1.12.13

Μ ^-

HISTORIA JESU TENTATI

Matth. IV. i—ii. Marc. 1.12.13. Luc. IV. 1.—13.

CUJUS PARTEM TERTIAM

CONS. PHILOS. UPS.AMPL. OR

PRiESIDE

Al.» CHRIS! ΟΡΗ. DAHL

Grjec. Litt. Prof. _{Reg. et} Ord.

PRO GRADU PHILOSOPHICO

exhibet

ERICUS BERGSTRÖM

Alumnus Regius sudkrmannus.

IN AUDIT. GUST. MAJ. d. IV JUN. MDCCC.

η. a. m. s.

U Ρ S A L I JE,

Litteris Joh. Fredr. Edman, Reg. Acad. Typogr.

que ii) locum, ii quem alium, videbat indoneum experiundi, quod fcire fua magni intererat, terrena-

ne, nepos Davidis, an caeleftia, Dei Filios regna me- ditaretur kk) Mesiias. Ergo ^, ut fuperftitio erac tum

temporis multo pervagatisfima gentium, de poteftati-

bus Daemoniorum _, loci cujusque geniorum ac prac- fidum _{, nec} alia Judaeos ipfos pervaiit ^, exiftimantes, imperia quaelibet in iingulas Angelorum tributa _pro-

vindas esie, _{quas a} Deo accepisient adminiftrandas, Angelum ie diabolus, Paheftinae arbicrum, perhi-

bens Jefum aggreditur, &, ni omnia, ait, ^me fal- lunt, Mesfiam agnofco, veram Davidis fubolem, princi-

pem regnatricis olim familiae hercditariurr,necinferiora,

ut par eft, ankmo molientem: ego vero,ii nefds, ho-

rum omnium, _quae vides, fum Dominus, qui fcep-

• C tra

ry\t οικαμεννιε, Interpretes, tricis erepti omnibus, nihil

esie aliud, nifi omnes Palaeftinee ditiones, vidisfenr,

Γι obfervasfent, ex ufu dicendi facro, 1. κοσμον, Rom. I. 8. IV. _{i3. 2.} Cor. I. 12. vel ακ,χμενψ, Luc.

II. i. A£h XI. _28. mundi univerii non anibitum, fed ptrtem quarndam peculiarem, nominatim Judae-

am, Romanis vero Scriptoribus ^t latiori nonnihil feniu, Orbem Romanum notare, Dio Cass. LXIII. 24.

it) την Jo£ccv αιτών, Ifftis urbibus, pagis vinetis, olive-

tis, fegetibus culti felicisque foli variam pulchritudi-

nem & benignitatem,

kk) Externam jem diu ryrannidem vel Herodiadum vel Ro-

manorum nurr quam non exofa Judaeorum fuperbia

haut quievir, Mesfiar prseilolata reilauraroris & vin- dicis, non Dei, fed hotninis, non religiofam, fed regiam, dignitarem: at dubius inter wtrumque, ne*

cesfe eft, ut metusret fibi temaier,

k —{får

• I

tra guberno & dcfero, cni velim: via non erit

longa: habe nunc avici, quas petis, imperii opes ,

amplas, florentes: Regcm ego Palaeftinae renuntio te,

volens, propitius II): accipe advolutus genubus meis,

8c obnoxius adora donantem mm). Tum vero Je-

fus //) Imperiis & civitatibus iingulis fingulas praefuisfe

creditas Divinitates, Jovem & Apollinem Troadi,

Martem Romae , Argis Junonem, Minervam Athe-

nis, aliis alias, dicere nihil attinet, quum plena fit

exemplorum vetuftas. Sed hac gentium fuperftitio-

ne, in rem praefentem igeniofe Michaölis obfervat,

Judaeos nonnihil infe&os, ita quoddammodo tem-

perart fuisfe ufos, ut Deum agnofcentes neminem ^,

prseter unum, totidem hi Angelorum, quot Graeci

Romanique Numinum, poteftates, velut a Deo O-

mnipotente fccundas, ^rerum humanarum dominarri-

ces, viii fint adoptasfe. Nefcio equidern, an Scri- ptoribus Sacris, prafertim johanni, Apoc. I. 20. IT.

