Paroeciae Thorstunensis antiquarie, topographice et historice adumbrandae specimen, quod ... publicæ censuræ subjiciunt Mag. Jonas Aug. Berggren ... et Samuel Laurentius Ljungdahl stip. reg. Westmanno Dalecarlus in audit. gust. die XXVII aprilis MDCCCXXXI

f.

PAROECLE THORSTUNENSIS

ANTIQUARIE, TOPOGRAPHICE ET HISTORICE

ADUMBRANDiE _SPECIMEN,

QUOD

VENIA AMPL. FACHLT. PHILOS. ÜPSAL. PUBLICLE CENSURS SUßJICIUNT

MAG. JONAS _{AUG. BERGGREN}

A SACRIS.

ST

SAMUEL LAURENTIUS LJUNGDAHL

Stip. Reg: Westmaiuio Dalecarlus.

IN AUD1T. "GUST. DIR XXVII APRILIS MDCCCXXXI.

* H. A. M. S.

—"**

U P S A L i a:

K XC'UD RBANT _{REGtJS ACüDEMIJl}

JOHANNI

HENR.

SCHRÖDER>

ANTIQUARIORUM,

DE _{QU1BUS GLORIATUR PATP.IA,} PRINCIP I

Sa c r ii m

TV. tid.

PAROECIiE

_{THORSTUNENSIS}

ANTIQUARIE, TOPOGRAPHICE, ET HISTORICE

ADUMBRANDAE SPEC1MEN.

i . . . Nataleaolum dulcedine cunctoa

Ducit, etimmemores non ainit esae ini. O Tid.

iSubest

Paroecia _{Thorsittna, in meridianaFjerdhundriae}

parte sifa si _{politicaiu Regni divisionem}

spectaveris, Gubernatori _provinciae

Wesrmannicaj _{atque Regio vectigalium Exactori}

Wåsbyensi; si

ecclesiasiicam, Archi_{Episcopo Upsaiiensi etPrasposito Fjerdhundrise}

Meridiana:, si _{juridicam Westmanniasejusque Dalecarliae partis,} quas

Kopparberg nuncupatur, _{Legifero atque territoriorum Thorstuna,}

Simtuna, Wåhla, öfveretYtter _{Tjurbo Judici; si militarem}

denique, partim Chiliarcho _{Legionis Pedestris Westmannicac, partim} Prae-fecto Vexillariörum Cohortis Prastorias _{(IJf*Regements Grenadier} Corps). Plagam ejus orientalem _{attingunt Paroecia; Nysdtra et}

Österunda,

occidentalem Simtuna _{atque Altuna; meridianam}

a

Längiora atque FrSsthult et Hernevi _{separat fluvitis, Gestre Ån} dictus; ad septentrionem vero Parceciis _{Hvittinge et}

_ösiertmda

est _{contigua. Quibus}

circumscripta finibus, a septentrione ad

meridiem milliar. in _{Iongitudinem, ab Oriente v«ro ad}

6

Nomen _{parcecire nostrse,}

olim

quoque

Thorsakir

dic(je a),

mente quidem

Jiquida

examinare

studenti

non

potest non

ob-versari suspicio, ipsum a

Thor,

celebri illo

apud

majores

nostrates gentiles

nomine,

er voce

antiqua

Tuna

(habitaciilum,

sedes) esse

conflatum.

Exstat

videlicet in

agro

Vici

Thorstuna-byensis

occidentali

rumulus

gentiiitius,

er

magnitudine,

er

forma

elegantia

insignis,

qui

bodierna

adhuc

lingua

Thors

Hög

nun-cupatur.

Vetusra

quoque

inter

plebem

percrebuit

fama,

non

iit-teris, sed perpetuo usu a

majoribus

posteritafi

propagata,

Temp-Jum Thorstunense

temporibus

antiquissimis

Numinibus

paganis,

Thoroni, Odino et

Friggoni,

religiöse

coiendis

exsfruetum

fu¬

isse et consecraturn. Nec

spernenda

est

opinio

Nobiiiss,

af Bo¬

tin _{b), qua}

ab Iiis

Diis

etbnicorum

fictitiis

propterea

piurima in

Suecia loca nomine

appellafa

existimat,

quod,

sacrificiis in

cul-tum horum sustinendis

antiquitus

assignata,

ad fiscum

Corona:

(Upsala

Öde)

pertinuerint.

Quam

quidem opinionem

beic

etiam

applicare,

nihil

est,

quod

dissuadet.

Inscribunt

nonnulii Torgs

tuna, sed inepte; hoc

enim

nomen

non

nisi

genuini

deprava-tionem seu etymologicum

tantummodo

esse

barbarismun)

credere

audemus.

Longam per

sseculorum

seriem

paroeciam

nosfram

habita-toribus _frequentatam

fuisse

exculramque, testantur

insignes>

quibus

quaquaversum

fere

abundat,

antiquitatis

reliquise.

In.

