*~ί
HISTORIA JESU TENTATI
Μλττη, IV. i—is. Maic. I. ig. 13, Lcw. IV. 1.—13.
11 i»
CUJUS PARTEM PRIMAM
CONS. AMPL. ORD. PHILOS. UPS.
PRjESIDE
M^CHRISTOPH. DAHL
Grmc. Litt. Prof. Reg. et Ord.
PRO GRADU PHILOSOPHICO exhibet
SEBASTIAN S. SILVIUS
Vestrogothus,
in audit. gust. maj. ί. xxviii. maji mdccc.
a p. m. s.
UPSALI^,
Lxtteris Joh. Fredr. Edman* Reg. Acad. Typogr
IVN. J. - *
HISTORIA JESU TENTAT1
Miitth. IV. i — ii. Μare, I. 12. 13. Luc. IV, 1 — 13.
§. I.
Hiftoria Jefu Tentati, ut vulgo accipitur, parum
frugiSj fpinarum affluim habet; re£ie tradita tamen, nefcio quid iic humanae, vel iimplicius intelligentiac,
vel vircuti fru£fcuoiius argumentum. Intcrea nihil de-
cerncre miror, optimates interpretum: rem rati non
nifi credendam, quam defperant percipiendam oj,
unum Chriilianae imperant pietati facrum (ilentium:
reftat anciie fidei, fatis imbelle, Pindaricum:
Εμοι $ε, Βαυμοισικ
©exv τελεσαιΊων,
Ovoev 7T0T8 (putyercii εμμεν ατϊιςον b).
Moror enim non illos Recentiorum, quibus Je¬
fam non ni ii hominem, hominem Tentatorem , ni-
hilque non perplacet, pro more fuo, Divinum hu-
manae modulo experientiae» tamquam uno, metirk
Sed dicam, quod res eft: Jefum, id eft, Deum ten-
tatum, haut infitiemur, cogitantibus esie rem > ii
A quam
a) "Multa funt, in hac nsrratione, obfeura, quae ad li-
quidum perduci vix posfunt'', J. G. Rosenmuiieri
Scbolia in Mstth. IV. i.
b) Pyth. X. 76.
quam aliam , adeo fingularem & aliena-m , ut in ea,
ne miremur, opcimos offendisfe. Angunt enim,
quse fponte fua. iuborinntur, duae inprimis quaeftio-
nes, alcera Modum ipfum, altera Finetn expoitulans,
quo fieri non abiurde appareat potuisfe, ut cade-
ret in Deum tentatio. Neque enim illi, uti viden·
tur, fatis expediunt iefe caufa, qui eamdem brevi praecidunt, docentes , a vano tentationis pericuJo ,
nihil prorius fenbsfe, aut, qux tua indoles esiet, po¬
tuisfe Jefum fentsre : certamen vero tum ego nullum
invenio, nullamque certarninis, apud Matthaeum &
Paulum c), vel necesiitatem vei gloriam. Refponden-
dum igitur illis exiftimemus. qui Jefum revera tenta-
tum, ne dubitent, modum quzr-unt finemque, quo fieri posfit, ut (ibi perfvadeant. Dei enim tentati,
fan&isiimi, fapientisfimi Des quid eligat, bonum an malum, verum an falium, quis homo eft fanus, qui
ferre posfit cogitationem? ferre posfit iperantis ten·
tare Deum diaboli ? Dei denique non credentis ,
q.uem nosfet, diabolo, a vicWia laudati, quis ferre?
Ceterum, modo tentationis non finem apertiorem :
ut fuccumberet Jeius diabolo? at Dei fuccubituri
fpes nulla; hominis nulla merecs: dominum ie Pa-
lxftinae profesfi, manente vel Romanorum vel Hero-
diadum dominatu, quae fides ? patrati demum mira-
culi, five lapidis abeuntis in panem, five lapfus per
prxcipitia fospitis, ecqua noxa? nocitura, fi cui,
diaboli certe, non Jeiu confilio, cetera. Haec & his
fimi-
<r) Matth. IV. i. Ebr. Ιί. το. 17. ig. IV. it. V. 8· 9>
(imilia, funt, qui adeo putant vere & graviter dispu¬
tata , ut hiitoriam Jefu tentati, inprimis Incerprerum
per aιηica filentia recentiorum, fabulam licentiores exiftiment, acnigma cordatiores. Quoniam vero, ja- Stans hujusmod difficultatibus, magna fonare fibi videtur ingenium temporis, nec, ut vulgo traditur,
haec habet hidoria adeo pienam in omnibus & lu- culentam ration m, ut ne dt, quod mentes imperi- tiorum, follicitet; eamdem pauilo diligentius enarrare
conati fic, quantum per nos ftetit, funjus, ut modo tentationis nihil dignius Deo, nihil homini beneficen- tius fine, vincamus, in exemplum, doceri.