i. 8· 12. ig. cer. inje£taepasfim Angelorum mentiones

hane ranganr gentis,ex Archaeologia Judaica cererum fatis reftatam, opinionerna fed eain esie, quas mirifice

caufam tentaroris illuftrat, hoc credimus asfeveran*

tius, _quo verius certe nos ignorare aliam fatearnur ^ra-

tionem, _qua posiit hic locus haut abfurde intelligi;

tentator enim nihil, ut explicant alii, präster fuam

hominis _operam & fatlioii calliditatem Jefu polli-

citatus pto regnis, quae oilenraverar, obtinendis, ali-

enis adhuc posfesiionibus, haut equidem norim,

quo paelo, quod ait Lucas εμοι TrccgctUorouy esfe jam

fuafibique tradits, potuisfet, in fpem fideijincerpretari,

mm) πξοαν.ννειν adorare, humi proftratus teftari honorem

fummum, Divinum, locis Novi Teftamenti plurimis dicitur, nec paucioribns ferme λοετξευειν, fervum fe

cui fubmittere & praebere obnoxium: ergo, jubet

19

fus, Abi, deceptor, & incellige fcriptum nn): Deum

adorato , Dominum tuum, Ipfique efto uni obnoxi-

us. Artibus his nihil _promovens machinacor Jefum reliquit, & abstinuit misfis ad tempus coniiliis 00);

Jefum vero, ut mentem pravi vi&ricem fequi mini-

fteria folent virium diviniorum, miniftrantes Angeli profecuti funt pp).

§. III.

Hiftoriarn dedimus Jefu Tentati; fupereft, ^ut

demus Philofophiam. Itaque primo di£turi. Modum,

quo fieri potuisfe non inepte putemus, ut fuerit ani»

mus Jefu tentationum patibiiis, id eft apparuerit

veluti iluere aliquantisper inter verum & falfum,

bonum malumque incertus, nihil esfe, quod ad eos

loquamur, probe meminimus ^, qui, licet haut ^nori-

C 2 mus

tentator, teftare mihi fummum honorem & obnoxi-

u» te fubmitte in beneficiarii clientelam.

ku) Deut. VI, 13. X, 20.

00) αχξΐ -καίξα: "vi aggresfurus poftea, quem illecebris

"corrumpere non potuerat, Joh. XIV. 30. ut nihil

"esfet malorum, in quo vincendo Dux nofter nobis

''nonpraeivisfetπεπείξασμενοςκατοί πα,ντα nccS'ομοιοτητεο^y

"Ebr. IV. 15". Gröt. 1- c.

pp) åtxy.ovsiv, non eft necesfe, ut ex fenfu vocabuli ftri-

aiori, Mattb. VIII. 15. Luc. XII. 37. cet. quem ma-

lunt Wolfius, Wetstenius, MicHAens, Schleus-

nerus & alii, cibos nötet h. 1. miniftrare, exple-

to quaii nondum Jefu jejunio: Hierofolymas certe

na£lus nefcio, quid efuriret: angelorum igitur mini-

fteria,credam,inferre divinius,facilius laetiusque,ut fö¬

let,animi,malorumdebellatoris,robur ttquepraelidium.

20

- - t

mus philofophiam, quas vetet, Divinurn quidquårn

in Jefu, haut abs fe impetrare posfunt, ^ut credant:

neque enim ipil mirantur Jefum tentatum. Sunt ve-

ro, qui mirantur^ι non pauci, cordatiores, Jefum

non infitiati Deum, fed in re, quam de ipfo exifti-

mant creditu non fatis piam dignamque, dubii &

haerentes: his igicur refpondendum» Scilicet omncm iisdem fcrupulum nihil injecisfe aiiud videatur, niii

notionum quaedam,ex confuiione, ialiacia, quippe

quos binas in ^uno naruras intelligendi modus, men-

ti noftrx inuiitatior, lufE, ut, divina mifcendo hurna-

nis, alteram cogitantes naturam , alterius exhibeanc

fe ferme obiitos. Qui ii Jefum animadvertisfenc fuis-

fe_verum,non uniceDeurn, fed etiam hominem, iρii certe {éparatirn nec Deo humana, nec divina Hörnini tri- buisfent. Efurirc potuisfe Jefum non dubitant: po- tuisfe antem Deum? non Deum fed hominem: De¬

um vero tentari, _qu d eft quod ob ine-ant? inesfe quidem Jefu apparuit τ<χν το πλήγωμα, της θεοτητος^{^}

fed inesfe, obfervemus, σωματικές ψ]) , humano uni-

tum corpori, iisdemque, ^ac hominum, exferens fefe organis fes humanas agendi. Sic, dum corpus erat mortale, cibum ^, _potum , quietem captare, vel,

contra etiam, efurire, fitire & defetifci non Omni- potentis, pedibus ire non Omniprsefentis, mori non

