SL9
HISTORIA JESU TENTATI
Ματτη, IV. i— ii. Marc. I. 12.13. Luc. IV. x,~ 13,
CUJUS PARTEM SECUNDAM
CONS. PHILOS. UPS.AMPL. ORD.
PR^SIDE
AL·. CHRISTΟΡΗ. DAHL
Gr^ec. Litt. Prof. Reg. et Ord.
PRO GRADU PHILOSOPHICG
EXHIBET
GUSTAVUS KULLBERG
Aj-umnus Helmfe.ldianus, Vestkogothus.
IN AUDIT. GUST. MAJ. d. XXXI, MAJI MDCCG,
Η. A. M. $.
>4^?^="·""' =L.· ■·!^ίΚ™Βθ»Η*
U Ρ S Α L I Μ,
Litteris Joh. Fredr. Edman, Reg. Acad. Typoasu
... MK»
homo non omnis, fed Divinae voluntatis obfequiow).
Atque fic Jeios periculi, quo, ii paullo diligentius
B ex.
m) VertimuSj omni pracepto Dei 1. prsecepti obfequio.
Neque larnen nos ignoramus, ξημα, ut Ebraeum
fcui, non rnodo verbum , Ted ipfam etiam rem, cujus verba quis fecerit, denorare. Unde, antiquata Vul- g^ri, hvarje ord, jotn gar af Guds mun , Metaphraiis
Sveeana Recentior reddir, bvad beldfl, Jom Gud förord-
nar, ut iignificetur, homini non uno vivendum pane, fed re quavis alia, quam Deus in alimentum voluerit pracbitam. Alium fenfum p.on esfe loci, unde hic
eft du£lus, Mofaici, Deut. VIII. 3. nem© certe ne-,
gnric , fed in eamdem fententiam pro fe refpondis-
fe Jefum bis verbis, nos quidem haut poruimus im-
petrare a nobis, ut exiftimemus. Neque enim eadem
in deferto, ac israélitis, erat rario Jefu: illis, pro pa¬
ne, fubminiftrasfj genus aliud efcae commemoratur Deus ; Jefu non item : illos, vere dicere potuit Mofes ,
Deum edocuisfe, vivere hominem uno non pane, fed,
quamcumque fubftituisfet, re alia3 cui vero major
non aliarum rerum , quam panis, jam copia fuppe- tebat, quid eft, quod Jefus esiet argumenratus, pa-
nem nolo, nam oportet me rebus alns vefci? jÉqua
nullius non 1ei penuna laborantis, hominis, qusfo,
fani putetur tale refponfum ? Saniorem vero, ii quid
ego videam, fenfum fruftra rogas Novum Interpre-
tem. Usque igitur me non poenitet fequi Veterem ,
&, ut jlle, iimpliciter vertere £7r; ξημαΐι ®ε& ζψ ,
vivere verbo Dei, fide in Deum, Divinae voluntatis obfequio. Ufum, ut Apoftolos, Jefurn, non eft, quod dubitemus Alexandrino, n-ihilque obftare vim
vocis Ebrieam, quominus sirt τω ξηματι fit propriam
ΙΟ
ΛΑ ϊ-μ—ζλ,
—
SV,
excutiatur, de Cux ποη modo dignitate perfona: w)>
fed
Graecae feflatus; quoto enini cuique, genus dicendi Jefu edo&o, non conftat, fuisie mos Ipii perpetu- us, ut ab imaginibus rerum terreftrium adfcendendo
in fublimiores, loca etiam Veteris Teilamenti ad fenfum exegerit alium, quam pro verbis, patentio-
rem? Vitam igitur jefus non unice tnimalem cogi- tavisfe, fed, quoddixisfe alio legitur loco,εμον βςωμ»
tvä Ttotca το Βελημού πεμ-ψοίνΐo£ με^ joh.IV. 34. id deiTium esfe quod apte in rem praefentem dixisfe exiftirnetur·
ut exemplo docerer, oportere non hominem quaere-
re priorern virtute felicitatem1 ratio fvadebat felici- t&tis, ut panem haberet; virturis, ut, practer officium,
id eft, Dei ordinem, recufaret: fed hsec fufius in fe- quentibus.
