LAURENTIUS PETR. GAGNER

DE

CO LONIA VERMELANDIA.

BISSERTÅTIO

QUAM

COΝSENSU AMPE. FAC. FBILOS. UPSADi

FXHIEENT

MAG.

LAURENTIUS PETR. GAGNER

A SACR1S

ET

JOHANNES MAGNUS MALMSTEDT

STIP. STJERNCBEUTZ.

VERMELANDT,

"

/ '

IN AUDIT. GUSTAV. DIE VIII MAJ. MDCCCXJX.

Η. Α. M. S.

/

U Ρ S Λ L I iE,

EXCUDEBANT REG. AC AD. TYPOGRAPHIo

KONUNGENS TROMAN

OF VE R-Il O ΡPRE D1KÄNTΕ Ν

PRm SE S I KO ΝG>L. HOF -CONSISTOill UM

LED AMOTEN AF KONG O. NORDSTJERNE- ORD EN'

Η O GV0RD1(JE· OCII VID-TB ER(JALD Ε

HERR .DOCTOR

JOHAN JACOB _Η EHRL

^Aj

SAMT"

DOCTORINNAN

hogadla fru

ΊΠΊ^ΤΤ TÅΆΤ A

Λ jljULJJ.S2.L4A

SuJrtt· jtiEu-siE.

född

ÖIINQU1ST

V.öK(i11 ads ful it

af"

π μ. mai.mstedt;

KONGL. HOF-PREDIKANTEN

AMIRALITETS-PROB STEN

KYRKOHERDEN I EOIILSTADS PASTORAT

BOGÅREYORDJGE OCH HÖGLÅRDE

herr mag.

SVEN WIGELIUS

SAMT

PROSTINNAN HÖGADLA

född ABELIN

2iögakt nings fullt tilleg nadt

j. M. malmstedt;

DE

COLONIA VER Μ ELANDIA.

Jnitiurr)

biilonse V^ermelandicae eodem mcipife tempore9 eademqae rerum civilium co.mmutationé, quae antiquatn

civitatis Suecanse formam primum novaverunt. Hsec vero commutatio cernitur in Regulorum incepta internecione,at-

quein iJlo, qui exinde profectus eil, cccafuimperii Ynglin¬

gorum per Sueciam. lila, quam violentam et fcedam, at incolumitati regni necesfariam fuisfe videmus, non alio documento talis exempli, in monumentis Sueciae tradito, praeparata fuit, nec iiiutatione quadam religionis popnli Suecani, aut morum, aut libertatis. Quapropter in pro- ximis iHitis confequentiis haec fuit. Gens fcilicet Yng- lingiana cum ingialdo in fede Upfaiienii imperitare in

omne tempus defiir. Hoc vero imperium nitebatur illa ^,

quae in animis, populi penitus iniidebat, reverentia ad- verfus divinam progeniem Ynglingianam ß).

In ipfo germine tarn memorabilis mutationis rei Suecanse res deprehenditur ad memoriani band minus infignis, eaque ex caiamitate Ynglingornm nata. Hanc

eriim coniecuta eil amplificatio _patriae, colonis in faltus

Α ΠΙ-

α) Sturlefon YngHngafaga. Heims kringla Edit. Peringdtold Tom. Γ.

pag. 523. Hervaro faga. Edit. Verel. Cap. 11. pag. 40. J. Wilde not.

ad Pufe å- Tom II. _p. 186. Yngl. Sag. Capp. XXVII, XXXV. G.

Schönings Norges Riges Hiftorie. Tom. I. p. 312. Conf. Wilde ad Pufend. Tom. II. _ρ. ι%6. T. I. §. 29. ρ. 124-

) i c

fifvasque dedactis b). Fruetus is qnidem induftriae et

prudentiae Anund» quadamtenus fuit r)·,. quo vero tempo¬

re praematura mors Ingialdi commemoratur, opes Ivari, fuga et expulfio Olavi, iilo ipfo norr.en Vermelandiae,

quae tum incoli coepta eft:, in antiquisfimis rerum noftra-

rum monumentis primum comparet- d) Secretiori huic

Sue-

b) Pari ^rerum commutatione, qua Haraldus Hårfager omnes fub im¬

perium fuurn ftngulare redegit provincias, Norvegiae regnum , faltibus fubactis, dilatatum eft. Torfaei Hiftor. Rerum Norveg. Tom. II. Lib.

