±st
^ ;«©®0O©0O6e©e©öe0ö®0©6©@0®er^~"1~
)OÖQ9€»9Q9QOQOQeQQQOOQ.QQ9^|
DISPVTATIO
PHILOSOPHICA Do
COMETIS,
„duam_5,
^Divwadfyirantegratid)
InRegia Academia Ubsaliensi,
permifluarnpMima? facul-
tati$PhiJofophicje
SUB PRjESIDIO
M.SUENQN13 LAIS RENT11
CIRRAl IOßrogothi P: A:
publice ingenij exercendi gratiå,
ventilandam exhibet
ANDREAS MARTINI GANGIUS,
Addiem30,Martij Anni 1622.
Horislocoq; confuetis.
Claudianus;
Etterriå nunquamßeSlaculumimpuncCometa,
Manlim:
Munquamfurentibm excanduit ignibus ather:
m &
U P S A L I JE,
Excudebat EfchillusMatthia Anno 1612.
*1«
8*
p
K*
8*•
»\
8*
8*
8*
SeQÖSXSais
leoesoeaöfiAlB.
)3QaaO99S&lf00)lifg
* Fi n'is,
INTER INSIGNES HEROÄ S, MAGNIFI»
eis, nobiliflimis &liflimisr'.
Bn. JQH ANN I@ft)W in & pfifftS/Equi-
ti aurato, acinclyti RegniSuecia^renatoriamplir-
simo, atq;fnpremi, quod Holmise eft, regi) judicij aiTeflori, facilé primarios
Dn. BENEDICTO de \VSföflWSz
drftfttfjölltt/ferenifsD. Chnftinae, clari Regni Sue- cia^Regio^Vidu£e,confiliarioprudentiflitiKH acin
SudermanniaLegifero confultiflimo,
Dn. NI GOL AO CHE SN E COP HEROde im
gefcrOö&XuttMj/U.J. Dodori,ac principatusSuder-
manniie, Nericias, & Vermelandiee fenatori
atq; Cancellario Magnifico.'-
Nec Noau,
Inteffacrosvates,admodumreverendisattp clarißimk*
£)n. LAU RENTIO PAULI NO Gotho.S.S, Theologiae &Phfl:D. acEpifcopoStrengnenli vi-
gilantiffimo, atq;inChriftoPatrico.-
lenciiflimo,
Dn. JOHANN! BOTHVIDI, S.S. TheohDo-
Oion, & fereniffimse Regiee MaieftatisSuecia?,
Ecclefiafe fideliffimo,
Bn. M. JO HANN I ANTH ELIOqaTori EceL.
fias Gevalienfis, &huic adjacentiuminGe- ftricia, Praepoilto attentiflimo,
Dn,Mec&natibus,patribus, promatoribusmeis,omnive*-
neratione,&obfiquiofemper reverenter^
profe<pu$ndti acjuj^iciendis^
Salutera in ChriftoScmpitcrnam, &c.
Agnifici,Nobilßimi,amplßimi:acReveren- dt-,clarißimi, doclißtmi viriacDomini,pra'
terquamquodCometarum (ut&reliquarum
rerumPhyficarum)cognitioaccontemplatio, fuavisfit (fjucunda,etiam utilifitma iffa-
luberrimaefl. Etenim verißimumeft, quod
dicitur: Etnunquå ccelo fpe<ftati impunécometa: :Gra- vfiimcrumnamfcrerum,&utplurimum(hamnaturafunefia-
rum,authörestffuafores nobis funt: Secundu iiludCamerarij: KoneftCometa,quinonadferat malum: acve/utitram
Detfupernosaccenfam,oßendat: quodcumcertofciamus, &
inanimonofiroptéperpendamus, quafiborroris iBu perculfi, compellamuradvitacmendationem, acmalorumillorumfutu~
rorumpijsprecibusacervtcibus noflris averfionems'. quodcum
exequimur,funsflißimum iraDetportentum, in dulcißimüm
gratis,fignum, convertimus„ QuoanimofiJerufilymitanian*
nuumfiuum Cometam infpexiffent, miferabilifuo occafu &7ra«
voAtöp/a bauddubieexijffent. Taceoveteres&novasbifloriasy
quafatisfuper$ convincuntbominesbafce Stellasfiusf defpfe-
rentes, in omnisgeneris calamitatcs&panasfubitoincidiffc,
Taceoveter es biflorias, quatefiantur, t empora nonnullorum
cometarum, quibus ad recipifcentiam bominibus revocatis, frugum (f aliarum rerumaffluentiam ingentemyfubfecutam
ef/e. Taceo quamfalutarisfuit injpeftio ejusmodi Stellarum Sufanis Magis,(Stellamin nativitateCbrifli,illisaffulgentem, miraculoféaDeoproduBamfuijfeinaére exmateriafubluna- ri,potiorparsDofforumftatuit,)excujus enimStellafagacißimo
intuitu, principemferb inqutrendt Cbrifti,falutk eorum a-
A st terna
fern*affertoris,occaßonem traxerunt. Quodcerteipßs baud-,
quaquam contigifet,fifupino (f CyclopicotantuminßeBu, ut maximaparsvulgi, Cometasadmirariconßueverunt-, Verum quia Aßrologifuere attentißimi, teße Tertulliano üb: de Idolat: confentaneumfuit,dicitTheophyladtns adMatth:
cap. 2. eos, ut ¥etrumpifeatorem ingentipifiiumcaptura, Stella>fignoquodamßbifamiliari, adCbrißumalleBoseßftL».