$. π.
Jeftis Chriftus, inter aquas luftrales, misfa ex-
litus voce, publice jusfus ingredi munus iilud veren-
dum, quo generis humani föret Divinus vita & mor-
te Redemtor, linquit Jordanem. Plenus his tantis tantoque cooftituri operis cogitationibus, duicibus ,
diris, fed Spiritu pienus Sandö, accidit, inter eun-
dum, ut in ioca deierca fe videat Jefus abreptum d),
A 2
Ingens
d) lsΠνεύμα εκβαλλει: Mox a Jordane, Jefum in loca fö¬
delatum, conftanti teitirnonio, narrant Matth. IV.
i. Marc. I. 12. Luc. IV. 1. violenrius veio aclurrs ac
ferme rapratum, ut fua fvafit nonnullis vel fuperftitio
vel linguae ignorantia, non inferr εκβαλλειν, Matth.
IX. 25, 38. Nec πνεύμα geniurn malum, daemonem tentatorem, paticur h. 1. intelligendum narun fub- jedi apudut Lucarn epitheri, ayiov: nec meram cogites, Johanni, Apoc. I. 10. XVII. 3. XXI, 10, memem
4
-
.—ii-? vn s<—v
ingens undique folirudo: ambulat inter feras: cete-
rum, per ojmnern late viciniam, viva nulla nattira,
nullum humani pedis veiligium, cum venit, ecce,
nunc obviam Ipfi viator, crederes hominem, lapfu via-
rum erraticum profe&um forte ioca invifurn prifcis
religionibus lan&a, Judaeum ej. Noluit cerce nofcitari
Jefu
emotam, mentique informaram deferti modo fpeciem
Sc imaginem3 fed εν τω πνεύματα vei,quod Matthseus
habet, υπo τ8 πνευμοίΙc<,~, virrute Divina, Matth, XII.
28. impetu mentis divinioris, Luc. ii. 27. facris in
cogitarionibus totum, exiitimenius jefum , five for-
ruito, ur meditabundis fit, evagatum, five, qui fuus
mos erat, confulto, Luc. V. 16. Marrh. XIV. 13.
piarum nutricern mentium,(olitudinem, 1 Reg. XIX.
4. Luc. I. 8» revera fuisfe ingresfum.
e) εξτ,μον: disfenriunt de loco Interpreres: Qmrantamamy
novirium nomen ab ipfo hoc dierum quadraginca (quarante) itinere, purant alii, horridam & iritfeitam,
ab Hierichunce, per montana Bethelis, Hierofoly-
mas verfus, tendentem, Luc. X. 30. Sed negat in¬
ter alios I. D. MicHAéus, Aumerk. jiir Unge/, zu Matth. IV. i. neque enim tanrae viae capacem, ob-
fervat, neque, ut opus esfet uno levandae famis mi-
raculo, fetis a locis cultis habirarisque pasfim, Be-
thele, Ephraimitide, Hierichunte, reli&am & inho-
fpitalem; mavult autern iJIe defertum Arabise Sinai-
ticum,itineribusIsraelitarumilluftre: ad complementum
veteris figurse, Grotius air, Annott. in N.T. ad Mtrth.
IV. 1. Nos fumus Matthdeum, enerrtnti proximnm Jefu, temporisque plerumque Luca dfhgentiorem,fecu·
ti:feriem igitur tenrationum, in deferto unque primae,
åkerins Hierefolyrais, in mante autem tertiae, ex
f
Jefa diabolus f). Ergo* ex focietate periculi, iirnu-
lans amicitiarn} familiariter compeliaco fe tradit co-
A 3 mh
Matthaco, edoais, non potefi quin fententia pro de-
ferto Arabica, maxime iefe prober. Scilicei ex Ga-
lilaea veiiisfe Jefus Bethabararn, trans jordaneiTis joh.