J. Cap. XII. pag. 24. Id quoque credere licet, primam plurium Sue- ciae regionum cnlturam, praeter Vermelandiam, in tempus calamitatis Ynglingianse incidisfe. Fernow Befiuifr.. ofv. Vermeland, Ρ. I. _{p. 144.}

c) Quamquam adferi nequeat, nec terras feptemtri'onales ante ad- ventum Odini omninorincuitas fuisfe, Verelii not. ad Herv. Sag. Cap i.

7. C. Ii. p. 43, nec Sueciam primistemporibus imperii Yng!. adeo de- fértam fuisfe, ut nu-Uae esfent vise, neque ullnm inter diverCas provin¬

cias mutuum commercium, Hervar. Sag. C. IX. p. 107. Yngl. Sag.

Cäp V.; attamen hiitium prsecipuse ipfius culturae tempori Braut-Anun- di adfcribendum videtur. Yngl.. Sag., Cap». XXXVII.

dy Omisiis fcriptorum omnium· opinionibus de origine vocis Ver¬

melandiae, pauca tanturomodo circa, verifimillimam ejus derivationem,

monenda putaverimus. Olavus in löca illa deierta, quae, ultra fluvium

Claramfita, in occafum fpectant, profectus, in vicinis, credo, lacus Ver- melen primum confédit. Quo inΛΓά/et defcenderetyhis locis Grumsfjerden

ei fuperandus fuit,. nulla adhuc via ad Slottsbron, nec ad Ramfundet verfus. Qüod praedium igitur vetere farna primum habitavit, hoc _ap¬

pellatum eft Vårmtrud i. e. locusigne excultus, Ab Vermelandis enim ignis creberrime ufurpatur vocabulo· Värme feu Värme·, quamobrena Vårmen_{år lés pro} illo: elden år lås faepe diciture.Γ ρ AmpliusCCprse- diaVermelandica in Rui definunfj, id vero arådja,. excolere, örtumeft.

Huic praefigitur aliud quoddam, vel ab ipfo conditore defumtum, ut:

Ferferud, Larferud, Olferud, ElofJer ud. Siggerud; vel ex indole ter¬

rae excultae, nt: Meiernd, Bjorkerud, Stubberud, Bergerud; vel ex

fila^t ßt;; Ujpperud, ÖJverud, Snnjtrud, Ttterud vel denique ex aliis·.

) 3 C

Suecise p^rti, lifcoribus ipfius vacuis, vaftisque faltibus

id debebatur, ut tuto hospitio acciperet illam, quae una relicta erat, prolem caras gentis Ynglingorum, cui ve- nerabile erat nomen, ac per omnem feptemtri-onalem ter-

ram celebre. Haec fuit ultima ftirps plerisque regiis fa-

iniliis, quae hodie ^per Europatn maxime florent e). Huc

jnferenda fuit vera ftirps Afiana. Hoc fuit perfugium

carisfimis recordationibus, iisque atiHquisfimis: hoc de- nique afyiutn facri.s, atque fimpiicitati veteris trtoris et difciplinae, quae bis locis ^per iongam faeculorum feriem vigueruntt Nulla enirn fuit provincia Sueciae, ubi inte- griores permanfere mores, nec f&nctiores. Norvegiae,

regno finitimo , a Vermelandia data eft: profapia illa, he-

roum fecünda, in populurn ^seque viribus valentem, eum- que geftis clarnm, per multa fsecula imperitatura. Ver¬

melandia igitnr, ut primum excoli coepta eft, vinculnm

inter Sueciam et Norvegiam fuit. Poftero quoque tem¬

pore una omnium Suecise provinciarnm commercium cum

Norvegia continuum maxime exercuit. In hoc interfuit

ÜLl-

rebus : Hjelperud, Skrymterud, Iferud, Vårmerud. Hsec nomina fo-

iuai in regionibus praecipue excultis ufurpantur. Nulla iftius generis

invenies in tota regionie parte, quae Philipflads Bergslag appellatur.