n) Dignitate Dei falva, non cogitari, pro ratione tara-
rum phyfica, poteft miraculum. Narn ii finis mira-
cuii nullus alius föret, nifi rei cujusdam externas, pro tempore, rnutandae in melius; apud Deuni uti-
que auötorem, necesfe eft, hoc argueret oprimi, ab initio, vel impotentiam vei oblivionem. Ordinem
enim rerum , multone fuisfet fatius, iic ab in- tegro dispofuisfe , ut nulla opus esfet in pofterum
manu, per miraculum, emendatrice: panernque sde©
jefu fuisfe non defuturum, quam, fi nullus nifi fa¬
rms levandae finis obtinuisfet, extraordinaria opera comparatum? Sed ea eft miraculi omnis natura, ut
finem hahear, quam pro mera rerum externarum commutatione, parentiorem, tendatque femper ab ef-
fe&u phyfico ad moralem : in eum cene, res ipfas
ab oeterno non Deum dedecuit ordinavisfe, ut då¬
renr locum miracu-lo, Quare miracula perpetrasfe
^4*%·,Si.., -
ϊ l
fed coniilio etiam legationis o) facile omni fuisfet
a£fcum , vi&or evafit. Interje&o deinde tempo-
B 2 re
nec Jefum nec Apoftolos legimus uspiam, nifi quod
radonis fubiimioris, veritatis cujusdam moralis, fuae-
que docenrium auHoritatis, his dumtaxat inftrumen·
tis, primum veiut impetum darent fegnibus alioquin
ad diviniora quaelibet animis: cererum abstirxuisfe vi¬
demus, opemque, in alienis periculis adeo promtam
& facilem , ferre nequaquam potuisfe in fuis, Matth.
XXVI. 3. XXVIi. 40. Aa. V. 40. XIV. 19. 2. Cor.
XI. 24, as, 26. Miraculo igitur Jefus, ad finem non alium, nifi fuum efurientis, tendenti, parum dignitt-
ti fuae confuluisfet, ii vifus esfet obtemperasfe.
0) Legatio Jefu, neicio, an fttis hominibus profu-
isfet, fi vitae falutiferae defururum esfet Ipfius, quod difceretur, exemplum. Quod ut exftaret mortalibus
miferis in omni, quae cogitari posfit, rerum huma¬
narum anguftia, eo, credimus Jefura , lubenrius in-
duisfe humanitatis iortem inprimis ulrimam , ae- rumnofam, egentem, quo luculentius inde monftraret,
omnino nullum, in quo fapere non audeat homo»
reperiri locum calamitatis, & miferia etiam fumma,
tantum abesfe, ut fapientiam & virtutem excludat
aut conficiat, ut eamdem potius invitet perficiatque.
Nunc autem Jefus miraculo, Γι fuis fubvenisfet ne- cesfitatibus, id exfacutus, quod exiequi nemo certt mortalium, in re fimili, posfet, nullo fane praeivis-
fet ipfos documento exemplij praeivit autem, detre-
ftans miraculum, nulla fidei in Deum, nulla praeter officium, nulla praeter ordinem rerum, centandae fe®
licitatis impatientia.
✓
12 ;Λ~*Ν
re ρ)idem aliquando excipit q) Hierofolymis r) Jefum tentator, & ut frequens esfe iolet Orienta- lijim per tvO:a aedium ambulacio deferc, inter lo- quen- p) rörs rvon eft femper åeinceps, ut nötet proximim rei confecutionem,& h. l.excipientium fetenrationum eon- tinuam feriem: eft enim Graecis Scriptonbus faepe par-
ticula temporis haur definiti, deinde\ licet perinter valla
res fiat, prout ferat occafio: quare nihil eft, quo vi-
deantur fibimet adverfari Matthaeus & Lucas, quod
ordinem non fervant eumdem: nos vero, ut Mar- thacum fequamur, permovisfe, järn diximus, Hiero- folymas verfus, nunc proximam, ut viderur, viae rationemjfed e defeito Jefus non ftatim Hierofoly¬
mis erat.
x r
q) 7t»fe prahuit comitem: violentius nihil in- ferre, plura, quam ut hic reeenfeantur, Novi Te- ftarnenti funt loca, quae docent.
r) ccytoiv 7Τολιν nuncupatam pasfim Judaeis, Neh. XL i„
Ef. XLVIil. 2. Marrh. XX Vil. 53. Apoc. XI. 3. cet.
Lucas diierte Ιβξ&ταλημ effert,
r) Orientales, ut aura vefcantur liberiore, te£lis aedium
planis utunrur, faepimcnto rnuniiis, Deut. XXI?. g.
ubi nullo non tempore mos fuit aprican, jud, XVI.