.

cacumine

montis _prasrupti,

_Vico

Myrsjö

propinqui,

vicinosque

colles

alti-ludine longe superantis,

unde

loca

spectare

fas

est

longinqua,

munimentuin mirandas

amplifudinis,

saxis

in

circuli

formam

congestum

videmus,

quod quidem,

omni

hominum

memoria

an-tiquius,

piratarum

quondam

fuisse

recepraculum

(Vikinganäste)

existimamus. Plurimi quoque

tumuli

gentilitii

(Ättehögar)

ad

s) Videsis Grau Beskr. ofv.

Westm,

p.

595.

Peringsch&ld

Mon.

Upl- p.

Vicos _{Thorstiinabij, Spånga, Hvatsbrunna,}

_Asby,

_Tibble,

Hyf-/mg*, ipsoque in Vico

Kongs-.Husby

c), nec non

cippi

sepui-chrales _{quatuor, inscripiione carentes}

_{(Bautastenar), qui in jugo}

Thorslunda Åsen _{inque confinio Vici}

_{Djurbyeusis bini}

occur-runt, crebra nobilium prteclarorumque hominum

funera

loquun-fur, Unus tsntum inträ limites nostrse aptid Vicum Ekeby

sta-tutus est _{Lapis Runicus, quem celeberr.}

Grau

delineatum

si-stit _{d). Reperiuntur vero in jugo arenaceo}

_prasalto,

_a

Hvals-brunna ad molas _{Wånsjoenses usque sese}

_expandente,

_cui

no-men Vici Thoislunda, Hyflinge _et

Wånsjå

dederunt,

compiu-rifnas _{Japidum straturas (Sien}

_{sättningar),}

_{variam, utpote}

rotun-dam, quadrangulam triangulamque

exhibentes

formam,

quas a

natura _{ipsa ita} confectas _{putare nos vetat tam eorrecta}

omnium

figurarum constructio, quam accurata

_{singul.orum lapidum, pari}

a se invicem intervallo distanfium, coilocatio. Cuinam autem usui, sacris adiministrandis, an consiliis conferendis, an

certa-xninihus _{privatis instituendis, an denique mortuis}

_sepeliendis,

_a

c) Veritati baud absonum putarnus, quod, a majoribus acceptum,

narrat _{plebs, Regulum quemdam (Fylkiskonung) heic olim habitasse;}

quod quidem et noroen vici, et tumulus ipse ingens quodatnmodo

indicare videntur. Quoniam vero documenta, quas rem illustrasse feruntur, ineendio Templi Thorstunensis a:o 1723 absumta sunt, haec

pro certo affirroare non audemus. A:o 1827 in agello, tumulo ipsi

adjacente, auri sinceri massa, affabre elaborata, fragmenti capuli ensis instar, fuit reperta, quam ve.ro ad nostram non pervenisseCognitionen*,

est, _quod magnopere doleamus. Conspicitur quoque haud ita procul

a vico hocce saxum mirandge magnituainis, ₄₀ seil. uln. circifer altum,

in agro quodatn, aliis cingentibus r.uliis, unicum exstans, KongsSten vocatum, _{quod, olim indiscissum, invida} diffidithora, et'inquoRegem,

nescio _{quem, in coenando insedisse, narrat farna, per manus vulgo} transmissa. Veritati tarnen rnaxime congruum videtur, saxo buic ip-sam nomen dedisse magnitudinem.

d) Beskr.ofv. Westm. p. 598. Praecedente pagina frägmentum

ejus-modi _{lapidis, in habitaculo Pastoris Tborst. inventum,} commemorat quod vero multos jam ante annos, nescio quo modo, est amissum,

8

majoribus fuerint apfafas, pro cerro sfafuere, peritiorum scrutinio judicioque deferimus ej. In eodem jugo, seque ac Vicum prope

Hvalsbrunnensem _{lapides quinque, quales in BolmsS Smolandias}

Occurrunt _{f), conoides, unius cutn duobus trientibus uinas}

aiti-tudinem _{adaiquantes, invenies exstructos, quorum uoum, in me*} dio _{positum, pari, seil, duarutn cum quadrante ulnarum, spatio} intermisso, ceteri quatuor cingunt. Media fere in silva, quas in ditione Vicanorum Tibbleensium est, _{grandis observatori offertur}

petra, in altitudinem viginti circiter eminens uinas, in qua quuui

continuas scalas ad normam artis _{conspexeris exsculptas, saue} mireris; de _{quibus vero, quippe a nosrra memoria propfer}

ve-tustatem remotissimis, nihil aliud, proh dolor! afFcrre possumus,

nisi, _{quod vulgo Trolltrappor noiniuentur. H<uid proeul a}

Vico Ttter Kälstad disfat saxum, superne planum, minoribus quatuor ineumbens, quod, ab incolis Spänsten vocatum, ethniei»

quondam holocausti loco profuisse, ex forma intelligere licet.

