PETRUS CAMPANULIS

(1)

DR

CAMPANULIS SYECÅNIS

DIJSBRTATIO,

QUAM

Χ

VENIA ΕΧΡ. FACULT. MED. UPS.

ν. ρ.

CAROLUS PETRUS FORSBERG

WKB. »OCX. CH. Μ. BOTAN.»JKMQJiSTRATOR E. O.

ST

JOHANNES PHILIPPUS ARENANDER

»TII·, FliODlW, OSTROG-OTBUS.

IN AUDITOR. MED« DIE XVI MAJI MDCCCXXiX.

Η. Α. M. S.

- ■ - ■ , r ■ ■ ' - ■ ___ ä

U Ρ S A L I JE,

EXCUDKBANT REGIiE ACADEMLE TYI'QGRAPHI.

(2)

(3)

KONUNGENS

TKOMAN, 0FVERFÅLT-RÅKAREN,

HÖ&ÅDLE ocfi vid tberömde

HERR DOCTOR

OTTO FR. Μ Ε I J Ε R

OCH

DO CT OR INN AN

H0GÅDLA FRU

CHRISTINE MEIJER

Yördnadefullt och tacksamt till egη adt

af

3, $+

&renaniur*

(4)

'

/

Sett f^wlttaSte #ToJjer

h e 1 g κ d t

at

Sonlig Taokiamhefc

(5)

8223

jNulIo f3tie tempore Naturae cognifcio tanta felicisfimae

adeo ipfius culturae celebritate, tantåque incrementorum

vere ingentium fplenduit amplitudine, quantam noftro vi·

demus aevo; quod quidem haud inepte aureum Scientiae

Naturalis faeculum nominaremus. Neque mirumρ Scien-

tia enim illa, quae ad peritiorem rerum naturalium ducit cognitionem, quaeque poft tot infipientis infantiae prae- terita faecula, eminentisfimis tandem meritis immortalis, Naturae IVlyftae, Linnaei cunas reliquit, noftris tempori-

bus tam repentina adeoque mira cepit increnienta, tan- tumque ad culturae praeftantiaeque faftigium elata eft, ut, qui fugaci oculo et velut e Ionginquo eandem intueatur,

vix illatn altius extolli posfe exiftimet. Nobis vero pro«

pius ad ftudium rei herbarise accedentibus, illud nondum

adeo omnibus abfolutum numeris videtur, ut nullam am-

plius cenfuram et

additionem ferat. Qua

commoti re non

plane iticasfum inopportunumque opus, tractandis Cam- panulae Speciebus,

in patria nafcentibus

terra,

fufceptu-

ros esfe, opinati iumus.

Oampanula, cujus nomen genericum ^e flornm iiaiili-

tudine cum campana minori oritur, refertur fecundum

Ordinem Plantarum Naturalem ad Familiam Campana-

cearum (Campanulacearum

Cel. Josfieu);

in

Sexuali

vero plantarum

Syftemate

in

primo Ordine (I, Monogynia)

Clasiis Pentandriae locum tenet. CaracterCampanulaees- fentialis: Calyx 5-partitus.

Corolla campanulata,

aequaliter

5 lobata. St amin^a libera,

fquamis nectariferis

inierta. Sti¬

gma 3 fidum.

Capsula calyce

coronata, 3

locularis, fora-

aiinibus lateralibus dehifcens.

(6)

descriptio

SPECIERUM CAMPANULJE

SVECICARUM.

I. Foliis

angustioribus, lsevioribus.

1. CAMPANULA unifiorn. L. caule unifloro, superne

parum piloso;

foliis sublanceolatis, erenatisj fructi»

bus corolla majoribus

membranaceo-angulatis, cibatis,

laciniis calycinis dilatatis,

corolla brevioribus.

Linn. Sp, Pl. ed. 2. T. i. p. 231. Fl. Sv. ed. α· ρ. 66.

Wahlenb. Fl. Lapp. p. 63. Fl. Sv. T. 1. p. 134. Hartm.

Scand. Fl. _p. 105. Rottb. PI. Groenl. in Act. Haftt. Vol.

X. _p. 432. tab.VI. fig. 19. Fl. Norv. 1080. Hontem. Oec.

Pl. Lsere ed.3. p. 237. Fl. Dan. tab. 1512.

