r
f,
DIS PUTATIO M EDI C A
D E
Nobiliilla
^uxflione_^',
Ån contraria contrarijs vel fimilia
(imiiibus
enrentur/J^hianLi
AfFulgente Divinå gratiå,
Cum
cörjenfu
venerand* Facuftatés Medic*,
inRegia
Sveonum Academia llbjal.
~ SUB PRISIDIO
Vivi
claypsßmi 6F) experientüßmi,
M. ] O H A N N I S gwncf/
In
praenominata Åcademia Ånatomices &:
Botanicesl'rofeflbrisPubL' ac Ordinarij,pr«ceptoris,fautoris ac promotoris jugiter colendi :
Publice de-fendendam exhibet
ION AS PETRl ANGERMANNUS,
S. R. M+ Stip.cxClafle StudioforumMedicina?, Inauditorio
Gußaviano ad diem
29+A4aiJ
^Anni 1041+ boris antemcrid.
UBSALIiE,
tytt
p aulinianisjExcudebtt Amundus (örefwe/ Anno x 64x.'V '
II:m
■mo■ t* |
•; *., iji ->- .£o*-*^: M i ►»-* •* w
,?>-s•=r»fe8ii^'totl.fö|n;^mtf!g5i»s-täyÖD«s^woilnooJtetJk
• * . <*c v, i^y id-th^asiffutJiiiSrnÄ«tfffoorn iili .saohs*.')%
r\ ** ,. . tT: ■?. . ..• ü '-
"
'••' £lfßlmrjlfö&dn tni*r.£&•$&flumV -v
»\-ä!-;;. jjfk
ütibb
tpii^Si
m&mtih>• * * : -"'>rtboüür
»*|j
|Ö« ..' ""/' • , ,.« :• - 3V ' ■;;> 13.
*
'.' / k%råqtaq]&
UftK&aixtef
:
■ i ■ iioaiooore&mprfgü t>
•>;' ■ • H <.l3Iia>-<>1^y«Uplj8D^Sri^|ip-) f| _ -itYiiittt*'.' • , ; .;. :: '::!;.rn:Kv^ '!Hv bna >1 : V;j;timriD- TKV' "to.-tr:ukrrprr»r•
di^ '•'
£(ir
fßi| 'dhf
*É
-- fr?<*5
cx?^ii5-Dü rnobno-sslijb rioa
eiupbinßiu#
/;:' 3* ■ '.yt
^^ |
SiÉiÉiUöflöfct A !5>tnoK
ntot ••> a.v?K=_iü >3jmbS|fc&i*jb
wbö£g}[tai^
,|
-nöbötfi^
Mi ":
ifi*;. .: i
<> a
s-tai
i A
■m.■> j?,'< <ä£*
T H E S 1 $ I.
InterParacelfiftas
eftcontroverfia,de&Dogmaticos,magna &acris
vera&legitima morbos curandiratione. illi morbosfimilibusfanari; hi yicc yerfaeos-
demcontrarijscurari contenduno»
II.
Verumcum Paracelfi fententia mihinonfolum falfa, fedpenitus abfurdavideatur
efle; placuit
inveteratam banccontroverfiamjiberalisexercitij caufadenuo fubdifputationisincudem reyocare, atq; veterum
verifli-
mam fententiam, contra Paracelfi delitiapropugnare:
quodtribuspr&fidijs Deo
duce, prarfiabo
j i* Rationi-bus: i. Autoritateveterum: 3. £xemplis é methodo
inedendi
depromptisV
III. •
Certumeft,quathumano corporiinfuntfecundum_®
naturannefle confervanda; qujevero contra naturara tollenda: Confcrvanturautemomnia in fuo ftatu fimi- iibus, tölluntur & immutanturcontrarijs. Cumitaq;
ilmitasfecundumnaturam fit, morbus vero'praeterna-
turam : quis non videtfanitatem fimilibusefle confer-
vandam, &morbumcontrarijsabigendum.**
IV.
Nonnemorbus,cum fithoftis natura?, fe depeilen-
dum indicat: *atfimile quatenustale, nonagitin fimile;
contrarioigiturprofligandus^.
