PETRUS EURIPIDEM

DE STILO

AP UD /ESCHYLUM ET EURIPIDEM

DIVERSO.

DIS SERTAT 10 ACADEMlCA,

CUJUS PARTEI POSTERIOREM

VENIA AMPL. F A C. PHILOS, UPSAL.

P. V.

MAG. PETRUS JAC. Ε MANUELSSON

LITT.

DOCENS

Ε Τ

ANDREAS FREDRICUS BJÖRLIN

TERMJJLAXDÜS.

IN AUDIT, GUSTAV» ^DIE XXVI MARTH MDCCCXXXIV.

Η.

V. M. s.

U P S A L I iE

EXCLDEBANT REGIAS ACADEMIiE TYPOGRAPHC

Den huldaste Moder

helga dt

af

Sonlig vördnad, kärlek och tacksamhet

BKUK SFÖIIVALT AREN

Herr JOHAN PETTER BJÖRLIN

ocli

Fru KJERSTIN BJÖRLIN

fodd BüHRMAN

tacksamt och kärleksfullt

af

Anders Freijric.

ι3

Graecos Tragiei, eo plu-ra ab epieo et jonico sermone

eum mutuatum esse, quamobrem baud paucae in dramatis ejus inveniuntur et voces et fornias Ilomero et Hesiodo convenientiores, quam tragico vati. Quae vero in nielicis

occurrunt, ubi major est libertas, ^{ea o} mitten da censemus, trimetros solummodo _versus, anapsestos et trocbaeos ^exa-

minaturi. In quibus primo obseryare licet, quod, ab in¬

genio sermonis Attici recedens, solutiores formas prae contractis iEschylus admisit, ut voov pro vav, πλόον pro πλ£ν et sie porro, deinde quod dativos in ^σι, (nam ter-

minatio υ.ισι Euripidi ^quoque familiaris est) ut άλληληαι r),

πετρτ,σΐ 2), πνλγσι 3), ^exeuntes adhibuit. Quas formas

quaniquam e dramatis Tragicorum abesse jussit Cel. Mat-

thiae 4), argument o usus, quod Codices manu scripti va- riare solent inter terminationes yvt, et guw, nos tamen,

quum locorum certe nuper allatorum nullae, ne in com-

pletissimis quidem et optimis libris impressis, occurant variantes leetiones, apud scriptorem certe, vetusta quaevis

et minus usitata sictahim, sanas esse judicamus. Nam

qyae in Persis 187 a quibusdam pro variatione leetionis recepta est forma άλλι',λοισι, ea * quum ad substantivum fe-

minini generis referri debeat, absurda est et librarii cu-

jusdam ^errorem manifeste prodit. Dativi ergo pluralis/

numeri in _γσι exeuntes, ut ab Euripide alieni, ita in dra¬

matis .dEschyleis genuini liabeantur. Quae autem in a

Ί) Agam. 662. Pers. 187. 2) ibid. 462. 3) Coepb. 564.

*) Gram. Gieec. $. 68. n, 7.

5.

*4

'

yulgo contrahuntur litterse εο, eas in ευ, uti notum est,

contrahebant epici, jonici et dorici scriptores. Neque

vero hujus rei apttd iEschylum exempla desunt. Oocur-

rit enim in Septem adversus Thebas forma participii

προςμεμηχανευμενος (v. 626 et 628), in versu Promethei 1.22 εϊςοιχνεΰαι et ibidem v. 6 *5 πολευμεναν. Forma τοί pro oΣ,

Honiero farailiaris, quum semel tantum in senariis occur-

rat *), ^non nisi obiter commemoranda videtur, quod et-

iam de forma epica στευνται 2) valet. De cetero voces nonnullas formasque epicas, quae, iEsehylo familiäres, in

senariis Euripideis nusquam conspiciuntur, ^enumerare baud

forsitan a re absonum est. Sunt autem: ος pro εος, pro- naminis possessivi vices gerens 3), αλίτοιμι, uXiyxiog, βιάται

pro vulgari βιάζεται, vnal, δραχεΐν, πιφαυαχω et denique νμμε,

quae forma, eeque ac ποτΐ Elim. 79, doricae etiam et aeolicae

dialeetui solennis est.. In dorieis quoque iormis vocibusque adhibendis^Eschylum plurimum fuisse, sunt qui contendant.