Μox alius locus, qui abVårmerudnon longe aberat, exeultuseß: hunc Viirmfkog dixere. Advenaedeinde coloniam, varmti.e.igne arnbußam,

fecus lacütn ärmeien dilatabant. Inde hic lacus et omnis denique fi-

nitima regio Vermeiandia Appellata eß. Cnfr. Torfaei Hiß. R. Ν. T. I.

Lib. IX· Cap. XXVI. pag. 396. j. Wildes Hiß. Pragm. Cap. II. p.

195· Yngl. Sag. Cap. XL. job Laur. Vismenii Encomiutn Vernae- landiae. Upf. 1637. Fernow Befkr. o. Vermela<nd. P. i. pgg. 119,

121. Anmårktiirigar ofuer Lagerbr. Sv. Rik. Hiß. af J. Halleoberg

Stm. 1819. Ρ i. p. 65-70.

5) Lagerbring Sv. Rik. Hiß. Del. j. p. 127. Fernow Beikr. o.

Vernoel. Ρ. I. _{p. 7, 3.}

) 4

C

lingaa~t mores atque

ingenium,

quse

Norvegorum acimo-

dum referunt /). Nobis igitnr,

de

prim^o

Vermelandiae

cnltu inqnifituris, opus erit,

faciem ipfius liodiernara

ex-

ponere: mox gentis

ingenium attingere: deinde,

quse

monuinenta hodie exftent, qnaeque illius fint temporis^,

cui prima asfignetur

Vermelandise cultura, docere. Qiiam-

vis brevis et matica hsec noftra adumbratio

futura fit,

rem propolitam tamen

ita expedire couabimur, ut veri-

tatem ducem fidelitér fequamur.

Vermeiandia igiturjam ideo videtur idonea

perfugio?

fi quis aut patria

expulius esi'et,

aut

fuga fecurum locuin

atque incoitfmitatem qusereret,

quod fines naturales

eam

ab reliquo regno dividunt g)-

Vennerus (Venern), maxi-

mus Suecise lacus, oram meridianam cingit: montes et

iolitudines Daleca» lise aditum ab Oriente prsecludunt. h)

Ab occidente non prserupti Daiiae montes minori

funt

iropedimento, nec

lacus, in Jongitudinem porrecti. Fla¬

men Clara Vermelandiam in duas dividit partes, fitu at¬

que ingenio cultorum

notabiliter inter fe diverfas. Prae¬

ter tria fcilicet illa territoria, Visnunnkdrad,

Ölmehdrad

^et

Vdfehärad,

^{qu^se}

plana funt,

arque

fertilia, omnis illa

pars,

quae

/) Terris illrs (Vptemtnonalibns, jr.ra ante

hsec

tempora, noncmne

defuisfe commercium. probant plunrrtse expeditiones principum Scan-

dise; Schöning Nor. R. Η. Ρ. Τ. §. ίο. Cap. α. Dalin Sv. Rik. Hift.

ρ. i. pgg. 351, 37T, 389. Lagerbr. Sv. R. Η. Ρ. T. ρ 134-

g) ita Islandia, infulse Hetlandise, Ferroenfes atque Orcades, qui

illarum ert iitus, tutum obculerurjt perfugium iis, qwi

iasvitiam

Haraldi

Mårfager pertimefcerent.

h) Recentioris setatis hoc fu't coniTlium, vise inter

Vermelandiam

®t Dalecarliam munkndse. Vide /«r* Tidn. i£/p. N:o 41.

