Ampi Ord. Philofoph.

(1)

SOv Tto ©Sto

SPECIMEN ACADEMICUM,

sist ens

VOCABULUM, KOINONIA

IN SCRIPTiS N. t.

O M n N T M O N)

Quod

Confent.

Ampi Ord. Philofoph.

In Illuflri ad Salam Athenaso,

Sub Aufpiciis

MAG. JOHANNIS

FLODER I,

Graec. Litt. Prof. Reg. & Ord.

Tublieo examitiiJuhjicit Stipendiarius Regius

Salomon Eklin,

JVcxtcnia■Smohndus.

In Aud. Car. Maj. D. XXI. Maji MDCCLXXVIT.

Horts ante meridiemfolitii.

Upsali/e Typis Edmamnianis.

(2)

(3)

D. D.

§. I-

ui in explicatione Scriptorum N. T. eidem vo~

csbuio, piuribus inferto iocis & fententiis, ^va-

riam ac diverfam tribuere notionem religion!

fibi ducunt, veriti ^, ne, fl id fieret, ftilus Scripturac, haut fine infigni vitio auctoris,pa-

rum deprehenderetur

uniformis;

illos

incidere

^nonnun-

quam oportet in explicationes,

vel coavtas admodum,

vel

a mente Scriptorum prorfus alienas. Ab hac fe opinio-

ne non multum abhorrere, indicavit HAMMONDLJS:

quam enim voci, xe/vav/«, quibusdam in locis compete-

re notionem, manifeftifiimum eft, eam omnibus quo- que ceteris aptandam efie putavit. Quum vero hoc haut

fieri queat, fine quadam Scriptum: contortione, in ani-

raum induximus, fingula, ^quas iftud pixeferunt vocabulum, Iocaad ^examen re/ocare, ut conftet, quam id ubi-

que

fignificationem commodäflime

admittere

poffit.

Quo

ergo felicius in hoc ftadio d^curramus, e re erit noftra,

in notionem inquirere verbiKoivooveivy cui noflrum faoc ^vo-

cabülum natales debet. Profanis Scriptoribus familiäreeft verbum illüd in fenfu neutrali, jun&um vei feeundo vel tertio cafui, & exponitur, participnre aliquam remy in com~

munionem vel pariem alicujus rei venire: loquendi enim ufui convenienter, dicimus 6c myméiv www, &

A HOf

(4)

c5?> S _ry ( C§i?3

W ) 2 V.

vxnvmsiv 7to\Gisy

Kiv$vvoiS)laborum,peYicnloritJ7iparticipem

^{effe. Ne-}

que ab iftanotioneabhorrentScriptores N, T. Paulusensm

dicit, Roro, XV: 27. rd sSvtj ixptmv^ruv reis 7ivevyotrtv.dis dvrcov, feil. r00v sv iequcrocÅvjy dy!oj v, gentes pnrticipes faSlß funt Jpiritualium bonorum, _quß prius contigevant Cbriflianis Hierofolymitana ecclefiß, & ¹ Timoth. V: 22. yvj rcivdvsi dycc^rlcus diAorqlcus, ne venias in focietatem aHorum pecca-

torum. Queis adfinia funt ejusdem Apoftoli verba Eph.

V: ir. y*l avynoivcoveire tols _{sqyois t}dis drdqrcois rä moms* ne participetis opera infrugijera tenebrarum: & ^cum geni-

tivo calu Ebr. II: _14. rd rrcudloc rszcivdvrjrs aocgvJs ui- yccros, pueri pnrticipes funt carnis Ef fanguinis. Prseterea

vero dicunt BUDAiUS ejusque auRocitate nixus STE- PHANUS, idem hoc verbum fenfu a£tivo ufurpari pro

participem facere, communicare, fed nullurn hujus fignifi-

cationis exemplum adferunt. Noflrum _ergo eft iftam

notionem uno vel altero exemplo ftabilire. LUCIA-

NUS a) dicit⁵ ccKoyoorocrcv sivcu r&s ysv V7req7tKursiv >[gj{ rgv-

(pccv é KoivwSvTciS) dv s%8at, Tois 7isvsGTs^ois, abfonum ejje illos, nempe divites, opibus abundare Ef luxu difflueve^nec

tamen quidquam eorurn, qua babent, ^cum pnnperibus com¬

municare- Et alio loco b~) tis yocq dv {p&cvtfaeis rd xotvoovBv- rt Hsy Movri ^{reo v} ygrqleov, quis inviderit Uli qui modicadat

Ef coimnwicat. Quomodo etiam Cronofolon apud LUCIA-

NUM c) dicit^,^nes 71k8g18s debere noivoovsiv reis _wsvriGt _toov

dyctSbov ^j pnrticipes facere panperes bonorum fuorum; Senfu eodem, fed forma nonnihil diverfa, dicit Paulu/s Gal.

VI. 6. o Kctrr!%8yevos roivoovslrco rd rccrrj%8vri sv 7tdriv dycc- Boisy qui inftruitur, communicet bona faa cum illo, _qui il-

luvt inßituit. Duplex ifte verbi aoivooveiv ufus dup'icem genuit notionem fubftantivi, mvuviu. Primo enim, &

fre-

a) ln s7t1^0Accis xgovtmis p. m, 640. b) ibid. p. 64p.

c) p. vi. d3j. s

(5)

SU

) 3

(

^w

frequentiffime quidem, habita ratione fignificationis verbi

neutralis _, uiurpatur ad defignandam communionem, [ocie-

tatcm: led imitatur etiam fignificatum verbi aålvum

& notac communicationem, beneficentiam, largitatem, ut re-

fpondeac vocabuiis, shsr^oovvh, lv7toiiocy ]j.8tu$oois. Hanc geminain notionem fequitur nunc ut ex Scriptis N. T.

paucis confirrnennusj ita quidem, ut ea primum perlu-

ftremus loca, in quibus rotvcovloc notionem communio*

ms & focietatis vindicandsm eile _putamus.