VU
Veritatemhujus colieäionis, ftatuminat
ipfa
meden-A z di
di lex : Nantpriw*curandi indicatio fhmiturs
fecünda åviribus; fervand«igitur vires>toIkndip mqrc
bus: vires feruantür alimento , morbus tollituriqcdk
camento; aJimentum oportet eile fimile> medicamehr tumdiilimile. Efto hadeprima ratio*
VI. " *'
&4!itr$ ratioprofententia veterum3quordomnismor¬
bus primo & immediaté cont'rarijs remedijs.fit.profii- gandus; hocmodo flabilitur: Qu i quidtnorciuxipell/t,
idilli vim infert, quod verovim infert, ia
ipfi
contra¬riumeft; atquijamremedium morbum peij.it & ei vim infert,ergoremedium morho eft eontrafiura* • R.ciin-
quitur itaqibanc fententiam veramefie, quä-morbi de-r pulfionem ccnträrijs.peragi/faliaai autem illam qua:Ii-,
miiibus abfolvlcenieo.
VIT*
Tertia ratio: Cum curatio fitmotusquidam amor! o adfanitatem & motusfitratione contrarietatis,e'tiam'■
curatio percontrariaheri debet; eil enim curatio fivo fanatio nihilaliud quamprarientisin corpore
vitioii
af-fedlus in naturalem ilatuin mutatio: Cum verohi äffe«
&us ccntrarijfint;'necefleeftpercontraria hat eorurru
.sdterius in altefum translatio, nam quod a-'grptat ei quod valet contrarium
e{|;
itaq; contraria abhocinilloeil via: Comparandumergofemperremediumafledui - contrarium^.
a
m,
Sumiturautemhic contrarium late& multifariam;
atq per
id.intciligituromnequod
efrketive tale-cft, feil q.pqd eficdlum niorbo coiitrariuni prqducere.pofceit»cujuscnnq/iitgeneris; ideoq* illüdMedieis quoq;■.con¬
trarium di itur, quodnbntantumin qualitate,iedet-
in quantitate>in nusnero/infitu» ip;figoca, in
omni
: A deniq;.)
4citjq;
jplurimurp dillat,
utcalicjam>8e#rigidum,
hbmi dum & fitcum, durum &molle, c railum &tenue, multum& paucum,
mfrgngm &parvum, altum& de-
preflum,&c. Hue
etiar^lpeÖant'contrariaiJUaiqusepri¬
vativ,adi untur, ut plenum &
innane,/integrum
&cor-ruptum, coatinuum &|olutum. Se hare breviterad- ferrc.-volui,cönftanft qiiot niodis vocem contrarij Mfciici accipiant, quofum-qua:dam Punk qua: redius appelknt-ur p^pofo^h
. kj üb ■■•vrn IX«. ^
• M-orbus tk. remedium differiinttermi-
nu, morbus enim cft ametria & %iitas lymetria; ad
hanv,i,cditus~<e ri nbq uk n ihpertontrarium remedium
quod;oportet eile ametron: namliiimile naturs cft»
nonpropellit morbumj fi/miije morbo, eundem fovet 6c auget*Iimorbo contrariurn inpariexceilu >eundem
prohigat6ctollit,q
uogj
er demo&dranduau. "- Éxliifcerationibus äflatis,cuivis nuncliquidbcon«ftareputoj remediamorbo primo &per fe debere eHo eohtraria: tum vero dicoremédiä morbo eile contra¬
ria, intd
ligOi
ca£6 h
trsri
a,öige
fmirul6: femelin eodem fubiedo efenonpoflhrt^edfcfbiiiutuöexpeiiupt,i;vc agant permanifcftss five occultas qualitates, fivc alio'faiodo.v 4
' l 1 •' ' ; ;
xb; *
;1
Sedanteqtiamad vetefüm autöritat^ni acceHunij fkcirf pritrs-hic
TsBeliapi
quahdäm iybpohercplacuio.»qiiomodo
dbgrdatt^i
ctriq/rho rbojtti m cäufa: morbi fi- bä?y(uuttibppQ^tdfc
'xe'mediuni in genere ordincnt 6c I •:>ww nu. vbu«t o viA 5 v mor-
nltptasb
-Ji
Sk.
fFrigid*.
Cahdü.
Humiäts:
Siceis.
Crafßtiei. >
Eenuitatii*
Duritiei.
Mollities.
ILénitatis*
Mod>is^-{Coardhtionis.
FK
caufismor
fcificis. Occlufionis.
Plenkudinis*
Vacuitatis.
Humorum cxafytationis.
Humorum defluxionis*
Humorum lentoris.
j
Humorum acrimomk. f Humorum putredinü» J
m;
[CaléMhtiäJp
K
efrroeranif'djf
Exßdntlfy^
HumeclanlYH*
EExtcnudniicu,*
IIncrfymtiOs*
\EmoÜ!er?liJL>t
I Indurantieu.
ConinnzJExafpermti&j.
rremedia |DilatantieLi.
jfunt: IApcrientids.
vacutintitUi -
■T -
epiehtieLs,
[SedantirL^
tInhibentitLi„
Incidentiru.