At licet nonnullai earum, quas supra memoravimus, huic

dialeetui eammunes sint, eas tarnen ideo potius poefa, ut opinor, usurpavit, quod apud Homerum, quam quod apud

doricee gentis homines in usu fuerunt. Si igitur doricas

ίorraas, quas ceterorum quoque Tragicorum opera vel

in ipsis senariis continent 4), (nam de melicis nulla quae-

stio. est) excipiamus,. e dori.ca dialectu pauca admodum

*) Pers. 4,23. a) ibid 4g. 3) Quae apud Euripidem (El.

I2i5) forma los est, ad lyricas ea pertinet partes et locus pnetere*

suspectus est mendae. 4) Sunt autem istse: Άysbroref et aluo

i5

mirtuatum esse ASschylum confitebimur. Scio equidem,

exstaie in Eumenidibus et passim doricas formas άμ'ος

pro εμάς et επίατα pro εηίστασαι; sed illam habet etiam Eu¬

ripides in Andromacha v. 561 et passim, Iiaec dorico

illo εκρΰφδεν pro εκρυφΰησαν in Hippolyti versu 1192 re-

penditur. Doricam ^vero formam πέδα praepositionis ^μιτα

in compositis uterque adhibuit, ut in vocibus πεδαρσιος et ττεδαίρω. Ut igitiir jure contendere possumus, AEschylum

ab Homero plura quam ceteros Tragicos ^mutuo cepisse,

ita concedendum est, eundern doricis scriptoribus haud plura debere. Sed in eo Jiberior est, quod vocibus non-

numquarn utitur et formis, quae, partim in variis Graeciae

provinciis, partim in vetustiori dicendi genere usitatae,

aut in linguam cultiorem numquam intrasse videntur,

aut ex eadem abiisse; _quamquam, si celeritatem respicia-

mus, qua omriia apud Graecos ad perfectionem ^suam

tendebant, non possumus 11011 opinari, multa, quae tem¬

pore recentiorum Tragicorum abolita jam essent, A2scliyli

setate adhuc in ^usu fuisse. Sed utcumque haec sint, non

est diffitendum, ^occurrere in dramatis iEschyleis et formas

et voces, quae, apud alios scriptores, quorum opera ad

nos pervenerunt, aut rarae, aut numquam obviae, Euripi-

dis aetate e lingua cultiori abiisse videntur. Hujus gene-

ris sunt: _{ωκιστος,} βελτερος, πρέσβεστος, μεγάλος, μάσσων, Ιπαφω

ev γχ eompositas voces, Υκχτι, ΒΖκο<, xxpasw ex-iisque; com- positaj, item xvvaycr, «ro^aya*, Χβχχγοί, /»»«yaf, onxiit et pérfcctl

forma igxgt. Vide Walckenaer ad Eur. Hipp, vt icr44.

ιβ

activa forma pro usitatiori επαφομαϊ, τψτιδος pro forma

vulgari νι\στιος, ηςτινος pro οτϋ, πησας a verbo πκσχω, ιτων

pro Ι'χωσαν, casus denique obliqui vocis βρέτας. Praeter

voces autem minus usitatas, ut exempli caussa adverbium

ϊχταο, a Suida expressis verbis γλωττα 1) appcllatum, quas longum ioret enumerare, cominunia quoque vocabula in-

solitå signifieatione adhibita invenimus, Quorum, ceteris

omissis, tria solumrnodo afferenda censemus, duo, quia

ejus significationis, qua in locis citandis usurpantur, nein

Lexico quidem Passowiano nuperrime edito et locuple-

tis3imo occurrunt, unum, quia ^quam amplectimur signifi-

cationem idem ille Lexicographus si non negavit, at in

dubio eerte posuit. Leguntur ^ergo in Coephorarum ver-

su 175 vocabulum προςείδεσϋαι valens: similem esse et in

versu Agamemnonis 888 χατεσβήχασι sensu aperte neutro:

exaruerunt. Tertiae autem voci ut suus sensus vindicetur,

afferenda sunt ioca, in quibus occurrit. Fatur ita Ore¬

stes 2):