Hac(f alia ejusmodi Upßilienfes pio animoponderantes, ut
interreitquapublica & quotidianaexercitia, etiamdebocTbe-
mate,interferatur difiurfus,voluerunt: Oblata fibi occaßone,
exproximo,quod effulßt,novoaßro: cujusmifirandi(heudo¬
lor, ) efßeBusin curßu adfiliunt. Cujusmateriadefendenda
partes cum inme tranßulerim; egovieißim, ut an'tmumrné- umgratumteßatumfacerem, hancdißutationems V.N:busR.
& Cl: inßgnire volui& debui. QnodmeumfaBum, ßrena fronte, placidofe vultufußeipere, mibifefaveredtgneminißu- plexoroatfeobßecro, V. N. R. (f Cl:Deo commendo omnipo-
tenti, eundemcpprecor, utvos Regno augußos, Ecclefta Dei Reifeliterariafaußos,clientulopatronosßuperftitesconfirvare dignetur. Dab: Upfalia50,dieJanuaryAnni 1622.
V, N. R. (f Cl:
Obßervantißimus
AndreasMartiniGangius, Refpondens..
/
De cometis
Thefis I,
Ummaximamintcr corpora natu-
Occ^fio, ralia, toti mundo admirationerru»
adferant Cometi, acomniumin
fe hominumoculos &voculas con-
vocentrdequorü efientiåac gcnera- tione, varia?&difcrepantes extant
fententiae : quapropterquidde Ulis,
fentiendum fit,quidfint, qua?eorumcaufa?, & efFedta,
veramlententiam, probatifiimorum Phiiofophorum,
& exeiientifilmorum virorum lufFragijs , veritatis &
natura?legibus inftrudam,hac diflertatiunculåprofe-.
remus*
. 11, i ,
GraecisCo m et a denominatura*aTysMfiys\(]uod
radios quofdamincenfosinftarcrinium,emittat,&no- bis é longinquqadlpicientibus, veluti comatus con-.
fpiciatur. IIP
Latinorumalijs diciturHella crinita,crinefang4 i.atinü, vineo horrens, & incomarum modum in vertice hir- .
Putai alijscomata; alijs concinnata^alijscaudata&c„
IVe
NonTunaushic ineorum conceflurifententiam,
qui inelementar!regioneomnescometas exelemen- tari materia: necineoru,quiomnesin astheria excoe-
lefti: nec deniq; in eoruqui ex elementari&coelefti
A i com-
compofitos,conftitifTc affirmant; fed rationedifpari-
tatismateria,& diverfitatis fubiedorum,alijCometac funt, &dicuntur yEtherei flve fuperlunaresr*; alij Ele¬
mentaresTive fublunares. fquod deinceps probatum reddemus,) proindeq; omnium communis defimtio
darinonpotefl:, nec debet-». Horum autemtaliserit
definitio: V.