Aiexipharwaca*
lå
Nunc tranfeoad autoritatem Hyppoc. Galcni äliot-
jumq; praeftantifli-mo.rum ■Medicorurp, pro ulteriori
thebos noftra? confirmationo«.
XII!.
Libro de flatibus ita fcriptum reliquit Medkortrm princeps Hyppoc: Plemtudinsmevacmitio fakst, enacua*
iipnem voro plemtudo» Uborcm ot{um»• & otium-labor> sf%
ut uno herbo dicam: Contrariorum contrariafurit remedia*
Mediernatni
meß
additb'&fubtraHio:fy eorum quidem qua.■cxfuperontJuEtraftidi"eorum vcröquaieficiuntyadditio,
neroifliid6pt>mefhcit%isoptimusMedicusextfiim'anduseß^
qui^
fyjrimum al iß
*b
eopraflandoiisflurimuw
inarte Medicadeji*
peri Hetär.
In
XIV.
,v|n
IjbiiO'dc iocis in Ii.bminelic ait; ctm nuterncujusd^
pj^iaimmutajflr,&corrumpituraolorespunt tytananturcon tratysn id^ proprium
efl
cwcf morbo. Et in libro de Prifat Mediet??# : (iqutdem eflcal-idiom aut frioidum aut (iccum aut-> ■■■> • * - / >• 5 ^ < 'c? ;
tufactumäteod hormnem Isätt, tycum qiitrecle.mederi voleji oportetcaltdo per'frigtdum,
ty_fr
igtdopercalldum, ßcioper hu-midum,tyhumidoperficciim
opitufrL
XV.
Deniqiin libro
de
morbo lacro, häscåiireäpofteritä-tfsmemoria* reliquit verbä, obfervatu dignillima : Ö:
j?ortetautemtuminhoc,tumin reliquüomnibusmorbis,non au*
gere
morbos,
fedproperanterpfofligare, idquod cuiep morboefltnuximeadverfum,non amicumautfamiliare exhibendo+ Ab
eoenimquod efl amicum läget tyaugetur, ab eoverb auod efl
knimicurn extenuaturtyf retunditur.
V *¥l.
Exquibus
addu&is
loeislucemeridianä clariuspä-tct»Divinum fenem nunquamftatuiflc, morborutftcü-
#atiöhbm defecrcfiériperfimilia, fed taritum per con¬
traria, Eandcm dodtrinam Gålehusin libris m. m.&
pallim alibiproponit,quemdogmaticirécentioresj US- quead unumomnes3hodierno die fequuntui^*
XVII»
Nunc reftat, ut
protuenda
veterumautoritatecon¬tra Paracelfiflas, in quibusdam exemplis oftendam cU-
^afionem jfcilicet morborum,percontrariaeileinftuen-
dam honperfimilia: quo fadö, difpütationi colopho-
nernimponam» XVIII*
11 Exemplorum materia-m uberemtiobisfuppeditatmc thodus medendijcx qua paucaquaidam decerpä exem-
.|>la,&: ad
meuminftitutum accommodabo.
d$vd)Aku: lif Cum
XIX-, >
Cumtriafint morbomm gefierautconftat; infiem- perics,mala
compofitio,& fblutio continurtatis:
Priusdemorborumintemperici legitimacuraärcamddcjjbré
viter; decaeterisquoq; ordine fuo loco, fi chartas angu-
f^permittet* XX,
Intemperiésalia efifmemateria, aliacum .matefbj,
illa folam aleerationem percontranVremedia exigic*, h«cpr«teralterationetrbetiam evacuationem poflulat.
Verbigratia;laboretqiiis intemperie calidaHepatisfine
materia; qu«ritur qiiomodo hie afhedlus fit curandus ?
ijt Cumintemperiésilla fit qualitas pr^ternaturalis/fui
ablationem indicat per contrarium alterans mediVa- mentum,fic
fvadetIpfia
ratio &veramedendi lex: fi per fimile afife&um illum tolleretentares;mört)umnoh'fb*lum augeres,feda^grumtandem jugulares. At fique¬
res quando materiacum calida intemperie eflconjun-
Öa,qüomodÖ'tuncin ciiraprocedendüm?'^.
