8$.
Q F. F. Q.
dissertatio PHILOSOPHICA,
DE
JURE
CAUTIONIS
in
STATU NATURALI,
QUAM,
CONSENS. AMPLISS. FACULT. PHILOS.
IN REGIA ACÄDEMIA UPS.
SUB MODER A MINE
VIRI CELEBERRIM} ATQVE AMPLISSIMi
Mag. LAU REM II DAHLMAN,
Moral, et Polit. PROFESS. Reg. et Ord.
FRO SUMMIS IN PHILOSOPHIAH0N0R1BUS,
publice disqvisitioki modeste offert
ANDREAS CEDERBERG,
CALMARIENSIS.
IN AUDIT. CAROL. MAJ. DIE XVI NOVEMB.
ANNO MDCCLXIII, Η. Α. M. S.
ÜPSALIi:.
fl
MONSIEUR.
SEVED GUSTAVE
TIGERHJELM,
GRAND VENEUR de ia cour de Svede.
C^eft une verite conflante, que Les bienfaits &
Les iemoignages de reconnoiilance font infepara- blementunis, dans une ame qui aime la vertu. Au fondement de cette maxime,je me prends la liber-
té deVsus offrir ces lignes, comme une rnarque de
ma gratitude, a toutes Les bontez> dont vous m'a-
vez comblé, pendant le temps que j'ai eu 1'honneur d'etre dans votre trés noble maifon, Je ne faurois trop me louer non feulement tle ces mémes bontés mais auffi de cette douceur, & de ces manieres char¬
mantes qui gagnent tous les coeurs·. Daignez Morl·
fieur, je vous iupplie recevoir, ces foibles marques de mon zéle, en vous prefentant cet petit ouvrage de mes études academique, & permettez en méme temps, que je faffe connoitrc au public Thonneur
que j'ai d'avoir part dans votre bienveillance, Je
fuis avec un profond refpe£fc
MONSIEUR,
Votre tres hnmbh tres
oheijfantferviteur ANDRÉ CEDERBERG»
MONSIEUR LE BARON
AXEL GABRIEL KURCK,
CAPiTAINE d'Inf%nterie & CHEVALIER de i'ordre de L'Epée,
MONSIEUR
JAQVES JEAN ANCKARSTROM,
CAiiTAINE d' Infanterie & CHEVALIER de Pordre militaire.
MESSIEURS
•Rien ?f efl plus commun, dans Tiotre fems, que de voir les auteursJhnpreJJer ä dedier leårs ouvra·
ges, d des Mecenats. HeureuX ceux qui en trou-
ve-nt de teIs, qui ont du gout pour les Etudes, cf qui favorifent les gens de lettres. Ayanteu le bon-
heur de reinarqver en Vous, Mejßeurs, ces riobles qualités; f ofe vous prefenter anjourdhui un petit
ouvrage qui tratte en partie du Droit naturel, au-
quel je vous fupplie d" accorder VosProtektions. A·
gréez auffi, MeJJietirs, /i Föz/xdemande la con·
tinuation, des bontés dont Vous nf avez toujours favorifé, de recevoir cet FJJdi de ?nes veides, co?//-
7«^ preuve, du profond refpeä, le avel je ßrai toute ma vie
MESSIEURS
imhumble& tres
oheijfanffevviteur AND&L CEDERBERG
sfum in ftatu natürali jure IZe¬
denten! viciilim adgredi pofle, eique nocere, res eft omni du¬
bio carens. Quousque vero hoc liceat, non adeo darum Omni¬
bus videtur. Atro a plurimis
calculo notatur factum Impera¬
toris C-aroli V,, quidebellato captivoque fa&oFran-
cifco h in Italia, non prius facis fa&um fecuritati fuse credebat, quam präster alia illum promittere adegis-
fet. ut aliquot egregias regni iibi cederet provincias,
qüas ilie nec veliet, nec poiiet, proprio aufu a Fran¬
cis regno divellere. Dum memoriae glorioiiilimus
Rex Carolus XII Polonos devicerat, pacem illi pe-
tebant, quam dare recofabat vi&or, nifi Regem fu-
um Auguftum de regimine acThrono prius remo- viifent. Hoc mirum multis ac durum fads vifum eft,
A qui
& )aC»
qui ideo contendebant, Au gudum jam juftam na- öum fuifle belli caufFam. A Iii contra a CaroSi Xil;mi