Cometaefl: meteoronignitum,exhalitupingui, Defini- ficco, vifcido, copiofo, ardeq: compado, viaftrorum
tio Sub- &fyderum errantium coitu,éterra, in fupremamac~
lunariu. risregionem,fbblato,ibiq; accenfo,prognatum: exfe>
Ariß. i. velomnem, vel alterutråinpartem,capillos Ipargens :
Meteor plerumq; aftri praedominantis, velfuprem« aéris re- j. gioniscircularcm motum , vel pabuli fui dudumpro- fequens .* &rerummultarum everfionis caufa&pr«-
nunciurn_j. VI.
Maiorisautemlucisgratia, fingulahujusdefini-
tionismembra ordineperluftrabimus. Etcumprimis quidem, cum de Genere cometarummagna eft dif-
conveniétia interdodores, paucula argumenta,fen-
tentiam noftram quas confirmare , contrariam ver6 qu«infirmare videntur, annotareplacer^.
. . VII.
Pm'°; Quod Comet«non fint 4>«o\uccr<x feaV<?>a<rßf,fed
r"ßcorporapotiusu^osa^Ka,citra controverfiam pofitum
j£ ae e- plt. utrum ver(^Stell«, anmeteora fint, maximécon-
nere_9.
trovertituiL.. VIII. #
jrifi.i. Quodnonfint Stel lje errantes feu pla-
Met. 6. N E utHippocratesChius &^tfchylus voluerunts Refuta- ^ quidem quoad caputvelcorpus, denatura coelefti, tioopini Iccundumncc vero barbarn vel caudam, deelementari,J
co*um<rvR$*o9s,(ut Democritus&Anaxagorasdo-
cue^
cuerunt,)firmifTimis 5c ocularibus afgumentisconvin-
citAriftotcles^.
I. fhiia omr.es PlanetaZodiacononegrediuntur; multi
gutemCometa,velferéomnesextraZodiacum df Tropicoscon~
JpeBifint, ob rationem in Thefi34.pofltams.
II. Compertumefletiam Cometafulgente,omnes,autferé
omnesPlanetas,locisfrisjnfidiffe; non ergoPlanetaejfepotuit.
III. fhiandocuncpetiamfiderumerrantium, nontantum
tnterfe,fedtf cumflxiscongrtjus, deprebenfis efi,nuUotarnen
vifoCometa. IX*
Stellas neq; fixas efle, ha?c & alia com
probant argumenta.
I. OmnisStella eandem femper magnitudinemfervat,e*
undemdpJplendorem;contrarittmauteminStellisftatuere,ana-
turaiüarumnihilefl alienius. Cometa veroprimumapparent exigui, detndepaulatim accrefint, ultimodecrefcunt, donec
planeabfimantur.
IU Stella legittmos& reguläres fervant motus,certisfc
gpp renttemporibus. Neutrumautemborum competit Come-
tis\ nefymotus certusautanalogtts,nißforteaccidentarius,nec
tempusnaturadefinitunLj.
III. OmnisStella in calo curfim fuum exercet: Cometa
vero qutdam longeinträcali orbemgenerantur&confiftunt:
quod benefcioparallaxeos,€? relic/uis tnftrumentis Aftronomi-
eis,fatisfuperepliquet. fpuarequidamCometaStellaejfenon pojunt;cumnullumAftrumcoeleftefuumpalatium deferat,&
elementaremmundumpetat.
IV. Docenteexperientiarerummagiflra,crines Cometa-
ruventisincumbentibusconcutiuntur t?impelluntur: quodut
Stelits accidat,nemoaudeatcontendertl».
Reliquumergo eft, utelementarescometas una Gentet.
cum
cumtipooriPhilofophorumturma,Meteoraflatu-
amus. X I.
Differe- Differentia indefinitionefexconfideranda ex- tik-a. hibet: i. Materiam_s. 2. CaufamEfficientem_». 3. For-
mam&Figuram. 4.Subie&um.5,Accidens.é. Finem &
EfFeduirLj. XII.
Materia1 CorporühorumMateriacHFumus feu ex- halatio, sicca, calida, crassa, tenax&c.
Ac ita åcalorepraeparata,ucignielementarifaciléin-
flammaripoflit. XIII»
Siccuserit hic halitus, ad difcrimenalteriusIpe-
cieiar^cö«/'^dito, quaseft exhalatio humida.
XIV»
Pinguis infuper erit, nefuccendium exftingua-
tur, fed diuturnius perfeverare valeat.
XV»
Vise us quoq; arctéqjie compact us,ut
fitfa flammacontinua,cohärrens& nonin partesdiiper-
atq; divifa_>. XVI.