Immortalis ^natura Dei prohibuit Jefum ^, quin homi¬

nem oporteret. Quare etiam ^, quum tentari nihil iit

aiiud, niii perduci ad deliberandum: omnis autem deliberatio , utpote fine qua neutrum prorfus eligere,

nec verum nec falfum, nec bonum ^nec malum,

mens queat humana, necesfe eft, pertinere exiftirne-

tur

q<f) CoL IL 9,

tur ad ipfam hominis omnis _{nsturam; nos} quidem,

aut magnopere fallimur, ^aut videre nobis videmur

Jefum, ii aliis ^, _atque homini conipetencibus, ufqs

esfet, in judicando, mentis operationibus, fuisfe ^non hominem _; imm o vero, ut, hominis iniiar, bomo,

fentiret, debbcraret, eiigeret, tentaretur, fuam Ipfius

divinitatem haut impeniius, ^{ac, ut,} hominis iniiar ,

homo, non tantum fpiraret, vi&itaret, incede·

ret, dicam , fed etiam fenius animi, gaudium ^, triiliciam, mifericordiam, vultu, voce geiluque, huma¬

nis fcilicet organis, exfereret, vetuisfe· Quod adec>

non impium quidem di&u, ied Sacrac ipii Scripturae

confentaneum _novimus esfe, ut Paulum Apoftoium

tentationis pericula, videamus, humanam Jeiu natu-

rarn non modo decuisfe, fed, quod amplius ed, per»

fccisfe etiam, diiertis verbis profiteri non dubitasfe

rr). Jefus igitur, five homo dicatur, Theologis,

fuum Divinitatis ufum depoiuisfe ^, iive, Philofophis,

Deus fuse accommodasie humanitati, Idem pfofe&o erit, quem veneramur, Deus & Homo. Per fuam

utique Divinitatem non decipi potuisfe tentatum»

modo meminerimus, _{tamquam unum,} quod tenea*

mus, ipfa quidem tentatio, quae nuljam _per ie certe

lapfus infert necesiitatcm ^{, tantum} abeil, ut imperfe-

Öionem Divinse, ut Humans potius perfeftionem

naturs teiletur: habeat enim aliam quamvis natu»

ram, utique non habet humanam, qui nequit tenta- ri. Ergo, quum Jefus ex eadem necesfitate, _qua?

ut verus unice Deus, efurire, iitire, pati, mori, ten- tari non potuit, non, ut venis flmul Homo, potu·

erit non efurire, iitire, pati, mori, tentari,nos qui-

C 3 dem

rr) Ebr. II. ^10. 17, ig» IV. 15. V. g. 9.

22

dem nobis de Modo tentationis, nullam quippe im- perfettionem Dei , fed Hominis perfe&ionem tefta-

to, videbimur in praefenti fatis dixisfe. Reftat deni-

que, ut aliis non fatis vifum tentationis etiam Finem

ufumque paullo diligentius excutiamus: nam ut phy-

iicam modus, ita finis moralem nobis videtur homi¬

nis perfe&ionem fpe&arc. Eft autem nobis ita per- fuaium, ut, idea hominis fumma, Jefus, abfolutis-

(imo (apientiae & virtutis cxemplo , ad Sui irnitatio-

nem, praeiturus homines esfet, in omnibus, queis at-

tentari res queant huminae, periculis, id quod tri-

nis his tentationibus videatur, in fui finem officii,

exfecutus. Scilicet tentationum homines infeftantium, fpecies licet innumerabiles, cogitari non posfe exifti-

mamus genera, pneter hacc ipfa ^, quibus Jefum de·

fun&um vidimus, tria: pertinentia nempe ad vitae

neccsfitates, vel, quod primum genus eft, natura-

les earumque fummam inopiam, vel, quod alterum eft,

pro fua cujusquc conditione, privatiores & adfcititias,

earumque affluentiam iummam, vel, tertium denique

genus, non nifi fi&arum atque fallacium meram, ex

mentis impotentia, fraudem: ad peccandum enim

necesfe eft, ^ut homines omnes tentemur his tribus,

rerum vel inopes vel affluentes, vel fraude imagina-

tarum elufi: ceterum non datur tentatio. In Jefu igitur videamus nunc primum tentationis exemplum.