Habitat in Lapponia Lulensi et

Pitensi ad Acbaris

copiose, in

Lapponia Tornensi rarius. In Alpibus Nor-

vegicis

(Dovrefjåll)

ab

Hubener

et

Kurr,

aestate nu·

per elapsa, repertam narrat

Sommer feit.

Radix perennis,

teretiuscula vel suffusiformis, eximie

multicaulis. Caules stricti, superne parum pilosi, floren-

tes digitales,

fructiferi fere spitamei. Folia stolonum

o-

valia, obtusa, subpetiolata,

subintegerrima; cauüurn in-

feriora oblonga, leviter crenata,

obfcusiuscula, glaberri-

ma; suprema

lanceoiata vel sublinearia,

sparsa, soepe

tres

lineas lata. Fiores cernui, vix ^tres lineas long!·

Cap-

sulas erectae, semiuneiam longae. Corolla iritense azurea, angustata vel coaretato

campanulata.

2. C. rotiitidifolie. L. caule multifloro,.

glabro; foliis radi.

calibus cordatis, denticulatis; caufinis linearibus inte- gerriinis,. glabris; laciniis

calycinis subulatis.

Linn. Sp. PI. ed. 2. T. I. p. 232, Fl. Sv. ed. 2. p. 65.

Wahlenb. FF. Sv. T. 1. p. 134. Fl. Ups. p. 73. Fi. Lapp.

ρ.64. Hartm, Scand. Fl. p. 105. Sv. Bot. 5. t. 297. Fl.

Dan. 8. 1.1086. Engl. Bot, T.13, t. &66.

(7)

& Iinefolia: foliis caulinis latioribus, fadicalibus longio-

libus, caule subunifloro.

Wahlenb. Fl. Lapp. ρ. 64. Fl. Sv. T.1. ρ. 134. Linn. FI.

Lapp. N:o 84. It. Gottl. p. 229. C. rotundifolia uniflora Hörnern. Oec. PI. Laere ed. 3. p. 233. C. rotundifolia ß

alpicola. Hartra. Scand. Fl. p. 103. C. uniflora. Fl. Dan.

t. 189· non Linn.

y, parviflora: minor,

foliis

caulinis crebrioribus, corollis dimidio minoribus, dilutioribus.

Wahlenb. Fl. Ups. p. 78. Fl. Sv. T. ^1. p. 134. C. rapun- culus Fl. Dan. t. 855., non Linn.

Habitat _per totam Sveciam sat copiosej ß. in Gott-

landia et Alpibus nostris; y. in scopulis Iacus Maeleri.

Radix perennis, subrepens.

Caules

adscendenfces, sob-

angulati, glsbri, pedales vel ultra, apice versus multi- flori4 folia radiealia cordata vel reniformia, denticulata, longe petiolata, glabra, 3 1. 4 circiter lineas longa lata-

que; eaulina linearia in petioluin attenuata, integerrima,

acuta,

poiicem

longa, medio Iineam longa; petioli polliuares; flores longe pedunculati, nutantesj pedunculi 1-

2-pollicares,

versus

iloribus

bracteati: bractcis linearibos angustissimis, 1-3-iineas longi; Calyx glaber; laciniis Ii·

neari-subulatis, 3*5-lineas longis; Coroila caerulea.

"Floribus condecorat agrorum margines, dum cessant Pomona flores" Linn. Fl. Sv. _p. 66.

3. C. patula. L. foliis radicalibus obovatis, petiolatis, cau¬

linis lanceolatis, marginatis; panicula patula;

jaciniis

calycinis lanceolato-subulatisj coroila inciso partita.

C. patula Linn. Sp. PI. ed. 2. T. 1. p. 232. Fl. Sv. ed. 2.

p. 66. Wahlenb. Fl. Sv. Τ. 1. ρ 133. Hartm. Scand. Fl.

p. 105. Fl. Dan. t. 373 Engl. Bot. T.r. tab. 42.

ß. pilosa: caule minus angulato. Wahlenb. Fl. Sv. Τ. I. p. 133.

Habitat in pratis Sveciae mediae sylvaticis sat copiose.

ß, in orientali parte

sylyae Hålveden

frequeiis.