§. ii.

Confociationes omnes & cornmunitates Grascis vo«

cari xotvwviasj ignotum eOe putamus nemini, qui vel ^me-

diocrem collccavit _operam in iilorum perluilrandis mo- nimenüs. ÅRISTQTELFS non hoc nomine utitur tan«

tum, ubi de majoribus loquitur locietatibus, quas Res«

publicas vocamus, verum etiam ubi de minoribus, Con-

jugqli, Paterna, & Heriii fermo illi eft Sic _7rccrqos

viéis Kcivmlcc dicitur Societas patris cum filiis: ccv^bs 7r^oe yvvoily.cc koivoovioc, Societas Viri ^{cum uxore:} & $80-710^t⁸ _7rgos

$8Å8s Kotvoovicc, focictas heriIis d). Quin etiam notvooviccv efle inter quoscunque alios, qui, quacunque ex caufla, confociantur, dicit idem Philolophus: nam r#<r av/u7TÅéov-

rccs & T8s uvorT^ccTtooTccc, qui ^una navigant, unaque militant,

conftituere inquit <?) quamdam koivocvIocv. Eodem prorfus fenfu dicit Paulus Ga'. II: 9. 'lotKooßoc yg] KvjCpccs ygj luocvvvjs, ^et öcv.8vtss crruA01 elvoct,

$-^tccc

s$ookocv ego) ^hg] ßaq-

vctßcc rotvcovlocs 1bi enim uotvwlcc dicitur focietas in Apo- ftoheo munere obeundo, ut indicetur, eminentiores il-

los Apoftolos, _quum audiviffent, quas Paulo impertita

eflet gratia a Deo, dextram ipfi porrexifTe, ad indican-

dam arebusque conftringendam illam focietatem, quam fibi cum illo intercedere deprehendiffent, ut, quemad-

A 2 mö-

d) Nicoin. L, Vlll: c. 12. e) Ibid. c, II.

(6)

w ) ⁴ ( fl

modum hacxenus , ita in poflerum fociatl parte laboris

fun&uri eflent. Ut vero acidito genitivo catu Latini di-

cere fueverunt: Jocietas periculi, laboris, fce/eris, pratnii,

ita etiam Grxcis Tunt id genus loquendi rationes perfa-

miliares. Quum Paulus Corinthiornm celebrat felicita-

tem_, quod vocati effent hs ^koivmvioov ris 'b;o& X^ta-ris iCor.

1:9.ddignatur ar^iflima illa fidelium cum Chrifloconjun-

&io & focietas, qua in unum coaliti _corpus fiunt evy

xhrifovo/jict XfivT8 Rom. VIII: 17. omniumque ejus bono¬

rum participes. Cujus araplitudinem fenfüs ^non adfecu*

tus videtur HAMMONDUSj exponit enim xavwlccv X$i*

arv per lileralitatem Cbrifti, quas fele exferat profunden-

do in fideles rov dve^rxylocerov 7rkisrov ccvris Eph. III: g. im- pervefligabiles divitias fuas, quidquid humano generi peperit fpirirualium beneficiorurn. Neque quidem ^nos

negamus, xotvoovlocv illam inferre talium fruitiönem bono¬

rum, fed, amplioribus tarnen ejus notioni adfignatis rer- minis, eam exiftimamus pr^cipue referri debere ad iflam fidelium cum Chriflo confociationem, ex qua bonorum

horumce communicatio & fruitio fluit. De hac fide¬

lium cum Chriflo communione loquitur Johannes 1 Epiff.

It _3. _c eoogocKUfjiev xgq oixrjKoocfAev oc7rotyyskkofjt,sv vf/tv, ;va ngt]

C/asis xotvoovloov ix^re vy-dv, quod vidimus nempe ver¬

bünd in ^carne manifeflatum, D5 quod audivimus, id ^vo¬

lts adnuntiamus, ut vos ccéatis comrmmioncm nobiscum,

nempe cum Patre & filio ejus, ut verbis fequenti-

bus indicatur: Ka; _y\ xotvoovioo r\ q/uerégoc, fc. lar;, psrd rS

Ttur^os xyq /Jterd r§ vtis dvrS 'IrjoS X^arS. Qua: vero res

impediat hane xotvuvlotv, & quales efTe debeant, qui de

ea glorian queant, docet v. 6. & 7. Si, inquit, dixeri-

mus nos habere xotvooviocv per duris, fc. X^orS, &: nihilo-

minus in tenebris ambulaverimus, menfirour: at con¬

tra, fi lucem fe*flemur, e%ofuev v>otvmlotv [asr a'AAjfAav, fu-

mus in mutua communione, nempe cum Chrifto, Ne¬

que.

(7)

II )

5

( ©

qne aliter eile explicandum putamus konwIw Ttvevparos

Philip. H: i. &, qua? in folemni Eniftolarum claufula ^rr,

yjxQiTi 'it]cr8 XqicrTK K9H vi? ctyctT.v] rS ©eS jun£ta celebra*

tur5 Koivooviocv T8 ccylis7rvsi)[*ioiTo£,J conf. 2 Cor, XIII: 13,Quin

vero etiam >7 noimvlct rS>v 7rot^poorm re X^crre Philip. IIii-

10. fit communio pafTvonurn Chrifti, neminem dubitare confido.

§. III.