1. 28. nec iterum transriiiiisfe fluvium legitur, mox in Judaeam redux: a ripa igitur Jordanis ulteriore»
veri iimillimum eft, viarn perrexisfe finitimam per de-
ierra Arabias: inde, defunctum prim® tenteminum rnachinarione, mericlionalem Miris Mortui oram le~
gendo, adfeendisfe citeriörem Juda?aes proximoque Hierofoiymis, poilremo Quaranranite demum peri- elitatum, reverrisfe, poil tot rerunni discrirmna, ae-
niquc Jefum, unde egre&fus esfet, Bethabaram. S.
Odmann Geogr Handiex. p. 207. Defertum Arabicum » fupra quam dici posfir, Ενεμαν, Noftras , aliique
reilsntur peregrioantium, vaftum esie & fteriSe? nec nifi feris, ut Marcus ait, leonibus , viperis , vivum animitumque, Obm, 1. c. ied infigne tot facris Majo-
rum veirigj;a. locisque Judaeo nooiini rnemorabilibus,
omni pofteritari colendis, felix conje&ura eii Micha-
eliSj pericurum diabolum pra?tendisfe viatoris votivi religionem.
f) Trsigoce&wcct υττο ra οκχβολα: ita tentstus, id eft, ad peccsRdum iolliciratus, jac. I. 13. 14, Jefus, ut quid
patraret, quod £e fuoque non fatis dignum esfet of- ficio, nemini non , ex ipfa vocts vi ττείξα,σΒψχ^ ap- pärer; ied., a quanam r8 &αβολ8 perfona, cceprum eii fcrupuloiius quam. Excitatis ergo tum Veteris
cum Novi Teftamenti Scriptoribus, quibus 1.
Chron. XXI. 1. accrocvccs, Merth. XVI. 23. (ϊιοίβΰλοε? joh. VI. 70. i» Tim. III. 11. idem ac Aristqphani
Ψ - 12,
t
^kdSL·^^l A-^S Ά _
i
initem, &, inrer loquendum, ut fit, feifcitaturus, quises·
Fl·
dicifåoXocTctros, non pro äjtmone utique malö, mslorum
illo omnium audlore, lic locis alns xc&r εζοχψ di£lo, videtur, Ted pro afturo & improbo, quicun que iir,
bomine deceptore, cavillatore, vi verbi pout, adver- fan , Sici@ctXXtiv, calurnnian , decipere , frequentari;
"equidem non dubito'" inquit, L c. Rosenmullerus,
'*niii anilibus fabulis, de vi & poteftate diaboli, in a- lias fe formas mutandt, fidem adhiberi velimus, eunri, qui Jefum follicitavit, fuisfe höminem iedhominempes-
iimuir^ callidisiimum & verfutisiimuin fimulatorem''.
Idem fenrire Bahrdtium, hujus loei Interpreten^ in
Das Neue Tefiament} Berlin 1783- p· 9. nihil efF quod mirere, cavillatoris hominis interpretatum praeftigias,
roalevoli forte Pharifceoruni cujusdam, qui dignita-
tem Mesfiae, vel impotenti rentatam miraculo, vel turpi elufam facinore, veliet fabulam populo propi-
nandam. Alii, ex antiquisfima narrandi rarione ,
ferme poetica, nil vident, ηiii per imagines perfona*
tumquoddarrgenusdicendi: ideoquerzrJWBotarmali nul-
lius,nec homiois «ec geniicujusdam, fuisfe, fed mentis
per fe deceptricis, Jac. I. 14. fenfuum affe£lorum,Matth,
XXVI. 39. ipiique fubortarum Jefu, ut homini , licet
breves nihilque proruturas , illecebras j C. F.Schulz
Ånmerk. iib. aie Fier Evangel ad Luc Vi. 5--12. J. G,
Eichhorn AlIg Btbhotb. der Bibi Litterat. 7. ///. B,2.p.