Muita _{quoque, obscuris rumoribus, de sacello quodam, cujus} rudera _{complures in agro Vici Thorstunabyensis septentrioriali}

Japides rüdes et impolitos adhuc exsrare putant residua, inter

plebem circumferuntur; unde etiam, quia haud insolentius

cre-ditur, ex iis rebus, quibus maxime loca quasi nobilitantur,

no-niHia _{imponere, nonnulli nomen fonticuli, in}

propinquo

scaruri-entis, Capelle Källan derivant. Indicare _{quidem viginti circiter}

vestigia et hominum, et boum et suum, in monte _quodam, supra inemorato Vico Spanga adjacente, passim impressa, videu-e) His in illustrandis audiatur peritissimus rerum antiqnaruro judex

Sjöborg Uppgift på Fornlemningars kännetecken p. 13. "Tilljordfäste, af menniskohand reste och danade minnesmärken håra allehanda _lägre

Stensättningar, hvilka i högst omvexlandeformer äro lagde påjord¬

ytan, såsom grundritningar, for att utmärka ställen får forntida

andaktsofningar, rådplägningar, begrafningar eller envigen. De

benämnas stundom efter _{någon viss person, men allmånast hafva de}

namn _{afffåltegrafvar}

tur, ilJtim _{sequscem quondam fuisse materiem, sed, volventibug}

annis, in _{Japidem obriguisse. Muhas denique urnas, cineribus}

replefse, _{pluraque ossa humana, quam solenr hoc tempore esse,}

uiajora, illas in agro Vici Thorsfunabyensis occidentali, anno

1801, hasc in _{colle sabuioso prope Hvalsbrunna anno igti} in-venta, nobiscum _{pro vetustate parocciae hujus quodammodo}

ar-gumenfantur. Nec dubium es_t, piura heic däri antiquitatis

mo-nimenta, etiamsi nobis, nulli in iis _{indagandis parcentibus ope.}

ras, sese aubduxerint.

His breviter _{prasmissis, tacere etiam noluimus,}

aquis

ante-hac inagnam plagas orientalis paroccias nostras _{parrem fuisse}

sub-mersam. _{Ejus nimirum or3S lambuir,}

terrasque, stridente

unda-rum _{alluvie, ubectim irrigavit Mcelerus Lacus,}

ex sinu stao ho-dierno _{Fiitja Sjo Upiandias ad parceciam}

usquc Hvirtingiensetn supra dictam procedens, diversasque paroeciarum Girestad, Gry-ta, _{Biskopskulla, Frojeslunda, Nysåtra, Långtora,} IVårjry-kyrka et Hernevi partes longo praererlapsus _{spaiio, ifa} urnavigiis

vel _{majoribus ex Lacu Ekoln}

per

Öresund

(hodie

_Örsundsbro)

ad Osterundiam _{g) et Hvittrngiam,}

quas nunc _{temporis tribus} et, quod excurrit, a Maslero distant milliariis, olim _patuerit

transi-tus _{h). Cujus inundationis fidem faciunt et habitus}

regionis, patula camporiwn planitie dorsisque _{utrinque cingentibus}

varian-tis, et _{fragmina naviutn, in pratis Thorstunabyensi}

atque

Spån-gensi ex terra eruta, et annuli ferrei, _{rubigine corrosi, in monte}

quodam ad Praediolum Wasshns hos inter Vicos _{inventi, et fa¬}

rna _{hominum, jam}

aetate provectorum, a majoribus _accepta, et

denique nomina, qua; ad hunc usque diem exstant servata, Vi*

corutn _{pratorumque, partim heic,}

partim in propinquo sitorum,

g") In eodem österundiae loco, _{quo nunc temporis villa Sacellanisita} est, oppidum quondam fuisse narratur.

b) Cfr O. Rudbeck. Attant. T. r, _{p. 175. Gran, pp. 7}

et 598«

10

ut _IVans)o (olim

Wämbsjä),

Myrsjo,

IVatteby.

Thorstuna

Sun¬

det, LFmgtora Viken,

Byda Holmarna.

Sic,

quas

quondam

fe-roces _{piratarum catervas, neccm}

obviis

perriieittnque

ininantts,

furente iluctuum arstu, ioca magnis trajeeerunt navibus, _ea

ho-die, nulla hominum vi, nuiia

undarum rabie

imminente,

spi-rante tantum miti anra, lastarn laetis agricolis frumenti

fcenique

quotannis

offerurit

mess em

i).

Nullis

jam

lacuutn

oblectamentis

gaudet paroecia nostra. Tus vero

il

la

ni transeunt smncs,

quo-rum maximas, Gestre An dictus, _a paroecia tVester

Lofstad

or-tum _habens, inde patcccias Altuna, Simtuna,

Froschulr,

Herrte-vi, Långtora, Nysåtra et

Biskopskulla

pcrlluens,

seque

in

La-cum Alsta Sjo parcecias Nysåtra

tandem

_exonerans,

hand

exi-guam piscium copiam

vicinis vicis

prssdiisque

verr.o

prassertim'

tempore suppeditat, Hujus aquis

alius

slio

loco permiscentur

ceteri _{bini, JVallborgs} Backen et Myrsju A,

ille

a

palude

qua-dam siivestre Altunias, hic ab aquarum ad

officinam laterariain

SkaitmcmsSensem _Hvittingias receptaculis

oriundus.