IngentemSc copiofam molemhane efle ex-
halationemnecefleeft;quippéqu# montivelvaftiffi-
moadecqué refpondeat; alioquin momentaneotem¬
poris fpacio, incendio abfumeretUL.
XVII.
Neq; uno fimul tempore colliguntur ifli vapo-
fes,fed inftar puris apoftematum, quod pauxillo pri-
diofuccrefcit,continuoaugmento coacervantur.
XIIX»
CaufaEf Causa Efficienscometarum,triplexconftituipo-
ficiens. tefi: Theologica,Phyflca & Aftroiogica.
XIX.
Theolor, Theologica effc Deus, cui paflim fcriptura per-
gica. "'"'V " pluri-
plurimameteofaacceptarefett: Quem proindePhi- Jer. io
lofophi re&iflirné appeilant primum motorem, pri-vii&if
mumå omnium rerum principium , primam causam, 1)\6.Joh
qua unica, omnesalias fecundariae dependent«. iy.v$&
XX. SP/iijv
Phyfica,quas& propinquadicitur, eft ignis ele-7^848
*mentaris 8c lumen fiderum coeleftium, fubleuans 48^8.
<&incendens exhalationem.
Phyftca XXI.
ÄflrologicaFenremota, eft vis'AsTrorum, & in Ajlrolo*
primis errantium,quas edudlosinfublimefumos con-
giciL*
denfat, coarcflat, cogit, atq; radijsfuis veluti fubdita, face, incendit. X X11.
Corporum coeleflium virtute fomitem cometa- fum excitari, argumentum ed,quod cometae fiderum fibi prasdominantlum r^to^ömopac/«T/w^cc,ut motum8c
colorem,infequantuji,.
xx nr. *
Torma cometarumvel eft essentialis vel acci- Forma.
dentalis. XXIV.
iLLACometis derogari nequit. Eft enim Natura Sjfenti- quasdametiå fuomodo ynLwjy qua?eft caufa&princi- alts pium affc&ionum& efFe&ionura: exquibus tanquam
åpofteriori,forma quaedam colligipoteft.
XXV.
AcciDENTALisfeuexterna,eflipfafgura, fiuefla- Accide-
ma confiagrantis halitus,qui quoniamdifparili modo talis.
in aere difpargitur, varias luminibusnoftris figuras8c fpecies exhibet. XXVI.
Iuxtadiverfam cometarum afFe&ionem bifari-
amdiflinguipoflunt: fecundum eiguram nimirum in brevioresVellongiores. SeCUndu colorem in dissi-
HiLEs, 3 Ratio*
x XVrr.
RationefigursArik: I. 2. Met.C.7.& Seneca 1'./;
Nat:quakbduplicécometarufpeciéconftkuunt.-no^HTH^
feil: kuecrinitum, zap wa/ir«Wiew.utArifti: nquit: fitq;
quando materia ex omniparte fimilisek,craflior&: nd
adeoperfpic.ua'ac träsiucida;& ncoy^mfive barbatum vel caudatum idp i&i&hh,&'. utidem dicitArikoteles-;
5c praicipueita dicitur,quådo materiavel träslucida&
peripicua ek,trasmittensfcil.radiosiolares. SphsriciÜ
Fiamqy perfpieuum foliobiedum in cufpidem abit ex parte averfa; vel folida, remittens feil, radios, unde
iubarex illa parte cometje, qua? åfoleek, e-xfurgit: illu
caudatum,buncbarbatumdicereconfueT^ere. Ex his opticiduas cometarum fpecies conflituentes, iliurii
Refradionis, huncRefledioniscometam dicunt.
XXVIII.
His autemPlinius 1.2. c.25.novem fpeciesännu-
mcrat. quaefaciliméadbasbinasreferripoflunt
XXIX,
Ad komkTkjd reducuntur fpecies breviores flam¬
marum ramulis; ut funt hdftåu «t/
BcfyvfonofXHs, XXX.
Ad:7fö7«w«/>pertihét exterx fpecies prolixiores^.
utctKQtltas, Ii$ias, Xav-naSlaSj layxtrahScquaecunq; fuerint
$liae fpecies &nomina,quarpaffim apud authoresr.e-
periuntur. XXXP.