partibus ftantes ofttRdebane, illum jure fuo uti, &
jufle hoc ipilim urgere, -quum laefus in lsdentem
habeat jus in infinitum. Jus hoc laefi infantum in
hoitem & adgrefforem etiam Cel. PufFendorfius fuo
tempore adilruxit, qunpropter a multis male eil ex- ceptus, qui hanc lententiam periculi plenam eile,
& ultionem fpirare, c'amarunt. Multi tarnen Pui-
fendorfii fententiam detenderunt illarnque explicare
adlaborarunt. In haccelebri mateu'a enodanda vo·
1ui & ego meas, licet valde tenues, experiri vires,
atque oilendere, quousque jus laefi in lsdentem fe
extendat: cui conamini ut sequi boniqueL. H. con- ίlilas, oro atque obteilor.
§. II. Λ \
Jubet, & primitus quafi inculcat lex naturs, qua omnes tenentur homines, ut quilibet non modo
iuam, fed & aliorum pro virili provehac perfedtio-
nem ac felicitatem, omnesque omittat aftiones, qui-
bus vel ipfe, vel alius reddatur impetfeflior. Quam-
cbrern cum cuilibet fuse obligadoni iatisfacere in- cumbat, ei quoque liberum eil ea facere, (ine qui-
bus perfeflio propria & aiiena obtineri nequit. Illa
facultas, feu potentia moralis agendi, jus dicitur.
Dum vero lex memorat-ajus homini dat ad ea, qui·
bus perfeöio ejus procuretur, alios quoque adflrin*
git ad non impediendum huncce juris ufum, & fi-
mul mihi jus dat non patiendi,ut ab alcero impediar,
quo minus jure meo fruar. Hinc fua fpontefiuit,
laefo
Ä ) 3 ( ^
hefo competere jus ad violencam fui juris perfecta-
tionem, qua vcl laefionem ihtentaqam, feu Injuriant
faciendam ' avectit, vel eos, qui lasferunt, ad non
laedendnm in ppfterum obligat, vel denique ad prae- ilationem, ad quam alterum quis fibi obligavit,
hunc vi impellit; quas certatio per villi, cum beb
lum dicacur, patet, quod laefus in laedentem jure
belli gaudeat.
§. III. β >
Jus igitur fuum adverfus alterum vi perfequi li¬
cet, (2,) Quousque vero hoc extendi debeat, Ii
quaeratur, fine ulla difficultate crediderim perfpici,
id eousque licere, donec repar-atio damni iliati fue-
rit praeftita. Suum enim cuique tribuendum eit;
quod itaque alteri injuria eripuifti, ei eil reilituen-
dum, & quodcunque damnum ei intuliili, refar- ciendum; adeo ut, ii fponte hoc non fiat, vi ad id cogi poffis. Hucusque igitur lsfus laedentem jufte
vi & armis aggreditur.
§· IV.
Lsefo non tantum latentem & aggreflorem
malis urgere, usque dum damnum reparacpm fue«
rit, permiffum eil, Ted ulterius adhuc progredi licet.
Etenim, qui iciens ac volens femel alterum aggrcs-
fus eft ac laefit, animum utique alterum lsedendi re- tinere poteil; quem illnm depofuifie haud certum eft, quamvis prima vice a malo defiliere coa£tus fue-
rit, ac damnum refarciveritJ, quin fieri poflit, ut animus nocendi ac laedendi hinc augeatur, & qui*
dem ita, ut, ii denuo occafio laedendi fefe ofFerat,
A 2 eam
& ) 4 C $
eam lubenter arripiat, alterumque iterum invadai
ac aggrediatur viribus, ü fieri poterit, longe majo- ribus, ne fcilicet denuo fruflretur eventu, ac repei·
Jatur fuo majori cum damno. Imminer igitur fe-
mel keio, qui malum intencatum repulit, imminet ei, inquam, periculum , ut in poitertim etiam in¬
vadatur, & iisdem vel gravioribus prematur malis.