Materiam prius eile evacuandäm, deinde intemperiemcaltjgaii-dam» nam certumefl, nciorbum tollinon pofle, nifi catf-
ia, a qua fovetur, prius Tublatå, ha?cbreyitcr,nuncad snorboscompofitionisr\
XXI.
o
Per morbös compofitionis intelligo omnemdnatu-
•raliftatüreceflum,quiin partibusorganicisinvenituiL.,
ob quem aäio partis yitiätur: velut flint mörbiinfigu-
ra>cavitate, fuperficie, numéro, magn\tudine, fitu &
connexicne. XXII. x : '
Membrumfigiiravitlofa pr«ditum, in conträriuflij
torquendum
efi,qupd
tamdiup.r£eflandum,donecfigu-ram quam per naturam habere debebat, nancifcacur,,
nam vitium figur« indicatfuiin cöntrariudi redudliö-
nem,
nem, Excmpli gtatla;A crurisfigufaverfus exterlora^
alicuidiyergit,utin vatijs: verfusinteriörsid infleden- dum fana ratio jubet, donecnaturalem fuiimhabiturru
acdecentemfiguram acquirao.
XXIII.
Morbi quiincavitatecveniunt, itidemperfua contrc- riatolluntur videlicet aperiendoid quod prater natu¬
ram claufnm, & claudendumid quod praeternaturam_r apert.umeA,nam cuiqjmorbofuum contrarium oppo- mendurm V. G. SiobArudio inhepatc, renibusvelvefi-
caexortaefbilla aperiendaertperdeobftruentia medi-
camenta,& caufa
morbifkaAmufqua-illam
peperb au- ferenda:Sic fl meatuspraternaturam funtapeiti,rurfusclaudendi perconAipantia, &fimul caufaqua1 adeA, a-
verruncanda. XXIV.
Morbifuperficiebafperitas & lavitas, fuaquoq; con¬
traria poAulant remedia,nam fl pars, qua?naturalitem
Ja:vis eile debet, conftitutioncm naturalem amifit, &
pro la:vitate afperitatem contraxit; velpars>qua'natu¬
raliterafperaellcdel|et,prjeter~naturam lavis evafit;lar- vitas naturalis reAituenda,& afperitas naturalisrevo*
candaeA, qualibet perfuum contrariurru, XXV*
Morbus in nurnerodupliciter membra deformat, vel
in exceAiivelin defedu; uterq; fuam contrariam indi-
cationem Afppeditat: idcnimquoddeeA& naturaliter
adellé debebat, fi fieri poteAreAituendum, illud vero
quod abundat, tollendum & removendum. Morbus in
numero excedente tollitur Ferro,igni, meaicamento;
morbusinnumero deli4ciente, corrigitur potisfimurrL*
perfolam naturam, qua: defedum partium, inprimiV
fcmpiicium,
reparatoc reAituit, interdumperarternaB per
perbonamvi&usrationem>&alia
artisprafidiarde
qiu«buslegendi Tuntpra&ici.
xxvr,
SimileJudiciumdereliquiscofnpofitionis morbis fe-
rendum eft, ut cuiq, morböfuum conveniens contra- riumadapteturremedium. Haeepro noftrö fcöpo bac
vice, nein immenfurri difputatio exerefeat, fufficero poilunt,quibus eviftum darevolui, omnem morbunij
per contraria eilecurandum. Rationes Paracelfifta-
rum examinare, & intra thefium noftrarum complf*
xum referrenonlieuit, quas dilputationis
conflidui refervo.
An morbus fit fubfiantia?
Neg*
An morbus fit nuda
privatio>Neg4
Cur poma
congelata in
aquamdemerfa ad fuanl
redeant naturamj in aquam
calidam conjc&a
corrumpantur
8c putrefeant
lCur acr
refrigeratus,
temporepraefertim hyber-
no,
magis algefcat, 8c
corpushumanum acrius
feriat orieiate Sole,quam
no&e intempefta?
Cür
in balaeis flatus frigidus, ab
oreexfpirantir*
in cutem affidentis tranfmiffus, tam
infignem
feryorem
excitet, gui yix fit tolerabilis
iIn
In Honorem.»
Literati*$ßmi Doü;i>sßmi juvenil)
Diu, JONM
PETRI ÅNGERMANNI,
harumThefium
propügnatoris dexterrimi*
ämici fui
perdilefti
>INfanit)faltus
Invidqui fulcat, nejcius latehrofategminafylvA ire viam:
Tramitc
qui retto multis prodeffe paravit,
Is
fapit■) (ß pun&umprotinuö
omnetulitl
Materiam
quando prJfe&m prodvs £ 0 NAy
Prxlo committens quA
modo
raravigent*
Non
dubitOyfpeBet quin
totaintentio
metam$llnius ui laudi
ferviat ipfa DEI+
feftinanti calamo amicéluflc
Gabriel &