2S1. fs. Sed juvat medium renuisie tnterantiquam Poly-
daemonifmi fuperifirionem, <3t Adtemonifroi recentio-
rem: iliam,noxiam certe do&rinam, viamque, fatexpe-
ditam homimbus, peccandi a rearudiaboii, quem argu- ftnt, excufatioribus fcilicer; hane vero, quidquid anqui-
rere ccepitartas citenor, fruftra praeftandim, niii Philo- fophiae plus jtifto, juflo minus Fhilologite tributum fir,
Ί fet, filtim fe videri profesfjs Jefum agnofcere, quem
Filium esfe Dei audicrat apud Jordanem, fubdolis his & id penus aliis blandimentis capere Jefum, per iter quadra ginta dierum aggreditur g). Totidem dies habuit nihi! Jeius, quod ederet h) : efuriente i-
gitur
naturas poteilatesque daemonum altera non ideo negan re, quod racer, altera non unos Novi Teftamenti lotos praebenre, qui diferte adfirmant. Tenratorem vero, qui fuisfe cumque .exiitimerur, diabolum maxime,, oportuisfe fe Jefum celare, res ipfa, necesfe eft, do-
ceat : ignorasfé ipfe Jefus videtur, ex fententia Mi-
CHACLIS & RoSENMiiLLERI, 1. 1. C. C.
g) Kgcf ψυηο w ev τη εξημω νμεξχε τεσταςοίκο/Ιοί πείξαζομενοϊ
τα acclocvix: Marcum, nefcio quomodo, videatur MfCHAens I. c. intellexisfe, qui viam in defertum,
non in deierto manfionem, quadraginta dierum, fuis¬
fe exiftimat. Nos ex verbis conceptisfimis credi-
mus Jefum totidem dies, ίρίο in deferto, non modo verfatum fed etitm tentatum fuisfe: fvader vero tan- tum temporis fpatium vicem tentitionis non unarn:
neque enim impedir, quod» prseter unius, enerravis- fe jefus non legitur, modum.
b) νηϊβνσαε, Recentioribus, ab Exod» XXXIV. 28. Deut.
IX. 9. ig. i Reg, X!X. 6 -— 8- non, ex communi ha£tcnus fententia , qui jejunus cibo omni potuque abstinuerit, d-ici, fed qui panihus rantMrn, fuetoque dapiurn apparstu cerueritjam coepir. D.ThadDtEusVer'
Juchuvgsgejcbicbte Cbnfti^Bonne 1789. Schulz.be.ad b. 1.
Scilicer funt, qui, ut nihil fit, quod offendat> vi£ti·
tasfe rebus aliis Jefum, herbis, radicibus, meHe fil- veftri, cet velinr. Quar fi notio fuerit verbi νηςενπν,
quod equsdem, cjene ex laudatis Veieris Teftamenti
*
igitur Ipfo, hic iibi ratas, quod e re fua erat >
revera esfet Deos an homo, cxperimento miraculi, explorandi idoneam occaiionem nanciiei. Te, inquit,
Filiam utique i) Dei, quid ed, quod oporteat prerni
fame? ipfi erunt lapides hi, verbum modo feccris,
panes. N'hil era£, quod aut videri innocentius pos-
fet, aut iniidioiuis dici k): fed fraudem feniit Jefus
8c reculit: Äbfit! eil enim icrlptum /): Pane vivit
ho-
locis, non fatis perceperim, nefcio tamen, quorno-
do verba Lucae diferta χν. εφονγεν 8$εν, verri queant,
veicebatur radicibus, cet. Malint faitem, qui nihil
mirabiliusvelint,Phyiiologosaudire:nequeenimexem- pla ferrne domeftica corporis humani defuisfe roenii»
nimus, eo, inter magnas aff &uurn conccnationes,
alienati, ut patiens fuerit diuturnioris inediae.
i) dubitantis aut minaciter provocantis, ut vulgo
vertitur, /;, natura non patirur orationis utique le»
nocinantis, ur cogitemus; eft ex ailuria concedsntis,
affirmantisque, ur loas aliis, ftquidem, quoniam, quum, Mattb. XXII. 45: Job VHI. 46. XIII. 14. 17. XV.
20 A£L IV. 9. Rom. VHI. 31. Satis inepte fuam
a£turus fabulam fuisfet Diabolus, ii prceftitisiet fe ad-
verfarium Jefu: Jefum fuperbius allocuto, qua ex fpe,
crederet, aut obligations, rriorem geiturum fibi?
k) Innocentius enim, in pr^fenti vitae'periculo, qtiid
cupidine panis , aut, ubi jam ante Deus tor millie
hominum fustentasse miraculo per XL. annos ferme quoridiano eft vifus, in eodem forte deferto, quid
esfet, fervato uno aut ahero, per miraculum, nefas?
/) Deuter. VIII. 3.