Aft iex naturae, quac propriam perfeflionem quae- rendam injungit, (imul graviffime urget, ut quill-
bet fuas fecdritatiquantum fieri pofiit, confulat;
Sz jus hoc ipfo cuilibec dat, ad omnes il los a&us fufcipiendos, fine qiiibus huic obligationi fatisfieri nequit. Si ergo fecuritas in pofierum non niii per mala hofli & aggreffori inferenda obrineri poteft^
ad ea omnia jus perfectum dat. Lasfus igitur, us- que dum plenam fecuritatem in futurum obtinuerit»
alterum malis adficere poteiK
§. V.
Quin immo non folum fe ipfum fecurum prae-
ftare, fed id etiam jure agcre poteft, ut in pofte-
rum, ab aliisfimiliter laedendis, ejusmodi nialevolus
abitineat. Ratio enim dum propriam perie&ionem,
bmul quoque aliorum, quaérendam infinuat, propter arQiffimum utriusque nexum. Qui vero unum in·
jufte opprimere non veretur, alteri, ubi occafio da¬
ta fuerit, non parcet. Hane aliorum itaque inju-
ftasi aggreffionem quatenus jus naturae impedien-
dam cuilibet injungit, eo ipfo etiam aggrefforem in
dias anguilias agere permittit, ut animus & vires alios infukandi ei dernantun
$. VI,
JK ) 5 < JK
§. Vi.
In abftra&o igitur facile eft detcrminatu, qito-
usque liceat aggreffbrem bello perfequi; in appli«
cati-one autem non item, Certum utique eft, omnia
mala, aggrefTori illata, ultra ea, quibus reparatio
damni, & caurio in pofterum parantur, injufta efle.
In quolibet vero cafu determinare,quando damnum
reparatum, & in pofterum fatis eautum fit, multum
habet difficuitatis. Si aggrefior pcenitentiam profi-
teatur & meliora promittat, fides ei tuto haberi
nequit; nam pcenitentiam iftam iimulare poteft, Sc
nihilominus animum gererc hoftilem, atque Oppor¬
tunitäten! tantum praeftolari quo alterum opprimat:
DEus namquefolus eft cordium fcrutator. Deinde,
ponamus vel maxime pcenitentiam in prteiehti, dum
periculum ci imminet ab altero, eile veram, quis
certo afleverare poteft, illum in pofterum animum
nun mutaturum, dum fpes viciffim adeft, alterum
fuo lucro l&dendi? Mutabiies funt hominum animi,
Sc mutantur in dies.
§. VII.
Nec qnod aliquot vicibus cladem pnfTus fit, ac
valde quod ad vires debilitatus, certum eft indicium
cautionis in pofterum. In hiftoria namque pene
rudis fit oportet, qui ignorat, quomodo iaepius ac-
ciderit, ut, qui hello mukoties fuerint devi&i, &
omnibus lere viribus exuti, poft aliquod tempus e cineribus quafi furrexcrint, & potentia ac viribus
creverint, ut vi&ores viciffim evaferint, Quod fc-
A 3 ml
/
SK ) β ( 5Κ
mc! vel iternm factum fuit, iccrum fleri polTc nul-
lum eil dubium.