In expofidone verborum Pauli 1 Cor. X: t6. ro 7fo-

rrjgiov ^TYis zvKoylctc, ^o ivÅoygpev, ny) Kotvama rS c&tpotros rS ygtcrrS hnj rov cl^rov, ev kåm/asv^,éy) ^koivcovioc ^rS &dparos

rs X^crre hn; non fatis adcurate mihi ilii verfari viden-

tur, qui xctvoüvic&v illam exponunt per arSiflimam conjun- dionem, quae externis dementis cum corpore & fangui-

iie Chrifii intercedit; Profe£lo ^enim ^ex fcopo & con- textu hujus orationis lucolenter patet, ioqui Apoftolum

de illa «V? imaei,- ^ut CHRYSOSTOMUS

f) & THEÖ-

PHYLACTUS g) loquuntur, ardiiflima unione & focie-

tate cum Chrifto,qu& per panis & vini psroyvjv coit, ita ut fideles fiant ev o-wju«, ut Paulus loquitur v. 17. In eo enim verfatur _opera Apoftoli, ut ab idololatria abfierreat Co*

rinthios, argumento depromto exintimis, _quas ipfis7ut-

pote (pfovlfMts» ignota efle ^non poterant, chriftianorum Ethnicoruroque myfteriorum penetralibus. Eft autemhxc

vis argumentationis: omnis rerum facrarum participatio importat quamdam mimvIhcv, ^non inter ipfos tantum qui

illas partieipant, led vel ortecipue cum Deo vel idolo.

Qui facratum _panem & calicem partieipant, perveniunt

ad aräiffimam tcoimvlow r& aooparos xcy rS cttpccros ygivrs*

Qui idolis facrificant, _atque ideo ex carnibus, ipfis facra-

tis?> vefcuntur,

_bibuntque ex facro Icypho, transeunt * ex ipforum opinione, in focietatem cum Da?monibus:

quod f) Horn, 24. in Ep. ad Cort g) in C, X, ¹ Ep.adCor,.

(8)

«sep ) ° \

qnod multis ex gentilium Philofbphorum fcriptis exci-

tatis ceftimon-is probavic G OTT FRI DUS OLEA- RIUS b) & Paulus infuper haut obfcure indicac v. 20.

& S"?A#, inquiC, vfj.ccs, Ic. ryj

edwkokccrgéscc

^ ^tm éaSleiv ^to ei^ookcSvrov, kcivoovås yeveaSoci roov åc&iptovlocv, ^{1. e,} ^non volo

ut vos, facrificando nempe Dtemonibus, iplorumque fa-

eras epulas parricipando ^, fiatis Damonum focii ^, vel Kotw- vlctv cum illis contrahads. Porro vero fundamentum alicujus KQiVQvlccs latere in participatjone rerum facratanira probat Apoftolus ex juribus (acrorum Hebra?orurn; ßhk-

ttstc, inquit v. 18 rov lagcctjk kcctcc acc^kcc. éy) ^ci eaSlw-

tss tds svalas xctv.oovo) rs SvotccaTvjgla etat'9 quafi dicat: qui- cunque ad facrificra comedenda admittuntur, propiori

accelFu non exclufi veniunt ad altarts omniumque Sa-

crorum communionem, quse cum altari xotvavlcc patefacit

acceftum ad zcivwlocv cum eo, cui altare eft dicatum.

Quum ergo, argumentafur Paulus, qui vefcuntur lacro

pane, qui idem eft corpus Chrifti, ar£11(11mam contra- hant cum Chrifto comnunionem, ita uf hant sv coofjct, non debetis _, (i drtoatccalcts crimen effugere velitis, dae-

monibus facrificando atque iilorum epulis vefcendo, in

illorum tranfire (ocietafem: quia iftae nctvoovlcu ra x^iors yfj toov ^cufjovtmv, ^non bene conveniunc, nec in una (ede

morari poftunt. De cetero obfervandum hoc loco eft, Apoftolum uti loquendi ratione, quae non abfimilis eft illi, qua; occurrit Rom. 1: 16. & 1 Cor. I: 18. ubi evange¬

lium vocatur åvvccfuis ©?å, quod Deus utitur evangeho-

tanquam efficaciffimo inftrumento ad falutem hominibus conferendam. Haut, inquam, abfimili ratione dicif, pöculum benediftum h. ^e. vinuro facratum & panem effe Koivxvlocv t8 atofJOCTQS h&f t8 (xtfjoctcs x(pat8, quod

per b ) in Difp. de tcotvoovlcc cum Chrißo Sf D&momhis qu&

inferta eß HASJLl Sf 1KENII Tbefauro.

(9)

)

7

( H

per jUfro%jjv rS civ8 h&{ t8 d$r8 rife ivkoylas pervenitur

ad Koivaivlccv, vel> ut Patres Gracci loquuntur, evmiv cum Chrifto.

§. IV.

In Epillola ad Phiiemonem, v. 6. laudat Paulus e-

jus xoivoovtav Triersoos' ^ottcos, inquit, q y.oivoovla rys 77'iorecos

cT8 évepyvjs yévyjroti ^sv STTiyvcfcrei 77avres dya&8 r8 tv vfjuv, eis

Xgierov 'b-jasv. Prius vero, quam quid koivoovIcc 7r'torsons heic ftt, explanemus, obfervafle juvabit, Latinum Metapbra- ßem ^vel legilTe, vei legendüm putaviße évxgyqs, ^non ^ev~

egyrjs, quod Grseca exemplaria ferme omnia habent, red- dit enim: ut communicatio fidei tucc evidens fint. Quam

levftionem fecutus CALMETUS ita ha?c verba transfert:

de quelle forte la fiberalité, qui nait de votre foit, eclate aux

yeux de tout le mond<z fe faifant connoitre par tant de han¬

nes oeuvres, qui fe fratiquent dans votre maijon pour F a-

mour de ffejus Cbrifl. Quum vero Vulgatus etiam i Cor.

