PET RO

D. D.

EXERCITIUM ACADEMICUM, De

U S

U

ATmiE

APPLICATIONE

GRAMMATICES

LATINS,

Quod,

Confenftt Amplijf. Facult. Philofipb,

in Regia Academia llpfalienß, PR£SIDE

FIRO CELEBERRIMO,

Mag. PET RO

EKERMilN,

Eloqu. PROFESS. Reg. & Ordin.

Adpublicum examen defert

JACOBUS MALMSTEN,

Oßrobotnienßs.

In Audit. Guftav. Major. d. ¹⁴ Junii,

Anni MDCCXXXVIII.

Hori* _, ante meridiem , folitis.

MBSaLIAZ) apud Viduyamb,Joh.Höjer.

S:m R:« M:TIS

MAGN£ FIDEI VIRO,

Generofisfimo atque Nobiltsfimo

Domino 9

Dn. MAGNO

STIERNROOS,

Chiliarchje ftrenuisfimo, Co- hortisque Sateliituro Regiag

locum tenentiPrimario.

M£CENATI MAGNO.

Er quidem breve eß

tempips, cjuod mihi jub

Tuo, Maecenas Ma¬

gno > Pdtrocwio degere contigit5

flura tarnenfateor me exbertnm

#

ejje gratid acfavorit documentay

quam multosper annos, imo _per

integram atatemjne-pofe unquam Compenjare video. Interim cbar-

taceum hoe qualecunque ^mnnus,

Tibi, Mscenas Magne, confe-

cratumfieri patiaris, meque ea- dem , qua coepißt, gratia in po-

fierum ampletli pergas, fubmijfc

rogo„ Adeum efttentquejcmper

pro perenni Tua Tuae<^ Nobi-

"Tiflimas Familiazfelicitate ©* /ä-

'aota fundere cahdpsßma:

Permanebo vero

Gcnerofisfimi atq$ Nobililfimi

Nominis TUi

tultorhuntW'mu

JACOBUS MALMSTEK,

Admod.Rep.dt& PraeUriflimo VIRO,

Mag. N I C O L A O

m ATH es io,

Ecclefiarum in Pyhåjoki Pastori adja-

centisque contraåusPR/EPOSITOlongedignilfimo#

PATRONO ac Promotori omni, _qua pareft,

rcvcrcntiaaetatem profequendo, Plur.Rev*&Fraclariflimo VIRO,

Dn. g a b r i e l i

PELDAN,

Pastori in Umola digniffimo ^, Pr£-

CEPTORI utolim fideliflimo, itajatn PATRO- NO ac FAUTORI, quoadvixcro,

piamentc colendo.

VIROExplomtte Fidei, SpeElatijfim&

Dn, JACOB. A B R.

CRONANDER,

Provinc. Oftrob. & Cajanaburg. Oite-

STORI adcuratiflimo, PATRONOutpropenfiflimo,

ita omni honoris cultu fulpiciendo.

VObis,ingenii primitias, obPatroni,Promotorcsplurim^a &dtfoFau-in-

in gratiffinti & venerabundi animi pignus

gen*felicitAtii confecrare vslui, debui.

Admod.Rev.Praeclarifl.&

Cultor ob-

JACOBUS

Admoä.Rev. & Prxclartjfimo VIRO,

Mag. E R I G O

FALANDRO,

Pastori in Calajoki meritiffimo, Vici-

nique DillriftusPRjEPOSITOadcuratiflimo, PA-»

TRONO 8c PROMOTORI quovis honoris genere perpetimafficiendo.

Plur, Rev. & Praclarißimo VIRO»

Mag. CAROLO GU ST.