) s

(

quse örtum fpectat,

montibus

et

filvis,

magno

lacuum

ae

fluviorum numero diremtis, continetur. Fluvii ipfius in

Dalecarlta oriuntur. Ar in parte contra occidentali

mul-

ta funt patentia et fertilia ioca ^,

alia lacum Venneritm adja-

centia,aiia in penetrali regione lita. Fluvius

Clara,

om- niaque majora flumina

Vermelandise occidentaiiSj

quaa

in vicinis Norvegiae oriuntur, iter aperiunt

vailibus

tam fpatiofis, ut lacus

initar

rivorum

fint,

utpote

octo mil-

liaria ion,,i ^? nec ultra quadrantem milliat ii

lat?. Itaque

montibus eadem eil longifudo. Omnem vero Verme-

landiam ab ortu, ab occidente, a meridie möns, lacus et

filva fsepiunt, uno, qua vergit

ad Norvegiam, patente

exitn. Ulis fcilicet iocis, ubi Gumman, maximus Nor- vegiae fluvius, proximo flexu in

Sueciam verfus volvi-

tur, mön-tes omnes molliori fubmictuntur fafiigio.

Hic

majores panduntur campi, liberum

conqedentes iter flu-

vio Vräng, qui omnino fere ex

Glomman emittitur in fi-

nes Sueciae. Eil ille fluvius prsecipua origo omnium

lacuum territorii _juφ:

här

ad,

Gillbergfhärad

et

Nchhu-

rad, quibus altera η ajorum vadium

Vermelandiae occi-

dentalis contiuetur, quippe quas a Vennero ^usqne

Glomman

Norvegiae porrigatur. Amplecritur altera vero

vallis

ter¬

ritorium

Frijksdalshdrad, lneridianam

partem

territorii KiUr

härad, _totumque Grums, quas lacus Frykm> Rotten, et

fluviuä

Norselfven irrigant. Per

Nordmarkshår

ad ingentes quoq-ue

fluunt ämnes, lacus omnes Dabae majores genituri i).

Montuofa perqoam eil terra, montanisque

metallicis ii-

milis, at ferro inops.

Ex diverfa regionis fpecie diverfltas iBgeniorum in-

cola~

i) ''Vermelardiae aquas erun?erare velie, petiade ac fi arenas qui»

sonetur", Vexion, in Epit. defcrip. Suecise Lit>, 1. ad finem Cap. 32»·

> 6

coT^rum conjectari poteft. Η s v<- ο in tn'a genera diiM-

buirnus. Primuai eft *· ν um, qui Vermelandiam ante de- doctam coloniam Olavi Trätelja incoluerint: alrerum co-

lonorum, qui Olavum huc (ecuti funt: tertium denique

eorum, qui poftero tempore in his confederurit locis.

Non dubium, quin ante Olavum Trätelja campeftu-

bus Iocis meridianis, Wisnumsharad, QimehJrad et Werfe- härad, Vennerum sdjacentibus, fui fuerint cuitores. Ve- ftrogothiam, domo Ynglingiana regn um obtmente, hü bi¬

ta tam fuisfe, inter omftes conftat. Quid eit vero, quare tluvius Gultfpäng, quo junguntur lacus Skagern et Ven'ern ^,

finis infuperabilis exiftimaretnr, fiquidem majores noftri

ultra arnnem permulta loca, ad cuituram aeque apta, ac in Veftrogothia, invenirent ? Species totius terrae, quae

ejus eft amoenitas, contraria periuadet. Quod fi illi tu- muli

(Ättehögar),

^quos innumeros esfe videmus, re- centiori aetati, nullo licet argumento, adlcribendi viden-

tur, k) fidem tarnen illa habent, quae regionis cuitores a eeteris Vermelandis diftinguanc. Alterum erat genus colonorum Olavi

Trätelja.