Coloredifcernunturcometa?,provariöexhalati-
onis babitu; ut raritate & puritate candidum 5c al¬
bum; den fitate Se impuritate- rubicundum Sc fangvi-
neum colorerefe-rtint. XXXII.
Ac etiarnnaturam Sccoloremfiderum producen-
tium.,
tlum imitari videntur. Undecometa Satufniu^-oit
dicitur ) plumbcum &fufcum: Jovialis argenteum
& lucidum : Martialis rutilü; Solaris aureum: Mer- curialis multiplicem: venereus fiavum : Lunaris al¬
bum & clarum colorem repraefcntat.
XXXIII.
Subiectuk comctaeefl Suprema aeris regio, Sttbie- in quaomncs, qui elementares funt, progenerantur. ttum-»
XXXIV.
Et pnecipué citra Zodiacum & Tropicos. Ra-
rißltni namq; infråin Eccliptica oriuncur,proptervi-
cini folisfervorem,qui omnem exhalationem,qua: efl
materia c ometar, non folum confumit, fedetiam qua?
•concreta.&congelata eft, diffUnditatq; diilipat, quo minus aptareddipotefl adignem concipiendum atq;
fovenduna. XXXV.
Neq; fupra hane regionem in fidcrea pariuntur Optni
elementares:ut putavit Elias Molerius, Magirus, &; erronea
ex parteHipp. Chius& ddchilus. Nam.
I. Nullamexhalationemquantumvis tenußimam/y multb ^efdta-
minusviflcoflaméfcrajflamfltncoeleflemmachinamper orbese- 0pi~
vocaripoflfiy cenflendumefl. Jpuodteflatumfacit,uttritißimu, ^onis
ita&probatißirnumiliudopticorum,exbalationcsultra32000. -dh&zei;
pajflus,flve 13. miUiarianonafcendera. aeorep.
II. Fräterquam quodeornodototinsuniverfl,ejusqpar- vitulltfo
tiurnfloret confufio&chaos,ac irrumperet(utarverbisBartho- P 10 °"
lini,) tndttionemcaleflemperegrinamateria,fordida,impurä, Ptic*
corruptibilis,excujuscontattuåttiooriretur &reatttoJdtera-
tio,generatio, etiamcalumpatipojfletamateria Elementärt.
Ac paßio ifla corruptiva, beneflcio qualttatum contrariarum peragitur, qua ttementarumflormas infequuntur. Hem ca
lumelementatum-i!
® Ty-
III; Tycho B.. Stellam /J72. £f73. dicitterrammolefii*
peräffe vicibus$62, adeocpSolem 2 \, additfcjuxtaPtolomaicas
Bypothefesfuijfeeamplusquammilliesterramajorem: quomo- doautematerrcflrimateria^ alia milliesyvel364 majorfuble-
'varipotuit? fjjuomodobacterramacbinafuperflesefl: quomo- donon impeditarerumomniumgeneratio&produclioI
XXXVE.
Quoniara autem hiftorise, & illufiriuni virorum
fcripta teflantur, quosdam cometas in mundo eethe-
reo, fupralunam,(quonullus fcanderepoteft halitus) confpectos eftetum quodmotu proprio tardius fint
moti quam luna: tumquod quidem aliquam? eamq;
luna minorem, quidam nullam. habuerintparallaxin ;
Sed eådem adStellas fixasfemperaeubiq; fervavcrint
diftantiam (ut ab omnibus qui diverfik illuxeruntfe-
culis,quinq; falté appellé,quosnoftra fere vidit jetas:
quorum prim9Anno72.&73.inafterifmo cafliopejeiny:
graduCapric, apparuitPSecud9rupralunånologeab orbi»
tisVener. are.Terti?anno1600.inpe&ore olorisini/o
graduAquar.Quart9anno 1604. circa principium oå ;
in18.graduSagitr,Quintusanno19> in libraaccenfusfcu»
jusmotu&mirabilis) fub cauda urCxmajoris-extindlus eft.J alia å fublunaribusnatura lllis decerncnda cfb: Sc forte cum plurimisillis,ijsq; fapientiftimissviris, quos DavidHerl: deStellaillanovaanni72.difputafleait,&
obcamfalfumvoluifle illudÄriftotelieumiccelum ef¬
fe expers generationis (fc;. Quiqj: tandem claufulselo-
co, adomnipotentiamDei,qui facere poteftfupero~
mnia , qujeintclligere&c.poflumus, receflcrunt, pie confugiendumeflet:&dicendum cumDavideFabric- Aftron; Cometas (Cupexlun^res)infcretls naturareponen«>-
dos^ejfefyopera, nonnatura,fedDeio.