WERANDRO,

Ecclefiarum, quac Dco in ^amle^CEar#

lebl) & fXBatil colliguntur PASTOR l vigilan-

tiffimo, PATRONO multis nomini- bus devenerando,

VIRO Rever. atque DoEtiJfmo^,

Dn. M A T T H I £

PAZELIO,

"Sacillano in @amle-€avlc6o rperitis- fimo, PRAiCEPTORI ut quondam fidcliflimo, ita

quavis oblervantiaprofequendo,

tores kononttißimi ^, hafce qudlescunque

numerainmeparentesque coll/itd beneficia, ulteriorüquefaverü fyem^cum veto omni»

Rcver. NominuoiFeftrowm

fervantijpntiu MALMSTEN.

^atibetemanneni Stockholm,

Jfctbome öd) d)6gad)tab

®etx _HINRICH

gßQitag/mtnJ&erre/up mcb n>anffi| gunf?/

jag beber/

5Defringa/fot*|aabarför (£berlanger neber

£tlprof aftacffamfjet ^od) n>6tbnab för

alt gobt/

Com|ag i$bert&uö ()ar flerc ören fått,

om förmågan mm mot mifjan funbc froara^/ CM (Me mg ej blott mcb orben tacffam

toara/

£ften tittmrircfef ocfafbörbabennaffuib

ÖJebnågonctrefldncf afjtifroeredergulb*

Sag fföl boef/ ^voaD jag fan/ej unbcrlåta gtöra/

®om år €&rt mårbanamn ijkbigt minne föra5

©amt fcimlenö f;dgn ocjjmårb€(>r Ipcfa anförtro/

5it 3 af(efnabmatt må fara ba'n i roJ

$rd>orne od) #err £<mbel$man$

Sfenf?»ftfcrfamfle tjänare

JACOB MALMSTEN,

»NAUivJVJftw^ivr-^lv.V* :^J

£3£££&3&£££3

7. 2V. 7.

S. I.

tatione, fine Grammaticarregulis, ad- difcendam commendarunt; Gramma¬

ticam Unguis percipiendis non folum nihil adferre utilitatis, fed & maxirro cfle impedimento pcrpcram conten- dentes. hinc _non potuere non iis*

qui Grammatica, aut alios imbuunt,

autfemetipfos imbuendoscurant, foe-

dam Matseologiae Scholafticae, vel, (i mavis, Pedantifmi ^notam inurcre. E

¥ contrario jam demonftravit diu maxi¬

mapar« eruditorum,nullamlingüarrr, Uere, feculisnonmagis praecedentibus, quam noftro etiam aevo _y

haud pauci ^, qui lin¬

guam Latinam folou- fu ac loquendi exerci-

A üvc

/

2 IS o 38

five vernacula, five exotica> quaecuh- que demum.fuerit ^, fine pracceptis Grammatices, rede, folide atqueac-

eurate difci, ac doceri pofle. Katio«

nes utrorumque , cum illorum ^, qui

Grammatiearrr prorfes rejiciunt, tum

horum, qui fegitimum ejus in Unguis

ufum ab abufu vindicarunt, breviter ftridimque videbimus.

§. II.

Voce Grammatices, _quam Grae-

cis ut reliquarum ferme fcicntiarum

nomina _, debemus, non totum ejus compledimur ambitum ^{, quo} ipfo o*

mnia, _quae adlinguarum culturam fa-

ciunt, fubfidia inv.olvuntur\ fed eam

tantum Philologiae partem, qua? viam pracparat ad accuratam linguac cujus-

dam cognitionem, fuccindatam rede legendi loquendique, quam fcribendi

methodo. Quo etiam fenfu ^Gramma«

tica a quibusdam difpefci fölet in^gene- yalem, Unguis omnibus applicatam, Sc ßwitilefHy peculiari cuidam addidam

ii guac: illanvnosomifluri, hanc>quu*

lisjefle debeat in fermone Latino, B.