Area Paroecia; est milliar. quadr. suoque

ambitu

9000 circiter continet jugera, quorum pars

dimidiata

frumentis

quo¬

tannis _{conspergitur, solent enint heic, ut}

alibi,

_agrum

in

duos

orbes annuos distribuere. Quatuor präster, quibns

gaudet, moias

farinsrias, prasdia complectitnr integra

100^,

tributis

vero

tem-peratis, 9Ö-|, quorum

82^

sunt

Censitica

(Skatte),

Libera

(Frälse) 1 Immunia

(Berustadt

Säteri),

cetera vero,

omnia

Fiscalia _{(Krono), post 3^ ditioni}

_Academias

_Upsaliensis

condo-nata, Pastori, Gomministro, Centurioni et

Procenturioni,

utri-que equestri,

Signifero,

et

Apparitori Corona;

(KronoLänsman)

sedis _{mercedisque loco sunt}

_emolumento.

_Vici

_{numerantur 32,}

i) Deminutionem aquarum Maelerensium Rådbeck, Verelius ceteri-que eo referunt, quod ostium lacus

hujus

ad

Holmiam,

Söderström

dictum, Olaus, Rex Norvegiae, nomine Sancti insignitus, anno circi¬

ter millesimo octavo aperiri curaverit. Alii aliter, Obscura vero o- .

et _{prsedia ab alils seclusa}

_(Enstaka

_Gårdar)

_{i, Vitam in ps~} ccecia _{degunt, quemadrnodum tabula quinquenriaks, hoe anno}

confectas, indicant, homines 1641, quorum niares 791 ,femin«

850 k). Milites- Iieic armanfur 48, inter quos Legioni Pedestri

Westmannicas _{32, ec Vexiliariis Coh. Prat. löadscripti.}

Xeno-docbia sunt _{duo, IVånsjo et Thorstunaby. Villa Pastoris,} so-cietati _{Thorstunabyensium vicanas annumerata, commodis}

xdi-ficiis ornata _{hortuloque atnseno,} duobus _{constat integris prscdiis,}

quas 34 jugerorum singulis annis sementem admitrunf, 200

bi-juges focni vehes reddunt, pecora pascendi loca haud parca, silva autetn ne minimum _{quiclem subministrant. Tres octantes}

pradii in eoden» vico Conmiinistro habitaiioni

addicti.

Gr&na« rium _{(Socken Magazinet), 500 tonnas frumenti capiens,} posses-soribus fundorum universis _{conferentibus,} et sanciente Regia

k) Numerum Inqolarum Parcecke Thorstunensis per octogtnta. annos sequens indicabit Tabularum Ecelesiasticarum compendium:

Anni. Samma. Nati, Denan.

1750 i418 38 32 1755 1826 03 36 1760 i5o5 ₅₉ 34 1765 1660 54 4o 1770 i654 55 36 -J775 1477 54 55 ,1780 1610 5y 4> 1785 i5ig 35 35 179° i516 5o 36 *79^ i5i6 47 39 1800 i545 45 43 i8o5 1628 54 35 1810 • _i58o 5i 4a i8i5 1616 Oo 38 1820 i653 5i ₃₇ 1825 _{1687 49 39} i85o i64< 48 ₃₉

12

Majestate, anno 1763 heic instituebafur. Schola, liberis ufrius-que sexus more, ufrius-quem Bell Lancasteriacum vocant, instruendi» anno _{1829 instituta} , sedemque in Curia Parochiali

(Socknesiu-stugan) habens, sexaginta plerumque floret discentium coe u. iEdituo officium _{juven/utem docendi injuncmrn est, et} cubicu-jum cum culina prope _{curiam hancce domicilii loco concessum.} In #dificio, e regione huic exstructo, hospirium 6 pauperibus #tate _{gravibus alendis bene conditum conspieies, quos prakter ex}

serarto _{pauperum communi 56 miseri pecuniis aliisque vitae}

sustentand# _{prassidiis in pr#senti sublevantur.}

Incolas, si mores _{respexeris, in vuJgari hominum} consue-tudine nec hebetes nec rudes, ad vero humanitatem _magnopere

excultos invenies et urbanirate _{limatos; si ingenium, comes,} a-lacres, nec laboris minus _{pafientes, quam ad superbiam pronos.}

Quibus si non possimus non lyxuriem victus habitusque expro* brare, attamen baud _negandum est, plurimas earum, quibus

pr# vicinis

gloriantur,

rerum,

sollerti,

qua

excellunt,

manuum virtute _{ipsos sibi parare et conficere. Tantopere profecto bis}

recentioribus annis in arte texendi _{profecerunt femin#,} ur panni,

quos

ad

vestimenta et supparos sibi suisque

fabricant,

diversis

urbium venditariis, nec firinitate, nec mollitie, nec elegantia cedant.