xxxvu.In^
XXXVII,
Interimtarnenutanimis noftrisfeientfecupidis^
gratificcmur, etiam dehifee (fi quidcertiflatui debet) extraordinarijs tethereis corporibus,in quantum qni-
dem ratio humana per pictatcm fe extendi patitur»
fententiam noftram, remotisprimum erroneis,inter~
fercrelibeat- XXXVIII,
Quod nonimmediaté å Deo creantur liquecv
åHosnamcfmundus fuifjet imperfe&us.: &Demnon cej]äffet
akoporecreationisfixtodie mundi»Gen.2, Eccl. 2*
XXXIX
Nonnulli annumerari volunthas Stellasijs,quas?
Deus nafeente mundo,femel condidit, quaeq; abeo
usq; tempores imgiobo cadefti oceultata;, certo de-
mura tempore in confpeduhorainum, vel per certas mundi Januasprodeunt ac remeant?( utingeminavit
Ärtemidorus, ),vel,(utFrancifciValief) propterdiver- fitatempartium coeli, Stellaincidens inpartemaliqui proximicoelircliquis denfiorem, lumen etiam denfa-
bit, majorisq; Steife exhibebitfpeeiemf deindeverd
decedens» videbituu elfe minor,,6c quandoq; exigua, quandoq; aulfe. Quamfententiamnonlibenter im- probarem s cumtot, ijq; pradtanccs viri,etiam inter
modernos, in hujus defenfionemconfpirant» Verum-
enimvero licet hocåpietäte nonfit alienum aflerere»,
äveritate tarnenvidetur r eapropteråTychone refu-
fcatur prima parte progymnaf pag. 575«,
XIL®, £)uid
Nobis autemarridetea; fententik, quae corpora coeleftes
ißaextraordinaria non omninomiraculajedetiam o- comeu
^eranaturaeaflerit,earumq;caufasnonomninöfuper-
naturales^cognitutarnendifficilimas.
B * XLLCAU-
XLT
tfficies Causam proinde Efficientem, praeterDeumm
fcrioribus cometiscomraunem ? non dum opinor ali-
am cognofci, vel daripofle, quam qua? å Philofophis ponitur, vis nimirum Errantium Siderum, in locis i- doneis concurrentium .*quorumconcurfus, fi in deli- quia luminariumincidant, prajcipuum obtinere pu~
tantur regimen. XLII.
Materi- Materiam coeleftiscorporiscoeleftcmefle,nc-
^ cefTum eft« XLIII,
Forw&-> foRMAM horum cometarum arguit ipfemo-
tus:quem quidameundemcumfixisfervant, quidam
ab erratica aliqua flella individui, modopraccedunt,
modofubfequuntur,quidåplaneirregulari &deflexo,
ucille, quem proximévidimus,motu incedunt.
X LIV.
Finistf Finis &effectus, idem fermé funtcum elemen*
Effeålus tarium, qui *nthef: 57,58 60& 61 affignantur, Tan¬
tum de hifce novis aftris affirmare andeamusj cetera fciat omnilciusDcus•
XLV.
Probaturhapc noflra afTertioexeo, quod quando
Deusmiracula ederevoluit, (uc ex facris conftat, )na~
turam rerum afe conditam,&media åfeordinataifto bonoredignatusfit,utcumabfq; ullisnaturaelegibus,
peromnipQtentiam fuam, quidquid voluit, efficerc potuiflet,naturalium tarnen caufarum, velutifocia-
tam & conjundam \n'$yaap in edendis miraeulis,lu~
bensadmiferit; in quibustame/quemadmodu iemper aliquiddatur, quod non fatis ingenij noftri modiolo mctiri/legibusquénatur#examinare&rimaripollum9,
fed potius mirari debemus, ita& inhisportentis coele.
ftibus. Redeamus admeteora. XLYI Ac-»
XL VI.