Naturalium vitae necesfitatum figura princeps eft pa- nis, & inopiae fames. Panem vero ex lapide no-

luit Jefus, noluit famem fedandam miraculo. Uti-

que panem fedandx fami parare, nihil eft, in fine,

illicitum, fed innoxium, ordinarium ^, naturale : natu-

ralia vero nec lapides inftrumenta funt panis, nec

\ les

i III

'Sfr-v Npr,1 23

femedia famis miracula _, illicita homini, Divino re*

Eugnantia ordini:^{anc fuo} _exemplo,illa_inigitur Jefus,naturalibusutvitachomo,necesiitatibus,detre£fcans,

relinquere nobis, _utcumque inopibus, regulam ^, fapientia: virtutique nullo tempore poenitandam, paui- loque, quam ut bonis etiam omnibus & ceteroquin

cordatis femper cuftodiatur, fubtiliorem: "Finem ,5haut _quaquam illicitum, tamen caveto, illicitis as*

Tequare praeiidiis: ^{non uno} vivitur _{pane, nec, quam}

"tu vides _{unam, una} effc _penes Deum, omnia provi-

"dentem, ratio tuae falutis: fequitor hane, omnia fe-

"ie dabunt: non data, intelligito, damna esfe". No-

vimus autem, cujus fimus, humanum _{genus, natu*}

rae, impatientes, trepidi, aerumnofi: quotus enim efi:

quisque, qui fequi, fecurus futuri, non dubitet in

prxfentia Deum? qui officii deferat nullum, ne in

extremis quidem necsfitatibus, tempus? oui eventu facilius excidac, _quam viis prsevaricetur ? qui redi-

mere juftitiam caufae nolit pravicate confiliorum, ^ce- tera? is vero quantam animo libcrtatem, fortitudi-

nem, pacem, felicitatem, nulli obnoxiam fato, ^cu·

ris nihil promoventibus vacuus, esfet iucri fa£turus, qui, Jefu praeeunte, fe tradens Deo , nil occupa-

ret, nil ultra citrave id xftuaret, quod in horas (it

fuum? In altero _autem

genere, id eft, affltientia

omni necesiitatum, _quas adfckicias, diximus, dägna-

tionis_, opulentiae, voluptatis, attentantibus earum-

dem iilecebris, Jefus, fion poilponens priorem offi*

cii (antlioris religionem, hoc commendavit homini·

bus: "Eum in modum nulli infervito fortuna, ut.

"deesfe te Diviniori fapientia virtutisque imperio pa-

"tiare". Id enim Deo fervire, Deumque eifc adorare.

Sed

*4

Sed, ait Tacitus, miferi#' tolerantur, félicitate eor- rumpimur: multis ab affiuentia rerum, fospitibus ab

inopia, pereundum: adeo nihil ed tutum. At opes

fine dubio Deus, cujuscumquenominis fint, vel gloriam

potentiam, vel divirias, vel iubnatas hinc voluptates,

voluit homini non in aliurn finem concesfas, nifi ut

ampliorem fapienti# virtutique, quae vera human#

natur# dignitas eft, pr#beant locum. In opibus autem homines, five qu#rendis,five fruendis,quando fic ioient

verfari, ut, pro fapientia ftultitiam novam pro virtuti-

tibus nova vitia, videantur lucrari: quando fic itu-

dent glorias, ut a pudore Dei nihil non auii nihil

non a pudore hominum verecundati morem pro ho-

neftate, _pro veritate opinionem venati, nullis non

artibus, magni bonique &, mirum di&u felices

videri malunt _quam esie: quando fic divitiis ftudent,

ut, earumdem publici a Deo dispenfatores ^, vel pr#

avarita videantur a dominis fervi, vel pr# luxuria expilatores a fusceptoribus, vel ^{utroque ex} nomine

ab hominibus belu#, nihil, tands #terni uiusfru&us

thefauris, miielli, quidquam redimant fibi, nifi no¬

vam fterilioris in dies animul# vilitatem: denique ^, quando fic natis hinc inde volupatibus ftudent, ut

fenfui.quam ratiom\illecebrarum ludsbrio, quam confd-

enti# officiorum, facilius obfequi videantur: profe&o,

ab omnibus his tot malorum irritamentis, ut cave- ant, ut Deum adorent, ut Deo ierviant uni, id eft,

fublimioribus Ipfius pr#ceptis h morem iummum

fummamque obfervantiam praebeant, nec adeo turpi

ex conditione inferviant rebus humanis, ut pretio earumdem externo , videantur internum , ad quod

fa£U do&ique a Deo funt ? pretium fui venumdare:

pro-