Soli _{ipsius naturam recte explorantes terram plerumque} ar-gillaceam exhibere videmus. Qu# quandoquidem ob duritiem

perdifficilis est exaratu, nisi humoribus imbrium mitescat,

sfe-rilior evadit. Tarnen vero _{gleb# fimetis collectis fecundantur,} et tenaci _{agricolarum industria ita hodie sunt excult#, ut} fru-mentorum, non modo _{quantum ad rem domesticam recte}

cu-randåm _{tributaque, qu# quotannis debentur, pensltanda sit}

neces-sarium, verum etiam, nisi annon# infclix intervenerit defectus,

quod aliis vendant, suis largiamur cultoribus. Adsunt etiam

ex-empla eorum, qui, sfagnis per incilia evacuatis, sibi Patri#que

man-13

dant _{agricolse, sunt Seeale, Hordeüm, Pisum, Rapa,}

Solanum,

Parcius vero _{Triticum, Avena, Humulus, Cannabis, Jinum}

co» lunfur. _{Agricultura licet unicum Tnorstnnensibus sit vitae tu¬} endve auxilium, _{ramen ea,}

quam Maserus anrehac inundavit, plagse oritnfalis pars amoenam pratorum, graminibus

nitidissi-misque Acribusquorannis optiine splendescentium, explicatSeriem,

unde Vicani _{Thorsiunabyenses, Hyflingienses et Wånsjöenses} haud _{parum percipiunt fruetus. Reliquorum}

autem armentis

prata et pascua exigua parcarn ofFerunt graminis copiam, cum« que saltibus fere sterilibus et verwetis pascantur, modicus tan-tum re _{pecuaria constituitur}

quasstus. Sunt quidem Vici, qui sii_{vis, saltem ad cremia, fere abundant.ex,}

gr. Tibble, Rung^

öfver et Ytter Kahtad, _{Nydala, Vatteby, Myrsjo cet.}

alio-rum vero usui _{cujusque proprio aut desunt, aut vix sufficiunt}

sahus. Domicilia, _{quas ampliora rectius, quam huiniiiora}

di-x-iis, scandulis _{tegulisve plerumque tegere hortulosque circuin}

condere incoJas solent. Montes memoria _{digni nulli exsistunt,}

excep'is tarnen, quotum supra feeimus mentionem, MyrsjS

Berget et Hyflinge

Åsen,

nec ulla metalliferas vense_{vestigia, nisi} rarionein habueris fontis _{mineralis, in fundo Tibbleensium} ex-silientis, _{qua potata, complures arthritide aliisque doloribus} la-borantes convaluerunt.

His _{iraque leviter |am, quoad}

per vires licet, tractatis, ad specialem Templi deseriptionetn Jubet progredi.

Templum _{Thorstunense, in} ameeno loco_juxtaVicum ejus-dem _{nominis, inquesolo Eiseali (Kronogrund) lapidibus}

struetum

etscandulis _{tectum, gypsatum longitudine}

aparteoccidentali,turrim

vetustam _{prsealtamque, cui eohasret, si excipias, ad oppositum}

parietem orientis continens latitudine vero ₃₄₄ ulnas, a proxima Urbe Enecopia ii, ab Upsalia 4, Arosia 4^, Sala 4,

et _{denique a Metropoli Regni Stockholmia 8 distat milliariis.}

Egregia' : sane cura jam pridem defuneti Prsep. et Past. Mag.

*4

Andrict Römstedt _{(cujus quidem memoria in mentibus Thorsttp}

nensium _{semper htcrebit) quadriennio 1792—1796 in foimam}

oblongam »dificatum, speciem prtebct non magnitudine minus

venerabilem, _{quam eximia structuias iilius, quam Romanani vo*}

cant _{archirectones, concinnirate} venustam.

Primordia _{Tempi i antiqui 1) indagare nobis est perdifFicile f} nuüa énim adsunt _{genuina, quasilla illustrarent, documenta, nisi}

rumorem istum _{respexeris obscurum, quodsupra pag. 1}

inemora-vimus, _{per manusvulgo anriquitus traditum m); N-ovimus tantum,.} ipsutn igne fulmineo ann. 1701 et 1723 corrup;um crebroque

refectum fuisse et auctum, _{usquedum anno 1792 fünditus} ever¬

teretur, locum novo _{illo3 quod hodie iloret, adiflcando cor.«} cessurum.

In area _sacra,

quam, muro magnas amplitudinis lapideo et

quadrangulari septam, frondosas ornant aibores _sepulchraque

quasdam insigniora, prope Templum anno x756 exstructum est.