(8)

4

Planta Isete-virens, elegans, corollis violaceis; Radix

biennis parva, ramosa; Caulis inconspicue tetragonus, basi vel sursum ramosus, glaber ve! interdum Iseve et tenuissime pubescens; ramis subpatulis; folia glabra, crenata, \~i pollicem longa; radicalia obovata, in petiolum

atenuata, pollicaria circiter, medio 1-3-lineas lata; caulina

lanceolata, sessilia, ι I.2 lineas lata; panicula patula» saepe multiflora;

flores longe pedicellati,

bracteati, glabri;

bracteis linearibus; angustissimis, 4 1. 5 lineas longis, glabris; calyx glaber

(subflorescentia

valde angustus);

laciniis lanceolatis, eximie subulatis; corolla inciso·parti-

ta, eleganter violace^ et nervosa.

4. C. Rapuncuiur. L. radiee fusiformi; foliis lanceolatis, subintegerrimis, sessilibus; caule subsimpliee, race- moso; corollis patentibus.

Linn. Sp. Pl. ed. 2. T. T. p. 232. Sp. Pl. ed. Willd. i. p.

896. Fl. Dan. t. 1326. Fries Nov. Fl. Sv. ed.1. Ρ. VI. o,

85. ed. 2, p. 68· Wahlenb. Fl. Sv. p. 133. Sv. Bot. t.

629. Engl. Bot. T, 4. tab. 283·

Habitat in pratis -declivibus ad Belteberga in Par. Ot- tarp Scanias; Fries 1. u. c. A Cel. Fries in Scania»

A. ₁₈₂₂ detecta.

Radix biennis, fusiformis, carnosa, alba, collo _angu-

stato. Caulis erectus, virgatus, angulatus, foliosus, sca-

ber, pilis deflexis, saepe tripedalis. Folia alterna, lan-·

ceolata, sessilia, scabra, unduiata, denticulata, infima subeleptica. Panicnla erecta, multiflora» subcylindrica»

compacta. Peduncnli conferti, longitudine varit, uni- I.

multiflori, erecti. Dentes calycini subulati, vel integer-

rimi vel basi denticulati. Flores ventricosi» dilute vio»

lacei.

(9)

5

Π. Foliis

latioribusj scabrisr.

$. C. latifolia. L. foliis ovatis, acuminatis,

duplicato-serra-

tis, scabriusculis, decurrentibus; caule terefci sim-

t pliei; pedunculis axillaribus,

unifloris; calycibüs

vglar'

berrimis; corollis ciliatis.

$ Linn. Sp. Pl· ed. 3. T. I. p. 233. Fl. Sv. ed. a. p. 66.

Hartm. Scand. Fl. _p. 106. Wahlenb. Fl. Sv. T. I. p.135·

Fl. Ups. ρ. 8ο· Sv. Bot. t. 272. Fl. Dan. t» 782. Engl·

Bot. T. 5. tab. 302.

β. flore albo.

Wahl. Lapp. ρ. 65. Fl. Dan. t. 85, Hartm. Vetensk.Acad.

Handl. 14. p. 97.

Habitat in nemoribus ad rupes per plerasque

Gothiae

provincias. v "

Planta Iaete viridis; Radix perennis, ratnosa.

Caülis i

_erectus, _simpIex, glaberrimus,

ι-2-pedalis. Folia

ovata,

lanceolata, acuminata, glabra; inferiora longius

petiolata;

suprema lanceolata, bracteiformia;

Petiolis dilatatis, de-

currentibus. Flores axillares, solitarii, pedunculati, pau-

ci: Pedunculis demum recurvatis: Calyx glaber, ovatus:

laciniis Ianceolatis, acuminatis, 6-lineas longis, medio Ur

nam latis: Corolla _magna, caerulea.

Obs. In Alpibas Jemtlandiae occurrit Var. β. floribus albis, ^quae

<j varietas valde speciosa in hords interdum obvenit.

6. C. persicifolia. L.

foliis radicalibus obovatis, petiolatis*

eaulinis, linearibus, sessilibus, subserratis; caule simplici; ^racemo

paucifloro; laciniis calycinis lanceolatis?

patulis.

05. glabra.

Linn. Sp. PI. ed. I. 'Γ. Ϊ. p. 164, FI. Sv. ed. II. p. 66.

Hartm. Scand, Fl. p. I05. Wahlenb, Fl. Sv, T.I, ρ, 132.

Fl, Ups. p. 79. Fl. Dan. t. lo87.

i ' * ' -··■■■ ' - · ·

(10)

6

β. dflsycarpai

Aspegr, Blek. Fl. Kit. et Waldst. PI. Hnng. fructu hispido.

S Wahlenb, Fl. Sv. Τ. I. p. 132.