XVI: _9. Hebr. IV: 12. ubi idem occurrit Grascum voca-

bulum, habeat, evidens\ quibus ^tarnen in locis, utique pofleriori, ifta explicatio non facile tolerari poteft, neque heic in ejus verfione multum efle videtur momenti ad convellendam _Ieäionem manuferiptorum Codd. auåori-

tate firmatam. Itaque,non repudiata recepta le&ione, di- fpiciamuSj quid aoivoovla rclorsoos fit, & quo illa fenlu di»

catur evegyfjs ev iTTiyvooosi 77avres uya&8. THEOPHYLA- CTUS ita 7ra%a(p(>d£et Pauli verba! gratias ago Deo pro caritate tua, hoc etiam obfeerans, ut fides tun, quam com-

mumm babes nobiscum, efficax fit£f operativa, ac veluti vi-

vens, adeo ut cognojcas omne bonum opus, h. e. ames

peragas, Sed _neque abhorret ab altera illa expiicatione,

qua Kcivcovla redditur fibern litas: vel_> inquit, xoivoovlav 77 v rreojs vocat

eleetnofynam, ut qu& ex mnlta fide veniat. Ait

ergo: mentionem tui facio in precibus meis, orans, ut com- municativa

liberalisque

tun mens nunquam teffet^ fed omne

potius

(10)

II

) 8

C II

potius bomtm, quod in vobis eft^h.e. quod tibi näefi, effun-

das in cgentes. Hanc verba haec expucandi viam ingres-

fi poft THF.OPHYLACTUM lune recentiorum interpre-

tum haue pauci. Neque quidem nos negandum efte au- tumamus, Koivoovfav vrlareus comraode pofie defignare be-

neficenciarn ex puro fidei fönte emanantem; (ed fic ta¬

rnen dubico an ifli notioni fach _apte confentiant, _quae fequuncur, verba. Ueique TbsophylaBea illa verba hec exponendi ratio haut (e multis forte piobavent. Ica ^e-

nim iiie: _precor, ut liberaiis mens tua fit bs^yns, h. e.

nunquam cefifet, fed fit iv i7fiyvdaei rruvros dyuSx rS b v/Siv, h. e. effundas in egentes quod boni in te eil. Me¬

lius certe, in ceterh THEQPHYLACTUM fecutus, BE¬

ZA rationes fubducit: expenit enim verba Ifta perinde

quafi feriptum eilet: c7rxs rj xoivoovioc 7ilareus ^o-a iqyco&ircu s7rlyvao(rtv vel (pocvéqooaiv 7ruvros ocyu&ti ris b v/ju:b, h. e. ut

tua3 opis indigis impenla liberalitas manifeftet bonum quod in vobis eft, omnesque adeo agnofcant & ex

periantur, quam divites fitis in Chrifto, nerope fide &

caritate & omni beneficenth. Fnimvero fi itoivwleo yrfceae eft liberaiicas erga egenos, & ro ccyoc&cv ro b (piÅri/tovtnon

fidem tantum in corde refidentera defignat, fed ejusquo- que fruetus, bona opera, confequi videtur, ut Paulus di-

cat, benefieentiam manifeftare le ipfam. Nifi dicere ma- lueris xoivanlctv 71'iarsoos referri ad benevolentiae prseftatio-

nem, & ro dyaSov ro b (piXy/xovt ad internum mentis ad- feåum aliisque benefaciendi propenfam voluntatem. Ut

vero non admodum inepte dici pofte videatur, impen*

fam liberalitatem prodere interoam caritatem, ^&, quod inde nafcitur, juvandi ftudium; melius tamen,noftra qui¬

dem fententia, & fibimet ipfis ^& contextui confentient verba hascce, fi Koimviot nlorsods _exponatur de fide, ^quam

Philemon cum Paulo communem habuerif. Primo enim

exiftimamus, ro, hs Xparov in fine commatis, ^re-

(11)

«ss3 ) y v w

ferri debere ad vxwavlccv 7fforsas (ottms ^rt mvowict rv\s Tri¬

er sas c8 hsXgtcrrov )\ neque deinde necefle duciraus,

ut nonnullis videtur, ad fupplendam fentenciam, addere

verbum eV^uc« ( sv%ofAcu o7ras v\ Koivavloc k. t. Å.) quum non invito lingu® ufu dici poflit, voculam %7sas heic «que

ac Matth. XXIII. _35. defignare eventum, quomodo ^co-

gnatum vocabulum, ^w*, frequentiffime ufurpari conftat.

Ut perinde fit, ac Ii Paulus fcripfiftet: ^ärrs rr,v rrforiv,tjv

Koivrjv s%sis q[mv, 7svkafooct tvsgy&f/.åvyjv (conf. Gal. Vi 6.) nctf

(pocvsqcv 7toiY\<rcci ^ro dyocfoov ^ro iv vfxTv. Sic ergo evadit a-

ptiftimus cum antecedentibus nexus & fenlus borum ver¬

borum, _quem hoc ferme modo latins exprefleris: tui in precibus meis femper raemor, gratias ago Deo meo,

quod audiam te vera fide ample&i Dominum Jefum o-

mnesque fan&os profequi ^arnore, adeo ut fides, quam nooiscum communem habes, (it efficax, & (ic aliis co-