å ccidentia Cometarum fublunarium tria Accide*
motatudigna fnnt: Tempus, Motus,Raritas. tt/L*
XLVIL
Tfmpus duplex efl; Gcnerationis & Durationis. T
XLVI II, lempui
Gignunturplerumq; annisficcis & calidis,quan- Genera-
dp nimirum aermultis fumofitatibus ficcis&calidis,rc- tionü fertus eft: Secundum illud Aratii S&pl dat horrendoi
tempeß/ufieca Cometas*.
XLIX.
Ltpotiflimum quidemtempore autumnali,obme-
diocris temperaturscalorem ; raro a. hyemali, rarius sAivo,j&: rarifilme verno: illo quidem ob nimium fri-
gus, ifto ob nimium calorem,, hoc ob nimium humo-
ffeni-s. L*
Durationistempus exlex efl:&incertum :prout DUratv~
ß. affeda fuerit materia, ita etiam durat meteoron:
Quinetiam,prout nutrimcntum acceflerit,quodplu-
rimum facit adincendiidurationemj..
LL
Etfia. PliniusL. 2. cap. £f. breuiffimum altdura¬
tionisfpacinmleptemdierum annotatum efle :longif-
fimumvero odoginca; verum quidammenftruü, qui-
dam annuurn cxceflum fecéro».
LI L
Q^od adMoTuM, quatüor confiderabimus: aut Motm
n. fequitur tradum flderis parentis (ut itadicam )or- bicularem : autmoturaaérisfupremsregionis, auter- rabunaam pabuli venam : autetiam in fummiaéris ia- feriori parte, plane confiflit immobilis.
1111. Ras-
LIII.
ParitM RariTaTisdu# funt cauf#. Tlieologica&Phyfto-
logica.» LIV;
Theolo~ Theologicaed dementia 5c/x.«xjo9v^/aDei, quå gic tardiorad iram&vindi£tam commovetur. Quamob-
tem etiam tariora figna edit,iramfuamportendcn^
tia_». LV.
Phyfio- Phyfiologieaeftvquodnonfemper talis contingit
loeic Planetarumconceflus,atq;temporisafFedtio,qu#tan-
tam fublevare poflunt halituum molem, quanta ad
tantumignem alendum, eft neceflaria_>.
pinx Fin i st»ko/amtSpercommodé tripartiripoteft, in Theologicum,Politicum &Phyficum_s.
LVI I.
theolo- Theologicusfiriis eft vel , p#narum 5cca-
gictu lamitatumfignum, quoDeus tanquamipfe cadeftem
fuggeftum confcendens, hominesde peccato pecca- torumq;poenis>pladdiflimépr#monet;velViLop mfynt
tik6p, pamarum 5c calamitatum eaufa, quå nimirum
malitiam hominum ferventemfeverifTiméfepunituni
ire, oftendio. L VI 11.
Politi- Politieuseft ad verfuspsenas &cala-
€M mitates cautio &pr#munitio,quibushomincs, velbe- nignam poen# averfionem, velpaternammoderatio-
nem impetrent vel faltemcontraimminentes cala- mitatesneceffarijs pr#fidijsfefe inftruant,Nam tdaprx
<vifa(ut ajunt^)minusno cerefolent.
LIX.
Phyfi- ■ Phyilcuseft, cum natura fuieonfervand#ftudio-
Clis fafit,exhalat étcxrx cavernis yenenofos&nocuos ha- litus>
Ii tus,utinfublime evedi, comburantur Sc interimän-
tur, ne aereab Ulis infedo, animalia terreftria iufici-
antun.. LX.
Omnibus deniq; manifeftum eft, cometasmaxi¬
ma Sc funcftiflimfl effeda habere inmundoinferiori:
utloquitur ingensiilc inAgyptho AftronomusHer¬
mes; Mundus nunqu&mimpune vid'itcometas. Et Carac-
rarius; »«Pöskofxyrqs ostshnatopcptfet. Cujus reirecens ha-
bernus exemplumabiilo,quinuperexcanduit,2ethere:
quem veluti é yefligio infequunturbelia in regioni-
busmultis, & morbipeftiferi, etiam in medio feré no-
drum. Ubertas quidem hjec permagna &diverficas cffedorum, quam convenicntÜfime in duas einlies diftribui poteft,videlicetin Theologicam& Phyficam
yei Adrologicam; qux hic<i<Pup.&>T4mconjunguntur.
LXI.