Non regionis folum fitos, qui

eft _amoenus, fecretior _{atque a} vi omni externa tutus:

nec frequens monumentorum numerus, nec frequentes

memoriae veteres, quae, in ore vulgi vigentes, recorda-

tionem Olavi fugaeque ipiius fociorum exeiteilt: nec ea

omnia, inquam, asfeveranter folummodo id affirmant, primam Vermelandiae occidentalis cuituram tempori

Ola¬

vi Trätelja esfe referendam; ied populi etiam ingenium ,

lingua et mores teftificantur, hunc vera et germana Go-

thorum ftirpe ortum esfe /J. Tertium genus

eft Fen·«

no-

k) Fernow, Beikr. ofv. Vermel. Ρ. _{I. pag.} 50.

Cuitores tarnen meridiani & feptentrionales Vernaelandise oe«b

) ⁷ C

nonum et incolarumregionis metallicse(Bergslagsboer, Bergr-

man), qui poft ten pora Olsvi hucvenermt τη), Hi Carljkogcp

atque regionera Pbilipitadienfera incolunt. n) Pauca eo-

rura

Mentalis ingenio ac ratione vitae degendae irfigniter difcreti funt. Ter- ritoris,Grumshdrad, Gillbtrgskårad etNåshårad in univerfum fertiliora

fiint et frequentiora territoriis gfosfehdrad, Fi yksdaishdradet Elfvedals-

hårad. Ndshdrad, tot habet praedia immunia, ut non alibi plura inveni-

antur; familiaefcilicet nobiies hoc frequenter incolunt.Habitatoresterrito- ril Jüsßhärad omnes Vermelandiae populos ingenio antecellunt vivido, bilarLmuficaeque dedito. Uli faltatum et oblectationem atnant. Cultores

vero territorii Fryksdal graven funt ac patfentes ad labores moleftisfi-

mos. Hi periti funt fabri ferrarii et tignarii, vulgoque follertisfimi patriae agricolae exiftiroantur, Quamobrem complures eorum in om¬

nes regni partes ad culturam falebrarum exeunt. Fryksdali et in pri-

mis Sunneboenfes oftenderunt domi quoque, quid agricultura valeant.

Paroecia Sunne non tantummodo frequentisfime habitatur, fed optimfc

etiam colitur. Ulfsby, uni foli pago, ad ripara fluvii Fryhalfvtn, 618

funt jugera exculta, Praedia in infinitum fere fecantur. Colonus praedii tenens h. e. /5 ßyfvers-fkattr equum alit. Territorium Elf-

dalshårad maximumeft, at aridisfirnumi rraxime fterile,. frigidisiimum

atque infrequentisfimum inter omnia Vermelandiae territoria. Homines referunt terraror quam incolunt. Vigorr fécuritas animi in periculis atque amor libertatis tribus iUis territoriis communis funt. Idem eft omnibus veftitus. Quantum ^ex fpecie intelligr poteft, ejusdem funt ftir- pis. Surt hi quoque fermone admodum confoni. In bis praefertim

territoriis permanferunt complu^a vocabula veteiis lirguae feptemtriona-

lis, quorum Fernow plurima recenfuit» PI I, _p. 151.

*») Quod argumentum Fernow ex copia venatus atque pifcatus pe- tivit, dum opinionens fuam de maturo montanorutn cultu* aftirmatam vult, id' non fatis eft grave. Fernow, Disfert de regione Vermelan-

dorum metallica. Upfal. 1764.. §. IV. Ipfe igitur erratum fuum ^emen

davit in defcriptione Vermelandiae, Ρ. I. p. 150,

n) "Celebrem metalücam regionen», quae nunc CarliTtog»· ^nuncnpa-

tur, inde _usque ab entiquis temporibus, et fub tenebris idololatriae, fa^

isfe habitatam, hiftoricis oftendi teftirooniis neqpit. Kjjellin,. Desf» d#

Garlikoga. Upfal, 17.79· §.·· l·

) 8 C

rum apparenfe-

veftigia

ante

diram ill

a

ni peflilentiam*,

quam

Digerdoden majores dixere. Sunt igi'cur hsee mön-

tana poiteriori tempore

incolis frequentata. I ii (ive

Fennones in Vermeiandiam, quod quidem ^nos feiamus,

ad tempus Caroli

lX:ni

nmiiigraverunt.