gnofcendum exhibeat bonum, quod in te refidet. Nihil

certe ifta explicatio habet coacti, nihil, quod vel verbo¬

rum ufui, vel contextui adverfetur. Sed (ic _tamen,fpe-

ciminis loco, aliam indicabo viam, _qua ad fen(um non naulto ineptiorera eafur, quam tamen nemini obtrufam volo. Scilicet _ro, dyuSS, efle poteft genitivus, non ob«

jefti cognofcendi, fed fubje£li, quod cognofcat, quomo¬

do idem genitivus, dyxfos,ufurpatur Rom. V: 7. Quod

fl hoc admittatur, hunc efte fenfum dixeris : audio te amore_fed profequi (an&os, ita ut fides tua non mortuafit, viva, & ab omnibus, qui inter ^vos funt, bonis &

cordatis agnofcatur. Neque vero eft quod urgeas, per koi- vwvloov rris7rforsas _{ra ,} _non

pofte

Paulum intelligere fidem,

quam Philemon cum iplo communem habuiflefi, _quum

tunc (cribere debuiftet: rjko tv avicc ttjs 71forsas\jos Vel ^ypav.

Obfervandum _enim eft, pronomina ifta, quae fubjiciun-

tur duobus

fubftantivis,

quorum akerum collocatur in genitivo cafu, aeque commode referri pofle ad antece-

B dens

(12)

il )

io

®

c

dens ac ad confequens. Sic loquuntnr Hehrad *TDn V}£i^

PI LIX: ii. Deus benignitatis mea i. ^e. Deus ^meus be-

nigniffimmus. *in3 Pf.XV: i.in montefanttitatis tux, j. e. in monte tuo fancto i). Eadem ferme ratione dicit heic Paulus, 7] JCOlVOOVtOC TY\S 7IMTT£CtiS <78y pCO, V]KClVQOvJcC <18 TYj£'

Ttlarews, tua communio fidei, h. e. fides tua, quam communem habcs, mecutin.

V-

.

Ån vero porro in verbis Pauli 2 Cor. Vllf: 4. &eofjie~

vot iifjtoov rrjv koivoovIccv rtjs b'ic*Y.ovlcts rJfc hs rjes ciylns

M^ac&cti

Yiy-asy ad notionem, quam ha&enus ftabiiivimus, referri poiTit Kcivoovlcc, ambigitur». Ut ergo quid hac de re exi*

ftimandum fit conftet, e re erit enodare notionem vo- eis Siukovla, quae in noftro hoc loco jungitur vocabulo, ftoivwlot.. Tav. hccKomv. officium, apud profanas gentes fu-

ifle inter convivas diftribuere ciburn, indicat LUCIA- NUS in Cronofolone k), ubi inter vbfxssavfjL7ionv8s■„hsec ad-

fertur: bi åiccxovoi Ttqbs %dqiv

ptfj&v) /urjbev,

i. e. viinifiri nemini pra altero faveant, ita ut uni dent majorem lautio-

remve portionera, quam alteri, uti lex ifta convivalis exponitur in fequentibus.. Hinc paflim ab ATHENjEO

vocantur pueri, qui pra*fto erant in conviviis, & carnes vel pocula diflribuebant, X8$ei öiocKcvépevci. Qui vero in ifthoc verfabantur minifterio proprie dici poflunt <J/axo-

mv rqot7re£cu£, ^quae ffivis lenfu non admodum diverfo ^u«

lurpata occurrit Act. VI: 2. ad defignandam difpenlatio-

nem eorum, quae ad victum egenorum in ecclefia Apo-

ftolica neceftaria erant: quemadmodum ipfa illarum rerum adminiftratio dicitur j/attcw», & qni illa fungeban-

lur, Åic&xovoi dicti fun(. Ut ergo ifta vocabula generatim referuntur ad notsndam curationem,qua: pauperum fub-

le?

i)Conj. Gatak. de Stilo ALT.C. ij & Forfl. de belraifm

N,. T. c. ß. k) p. ni. 639.

(13)

\ tt f ef®»

«&P J 1 A V

levandis neceflitatibus adhibira eft; ita modo ad hanc,

modo ad iilam fpecialem ifVis profpiciendi rationem re«

ftringitur illorum ngtio. Primo enim, qui ex fuis elar- gicur faculcatibus dicitur Aaxovriv. Hoc fenfu jubet Pe-

.trus i Fp. IV. ^io. exo&GTov, kc&Soos eÄccße _%MqiGfxot, hs ^eccv-

rus ct'jro ft)ccy.ovs7v, quod quisque muneris a Deo ucceperit, id minißrando expendere incommunem ufum, coni\ tbr. VI:io.

Hinc ip'a bonorum erogaoo in egenoum commoda vo*

Catur SiotKovicc, ut i Cor. IX. i. sre^i ty\s åixxovlccs rrjs hs

tts ccylss TtS^icccv /uct iar) ro ygccCpeiv vju7v, quod attinet ad coüationem pecunia in paiiperum Cbrißianorum u(um, non eft quod multa fcribetm. Et _quum in fequenribus hujus capi¬

tis verficubs verleturApoftolus in dilaudanda Corinthio-

rum beneficentia _erga Hierofolycnitanam_Ecclefiam, _uber- rimoque etiam ad ipfos inde redundaturo friictu com-

mendando, non inepte expofueris v. 13. celebratam db-

xipyjv rrjs hotKcv'as, de experimento bentfieentice Corin- thiorum, qu® larga fe ftipis collatione exleruiffer. Quae

vero verfu raejusdem capitis memoratur, (hcmcvlurrjs Aet*

ru^ylccs-, ea referri poreft vel ad ipfam pecunias collatio-

nem, vel ad ejus difhibutionem inter pauperes, quaeeft fecunda notio vocabulorum, $iocKove7v & hotv.ovlce. Utcun- que vero hoc fuerit, certum tarnen eft,aliisin locis d/ee- Kovlccv hoc pofteriori fenfu ufurpari ad indicandum mini- fterium impeofum difpenfandis Sc diftribuendis eleemo-

fynis. Ubi enim Lucas Act. XI: _29. dicit Antiochenos,

conftituifie hs hccKovIcw 7rsfj$ctt ro7s h rrj'J

d$eK(pc7s, noiValius eile potefl fenfus, quam illos'ftatuis-

fe pro ratione facultaturn mittere pecuniam, _quae inter Judaeos chriltianam fidem amnlexos diflribueretur. Quin

edam _quum Paulus Rom. XV: _31. precatur, ut y\ hotito-

vioc ocvtü_, 7} eis

,

iv7igoa$sKTos

^yevyjrcci tc7s ctylois.