27. i. Sam. IX. 25. 26. 2. Sam. X!. 2. iacris indul- gere domefticis, 2. Reg ΧΧΙΠ. 12. Neh. VIII. 16.
Jer. XIX. 13. .XXXII. 29. Zeph. Ϊ. 5. A£t. X. 9. do¬
mefticis operis, jof. II. 6. Matth, XXIV. 17. Marc.
XIII. 45. Luc. XVII. 31. fomnum & quietem capta- re, 2. Sam, XVI. 22. Hom. Odysf. X. 5$2. fs.
'
V. ^=55=Γ *3
quendnm, quafi noncogitans f), Eum in murale quod-
dam Templi vel Templo imminentis Morise faftigium t;). Ibi vero uti nunc ftabant, 1jte profpe£hntes Urbem
& Templum & undantia populs atria x) & immå¬
ne deorfum praeceps, d abolus, fedulum fine dubio
asfeclam Mesii e nientitus, en, ait repente, oecafio-
nem mirificam & inftar omnium unarn! quin often-
dis Te Filium esfe Dei y)1 fuisne, ut fcriptum
t) Fraudem, quafi non cogitans, disfimulasfe tentaror, necesfe eft, nifi iuo ipfe confilio defuturus esfet, ex- iftimetur.
v) πίεξυγιον non eft, qiiod puremus Templi ipfius te-
£lurn, nemini certe pervium, nam verubus aureis horruisie, ur ne aves quidem ibi confrdere posfenr,
vidic Josephus j ied srchite&is τττβςον Se τίίεξνγα esfe
alarn, porticum, quidquid ab tedis iatere ftru&um iir,
conftat: hujusmodi vero, ingenubus iapidum molibus iuperftrusfta a Salomone, ab Herode Magno dein iafhgara, Trlsvvytcc legimus, ita firpfisfe non modo Templi, fed Moriae eriarn montis, ad perpendicu- lum, latera, ut, qui fuberar, vallis in immenfum de- hiicens, vel Jofaphati ab oriente, vel a meridie pro- iuodiof fernie Hinnomi, non nifi caligantibus prae venigine oculis, inde defpiei posfer. Fl. Joseph.
Bell. Jud. V. Antiq. VIII. 3. XV. 14. XX. 9.
Gdm. 1. c. p. 1 i3.
x) Atria Templi, areas fubdiales , dum Sacra fiebant,
five pubiica five privata, magnam repiesie vim ho-
rainuirt, ρ ater.
eft
y) ny ex rarionibus fupra allatis, callide affirmantis»
reddimus /iquidtm: dubitantis acerbius cs£e, vix sur
14 jA—irti.—-ta. ti
tss^e=t w^sf^T"
eft z), manibus, ne impingas, incoiumem Te porta- rint jusfe circumfuforum angelorurn cuftodiae? crgo nihil eft > quod cun&ere: fuum uc cognofcant ex fa-
cinore populus univerfus Mesfiam, hinc, age, da
Te prxcipitem aa\ Ad hxc Jefus nihil, fed, Disce, inquit, alibi etiam (criptum bb): Dcum, Dominum
tuum, ne tenta cc). Qua re fpeciofam Jefus fallaci-
am
ηt vix quidem res ipfa patitur, ut credamus vulgo Interpretum. Tentarori enim, fi voiuisfe quict vi¬
deatur fibi iperandum, fane praefriturum fuisfet asftdam quippe Mesfisc, quarn fe oppugnatorem inferre.
z) Psalm. XCI. ii.
aa) Accipe novam tentatoris vafriciem & doW in o
mnes partes verfatos: au&oritss erat verbi Divini,
qua fultum inprimis Jefum fuas repulisfe falladas
diabolus intellexerar: ipfe igitur nunc genus idem
occupat teli, loco Scripturae Sacrae in fuum vicisfim
ufum correpto, Pf. XCI. ii. quo futurum fperaret,
ut, fin minus aliis, iuis Ipfius armis, Jefus jugulare-
tur. Sed locus ille non de periculis agit, fponte iua quaefitis: agit de talibus, quales humana parum ca- vet natura, homines pios viarumque offidi memores
occupantibus fubinde infcios & invitos: quare funr, qui fubnexa ibidem verba, in omnibus vits tuis, prae- varicatorcm data opera, fufpicentur, recitantem ce- tera, tacuiife: via enim ifta non erat Jefu.
bb) Deur. VI. 16,
tc) hk €%7ί*ιςΜσεΐϊ, ne porentiam & providentiam Dei, petulanti ex ferocia, pofcas.