c. D« pro modulo ingenii noftri, ini quirere atque examinare conabimur;

unde

m o m }

unde cum nonnullis artis Gramffiati-

cae magiftris, ^cam _perartemrettelegen*

di, loquenäi &fcribendi definire haud dubitamus a), Attamen haec definitio

non illis fefe probabit, qui Gramma- ticam,artem beneloquendi & fcriben¬

di elfe diftitant, fed, id mcö quidem judicio,parumcaute. NamcumGram- matica non ad perficientia, fed prat*

parantia tantum pertineat linguse fub- iidia, is eorum definiendi modus, ut-

pote jufto latior, heic locum non fa»

4, - eileinveniet. Etlicet Rhetoricaemul-

- ta fint cum Grammatica communia _, hane _tamenab illa optime difcernino»

vimus: aliudenimeftretteloqui,quan- do nimirum quis fenfa animi fui ita Grammatice exprimere valet, ^ut alii

ca ipfa rite intelligant, aliud bene lo¬

qui, ubi_pratceptaex Rhetorica, atquc Gritica elfe petenda fatisfuperquecon*

ftet.

a) vid» Gramm, Marcbica,

§. IIL

* Hifceita pracmiflfs, planior nobis

jam fternitur via inquifituris, _{quid de}

A illis fit fentiendum, _qui linguam La-

tinam, utimodoindicavimus, felicius

A x auditu,

4 K o m

auditu, ufu &familiaricolloquioper-

cipi exiftimant, quam rcgulis Gram-

maticis ^ac ledtione audtorum ₅ robur iidem fententia: fuat, vel ex his potis-

fimum argumenris conciliare folenti quod nempe fex, aut odto annorum puer linguam vernaculam, fola cum aliis ufurpata fermocinatione, rite di*

fcerepoffit^j fie adexemplaeorumpro- vocant, qui fine ope Grammatices,in

fummam cognitionem ac pérfedtio-

nem fermonis Latini penetrarunt.

Porro addunt > omnia momenta ad linguam perdifcendam neccflaria,cer- tis non pofle determinari & includi regulis ac praeceptionibus, quin larga cxcipiendorum meffis ubique remane-

at. Urgent tandem prarpofterum &

perverfum Grammaticorum ordinem regularumque non minus operofam,

quam confufam difpofitionem difcen-

tibus tantum faepenumero crearediffi- cultatis, tantumque tacdii ac moleftia-

rum, ut in arenam vix progrefii tur-

piter deficiant linguaeLatinac inpcrpe-

tuum valedidturi.

§. IV.

Sedquid ad haec fingula refponde-

ri

»O ® S ri debeat, vel iis perfpicuum eft, qui

inter ufum & abufum Grammatices

non ignorant difcernere⁵ ac proinde linguam Latinam fola confuetudine,

quamcertisregulis, cömmodius atquc accuratius difci meritonegamus&per- negamus. Poflfe puerulos ad miracu-

lum dodos, Latine etiam loqui non adeo diffitemur, volumustarnen illos jpfos prxceptores, quorum informa-

tioni hi fuerint commifli, regularum Grammaticalium callentifiimosefledc-

bere, ut cum difcipulis, ad illarum

prascepta ^, fingula perfequantur, ne vagus mutilusque reddatur fermo. Fac

verotirunculumfolo ufu quaedam,pro tenuitate fua, pofie cx Latinitate de- promere 5 non tarnen fequitur eum

moxefle_totiuslinguae peritum, &quae ad proprietatem&genium illiusmaxi-

me faciunt praefidia tenere: ad eos

quippe, quos docuit ufus fi attenda-

mus, eorum loquendi modum plane

cfle vulgarem deprehendemus, ^neque

idaliter fieripoteft, quumcommunem

loquendi licentiam fere imitetur, at- que eapropter a tenore, quo utun-

tur politiores,longe difcrepet. Quid?

A} quod

6 ^ o

quod folis colloquiis qui toti innitun-

tur, difruptis plerumque adfuefcunt formularum laciniis, iisque quamdiu;

inhaerent _, ipfius linguae cafbtatem,

numerum ac nexum periodorum vix

tueri poterunt b)y ^qus omnia exaffi-

dua audorum clailicorum ledione, obfervatione, nec non debita imita*

tione fqnt colligcnda.

b ) cfr> Praleg.lValchiiinHiß.Critlc.Za Z.§. JK Heinece.Fundam.ftilifart.3. c. t,

§. v.