'

Ω ησ.τερ, αΐνόπατερ χί σοι Φαμενος, ι] τί ρέζας

Τνχοι ^μ liv, exad ^εν & ρ ί σ α ς

"Evd

εχ8σιν εννο.ί, Σχοτω ψάοζ ισόμοιρον;

x) Est Ver ο yuTOi yXurruv loqui iis vocibus, forniis et strncturis uti, guae, iii provincia quadam usitatas, ia linguam euUiorein et a

plurimis receptam non admittuntur. Videas Arist. de arlo poet.

Cap. 22. 2) Coeph. v. 312.

}7 Nogat Passowius, verbum χοίσας hoc loco intransitive ac- cipiendum esse^ Sed verbum activum habeat necesse est,

qu£E regat. Ileic verp desunt. Jubet igitur Passowius

supplere vocabula prosperam fortunam, expiationem, vindi-

dam. Sed unde, ^quaeso, liaec ornnia? Ne ex universo

α η ide ni orationis tenore erui possunt. Alius est locus, evidentior, si lieri potest, in Persis *):

Φίλοι, κακών μεν όστις έμπορος κυοεϊ,

Έπίσταται βοοι^ίσιν ο)ς υταν χλνδων

Κακών επέλϋη, πάντα δειμαίνειν φιλεϊ'

*Οταν δ' δ δαίμων ευροΐ/, πεποιΰέναι

Τον αδτδν αίει δαίμον £ ρ ι ε ν ν τύχης.

Heic ^e τύχης repelitum vult ejusdem nominis accusativui τύχην, quo vix quidquam fingi potest magis absurdum,

Nihilo tarnen minus concedit, sensum intransitivnru

quem modo abnuebat, huic loco esse commodiorem» Λ t

desunt exempla, quibus possit probari, hane vocis signi-

ficationem et apud alios scriptores in usu fuisse. Quid?

Nonne /Eschylus multa habet, quoe alias nullibi occurrant?

Non ille ipse lexicographorum eruditissimus raulta ejus-

modi, ex eodem .ASschylö depronita, extra omne dubium posuit? Proiecto. His igitur argumentis subnixi verbo

χρίζει v sensurn iniransitivum adjudicare nulli dubitamus.

Quod autem pro brevioribus latiores a) (nam hoc

*) v. 5g8.

pro τgoKti,

Ex. c οφχνον _pro οφκ et vox frequens tookx/x

ιΒ

^ommemorare jam oportet) pro simplicibus compositas

Toces, etiamsi alterum compositae vocis membrorn ad

sensum nihil prorsus faciat *), quodque ejusmodi voca- bula, quse non solum notionem, sed etiarn integram quo- dam inodo sententiam exprimunt a), sectatus est iEschy- lus, id eo mihi videtur factum esse consilio, ut partim

versibus grandior et plenior sonus, partim orationi digni-

tas quaedam et magnificentia, accederet, ^quae tarnen in tur-

gorem nonnumquam verterunt. Neque vero iis eonten- tus, _quae Hellenicus sermo habet insolita, peregrinis ^non¬

numquam vocibus et loquendi formulis usus est iEschy-

lus. Vox enim χάρβανος ^{pro voce} βάρβαρος 3) non semel occurrit, ad quam accedunt vocabula άγγαρος 4) pro ύγγζλος η Ex. c. vox troicoxvs vocabulis ομμχ et χχλχινμχτχ adjecta. a)

Ex.

ΐλι&μνάϊ πιϊιοπλάχτυποί /So*: strepilus, qui homines e cubilibus excitat, ex ungulis equini3, terram pulsantibusortas. Άχρνμάτασι ζψμίαιί Tuv^fiutvos, pajna iratus, quas in jaclura bonorum sita est.