Poftea

gens

il¬

la fecundum fines Norvegisp & Dalecarliaé fe fe fudit per filvas, Fiu/kogarne dietas.

Hic linquam patriam,

nioreoi

et difciplinam (ervant, atque ea, quae

gentis fusö

p;o»

pria funt,

etiamii vexati, adhuc

tuentur.

oj

Cum id igitur pro certo

habendem fit, colonos^ ab

Olavo huc deduetos, germanam Vermelandiam excolu-

■isfe, fpatium ^, ubi monumenta

iilius temporis in venimus,

luftrare übet. Etenim haec fines veteris coloniae figni-

ficant. Monumenta vero hujus generis funt aut

tumuli

(.Ättehögar) aut congeries

lapidum {Kummel), Jam in u! tenor i

ripa fluvii Gullfpdng, qui

Veftrogothiam

a

Vermelan-

dia dividit, magnns furgifc tumulorum numerus,

fe-

cus fluvium Visman, fecundum litora iinus KU

(Kits

viken) atque lacus Skagern, ad 320 Long.

Poilea refurgunt

ad feptenifcrionem verfus,

fecundum fluvium Lothefven,

atque locis occidentalibus, ubi

fluvius Ölmån in Vennerum

erumpit, diu rurfus apparent.

Congeries lapidum exftanfc in

quattuor parvis infuiis, q

tias

prope a

continenti abfunt.

Secundum fluvium Våfeharads a, (Glomman), in ore ap¬

parent, quo

mifcetur fitiui iili lacus Venneri, Pankfjerden

dicto: in objecta Arno,

majori

infuia, ^ac

circa Lund, quod

a Grensvikeh, alio finu lacus Venneri, non longe abeft, tu-

151uii; Congeries lapidum ^-vero

ad oftium fluvii Alfter, decur-

ren»

o) Ol. Linderholm Disfert. de Fennonibus Vermelandise. Upfai.

) 9 C

rentis in Vennervm. Itaque id compertum habemus, ^mo»

inimenta illius regionis, quae attingit orientalem Clcrce ripam, iecus litora lacus Venneri, quem fxpe dicimus,

eminere. Si vero haec loca in feptemtrionem verfus trans- ieris, inijJa adipities. At in occideniali contra regione,

quam hic fluvius ailuit, exftant tun.uli ab ripis ipfius

'usque lacus Sillen, ad 50° Lor g. atque ab Nolby in ter-

ritorio Kajet fito, ad 590 5' Lat. usque Hora, pisedium quoddam in Efvedalen, fluvium Claram adjacens, ad 6o°

io' Lat. In Ηammar6 feiiicef, infula lacus Venneri, ac in illa paroeciarum Grafυμ et .[/lierad parte, q cse occidenta-

Iibus Claras ripis obtenditur. Nec minus inulti funt tumult

circa fluvium Νor sefven, atque flnum meridianura lacus Fryken, ubi ampiiuscentum tumulos numerabis. Secundum fuperiores ripas lacus Fryken Bnfia lapidea quoque repent¬

inus. Longius vero in occidentem progresfi, ea in Nä- fet invenimus, atque fecus fluvium Byelfven, at creber-

rime in territorio Gillberga. Exftant denique diu haec

monumenta occidentem verfus, circa Sillerad, ubi tumull quoque apparent: in filvis Congeriss lapidnm. Partei« ^quan-

dani regionis, his terminis cijcumfcriptse ^, tantummodo

excultam fuisfe tempo»ibus Olavi, id omni fide refelli nequit Fine tarnen illi concludunt regionen), ultra quam coloni (Olavi) federn non quaererent. Nunc vero profu-

gum illum Olavum, primum Vermelandise regem, in haec

loca profequamur.