praecipue eum refpexifle exiflimavero ad miniflerium _, collectam in Macedonia & Achaea ftipem Hierofolymam

B 2

per

(14)

•

) 12

(

Ü

perferendi & diftribuendi. Id enim ab ipfo obeundum

f« ifte rnunus indicat ipfe v. 25. nunc, inquir, proficifcor Hierofolymam,

ho&Kcvuv

rots riylofs, ut miniftrena fan&is perferendo ^nempe & diftribuendo ryv zavmlctv rrjv eis

rås 7rroo%és ^z. ^r. K ut dicit verfu (equ. Quum ergo Sc

hinc & ex 2 Cor. VIII: conficiatur, curam in Judsea

dijjf

penfandi fymbolas in M^cedonia & Achaea collatas de- mandatam, inter alios, fuifte Paulo, facile adfequimur, quid fit zowwlcc rys

hoczovlces.

Quamvis enim fumto vo-

cabulo, KciMvlcc, pro liberalitate, zoivoovlco ttiocxovloc-s efie pos- fit idem, ^ac kommhoc

hctzovnjjikvy,

miniftrafa liberalitas: quomodo Cap. VIII: v. 19, nominatur %cc^is hcczovsfjihy5c v.

20.

ocfyorys

oicczov8fJiévri, pro larga ftipe Pauli minifterio e-

jusque fub aufpicio coa&a; quum tarnen yjxqis Sc ^xoivoo*

vice heic conjungantur, malim quidem ego explicare %a-

ftv per collatam a Macedonibus fymbolam ^, & zotvrnictv

ctuKovlcts per communionem vel focietatem difpenfationis ejusdem inter pauperes, ut fenfus fit: rogaverunt me,

ut fufeiperem ego quod in pauperum Hierofolymitano-

rum lubfidium contulerunt, & cum ceteris ab illis dele- öis coirem focietatem laboris Hierofolymam id perfe¬

rendi & diftribuendi.

§. VI.

Priroos Chriftianos hoc ornat Lucas A&. II: 42. e-

logio, quod fuerint 7t^oczot^rs^åvrss rr\ ftiScvxfi r^v o&7rocrrc- Åoov,}{gj\ TyKoivoovlct ngtj ry zÅcccei rs oégrs KgOf roCis 7;qcrrzvyjzis,

^In quorum

explicatiohe

verborum diftentiunt interpre- f/s. Quidara enim ea explicant per figurjftm diftam h

i

Stoc Jucw, quafi xofvoovloc x&j zhcüns forer,

pro ^zotvowtoe zÅoi-

1

cscüs, Neque quidem habet ifta explicatio quidquam ^, quod vel Sacris Scriptoribus folemni loquendi modo, Vel veritati adverfetur, _quum conftet, primos Chriftia¬

nos, & preces & facram coenam una, h. e. in communi ccetu,celebrafte, atque adeo viguifte inter illos quamdara

KOf-

(15)

8

) ¹³

(

KoivGovluv precandi, & panem frangendi. Sed fic tarnen^

quum feorfum fpe&ata verba haec, fenfum fundanc non minus commodum, & a plerisque imerpretibus rj Kotvoå- yla disjungatur ^a fequentibus, difpiciamus oportet, quid

ea hoc in loco fignifteetur. Sunt non pauci, qui hane primorum Chriflianorum ttotvowlwv, referant ad illorum confociationero, qua fidei ^ac religionis vinculo conjun-

£t\ féparatam

conftituerint

focietatem, & quafi rempu- blicam certis teroperatam legibus ac inftitutis. Verum

licet & hoc verum fit, & Graecis frequentata notio vo- cabuli hujus iftam non refpuat explicationem, quum ta¬

rnen Lucas heic videatur docere, quibus fe virtutibus

commendaverint illi, qui Chriftianam coierant focieta¬

tem, exiftimavero potius laudatam heic Kotvoovlav refpice-

re ad Cbriftianas caritatis officia, _qua? facultatum com- municatione fe exferuerant. Adeo ut verba hascce non

inepte explicari pofle videantur ex iilis, qua? in fequen¬

eibus hujus capitis verficulis memorantur,ubi primi Chri-

ftiani habuifie dicuntur a?ravra noivd v. 44. non quafi in-

ter illos viguifTet perfefia bonorum communio, quse o-

mnem excludit proprietatem, fed fenfu potius, quem verba indicant fequentia, quod nenope qui in re erant

lantiori, bona fua vendiderint, & conflatum inde pre- tium dillribuerint inter illos, qui alienae opis indigi e*

ranr. Quo ferme modo ARISTOTELES /) exponit vul-

gi ore tritum illud: doeh(pois iralgofs ndvra %oivd: in-

dicari _enim dicit, neminem fratrum & fodalium quid-

quam ita fibl proprium putare, ut non libenter id con- ferat ad focios, _quoties _opus fuerit, fublevandos, Sic

etiam heic dicuntur primi Chrifliani perfeveravifle ev rij y.ctvoovlcc, in bonorum communione, ita quidem, ut quocf quisque habebat impertiretur aliis. Sed ^utcunque haec