1) Templum Tborstunense in agello quodam vicum extra

Thorstuna-byensem conditum oiim fuisse narratur. _{Cujus quidém famse fidem}

facere videntur et nomen _{agelli, hutic usqne ad diem servaturn,,} Kårkgåln {Kyrkogården). et complurima ossa humana, a rusticis ibb dem in arandö haud raro _reperta.

m) Ex libro quodam vetusto, in sacrario asservato, _{descriptum heic}

afferre _{juvat: "På hvctd tid denna {Thorstund), Kyrkja år uppbygd,} och _{af Uveen hon årfunderad, derom liar ingen underrättelse af}

Kyrk*-jdus handlingar inhämtas kunnat, när jag Michael Sollenhis detta Pastorat tilltrådde igio, dock märkes noga, dt t hon år gammal och

i _{begynnelsen varit liten anlagd. —■ — Kyrkjans första begynnelse}

hafva varit ett dfguda Tempel, Thore, Oden och Frigga til åhra-och _{tilbedjande bygd, hvarefter Socknen sitt} namn _{fått Thorestuna.}

Efter Reformationen år Kyrkjan utvidgad med den tilbygda

Kors-kyrkjan, hvaigenom rummet inuti blifvit något drygare och större ån.

tilfdrende, dock med ganska små fånster ungefårl. £ aln af uthuggen-tälgstent deraf Kyrkjan serdelcs ljus icke fått.

«5

sedificium, in quo binas pendent campönte, nuilani

memorsbilem

exnibentes _{inscriptionem, quarum major, anno 1812 fusa n),} 12A _{pondo nautica, et minor, anno 1806 confecta} o),6ipon-do nautica _{asquaf. In Atriolo Templi (Vapenhuset) B,ptisterium} vetusruin, figuris _{carens, ex steactire} oHaxi scul.ptum _servatur.

Interiora _{Tempil si perlustraveris, cum}

_pulcherrimis

_rura«

iibus Patriae Thorstunense aemulari _{posse, meritoprofireberis.} Ip-sa _{ejus amplitudo qua-uor magnas scamnorum in imo}

admittit

areas, quadrangulas, colore

paliide cceruleo

obiitas,

triaque

su-perne podia ejusdem coloris, quorum

duo, sedibus

instructa,

ab occidente ad _{orientem in utramque Templi partem sese}

ex-pandunt.

Intermedio

vero in

podio,

cujus

firmamentuin

sunt sex columnse _{lignese striatas,} margaritis

colore

similes,

quod-que instrumenta musicis, auro

depictis, extrinsecus

est

decora-tum, Organum spiritale optimum

p),

decem habens

sonos, .

structum videtnus. Aibo nitent colore parietes _{asque ac camera}

(Hualfvet), quam coronidibus circulisque architectonicis concinnö exornatam, _quatuor anterides

latericias

dealbatas sufFulciunt.

_Am¬ plas fenestrae, justo a se invicem

disjunctas

spatio,

Isetam

ab om¬

ni _{parte immittunt lucem,}

_Pendent

_e

_{iacunari lychnuchi}

no-vem _ingentes metallici. _{A parte}

septenfrional:

_suggestus q) in

modernam formam constructus est, ad quem, colore

margarira-rum induium, variisque diaglyphis, _auro

large

obductis,

deco-ratum, e sacrario _{per murum} itur. In Cbori

fenestra

_supra A-ram fixa est pendentis_{e cruce}

Christi

effigies,

lignea

_gypsata, 3!

uinarum _{longitudinem adasquans, quam cingit}

_{vtnustissimus}

_{arcus •}

diversisque toreumatibus deauratis ornatus r). Qua; quidem

om-nia s), ut docent _{verba, ipsa in Ara inscripra,} anno 17^2 Tem-plo largirus est Pastor et Prrep. Mag. Michael Sollenins. In

po-dio _{septentrionali scamnum reperimus, ex levo Gatholicisuii}

residuum, in quo simulacra quinque Sanctorum, nescio

quo-rum _{, sculpta videntur. In angulo quodam sub eodem podio}

subducta exstant duo _{insignia gentilitia Nobilissimre Famiiiae} Drommel, quoruin unum Iiunc praefert titulum: Then

Adle

och

IVålbovne _{Herren, Herr IVelländ Driimmel är Fodderähv 1623} den 10 _{jfanuarii ocji i Herranom afsämnadh den 20 0ctober 1694}

och _{Begrafven den 1 Martii 1699. In altero haec leguntur verba:} Kongl. Maijits Tro Tienare och Ryttmåstare under Lif Rege¬ mente, Den Ådle och IVälborne Herre, Herr Gustaf Drommel

ähr _{född ähr 1636 den 22 ffunij och salig i Herranom Afsäm¬} nad ähr _{1699 den 13 Aqril. Hos präster ac plerosque Pastores} ecclesise _{hujus pristings,, quamquam pavimentum, quia tabulatum} est, _{Japides, qui in Tempio antiquo fuerunt, sepuchralesnos vetet} indagare, tamen Ottonem Månsson, Prseiectum Vigi'ium, qui in prxdio suo Orstad obiit 1646, Alexandr. Hamilton,

Centurio-nem _{Pedestrem, mortuum 1654, Olaum Laurentii Tovnreser,} Procentiurionem, _{qui diem 1663 oppetiit supremum, Ccrolum}

Frider. _{Paijkull, Prasfectum Vigilum, Ord. Ensif. Equitem,}

1789 mortuum, Uxorem ejusBeatam Charl. Simming, fiHatn

Prasposit. Simming, defunctam 1761, et Nurum Annam Elisab.