Habitat in Iuris ^et nemoribus inque juniperitis frequen-

ter. ß. ad Sudercopiam et prope Holmiam pluribus

collibus siccis-

Radix descendens, ramosa. Caulis inferne inconspi-

cue tetragonus, erectus, sinoplex, glaber, ^3-4·pedalis.

Folia glabra, radicalia ovata vel obovata, in petiolum

attenuata, crenata, pollicaria; caulina laneeolata vel Ii-

nearia, subserrata, 1-2 polliearia, 1-2 lineas lata; margi-

nibus reflexis. Flores racemosi, magni, pedunculati;

peduncuiis 6 l.

7

lineas longis, glabris. Calyx,

ovatus, glaber;

laciniis lanceolatis, acuminatis, patulis; corolla

caerulea. Var. β. calycibus hispidis, interdum etiam caule pubescente

diversa. Vidi

tarnen

specimen ipsius Var.

ct. ex Svecia australi,

cujus

caulis pubescens.

7. C. Rcipunculoides.

L. foliis inferioribus cordatis, petiola."

tis; supremis lato

lanceolatis,

sessilibus; caule sub-

ramoso; racemis secundis; laciniis calycis reflexis,

serrulatis.

Linn. Sp. PI. ed. II. T. I. p. 234. Faun. Sv. ed. II. Append.

p. 557. Ehrb. Catal. PI. Ups. in Beitr. T. V. p. 12. Hartra.'

Scand. Fl. p.106. Wahlenb. Fl. Sv. T. I. p. 135. Fl.Ups.

p. 79. Sv. Bot. t. 359. Fl. Dar. 8- t, 1327. Engl. Bot.

T. _4. tab. 2§3.

Habitat in arvis inprimis tnargaceis

Svecias

roediae et meridionalis _usque ad Upsaliam et

Bjurås

Dalecar-

lise. Plantam in Hallandia Sveciae primus invenit

Rever. Dom. Osbeck ante annum MDCCLXI.

Planta ex omni fere parte

(exceptå corolla)

pnbescens,

scabra. Radix longissime repens. Caulis inferne incon-

»picue tetragonus, sursum

angulatus,

ramosue,

pubé-

scens 1 1, 2 pedalis. Folia acuminata, duplicato-serrata,

(11)

1

piüösjuscula, scabra; radicalia longe petiolata, cordata;

1-2 pollicar'ia,

poliicem lata; caulina inferiora cordata, in

petiohim

decurrentia; suprema lato-Ianceolata, sessilia,

minns decurrentia. Racemi longi,

secundi, multiflori.

Floribus pedieellatis,

nutantibus, bracteatis: bracteis lan-

ceolatis, acutiSi augustis, 4

1.

5

l>»eas longis, pubescen-'

tibus; pedicelli lineam

longi. Calyx ovalus. Laciniis lan-

ceolatis, acutis, reflexis.

Corolla intense violacea, sub-

pollicaris.

8. C Traxhelium. L, foliis cordatis,

acuminatis, inciso-ser-

racis, scabris, inferioribus petiolatis; caule

angulato,

simplici;

pedunculis axillaribus erectiusculis; laciniis

calycis subovatis,

hispidulis; corollis barbatis.

Linn. Sp. PI. ed. Ii. T. I. p. 235. Fl. Sv. ed. II. p. 67.

Hartm. Scand. Fl. p. 106. Wahlenb. Fl. Sv. T. I. p. 135.

Fl. Up?, ^p. 80. FI. Dan. T. VI. t, 1026. Engl. Bot. Τ. Γ.

t. 12. Naeién FI. Stockh. in Nov. Act. Soc. Gothob. 1.

D. p. 69.

cc. simplex: floribus solitariis.

ß. racemosum: floribus snbracemosis.

Habitat in lucis et nemoribus frequenter.

Planta plus minusve hispida. Radix perebnis, ratnosa.

Gaulis erectus. inferne inconspicue tetragonus, 1-2-pedalis. Folia inciso-serrata poliicem circiter longa et medio lata; radicalia cordata, longe petiolata; caulina infe¬

riora brevius petiolata; suprema ovata,

subsessilia. FIo-

res axillares, solitarii, pauci. Calyx ovatus, hispidus.

Laciniis ovato-lanceolatis, inargine hispidociliatis. Co¬

rolla caerulea, intus barbata, rarius alba. — Varietäs ß.

diilert: major caule sursum subramoso:

foliis

latioribus,

ovato cordatis 1. ovato-lanceolatis, brevius petiolatis; flo^

ribus raceiposis.