B 3 exi-

l) Nicom, L. VIII: c. 11»

(16)

^Ss 'S₎ T A_1T* f_'

«exiftimata _erunt, cereum ramen eft, aliis in loris, hane

notionem tribuendam omnino efle tr\ koivocvIm: ut quum Paulus dicit Rom. XV: 26. sv^okyjtuv MW/teåovlct y&j Ar/jxtoo

Konoovloiv rtvoc 7Z0iYjcr<x(rScc{ hs rås 7rron^ås^y indicacur Mace-

doniam & Aebceam incolentes Chnlhanos contulillé fti- pera, ad levandam Hierololymitaoorum egertatem. Ec

quum Ebr. XII': 16. ewtclx & koivöovIm conjunguntur, nul-

lum eft dubium, quin poiterius (it priori focSvvoty.ov, nifi

SEB. SCHMIDiUM m) fecutus, dicere veiis bina ifta

vocabula diftiogui ^ut genus & fpeciem; ut quum ev-

ytöitx, fit generation beneficenria, refiringatur yotvoov'cc ad defignandara communLationern cum fratribus in Chri- flo. Verum utique eft, in leriptis Paulinis hane bene- ficentiae fpeciem koivmIks nomine notari confueviffe.

§ VII.

In ipfo Eoiftola? ad Phiiippenfes limine meminitPau¬

lus _7regirrjs ^twv (piÅi7r7rY](rl<x>v xcivoovlocs hs ^re _evotyyeXm. Ubi magni nominis interpretes haut pauci, exponunt ko tv ta-

vlotv _per participarionem: quafi Apofiolus indicaret gra¬

das le agere quod Phiiippenfes venifient in communio-

nem Evangelii & fidei. Et licet eorum fententia haut fe contemnendis argumentts tueri poiTe videatur, in eo¬

rum tamen tranfire cafira nos quidem haut pigebit, qui

de_fumcommunicacione & fubfidio, _quo Evangelii progres- juverant Phiiippenfes, vocabuium hocce exponunt.

To avvccvTihctyßofveaSoii, inquic CHRYSTOMUS n) ^koivoo- vlcc icrh hs ^ro 'Evotyyihiov; i. e. fnbfidium ferie, hoc eft com- mnnicatio in Evangelium. _Qua? vero ad hane ampleden- dam fententiam nos permoveant, paucis indicabimus.

Philippenles quum alias fsepe fublevaverant Paulum _ege- nosque Chriftianos facultalibus fuis c. IV: ^v. _15. 16. tum

vero Romarn ad eum miferant Epaphroditum cum pe-

cu-

m) comment% in b. I, n) Horn, l in Epifi,ad Philipp•

(17)

cSSa 'S TP { s£%|

o&p / 1J V «BS5

cunia , quam in ejus levationem egeftatis contuleranc

c„. IV: v. 18. Iftum ^roov (ptht7F7rri<rloov u^crroKov x&j Aet»

r&gyov rtf? %^stcis ccvtü remifit nunc Paulus C. II: v. 2y.

ad perferendas liteeras hafce. Fuit ergo ratio, cur in i*

pfo illarum limine _gratum Tibi efle eorum Evangelii progreflui pro viribus confulendi ftudium teftificaretur.

Et quidem huc eum fpe&are, haut improbabile reddunt fequentia, Quum enim v. 5. & 6. dixiflet, gratias fe

Deo agere bu rv\ koivwIcc hs ^ro 'EvayyéÅtov & confidere

fe , futurum efle ^, ut Deus, qui iltarn ipfls largitus eflet virtutem, eam porro perficere pergeret, dicit v. 7. hoc a?quius efle ut talia de illis fentiret, quod ne in

vinculis quidem ejus deferuiflent eum,fed eflent _ovyxo<- yccvo) dura rtjs1 %dqtros. Ubi %ccqtv non interpretamur gra- dam fidei & Evangelii, (ed aöfliåionem. T/ irrt r&ro;

inquit CHRYSOSTOMUS ^, tj %d^is tS ATrocrcAe fjv ro

$ecrpetcrScu,

^ro eAccvveaScci, ro fjivgicc 7tda%eiv betvd, i. ^e. Quid hoc efil Apoftoli _gratia erat, vinciri, jaSiari, fexcentas ferre acerbitates. Grad# autem loco, habuifle Apofto-

lum incurfantes in (e undique adfltöiones, quum alias

in fuis Epiflolis teflatur, tum vero prascipue in hujus Fpiftol# C. I: v. 29. Adeo ut Philippenfes fuifle dican-

tur avyxotvavo) dura ^rrjs- yjdqtros, quod fuerint auyxctvavq-

o-ctvrez dura _rv\ 3-A/\J/f/ C. IV:v. 14. Idquod de Philippen!!-

bus prasdicatur, ^non ^tantum quod malevolotum infefta- tionibus & calamitatibus, _#que _ac Paulus, expofiti eflent,

verum etiam quod curam ejus gefliflenr, roiflis ad illum

vite fubfidiis: b yd? ^y inquit THEOPHYLACTUS , rS

XC6Å0V n

\J.eroirX£t?idcy.bop

auve?yoov

Kgd

ßoij&oov Ttcicri r?biiots

fxs(>tärvis oivrS tö e?ya ybereu, i. e. qui

l>o?2i

quidquam at-

tentünti auxihatur omnibasqae modis fuccurrit, partieeps ei fit

qperis.