Teneris ergo ingeniis, utpote quibus de vocum phraTiumque natura

ac conftrudione rede judicare non dum licuit, male neutiquam conful-

tum eunt fidi magiftri, fi neceffariis praeceptis ad genium linguse ^cogno-

fcendum probe imbuant difcipulos,

quae tanquam dicendorum fcribendo-

xumque normam infpiciant vires iden-

tidem periclitaturi tirones: loquendi

vero exercitiis fuo tempori, donec copiam quandam verborum fermonis

Latini fibi coraparaverint, refervatis»

Hifce autem fubiidiisloquendi autfcri-

bendi qui carct^ utut a copia verbo-

rum eft inftrudus> nou potcrit non vehcmen-

SS o 9 7 Vehementer aberrare, quippe inter

v colloquendum, ^ut fcribendi modum tantifper taceam, multa vocabulanon

male tiexa folum, contra indolem fer-

monis praecipue Latini, fed &falfo u-

furpata ei excidant; quze dein vix^,

aut ne vix quidem ipfe, licet vel ad-

monitus, _queat emendare. Et hacc poftmodum vi tia non modo in fubli-

mi dicendi genere, acrebus a vulgari loquendi forma paulo remotioribus,

fed in quotidiano etiam fermone, faepe { in minutiflimis, ipfum oftendunt pro-

duntque dolorem. Hinc facile ^patet,

quantum longa illa, loquendi confue-

tudo atque exerciratio, fine fubfidio

Grammaticesinftituta _{noceat, cum ne} multorum quidena annorum ufus ea

efficiat, quae foia Grammatica, adhi-

bita cum theoria debita etiam praxi

atqueapplicatione, fine magna labo- ,

ris temporisque jadura praeftare fölet.

Prxterea nequeeft hocdifiimulandum,

virosceteroquin variarumfcientiarum

atque artium peritos, nonnifi dubios nimiumque timidos ad fcribendumac- cefiifie, quod ne in Prifcianum, qui-

cumnullam ab ineunte aetate familia-

A 4 ritatem

s N o m

ritatem coluere _, iropingerent, fint

veriti. Sic F. U. Calixtum Grarnma» j v

ticae expertem, & folo ufu fuffultum,

finecenfuraGrammaticorum,nihil pu¬

blica Iuci commififTe refert G. Stol- lius c).

f) IntroduB* in Hiß. literär«p, itf.

§. VI.

Däri quidem non negamus, qui

ufu edodi, pracdara edere ^noruntfer-

monis fpecimina; fed juxta contendi-

mus faventiffimae eorum naturac ma-

gnam, hacin re»tribuendam elfe lau- J ^f>

dem. Fateri tarnen neceflehabemus, fi modo ad hane exercitationem fimul accefliffet cum Gramraatica ailidua

fcriptorum optimorum ledio^, finc

qua nullalingua accurateatque exade difcitur, ne dum Latina, _{qu* verna-} cula & popularis jam diu efle defiit,

tum demum admirandas ejusmodi do-

cilia atque excellentia ingenia fecifle

progrerfiones. Q3>d ipfum Joachi-

mus Paftorius in libro, qui de juven«*

tutis inftituendae ratione infcribiturf

affirmare non dubitans: iidem, inquit, viri, rapacitate ingenii ma}oremhaud ? ' dubie in Lngu*eadem perfeftionem perfe»

fiiwuguc

SS o 8 9

ßionisque fimul fidueiam pervenißent, fi

promti(Jima eorum indoles, ordinariit ad- jutafuißet fubfidiist ^Fierienim vix pot- cfty quin fubinde in vocabulorum phraß-

urrque Latinarum reffo ufu titubet dubi-

tetque ü, firmarum regularum con*

ßans (S penitus animo concepta Veritätnon reddiderit _certum, ö' errandi nonpe»

riculo tantum* fed& ^metu exemerit.