Ehrensvärd, Conjugem Gustavi Paijkull, Lib. Bar. Maresch. Aul. cet. _{qure in prsedio Walloxsåby Upiandias 1794 morci}

oc-cubuit, heic _quoque esse sepultos, partim e Coileotione Palm-skioldiana, partim e documentis ecclesiasticis patet.

In sacrario vestimenta Sacra, libri, rationes, _{pecunite, ce¬} tera _{Templi servantur. Pretiosa}

argentea sunt duo calices cum

r) Ara ipsa anno 1797 ictu fulminis tacta est, cujus qnidam rei

vestigia servat pars illius inferior, fuliginosa et carbonis instar adusta. s) A Gustavo Precht, Sculpt. Reg» Au!, confecta.

17

scufulis, quorum major extra et intus deautatus, cantharus

vi-narius, _utiinque auro obductus, Capsula eücharistica, variis

af-fabre ornata _{diaglyphis, cochleare inauratum, Corona nuptialis,} auro _{tecta, qua? omnia 243^ semnncias (Lod) ponderanr. In«} ter res memoria _{dignas, qua? Ireic occurrunt, numeranda sunt} thuribulum _{metallicum, Catholicismi olim femporibus usitatum,} gladii duo, quorum possessores quondam fuerunt supra memo*

rati Domini _Drommel, nec non tabulas binas5 quarum una Pasto¬ ris antea Thorstunensis _{(fonce Palma ejusque Uxoris Annas Ni¬} colai _{(Anna Nilsdotter) et Liberorum quatuor, altera vero Past.} et _{Ptasp. hujus ecclesias pristini Olai Nicolai ejusque Conjugis}

Armee Petri Hontherce et Liberorum duodeeim _{imagines exhibef,}

qu33 quidem tabulas in Templo antiquo epitaphiorum loco

suspenso olim fuerunt.

SERIES PASTORUM. t)

1 Bero de Thorstnnom. Canonicus _{Upsal. 1322.} 2 Henriens _{13^7. Hosp. publ. Enecop. Curator 1363.}

3 Ragvaldus. Can. in Gryllaby 1370.

4 Birgerus. ₁378.

5 Olavus Gothus Pastor Thorst. et simul _{Hosp. publ.} Ene-coop. Curator 1407. In Thorstunia anno etiam 1422 Pa¬

storis munere _{fungebatur. Deinde Canonicus Can.}

SrasTri-nitatis, postea Curatus Umeåensis, _{tandemque Ord.} Mon. Dominici _{Upsal. adscriptus.}

6 _JEgavdus

annum ante _{1442, quo Caiitor Upsal. constitutus,} 7 Jacobus Olai. Past. L 1442. u)

t) Er _{Upsala Stifts} Herdaminne Mscrt. 2. D,

, u) In libro citato p, 199 exstant verba:" Detta år (1442) gjorde

Arke-_{Biskop Nils Thorstuna gäll till en'}

perpetuam annexam med

•ig

-g Petrus 14.

9 Petrus. 1543—*55°« PrasP-

Contr.

•

10 _Mag. Michael Olai 157.4.

11 _Johannes Erici. Concilii _{anno 1593}

Upsalias

habiti (le-creto noinen suum _apposuif. Obiit _1614.

13 Martinus Johannis. 1614.

13 Mag. Gerhardus Erici

Trcsk Hels,

Pasc, in Lillkyrka

1603. Past. i. 1615. Denatus 1619.

14 Haquinus Laureutii Rhczetiiis Angerni. Concion. Au!, et Past. Riddarholm. 1617. Past. 1. 1619. Mortuus 1627.

15 Mag. Jonas Pahna sive Palmerus v.) Smol. A Saeris Regiis 1610.

Superinrendens Jemtias

1612. Past. Riddar¬

holm. ₁₆₁₅ et Fahlun. 1617. Past. 1. 1627. De vita

de-cessit _1642.

16 _{Mag. Olaus}

_Nicolai

_Upsaliensis

_(Filius

_{Archi Episcopi Nico¬} lai Olai _Bothniensis) Nat. 1598. Rector Scholas Upsal.

