen foium relinquitur. Qui igitur, ut Nofier, ab hoc
momenro egresfius eft, is folus primum atque originariura .juris charäccerem exhibere valebit. Sed heic fiug.ula.ricu-
ra cavendum eft, ne ut derivatam q uodam modo er ad-
ventitiam Ted in jure penitus originariam arque nativam adfumamus liciti hujusce notionem. Duo .heic occurrunt periculorum feminaj unum, quod Ii licentiam hanc. utex- cmtionem ponas, non primaria amplius Tu Ted derivara^
relatione icilicet ad legem quämdam, quae primitus confti·
tuitiir, adfiimtå. Alterum, quod neque htec liciti notio ör¬
tum debere cenfenda fit coexfiftenrise cuidam plurium feu conjunctioni et iocietati hominum inter ie invicem conili-
tutae, Quarurn vero cautionum ii neutram offendas^ faci-
le evitabis relativstem, qu32 alias heic obtinebit, quamque innotione mere philofophica minime tolerandam esfe in¬
ter omnes conftar, qui adcuratiori quodam modo in rei
naturam intrarunt, quidque ea poftuier, perviderunt. Nec
.erat fichtius neTcius difiicultatum, quibus undiquepreme-
ςί5».·^ίιΐΑΑΙΜΜ*Μ3Ι;-
retirr primarium hone juris cliaracterem explicanirns. An.«
guftiis acrirer cireumfepfiis» unicum nebis vifus eft anim-
advertisfe refugium in notione, quam etiam conftanter amplexus eft, legis cujusdam originarias a Mora^i toto cce-
lo di verfae. Quum jnm ante in hanc fentiendt rationem
fevirer animadvertimus, in transgresfu nos candide con- Uteri oportet, telum id esfe acernmum, in hac re fapers«
atque ut maxime eft ardua res, ifa et lubentisfimepeccanti
dare veniam iliom decet, qui ipfam jam vicisfim petiturus
eft. Sed illuc revertamur. Legem, quam in jure expli-
sando primarnm et Juris ipftus notioni prseeuntem con- ftituit fichtiüs, non moralem Ted juridicam, non catego*
ricam ied hypothetiem feu technice practicam.fnon uni-
verfalem fed partleularem exlftimaturum esfe jam prsevi*
dimus, norasque hasce iüum adjecturum legi- ea mente,
ut exemtioni fuperesfet locus. Quod ii actionem quam*
dam ad talen? legem rsferas, facile concedas illam eximi
ideo posfe a legis domi nio, quod non totum hasc comple-
ctatur agrndi fpatium, Ted iphseram relinquat fubjectivss negatiotii vaeuam; quam vero negarionem, ad legem mo-
rum iive univerfalem relatione inftituta,admirri non posfe sagacisiimo' viro apertum profecro ftiir. Ad ejusmodile*
gern juridicam (Raitslag) ur deduetionis radicem praefu-
mendam adduetum opinamur fichtiu?* probando* certe ftit-
dio nof'am hane principalem juris concipiendi, et rejicien-
cü norionem, qute in lic?ro quodam rnorali verfari cenfe-
srur; hunc vero ipfum nativum juris characterem ab eo<
gendete Tibi pe'rfuafk, quod jus in fs continear exemtiö*·
*4 =s
nem ?x ori^inaria qtndam lege,quae tarnen °pra eo fit no¬
mine conditisnata, quod ex arb.trio cujuslibet cum aliis
focietatem ineuadi in eaque perfeverandi, tota quanta pen.·
deat. Aqficipata hac opmione ne fub quxfiionem quidern
venire posfe jus vifum eft, niii in certa hominum con-
junctioae, in qua communitate problems folvendum exfiat:
pluralitarem poilulationumcoiiciiiarj cumearumdem in quo- cunquejuris fubjeeto idcntitate. Qja omnirem contemplan-
dir.tione viam Tibipraecluiirfichtius, qua ad primam aliquarn Juris philoibphici expresfionem pervenire potuisfet. Qium
icilicet confirucrionis ficientificae ordo ipfi injunxisfe vidg-
-tur, argumentum ipfurri ambitumque, quibus contiue-
tur juris notio, primum explicando defcnbere, dein
vero philofophko iundamento exfiructo, quinam fit ejus-
dem uius oiiendere, e contrario fichtium ipfarn juris rea.
litatem ab ejusdem adplicatione derivasfe adcuratior qui-
Vis judicabit. Nobis nempe perfuafum eft, abjiciendam
omnino esfe pracfumtam opinionern, quae contendit, nec
posfe intelligi Jus ipfurp nifi ex lege derivatum, neque liciti notionem nifi ad leg:m conditionatam relatione in-
ilituta. Incelhgi autem nequit ifta liciti abfoluti notio, nifi ex inrimo rationali hominum charactere ejusdem in*
dolem jurisque inde geneiii evoivas. Qui ab hoc fönte jus derivare co utur, facil'imo negotio inveniet, esfe jus
auktoritäre η quamiam rationali fubjeeto necesfario com*
petentem, qua jfiies bonorum nancifci, feu, ut nos loqui-
inur practicam deftinationem irrplere valeanr. Queroad-
|fcodum vero nulia omnino natura individua fine vi qua-