$. VII.

Quamvis in difcenda Jingua Lati-

na Grammaticae ufus» vcl me tacente, fatis exfplendefcat, exemplitarnen lo*-

co linguam adducere lubet Germania

cam _, cujus genuinam indolem folo

ufu ac loquendi confuetudine felicius

hauriri pofle ja&itant artis Grammati-

cx contemtores _, urgendo incorru- ptam fermonis Latini integritatempa¬

ri fucceflu obtineri. Sic in patria et-

jatn noftra reperiri ajunt opificum &

mercatorum fervos, & nefcio _quos homunciones alios, qui linguam Ger- manicam, fine Grammatica, libi _per- f imiliarem reddidere, Ceterum quis

crit nefcius diu cum Ulis colloquium

non efie inftituendum, antequam So- lcecifmi diverfique generis erroribus

creber*

io M O 1%

creberrime commiflis, fe fuosque in-

dodos magiftros aliis emundiorisna-

ris deridendos propinent: Sic paflim

crepant: baé 033e?b/ ^cum ad te-

norem Grammatices dicendum föret

bon bem 2Beib. e. 3$ l>abc ba qctveferi

loco: 3cfe bm ba gcrccfen. jhtytt tti ba£ *?enjler/feu <£$ fiefet tnéScnjler loco:

€:$ in bem $enjlev/ feu liefet tttt

gcnfler. 033enn tcfe bleibe vcicfe loco: Oöenti tcfe rctd> rcerbe. Sexcenta alia fciens

praetereo. Ifti Grammaticam fi rite

didiciflent Germanicam, certetottan-

taque in formulis etiam limpliciffimis manifrftiffimisque non cuderent por-

tenta &monftradidionum. Frudrum

igitur atque utilitatem, quam vel u- nica Grammatices _pars, Étymologia>

qux originem&vocum flexionem do-

cet, pracftat, li quis diligentiflimeper-

penderit, fatebitur profedo & reli-

quarum partium neceflitatem ^, me- cumque potius maximas primis Gram¬

matices inventoribus gratiasefle agen- das, quam apinis tricisque, quam nu-

gis &quisquiliis Scholafticorumartem praeflantiflimam adjudicandam, jure meritoque cenfebit.

f. VIII.

R ^e R ti S. VIII.

Non tamcn imus inficias, ante inventam Grammaticam inque artis formamredaftam, homines& linguas percepiflfe, & alios easdem edocuifle^,

ante namque loquebantur homines,

quam Grammatici nafcerentur ^, fed

non ea dexteritate, non pari fiducia

atque elegantia. Quis pyxidem nau- ticamfruftrainventam& fruftra etiam-

num ufurpari contendereaufit, quam- visnavibus maria trajicerent prifci ae- vi mortales? cum ejus heneficio, ex

Hiftoria, locuplete fimul tefte quotif

diana experientia, inter omnes con- ftet, _quantum incrementi & emolu-

menti ceperit ars navigandi. Sic quis

fanus Grammaticam profcribat, licet,

illanon dum exculta, fermones fecum conferrent homines? Indeveronihil

quicquam de arte noftra derogari pu¬

tamus, quod omnes loquendiformu¬

las prarceptis fuis continere & circum- fcriberenequeat; tum nihil fere aliud

praeterGrammaticam ⁵indifcendis Un¬

guis legendum, vel faltem ei traden-

dae plus _temporis , quam auåoribuS

eflet clafficistribuendumj tum etiam

Gram-

i* 18 o 3!