Nam neminidubitare hic faseft,quinDeusigni-
bus illis graviora mundo portenderit, quam ut ullius
homuncionis ex naturali feientia, mens praefentire poffit: uteft,populorum clades,regum Scprineipum
mortes, peregrina imperiorum faciesvel ?avoA^«, &
reliquarum rerum humanarum fatales eventus See.
Iccirco fubTheologiecenfuram libenterquasdamre- mittimus illorum confiderationesr*.
LXIL
Quaevero"probabiliter Scfobriéde illisprodide-
rint naturalesprognofhe non videntur contemnen- da^. Ratione enimmateriae nacuraliter afferuntco¬
metas veltempeftates, hincagrorum fterilitas, hinc fames: & ob fumos in aerem difperfos, ventorum
tumultus,hincnaufragia,aquarum diminutio,pifcium
interitus: Sc quoniåmaterias illius CiccxSc calida?dif-
C folutio
fplut io-,}, ftccam & calidam reddit hominibus intern- perieni, & choleram auget; corporisa. temperament
tuoviequunturanimi mores, hinc rixa,bella , fedirio- nes&c. Vel aéri vitium adportant, hinc peftis hörni-
nibus&reliquisanimantibus;ratione v. tyfy&asfeuvcPio»
xx<r/as fiderum, quorum ad nutivtn fe componunt
motu & colore, ijsdemcumillis, (utflatuuntAflroia-
gi) operationibus funt occupatio
LXIIL
Siquandoq; contigerit ( quod quidcm peraro)
comecamnonfolumnihilprotuliffcmali,verumpoti- usbonum, fa&umhoc eil, non natura cometje, qui ominofus & perniciofus eft; fedfinguiariDeip<*ov<Was
ac bonitatis & longanimitatis thcfauro: quo multo
libentiushominibus benefacere exardet, quam plagä affligere:ac cosad pamitentiaminvitare,&adgratiam
acbonitatemfuam agnofcendam, deducerc conten-
dit: quem inmodum Apoflolus Rom.z.v.4 Per quam eleganter hanefententiam exponier,
LXIV.
Conclufum igitur ellofubcseleilescometas, effe
' jpeteora ;,fupercadelles verb corpora a'therea,fecre-
tioraDei&natura opera: utrosqad meliorem,
vitarfrugemnos revocantes, admo-~
nenteSjobxeflantesr,0,
COROLLARIA
Ii
lAn utßatuitcdum, ßmpliciterßf
abfolutefitingenerabile&incorruptibilelEtanfitmateria,to- togenerediverfa,akelcmcntariummaterial lyfublatå opi-
nionc de coeliastcrnitate, deintelligentascoeli formis, deq;materias maleficio, llvc appetitumutationum9fa
ciliméutrumqinegaripoteft,.
1I+. ffuomodocumfententia Ariflotelis, deduritie, motu^
4crealt orbiumdifiin&ione , difplofaflellarum Ubera latione,.
flare potefl motio inufitatarum flellarum inträ coelum Stella¬
tum&orhemluna,confecla, &quidemdiverfa areliquorum Aflrorummotibml Cum Arifiotele necefiario fiatuen-- dumefi5,eas, autfixas fuifie orbi alicuifixarum veler-
raticarum; aut fingularé orbem>(quiinterea dumfiel-
Iis vacat, otiofusfit &fruftraneus) tanquam recepta- cuium omnium cometarum fupercoelefiium,fecerni
aut.concreatum fuifiecuivis ftellas novas,novum or-
bem* Illud impofiibile probat motuumAfirorumu ordinariorum&extraordinariorum,diverfitas. Istud
falfumconvineit, x.motuum cometaruminterfe, dif¬
ferential Omnes enim cometaseundemmotum nonä
fervant, fed åfeinvicemdifiantemu Si dicatur,orbem
illum fuum variaremotum,dicomeramefieconjeftu-
ram. i Diverfa cometarum parallaxis : quam omnes.
haberent eandem,ii uno eodemq; femperorbe,cir—
cumferrentur; HocabfurdCL Infinitus enimnobisq;;
incognitusgenerareturorbiunumerus,propternume-
rum cometarum prasteritoru, &foité(manentc mun—
dojfuturprurm Deniq;evanefcente corpore illo no¬
vo , citorefarciri nonpoflet inmateriadura &lolida, IsLCuna vel fpacium ab illo occupatum, £rgolibere
ma-