1631. Past. 1. 1642. Prasp. Hon. 1659. Morti occubuit

1676. Sator Nob. Familias von Stjerneman.

17 Mag. Petrus Stjernman. Fjerdh. (Filius antecessoris) Nat.

1642. Concion. Aul. et Sacror. Milit. Curator 1673.

Sub-missis universorum Parochialium _{precibus Pastor Thorst.} constitutus _{1677. Prasp. Contr. l6g3. Superintendens}

Goth-laudia: _1685. Sua in Bibliotheca sedens Wisbuas inopinato

obiit _169:2.

ig Olaus Chytrceus Upl. (Gener Olai Nicolai) Past. in Litslena

Upsala, skulle han vid Socknen hålla en Eicarium, som Gudstjensteh förestår och själarygten uppehåller, den dock skulle gifva Prceposito

25 Marker penningar, och all ofrig inkomst sjelf njuta."

v) De viro hocce doctissimo deque re Patriae litteraria meritissimo

legas: Schefferi Suec. Litt. p. 78. Stiernman Bibliotb. Sviog-. T. 2. p. 155. Fant Hist. Litter. Graecas in Suecia. Sect. 1. p. 43. Hof Cler. Hist. i D. p. 336. Halienb. Gust. II Ad. Hist. 1 B. p. 127. 2. B. p.

64T. Rydlings i flor stSende Stockholm p. I2o. Hammarström St, Kopparb.' Mårkv. 4 Sami. p, 2g. Stricker Horn. Bibi. p. 98.

19

i_{668. Past.} 1. 168^. Mortuus _1707. Auctor Nob. Familiae

Riddercreiitz. .

19. _{Mag. Mkael Sollenins Angerm. Nar.}

1662. Concion.

Aul.

et Past. _{Leg. Equ. 1700. Pas'. Thorst. 1710.}

_Praep.

_Hon,

e. a. Denatus _1732.

20 _{Mag. Marcus Simming Fjerdh. Nat.}

_1690,

Theo!.

Adj.

Ups. 1722. Pastor in Nås 1724 et in Börje 1727, retenta

tamen _{Adjunctura* Praep. Hon. 1732.}

Past,

1.

_1733»

Mor»

tuus _1752.

21 _{Mag Ericus Waldins Fjerdh.} Theol.

Adj. Ups.,

_et

Past.

Börjeensis 1746. Past. 1. ^754. Praep. Hön. e. a.

Praep.

Contr.

1765. Obiit 1777.

22 _{Mag. Andreas Römstedt Ostrog. Nat. 1733.}

_Primarius

Coli. Satell. _{Reg, Pastor et S. R. M. a Sacris}

_Ordin.

_1773*

Past. 1. _{1779. P/rep. Hon. 1784. Denatus 1799.}

23 Jenas _Berggren Smol. _Nat. 1759. Past. Primarias Praetor. Legion. 1788- S. R. M. a Sacris Ordinariis 1792. Past. i. _{1799. Ptaep. Hon. 1802.}

' ■ ■ 1 1

SERIES C O M M IN I S T R ORU M.

1 Laurentius _{Magni Conc. Ups.} anno 1593 subscripsit. Past.

in Film

i-6oo.-2 _{Georgius 1608.}

3 Stephanus Sthepkani Gomm. 1. 1619. Past. in ofver et Yt»

ter Gran 162g.

4 Petrus Laurentii Comni. J. 1628* Past. in Nysaetra 1651. Eodem anno denatus.

5 Hans Signar di Comm. in Vånge 16. Gomm. 1. 1651. 6 Isbrandus Nicolai Falck _{Fjerdh. Comm. Thorst. 16. Past.}

2o

7 Petrus Simmittg Fjerdh. Comm. in Simtuna 1648. Comm. Thorst. 1659. Past. iij Åker et Dahlby 1667. Peap. Contr.

Mortuus 1683.

8 Andreas Tollstadius _UpJ. Corara. in Frestad 1666. Comm. 1. _1667. denatus 1676.

9 Olaus NorrstrSm Fjerdh. Cönim. 1. Obiit 1698.

10 Andtreas _{Hojfstadins Upl. Nat. 1670. Comm. Thorst. 1699.}

Past. in _{Film. 1711. Mortuus 1744.}

11 Jacobus Hernodius Fjerdh. _{Comm, Thorst. 1712.} Past. _in

Lillkyrka 1727. Obiit 175.9.

12 Petrus Scalin _{Fjerdh. Nat. 1700. Comm. ]. 1727 .Dena¬} tus _1763.

13 Ericus Nijtzell Rosl.Nat. 1717. Comm. in

Östhammar

175?.

Cnmm. 1. _{1764. De vita decessit 1799.}

14 Georgius Collenius Gestr. Nat. 1749. Comm. in Mo 1791.

Comm. 1. _{1799. Mortuus 18} to.

15 Gustauur Daniel Stark. Fjerdh. Nat. 1758« Fast« Vic. no¬ mine honor. _{1797. Comm. in Litslena 1805. Commi. 1.}