Grammatica ^non folumdifpofitionem,

fed ipfum quoque loquendi habitum 'i ^

adornaret perficeretque, quod tamea minime erit exfpedtandum; in primis

fi in _{ea, quam} nos accipimus Gram- maticam _, fignificatione illam fumfe-

ris; fufficiat (i modo fundamenta lin- guarum nobis fuppeditetj (i ^genera-

lem fermonis ufumconfuetudinemquc

obfervetj Ii denique prüftet, ut non modo facile citoque linguas intelligc-

re, fed & au&ores, aliorumque eru- ditorum fcripta,cum infigni fuccefifu, '

legere atque imitari queamus.

§. IX.

Illi praeterea ^, qui linguam ali-

quam hoc modo didicit, id femperac- cedere fölet commodi, ut non exLe- xicis voces folum phrafesque, quae memoria identidem dilabuntur, evol-

vereevolutasque redte conftruerefciat,

fed & in difcendisaliis linguis neceffa- riis, plurima verbavariosqueloquendi

modos ac fententias iple, fine alio-

rum dudlu, folius Lcxici ac Gramma- tices ope eruere, dextrecontexere at¬

que exponere poffit; cum tarnen in

Grammatica peregrinus, ultra, ^quo

pro-

IS O !$

progredietur , quam quod haufit auribus, nonhabeat. Vocabula licet

eifuggerantur, velipfe inLexicisquae- dam arripuerit, prout obvia ibi Tunt

in redo plerumque cafu, excipit, nul-

la obfervata flexione: ne dicam eum

in vocabulariis parumproficere, fine

lilla Grammatices cognitione. Gram-

maticus _autem, utprimumei nomina

&verba, aut fententias, vel proprie-

tates fermonis Latini, feu alius cujus-

dam linguae, occurrunt: e. g. Literas

adaliquem dare: Magni aliquemfacere: Ejfe alicuiJpatium fcribendi: eos ftatim

Idiotifmos nöfter, quemadmodum ca*

fus& tempora requirunt^> fledcre no- vit, atqueex infinitafinitam reddere o- ratipnem, ut: Literas adte dedi, dabo^,

dedi(fe_t,dabitcetera. Magnibuncfeci,fa*

ciam,fecifli. Mihi,tibi, Uli,vobis,^nobisefi^

fuit, erit fyatium fcribendi. Et fic in reliquis.

§. X.

Quod _ejiciendam efle Grammati-

cam, utpote difcentibus inviam, ur- geant clamitentque ofores, nihil^no-

bis _, pro dignitate Grammatices vin- dicanda follicitis, officiet, modo inter

ufum _,

i4 3S ° 11

ufüm, uti fupra monuimus, & abu*

fum fiat diftindio: etcnim

Ufa habet laudem, crimen abufus habet*

Quis vitcm damnet _propter vini abu-

fum? certe,hoc pado,non Gramma*

ticamodo, fed & reliquasfcientice ^ar-

tesque humano generi mirum quan-

tum perncceflarise, effent extermi- nandac omncs. Ceterum, _quodin mo*

ribus abutentis eft, teftatur decus illud Germanice Cafelius, idcerte, nequebo¬

na arti bonaque artis magifiro imputari

debett ö' neque hunc7 neque illam pro- pterea male audlrepar eß d), Gramma«»

tica ergo , quae methodo facili, qu<e«

que reguJis neceflariis bene difpofitis,

non minus ac brevjbus innititur, in- geniis difcentium, _puerorum potifli-

mum, accommodatis, nihil eft erit-

que utilius. Culpa vero fi fuerit ulla,

non per fe, fed per accidens hac in

arte refidet, videlicet inabufu &prae- poftero ^{eam docendi} applicandiquc

modo. Vitia, quae in Grammaticam

noftram irrepferunt, in medium pro-*

ferre, longum, fateor, föret, quare fuffieiet praecipua leviter tetigifle* Sic refertafuit nimftim operolis nimium-

que

M 0 SI

qué multis falfis, atque perverfis re- gulis, quibus innumeras & plane fu-

pervacaneas adtexuitGrammaticorum

turba exceptiones. Nec ita habuit

fele&um decentis ordinis, ut regulas incipientibus inculcandae fepararentur

ab iis, quae proponendx effent pro- vedioribus, nequcneceffariae a minus neceflariisligno aliquo notarentur,fed

adeo fecum faepe commifcerentur, ut mirandum tantopere non (it, quodifi

Univerfofcientiarum campodecurren-

✓ do , nihil difcentibus plustaedii pariat,

quam prsecepta ifta Grammaticalia ^,

quae linguas noc modo longc difficil-

limas reddidere, ad vivum refecare.

d) in Qrat.pro Arte Poetarump. t»,

§. XI.