Olavus, filius infelicis Ingialdi, expers fuit paterni

fceleris: ne domi quidem adluit, dum maudita ifta facinora perfecta funt. Educabatur enim domo Biije

cujusdam,

in Veitrogorhia p). lvarus, praevalens armis populique

B Sue-

r) La^rbr.Sv. R Η il T-1. p. »26 Cfr, Yr.gl. Sag. C. XXXVIII,

Hervar. S*g. Cup. Vill. p. 103. Cap. XIII. p. »35.

) ίο C

Snecani ira in omns nomen quadamtemis Ingialdo coiv

junctum, nihil non efficere potuit. Olavus contra ii.s rfe- ilitutus erat omnibus, quae ipium ad fpein recuperatidi imperii exeitare potuerint. Exagitatus, in deiertisOma

periugit loca, quae cultores Sueciae nondum invifisfent.

Ut>'um temere, an confulto in ipfain Vermeiandiam fe convertit Olavus? Nericiam petivit q). Hac antem regio-

ne, credimus, fignificantur illa, quaa fsepe diximus, ter- ritoria, Visnumsharad, Olmehdra(i el* Väfehdrad, qute anti- qnirus, Vermelandia nondum di^{v er}fa provincia, Nericiae

adnumerata fuere. Olavus, his locis degens, ab Upia-

lia propius aberat, arrepturus occaOonem, Γι nec opina-

ta quaédam rerutn cotnmutatio facta fuisiet. Quod ubi

Sveci tefciverunfc, fuccenfuere rj Coactus igitur neces- iitate, tutiorem quaefivit fedem, iterque perrexifc ad fla- viutn, qui a feptemtrionibus decurrit in Veiinenim s). Hunc

fuisfe fiuvium Byeifven, vefcus locorum farna teftatur. Res

omnes opinioni ilii, qua Olavus ^{una cum} cölonis in Νafet confedisfe, et loca ea, quae lacnm Vernieten et fiuvium By¬

eifven adjacent, occupavisfe fertur, fidem faciunt: in fe-

cretiori hac tegionis parte tuto ille verfabatur: fertilis-

fiina haec funt Vermelandiae loca: fluvii quoque hic diu·

tisfime patientes navium ^, interiorem terram petentium:

amoenisii;r»a hic cultori ofFeruntur loca, quae vel immen- fa lacus Venneri profpectant, vel vernantes ripas fluvii Byeifven adiacent. Prirnum igitur Territoria, Gnms, Gill¬

berga et Ndshdrader adifa et excuita fuerunt. FrequenS

q loque fa^ιnä Olavi ibi adhuc viget.

Novo fic ab Olavo expugnato regno, eoque ad diu-

tu^nitarem longe (tabiliori, quam illo, quod armis pare- tur, Ivarus Ingialdianuin confiiium, regulorum regna e-

ver-

f) Yngl, Sag. Cap. XLVI.

r) 1* c. s) 1« ^c.

) " (

vertendi, exfequens ^, illud iniuper moliebatur, ut maxi-

mam, quae nmqnam fuit, feptemtrionalem monarchiam

conditueret At ratio I^vari invidiatn hatnit Amor ^et

pietas in veterem doamin regiam in animis Sueco-

rum revivifcere. Aiia atque afia agmina illorutn

in _regnuin Olavi, quod dudum contemtui habue-

ränt, mox autém propter feiicitatem laudatur», exire.