15
arn dd) vertit in grande frivoiis mortalibus docu-
mentum , fapienti prasiturus exemplo, nemini teme-
re quidquam fuscipiendum, aut opem Divinarn, fla¬
tas extra vias officii, (ive petendam flve fperandam.
Scenam tcrtia? tentationis exhibnit, nefcio quis, m©ns procerior, Nebo; ari Quarantania, parurn refert ee\
Aliam dd) Fallaciam vero? in confpe&u omnium , Jefus, parra-
to facinore , quod nuliius hominis esfet, nonne fe probatum ivisfet naturam homine fuperiofem? nonns fe Dei filium? nonne Mesiiartj? Nequaquam. Stu- puisfet utique vulgus , haut infitiai , ut in ornni re
nova folet itupere: rnirum} di£luri alii, & nihil anci-
plius , discesfisfent: alii , forte quadam fortuna fuc-
cesfum: alii, quid quaeris? adverftores, ope diabolis
diabolum facilius fibi vifi , quam Mesiiam, videre.
Ceterum, nulla fuisfet mirsculo dignitas, nihil, quod
au£tori crearer benevolentiam, beneficenrrae enim Dullius: quam tameo in omnibiis Jefu miraculis ob~
fervamus fuisfe virtutem pcrpetuaro, &, ut Deo di¬
gna iint, neeesfariam: hoc , nulio ex fafutsri efFe- ilu, propius accesfssfet ad ludicrum quoddam cir- cuUtoris, quern, ut fieri foler , pro natura cujusvis
artis inani , netno non miratur & fpernsr.
ee) Nebo roons , Unde jam Γνίοίΐ perfpe&a Palsseftina
omnis patebat, Deut. XXXIV. 1 perplacet augurio
Michaclis: crederemus, fi r Lucam fecuti, a defer-
ro in monrem rejiceremus proximam tentationem 5
nam proximus a deferto efb Nebo , fitus traos Jor-
danem in gente Moabstarum: fed Hieroiolymis Je¬
fum jam vidimus cis Jordanem , altero periclitatum rentamine, ex au&oritate Matthaei: nunc ver© iη
Galilseam tendentiSj multo veri fimilius efl5 viam3
·"
>—-^r
Aliam nunc indutus perfonam jf), adit Jefum ten-
tator , ipfumque montis fupercilium nafctus, in.
de patebac ainplisiimus gpj fubftratse quaquaver-
fum Judaeae oninis hh) profpe&us, Isetus pulcher
que
Hierofolymas inter & Hiericbuntersi, excepisfe Qua-
ramaniae montern, fedem rertise tentationis, Nebo
cerre moote, ut tradunt omr.es peregrinantium apud
Odm. 1. c. p. $!. fs. non inferiorem, quam, rmje&o
iterum dumme denuo defiexisfe, ut operofius volt
Michaöus, 1. c. in ulteriora,
jf) Perfonam hominis, ha£tenus geftam, necesfe eft, tenta-
torem credamus depofuisfe: Paldeftinae enim , nunc temporis, dominos mrer plures divifae, homo quis
esfet unus, qui dominum ie univerik probteretur,
aut profesfo faceret libi fidem ?
gg) ev ςι*/μη χξονα, ira ut eodem mamento temporis, ak
Lucas, unoque posfet obtutu Palaeftina ornnis videri.
bb) ττασας tccs βασιλείας τα κόσμα, vel, ut Lucas habet,
της ακαμενης, faris iimpliciter vertit Svecus Uterque
alla riken i verlden, nam ubinam is gentium mons co»
gitetur, unde inundus omnis & univerfus terrarum or-
bis confpiceretur? Obiervare vero aiii jubent, verba
dV/Kvuf/v, απο^εικνυειν 5 u7το^εικνυειν fignificare non modo
montirare videndum o^uiis, Ted rei cujusiiber, licet ab- ienris, five loeum monfirare digito, five fpeciem infor-
mare vel veibis, vel, ut Grotio placet, inani vifto-
nis ludibrio. Sed b. 1. credimus neutrum obtinere:
regna enim mundi rotius non nifi digito aut verbis
aut praeftigiis oftendendi locum certe nobis videtur
non mons praebuisfe, quam vallis Sc fpelunca quaeli-
bet, apertiorem, At πασας βασιλείας τα κόσμα Γ.