Sic ergo pulcerrime conlpirant primi hujus capitis verflculi ad declarandam laudandamque Philip- penflum liberalitatem,. Gratias, inquit, ago Deo, quod

toto

(18)

rflt 1_J iß₁₀ ( «St»

\

toto "hacienus animo cogitaverids de Evangelii _progres-

fu , pro veitra virili, juvando, & in pofrerum id vos etiam faäuros efle hoc majori jure confido , quod ne mei quidem abfentis, & in carcere decenti, curam depo- fueritis, led me veltris facultadbus fublevando, in com-

munionem adfliåionum mearum veneritis. Praeterea,

fi Kwooviccv us ro 'Et>ctyyéXiov interpreteris communionem fidei, emergit hic lenfus: _gracias ago Deo, quod partici-

pes litis Evangelii, ex quo primum die ejus participes fa-

&i eflis, ad hoc usque tetnpus. Quod tolerari quidem pos- le videtur, Ii Paulum dicamus laudare Philippenfes, quod

a primo die, quo fidem fulceperant, indeflexo curla in ea perfeveravillent: fcd fic tarnen multo eum con-

cinnius locutum fuiUe fatearis oportet, fi ty\v ^ooryjv «- fccv referre placuerit ad primum praedicati inter eos E- vangelii tempus, & rrjv 'kcivoqvimv defignare dicas lufce*

ptae fidei fruftumj nempe ad juvandum Evangelii pro«

grefium impenlas facultates. Sic enim fit lenfus admodum concinnus: ex quo fidem fulcepiftis, non praeter- miliftis ^vos exhibere beneficos Evangelii cauffa: id quod

conlentic illis, quae Apoftolus dicit C. IV: v. 15. Nec

dcnique abs re fuerit oblervare, kwwvIccv ubi commu¬

nionem defignat, ferme lemper Tibi genitivum cafum jun&um habere: ut koivwioo trcc&yifxcctoov, _Philipp. _III: 10.

Kdvciovtcc '17JT8 XqKrTis, i Cor. I: 9. Kotvoov'icc 7rlvreoos Phiiem.

v. 6, adeo ut fi de communione Evangelii fermo heic

Paulo fuifiet, Icripturus fuille videatur,tcoa/avia tS'Evcty vfA/ö, non éis ro "Evc&yyéhiov. Non equidem ignoro, quibus altera illa explicandi ratio magis adridet, ut, quod

adverfus illam ab inlolentiori loquendi forma depromi pofle

vident,

argumentum removeant, dicere eile heic

enallagen praepofitionum , hs pro lv, neque ineptius dici, Kctvavtc&v eis To ^EvccyyeXiov, quam v7roTccytiv tyjs _ofxoXo- yiocs us ro 'EvccyyéXiov 2 Cor. IX: ij» Verum, _praeter-

quam,

(19)

&!fa N *—i f SO*

J 1 / \

quam, quod ad ejusmodi haXKayccs non temere con«

fugiendum eft, ubi alia luppetit elabendi via, _age di- fpidamus, an pofteriora ha?c Pauli verba ita explicari queant, ut adpareat efie illa prioribus iftis tfafaAAjjA«, etiamfi rctineatur horum fenfus, _{quem nos} ha&enus fta-

bilitum ivimus. Exiftimamus autem primo omnium ro, hs tc 'Evayyéhtw, non pendere ^a priori voce, iheoruyvi;

led a pofteriori, Tvjs ofxoKoylus, Quid ergo eft ofxoÅoyloo

us to

ÉvotyysXiov

* nihil, noftra quidem fententia, aliud,, nifi xoivoovlct us to 'EvayysKlov. Scilicet LXX. interpretes

reddunt Hebrarum _HSIJ modo _per éx8(ricv, modo _per cfJioÅoylc&v. Deut.. XII: 6. habet Hebraea veritas ÖDttariV

DD*rO"Ul "DSYfcy nqw, quns verba

LXX

reddunt:

X&f o'<rere ixs7 reo cKexavTCKsy.ci.Tci v uta v xg,f reo sy.éaioc v/xZv,

uti verba leguntur in editione JOH. ER. GRABII. Sed

REINECCIUS, qui in fua editione Bibliorum Quadrilin- guium, Grab'tanam editionem fecutus eft, obfervat in Va-

ticano Cod. & Manufcriptis pluribus addita efte verba hsec-

ce: n&j rus ofxoKoylccs v[/.Zv, quos fecuti deinceps, au&oc

editionis Bafilienfis, ^quas prodiita a. 1545. Heredes ^WE- CHELII, MILLIUS aliique, in texturn receperunt u-

trumque vocabulum: ita enim verba ha?c ibi adbrnata1

comparent: x&j ^ciaeTt ixs7 r» cKcxccvTco/uaToc v(j.oovy td

tx&aicc vfj.oov, H&j reis ofxoÅcylocs v/uav, Unde fufpicari licet prius vocabulum,ütpote notius, adfcriptum fuifle in mar-

gine vetufti cujusdam Codicis, ad declaranduro quid in

textu comparens vox, d/ucAoy/«, fignificaret, atque hinc

fa<ftum efte, ut & illud ab exferiptore quodam in textutn fit illatum. _Ceterum vero Ezechielis verba Cap. XLVI:

V. 12. renj wtfifan {"IWJP' *3^> ita reddunt iidem interpre¬

tes: eccv os 7rcir\<T7\ o ooCpnyéf^evos c/jicXcylciv. Defignabat ergo cfAoXoyloi in Lingua Alexandrina, idero ac Hebr.

HDli,

donum Jpontaneum. Quam notionem fi verbis Pauli tribuere velis, erit _v?roruyrj rys o^cKoylus its to'Evctyyehtcv^

C fab*