5. Vill.
Neque fuificiens femper calltio eil, quam Ire-
dens ipie vel tertius detei minaverit; non ea, quum hedens aggreifione fua hoftem fe declaverjt, ut ho- (Iis ergo tractan poteil, nulioqaejure poitylare, ut tanquam judex ipecletur, prrefertim, cum fufpicio fubfit, quod velit alterum tallere.. Nam qui pro¬
prio ütifitati ka (ludet, ut, ejus obcinendx ergo, grave ac indignum non ducal alios laceffere fuisque privare, facile etiam, defperata re, illum fumos vendere, illamque cautionem tutam venditare, qu<e nihil minus fit, praefumi poteil. Nec fecuritati ia- tis iriterdum confultum videtur, dum tertio vel ar-
bitris res decidenda commirtitur; odium enirn vel
arcana quxdam utilitas tales in transverfum fxpe ra- pit, ut lxfum fccurum ac tutum pronuntient, etil
re ipfa periculum vel damnum aliquando impendec
maximum.
§- ΙΧ·
Quum igitur neque lxdenti, neque tertio fi-
dendum fit, fua fponte fequitur, totum negotium proprix confcientix , proprioque judicio lxfi effe relinquendum, ita ut ille, ratione in confilium ad- hibita, in punfto pöffit ftatuere, qux cautio fit tuta
ac fecura. Dico ratione in confilium adhibica: fei-·
licet, in antecedentibus obfervavimus, quomodo lxfus,dum urget laedentem ac invaforem,poffit ultra
id quod juilum eft progredi; hoc vero dum fit, in-
·'■'·*
c ... fertur
/
&' ) 7 ( &
i*J
fercur ladentr injuria, legi natura inimica; debet
ergo ladas attente omnes coniiderare circumftantias,
atque illis bene perpeniis, rem dijudicare, ac Gau·
tioni certos ftatuere limites.
§. X.
Jus iniinitum dicitur, cui in genere non pra-
fcribi poftunt limites, fed cui demum ex certis pra*
figuntur circumftantiis. Quum igitur juri, quod
habet lafus in ladentem, in genere limites prafcri*
bi non poftint, fed aliunde pendeant, prona con-
fequentia'fiuit, lafo in ladentem jus competere in-
finitum, vi cujus ladentem periequi poteft, donec ipfe, ex circumftantiis iibi optime notis, cautionem
in pofterum firraam efie judicaverit.
$· XI;
Hinc etiam patet, quod jus hocce infinitum laii
in ladentem ei non permittat illum quovis modo
hrdendi. Nimirum: eft jus natura prorfus immu-
v tabile, liquidem fundatur in ipfa natura noiira ac
neceftaria illa relatione, quam adtiones noftra libe*
ra habent ad attrjbuta DEI: obligationcm ergo iti-
dem immutabilem ac fftane neceffariam parit. Li¬
cet igitur, qui alter um injuria affecit, obligationi
fua natm"ali J4nlormit&r non egerit, lafus tarnen
hinc ab om-ni dbligatione ÄÄtalfarga illum folutus
non eft. jcibet eitim fancliulma lex natura, ut qui-
libet alteriusperfecHonem, qnahtum liiie detrimen-
to fui iphus fieri poiiit, totis viribus quarat. Obli·
garus itaque adhué'J®*e^ÄF smilLm, etiam fub
ltatu belli, quantum tieri pwlit, provehendam, ad-
eoquc
& )8 C ȃ
' ' 1
, ,.
eoque ad quselibet officia humnnita'tis ei exhibenda.
Non igitur involvit jas infinitum, quod ei in le¬
dernem tribuimus, libertatem, quascunque libue*
rinc» agendi.
§· xii-
Ee- quoniam, ut parägraph. preced. vidimus,
lsefus obligatus adhuc permanet, ad perfecl-ionem
ledenris querendam, iimul patet, illins animum
ab omni vindi&a ac ejus cupidine alienum eiTe de·
bere. Licet quidem ei mala hofti fuo inferre, icd
non nifi in hunc finem, ut laeiionem propellat im- minentem, & iibi fecuritatem in poilerum procu-
ret, nonvero, ut malum malo referat, & volupta-
tem ex moleftia alterius pcrcipiat; nam hoc eft odio
akerum profeqai & vindite cupidine ferri5 quod
cum officiis humanitatis & amore erga ini-
micos ooniiilere non poteft.
SOLI DEO GLORIA,