Maxima _pars, eredhnus, in territoriis,

Gillbergahärad

et

^υrf^ehärad confedit Plänitres l'ola fecundum bor utn lacus printum oceupari. Mnhitudo magis, quam pro induftria

cnitormn et exculfo fpatio regionis, crefcere, Annonse

Caritas atque fames advenas invadere, Ut causfa ma- lorum rex a popnio exiftpnabatur, fio ipfe fuit iinutn folum piacolum, quo Dirs perlitari potuerit. Quamob-

rem ciomus Olavi oppngnari, incendi. Itaque ipfe pro

munere pracuiari Odino datus eil t). Acceptmus vero, hoc

ad Säßebrem factum esfe ^{, prepe} cih'um fluvii Byelfven, in

Vennerum defluentis. Kx loco, nbi ttimulus ipfius, aeque eminen-s et confpicutrs ac regum Upfalienfium, ad no- ilram mernoriam manfit, atieenisfimus datur profpeefeus

in partein qnandam regionis, quae cufcumnovamque fpe-

erem ei referat.

Olavus oxorem habuit Sölvam , fi'Iiam Haffdani, _qut

in Solloar regnavit. Kx ilia duos fufeeperat fslios, Ingial-

dum et Halfdamrm, cur» cognomen fuit Hvitben. Com¬

mercium igjtnr inte. Verinelandiam et Solloar ortum erat.

Hoc vero pro incremento- cnltornm f equentias factum

eft , atque poftero tempore caüsfam hoihiis in Solloar in- curfionis Vermefandis attulit.

Ua Deo _um, expromta pe»· famero iilam, _quas ad-

vems vexaverat, mo'te Olavi norr mirigari. Colonia In complurespotes Vermelandiae occidentalis fnfa ^erat. Huic

fines fnnt Ubulofnm fterileqne territorium Efvedalen, re·

t) 1, c. C£c, Wilde HUt. Pragra, Cap. III. §. 234,

) 12 C

gionis metallicae montes deferti, atque horrida loea Dalise.

Inter illos fines_, quibus conclufa fuit colonia, paucjores

erant agri, quam ut victus crefcenti multitudini fuppe-

teret. In magna illa valle, qua facilem aditum ad vici- nia Norvegiae patere ante comniemoiavimu.s, magna pars advenarum confederat. Colonia igitur jam iliain ve»lus porrecta erat Norvegiae partem ^, q»;ae eommercii viam

aperit. Anguiriis annonie laboranten, Ve nielandi It ca

campeftria ^prope Arvika et Eda , nuper adifa, relinque» e, adverfum flnvium Vräng fequentes, falrum Euia/kogm fu-

perare nj atque fic nec opinato in Norvegiam deicende-

re. Hic in loco regis Solve, ab iis occili, regem confti-

tunnt Hafdanum, Olavi filium. Is vero Vermelandiam et multas No'Vegiaeproyincias fub fuum imperium redigen^- do, Norvegicam fundavit Monarrhiam, quam ad fummmn perduxit a. C. n. 884 Haraldur

Härjager,

^{trinepos iρ}

ii

us.

Sic Vermejandia primum excuita fuit. Cultura hu- jus regionis deinde paullatim usque ad foedum

iihid

terp- pus procesfit, quo

Digerdåden,

111 haec quoque ioea iae-

viens, maximam partem populi abftuht.

Poiiquam

regio poil peftem illam vaftatricem fe refecit, ^novum fuum

cultum p aecipue fecundo Vermelandiae Tratelja, Duci Ca-

rolo, mox Carolo IX dicto, qui bis quoque locis non en fuum immortale reddidit} acceptum refert. Recentio» i tempore inftituta, varii generis, magnum agriculrurae ét frequentise cultorjum inc.ementum dederhnt. Loea ta¬

rnen inculta, eaque ad fpatium infignia, paslim adhuc in-

vetuuntur. Erenim, fi territorium Nr/ft, cui fuperficies

eil XVI ^- XX mil!, _quadr., amplius CCL pagos comple

ctitur, nulla contra cnltu *as apparent vtlligia

complüri-

bus locis territorii Klfvedalen. quae ejusdcm (Int fpatii.

u) Nomina Eda Svc'm ft EidOtoog Norvegiae adhuc peruianferei utrumqai ad flumina dicta iit'jm eft.

—wÄö»—