9· C. gfomir'ata. L foliis scabris

inferioribusj

ovatis obloo»

(12)

s

gisve, petiölatis, supremis Ianceolatis, amplexicauli- bus, floribus sessilibus, terminalibus Jateralibusque, glomefatis; laciniis calycis ianceolatis, erectis, adpressis.

Linn. Sp. PI. ed. II. T. I. p. 235. Fl, Sv. ed. II. p. 67.

Hartm. Scand. Fl. _p. 106. Wahlenb. Fl. Sv. T, I. p. 136.

Naezén Fl. Stockh. in Nov. Act. Soc. Gothob. I. D. _p.69.

Fl. Dan. t. 1328· Engl. Bot. T.2. tab. 90.

Habitat in pratis et collibus graminosis passim.

Radix ramosa. Gaulis erectus, inferne inconspicue tetragonus> simplex, plus minusve hirsutus, ι-2-pedalis.

Folia acuta, duplicato-serrata, supra glabriuscula, subtus

hirsuta; radicalia longe petiolata, ovata vel ovatocorda-

ta, vel oblonga, 2-pollicaria et ultra, medio pollicem lata3 petiolis canaliculatis, hirsutis, 1 2 pollicaribus; caulina sessilia, ovato·lanceolata vel lanceolata, sensim minora.

Flores terminales et laterales, axillares, sessiles, glomerati, bracteati; bractese ovatae, foliaceae 5 foliis ^su¬

premis similes.

Calyx hirsutus; laciniis

Ianceolatis, ^acu-

minatis, _{3 4} lineas longis; corolla violacea, glabra, vel·

praecipue intus

hirsutula. Pistillum corollå brevius.

10. C· cervicaria. L. foliis hispidis, Ianceolatis, nndulatis;

inferioribus petiölatis; floribus sessilibus lateralibus terminalibusque glomeratis; laciniis calycis patulis, oblongis, obtusis.

Linn. Sp. PI. ed. II. T. I. p. 235. Fl, Sv. ed. II. p. 67.

Hartm. Scand, Fl. ^p. 105. Wahlenb. Fl, Sv. T. I. _p. 136.

Fl. Ups. ρ. 8o. Flor. Dan., t. 787.

Habitat in

pratis sylvestribus asperis

prsecipue regio-

num interiorum Sveciae medise.

Radix fusiformis, hinc et inde ramosa et fibrillosa.

Caulis rigidus, angulatus, simplex, i-2-pedalis, hispidus.

Folia linearia vel lanceolato·linearia, serrulata, hispida;

(13)

9

radicalia et inferiora in petiolum longe attenuata;

petiolo

nJfano; caulina sparsa, sessilia,

1-2-poIIicaria. Flores ter¬

minales et laterales, axillares, sessiles,

glomerati, bra-

cteati. Bracteae ovatse, acuminatae, glomerulum

florum

amplectentes,

foliis de

cetero

conformes. Calyx hispi-

dus: laciniis ovatis, obtusis, adpressis,

brevibus 1. li-

neam circiter longis: corolla dilate

caerulea. Pistillum

corolia longius.

A C. glomerata difiert:

hispida; foliis linearibus vel

Ianceolato-linearibus; petiolis

subplanis; laciniis calycis

dimidio brevioribus, ovatis, obtusis,

adpressis: corollis

minoribus, dilute caeruleis, pistillo exserto.

Ut totus Campanulacearum

Ordo, ita

omnes

fere

Campanulae

Species, peculiarem quendam continent suc-

cum lactescentem, humori Cicboraceorum

haud dissimi-

lemj mitiorem tarnen, atque sapore,

(nisi omni omnino

careat) acerbo quodam gaudentem.

Radices Stolonesque

recentes (Surculi) plurium, quae

ad huncce ordinem

per-

tinent, plantarum, e. g.

Campanulae Rapunculi et Tra-

ehelii, Phyteumae spicatae etc.

comeduntur in Europa:

Canarinae canariensis in insulis Canaricis;

pluresque sine

dubio aliae hnjus Familiae Species

eidem usui inservire

possent. Inter paucas

hujus Ordinis plantas, usu Me·

dico notas, praestat inprimis

Phyteuma Charmeiii Pers.,

quae etiam, respectu

chemico, vi

sua

antisyphilitica Fa-

miliam hancce et Lobeliaceas, proxime

affines, inte*

se quasi

connectit.

(14)