Hase in memo

am redueunt Aristoplianis ista ξ^μχτχ ίηποβχμανχ

Υ-ομφοκχγίί. 3) Suppl. ν. 117. q 15. Agam. io5g. De ^voce ita Etym. magnum: xxpßxvoi, ßxgßχξοι, ol i'xovTts ßoloßu^ov ßoyv·, et He- syebius: ttxgßxvot, ot χ\φον rj λίττρκν ιχοντιε. "Ε%.">■.ψχ{ ii τxs βχξβχ~

ξΜ, ot ii Tics Kctgxs. In notulis radix vocabuli persica ostenditur.

Ceterum

Lycoplirone ea dicitur usitata. 4) Vox persicas origi- ginis, ut testis est Suidas, qua regis ministri denominabantur. Inde,

quum in linguam grascam irrepsisset, servum publicum indieavit,

unde χγγχξΐίχ publica, necessaria et violénta servitus. Usitaturn fuit hoc vocabulum

Menandro et in sermone vulgari ayyUpitaSott tem¬

pore Suid® significabat: compelli per vira ad bajulalionem et rninu*

hoaorata ac violenta ministetia.

*9

et βαλψ pro βασιλείς x). Ad supperlativum praeterea in-

dicandum quod nomini cuidam idem nomen genitivi casus additur, ut nie τα πιστών, δέσποτα δεσπότο 2), quodque pro substantivo nomine adjectivum adhibetur, qualitatem quan-

dam, qnae in substantivo exeluso inest, denotans, ut t]

αμίαντος pro ΌΰΙασσα, vj οίστοδι'γμων pro qa^ti^a t r> αι&Γμεφ-

γος pro μέλισσα 3), id Orienlalismum, et quidem iEschylo

proprium, esse judieavit Classicae antiquitatis periiissimus

yir Godofredus Hermannus 4), " quam non impugnandam

existlmamus sentententiam. Ceterum Grsecis et in primrs

^Eschylo s) hic nominum adjectivorum usus haud plan«

ignolus fuit, ut e voeibus δ et fj καλλίνικος, exeluso \oca-

bulo νμνος vel βοη 6), usitatis colligi potest.

Euripidis dramata dorumentum sistunt linguae Graecae

ad ^summiuii puritatis, elegantiae et venustatis fastigium

eveclae. Ad logicas enim et grarnmaticas normas sunt o-

mnia diligentissime conformata, omnia plana, omnia vel

primo intuitu perspicua. Sola fere, quam sibi concessit,

licentia in figura illa orationis, quam liyperbäton dicunt

Granimatici, sita est. Qu» quidem figura, etsi toties

repetatur, ut vel eå sola possint agnosci Euripidis dra¬

mata et ab aliorum scriptorum operibus distingui, nullam

x) Scribitur etiam /0«λλ«», vox Plirygica, teste Hesycliio. z)

Persae 678. 664 5. 3) ibid. 576. ioi4. 611. +) Opuscula

Tom. II. _pag. 101. 10a. *) Agam. 926. g36. i5g4. 6) Eur.

Bacch. _1029. Herc. 626. et passim. χ«λνβ}ιχί$, ferrum, Hersel, 16*..

20

tarnen obscuriUtem orationi oifundit; tanta enini cum

prudentia ubique adhibita est. Ut vero sernione ad nor-

mas et leges justas conformato, ita etiäm yerborum ro- tunditate et ambitu nec non orationem varie ilectendi sollertiå insignis, ^a sitnpliciori iEschyleo dicendi genere valde abhorret Euripides. Νυη ^enim breviores tan tum

et simpliciores periodos alii aliam per particulas copulati-

vas annectit, sed, principali periodo plurimis partibus

intermediis innexis, nunc participiis, nunc hypothc-ticis constructionibus, nunc denique voeibus appositis et ca-

suum proprietatibus scite et diiigenter utenda integrum quoddam efficit verborum periodorumque systema; ita ut in uno eodemque ambitu et dicatur aliquid et dicto suae

caussas suusque existendi modus adjungantur, quaeque nna et quae dhrerso tempore acciderint non tam verborum multitudine, quam structura indicentur. Sed in oratio-

nis iorma jucunde et nmltiiariam varianda mirum in ma- dum cernitur et, quae tunc temporis fuit,' hellenicae lin—

guae exculta venustas et Euripidis sollers prudentia. Cu¬

jus rei quam innumera iere exempla possint proferri,

uno vel altero, ut, quäle sit, quod dixirniis, dicendi genus,

intelligatur, erimus contenti. Quod igitur in priori quo.- dam sententiae membro per praepositionem, cum nomine

substantivo conjunctam, expressum est, id in membro posteriori per verbum finitum redditur ut in versu He-

lenae 2δι:

Τέρας γαρ q βίος w.l τά πράγμαν εστί μοι

Τα μεν δί "Η ⁽⁾ α ν, τα δε τ δ κάλλος αίτιον.