Ad has infuper difficultates ac- cefiit, quodillas ipfas regulas tamdif-

fufas tamque fublimiftilo exaratas,ad

Verbum^a difcipulismemoriteredifcen- das, & coram praeceptoribus recitan-

das utile judicaverint fcholarum prae- fe&i. Qu.,re ßngulis diebus, & qua- vis ferme hora in hifce defudarunt &

docentes, & difcentes. At quam ar-

duus irntusquehic fuerit in utraque parte

*<5 n o m

partelabor, quodque difpendiumtem«

poris, praeter fanam rationem, ipfa

docet experientia. Necprsetereundam opinor remoram, quamobjicitGram- matica, Latino confcripta fermone^,

quam, quo rudiores funt ejus linguae pueri, eo difficiliorem memoriae elfe

fervatuexiftimamus,undenihil utilita-

tis aliud, 11 utilitas dicenda , inde ha- buerunt, _{quam ut} regulas iftas, ju-

bente itaprecceptore, ex memoria de- promerent^j cum tarnenfenfumacpro- priam earumvim, ne conjeciura qui-

dem aflequi valuerint.

§. XII.

Tot tantosquc ia fcholis noftri*

abufus omnino effe corrigendos,licet

nemo non videat, Ii modo in difcen-

da lingua Latina exfpedare velimus il- lum, quem aliis in linguis jam expe- rimur profedumj plurimi tarnen vel capti praejudicio audoritatis, quippe

fe eodem modo linguam JLatinam> a fuis olim praeceptoribus, iisdemque

virismagni nominisatque eruditionis,

edodos fuilfe ajunt,vellaboris acmo- leftiae minuendae cauflTa in morc &con-

fuetudine iaveterata acquiefcere mul-

to malu-

I e g t?

fomaluerunt. Grammaticaitaque cum Cit emendanda_i d< fiderari videtur> ^ut

methodobreviac facili in lucem prod»

eat, praeceptis fuccindis, fcd perfpi*

cuis & generalioribus potiflimum ad-

ornata, quaeque captui difcentium ^o*

ptime inferviatj quoad ejus fieri poflit, patrio fermone confcripta t).

Sicetiam terminisMetaphyfkis,porius Philofophiarftudioiis>quam incipienti-

bus commend indisnondeterrerentur,

nequedefatigarentur pueri f). Cum-

', que linguarum culturaatquetognitiö>

tion, utivulgiplerumquefert opinio,

tiuda (it^resmemoria^ fedjudiciiquam tuaxime, adeoquenon infima pars ve*

fsecruditionis; linguarum idcirco^ma- giftrum eruditumefleoportet^> noftil- literatum, atque ad linguas tradendas ineptum» Horn enim phbejut, nedpnt feit, quidfit reÜa methödm? tantum ab*

ut illam adbibeat g)t Eruditio ^U*

tique, ^nec minor rcquiritur pruden- tia, ante omnia ad ingenia &capturn difcentium attendendo, tranfitu ^a fad*

lioribus ad difficiliora fa&oj praxin*

que cum theoria regulär^um fedulo conjuugendo* atque inomnibus^? pro

B parte

II ü O H

parte virili, facilcm difcencli rationem monftrando,_eamque crebrarepetitio-

ne frequentando.

e) Lang. prafat. adGrammat.Lat. Mall*

bauer de ftilo part. /. f. 2. 4. IValchii Miß, Critie. LL. _{p, iqp.} f) cfr, H, Chr.