21

(addi enim potest vocabtilo αΐιω,ν suppletum |<m) Jan\

vero oppositarum notionum illa nomine substantivo, haec

verbo indicatur ut ibidem v. 826:

τΩ τλημον, υΊκζ διαφυγών ηλ&ες ποιας

Ονδ' οϊσ&α νόστο ν οϊκαδ\ ε'ίτ ^α ύτ $ μ εν εις.

Nunc duarum conditionurn, e quibus ^una sententia pen- det, alterarn per participium, alteram vero per verbum

finitum ^cum conjunctiva particula exprimit Poela, ut ibi¬

dem v. 1511:

Ταντα γαρ π α ράσα te

Πράξεις τον ανδρα χόν σον, ην τ ε μη π α ρ y ς,

nunc, quoties unum verbum duobus modis construi pqssifc,

ütrumque adhibet ut in Ionis y. i,58*.

Αυδω _μη χρίμπτειν &ριγκοϊς, μηδ' εις χρνσηρεις οΪλας.

Est vero etiam, ubi subjecta venuste variet, nec tarnen eodem modo, _quo iEscbylus, ut oriatur ambiguitas, sed

ut, salva perspicuitate, vel in minimis aliquid novitatis legentium oculis occurrrat, ut ibidem v. 276:

μή εΙδάχΡ ητις μ ετεκεν Ιξ οτα τ 'ίφυ,ν.

Sed longum forét omnia ejusmodi enurnerare, quae quam frequentia in dramatis Euripideis sint, quarrtamque sva-

yitatem stilo ejusdem concilient, quisque viderit, etiamsi

linguae hellenicae ingenio vel modice familiaris sit. Ne ve¬

ro quis opinetur, haec variaiae constructionis exempla eo

consilio ^esse prolata, quasi hoc dicendi genus ceteris scri-

ptoribus prorsus alienura eit, Minime. Sed Euripidi roa-

Φ χ·

22

gis est familiäre, quam jiEschylo aliisque, qui priscis iliis temporibus scripserunt.

Qnoe igitur omuino ad prosam orationera propeiisio Euripidis est,,eam in ipso etiaui linguse habit.ii conspici

posse, ex hac brevis.ima adumbratione ^patet. Nec desurrt sin0ulse voces, quae oratorem potius quam poetarn redo- lent, quiles sunt & μψ αλλά, g ^γυ.ρ αλλά, πλην in significa-

tione: nisi quod*, quas, apud Euripidem haud raras, in dramatis eeterorum Tragicorum numquam occurrere pu- tamus. Hornericae dialectus pauciora vestigia sunt et ob-

soletarum vocum formarumque rarissimus usus, nisi forte fabulam, quae Rhesus inscribitur, adeas, quam tarnen doctissimi et sagacissimi viri Augustus Matthias et Godo- fredus Hermannus spuriam esse probarunfc.

Fuerunt qui, dum iEschylum et Sophoclem splendi- dissimis laudibus cumularent, Euripidem, quod horum ^ve¬

stigia non premeret, immodice vituperarent. Sed nort ita judicarunt orbis, qui tum erat, terrarum cultissimi ho- mines, Palladis cives. AEschylus ingenio excelüt et eo

quidem sumrao, id enim non est infitiandum, ^{arte vero} Euripides, ille sancta et abscondita petebat adyta, ubi

Deos de rebus liumanis consultantes audiret, et inde ^re-

v ersus carmina mortalibus canebat obscura quidem in-»

fcerdum et perplexa, veluti Pythise oracula, animum vero humanum religione perfundentia, hic res humanas, quales

vere eunj, fideliter pinxit, et, dum ex Olympo depro-