Ln^elhardi PhArus cult. Lat. eap. /. p. lä, g) Seidelmanni Methoden reffe träff. Ung.

Bxot. $. XXVIII._p.it.

§, XIII.

Metbodum tamanalyticam,quam fyntheticamfamiliärem fibi habeatno-

fler; utraque veritatem inquirit; illa.

fandern in fua refobit principia, hac ve*

ritAtem componit,fiveconcludit ex datis principih; illa dici poteß metbodus refoltt*

tionis _, hac compofitionis. Gemina hat

metbodus in träffandis Unguis omnino eß aähibenda, fiquidem ea ita[untaddifcen- da, ut non folum accurate componantur9 Verum etiam, utfecundum regulat Gram*

tnaticat exaffe refobAntur. Utraque nifi quis tempeßive utatur, non nififuperficia*

triam adquiret linguarum cognitionem h)9 Methodum analyticam feu refolutio*

Iiis peritus linguarum magifter difei«

pulis fuisquammaxime incukabit; in methodo ver© fynthetica, f.cempofi-«

tionis

® o W ₁₉

m tionis ei incumbit difccntes feduloexer-

0< cere in fcribendo, vertendo, imitan-

do ac loquendo. Analyfis quippe &

U» fynthefis, utpotefororio ^ncxu jundae,

inpraxi xgredivellunttircoha^rentquc

r# ut anima & corpus. Quandoquidem- nonopuseft, ut difcentes Grammati-

cam totidem verbis memoriae infixam

habeant, ita fatis ipfis erit, (i modo

eim circa explicationem recepti aufto-

m riscujusdam, vel inter colloquia etiam farpius pro lubitu evolvant, quo rite

la expbcenturregulae,jubeanturquepoft-

tuodum fenfumearumfuis redderever-

t's. _{Hoc inftituto clarius}

patefcent, firmiusque inhasrebuntlin gula memo-

te Tlx' quamfi vel centiesad verbumper- ,ß i-gerenturj prsecipue, fi Grammatica,

nm Utfuprainnuimusi difcipuliscommen-»

detur eorum exarata fermone: abillis

Z SU'PPC> qui linguam difcereincipiunt,

iß u^crito poftulari nequit, ut Latinc

^ Grammaticam perlegant, intelligent»

. que, cujus licet regute a pracceptore

Z quodammodo anteexplicentur, quam PU£ris tradantur edifcenda:} fcrupuius

'

tamen nihilominus Ulis, in vocabulis

^ S^busdam, facile remaacre ful^et, fi-

ig B t q^iaem

19 9 Wi

quidem de verbis pariter, ac re ipfa

laborare necefle habent.

h) Stidelman* /, c, §, XXUL

§, XIV,

Abfit tarnen, ut inficias eamus,

quin lingua Latina, ^more etiamnura priftina, quiquetam diu invaluit» ad-

difci poffet³ quippe quod excmpla e- ruditorum fatis fuperque convincunt:

id nos contendimus tantum eamfinon

felicius, tarnen acque commode obti- neri, rationibus ^addudli fupra alla tis*

Quid> Experientia ipfa, in difcenda

Grammatica Latina, more plurimisin

fcholis huc usque fervato, tres plu-

resve annos confumi falere, luculen-

termqnftrat, quantumnegotiianim- pcdimentidifeentibusfaceflfant iftaeam- båges; nam cum fedula au&oruro le- ftione atque obfervatione ad eunfde-

mum perveneruntprofe&um, ut prat- cepta illa Grammaticalia intellexerint, experti funt* au&ores claflicos, hac ratione,potius intelljgendae Gramrna- ticac, _quam Grammaticam intelligent disauftoribus iplis aperuifle viam. Ur¬

gent autem npnnulli una cum Gram- matica Latina, indolem _quoque ipfius Unguae