De Romanis ante Horatium satirarum scriptoribus dissertatio quam venia ampliss. facult. philos. Upsaliens. p. p. mag. Carolus Emanuel Aurivillius ... et Carolus Augustus Hagberg Uplandus sect. III. In audit. Gust. die XII Dec. MDCCCXXVII. h. a. m. s.

DE

ROMANIS ANTE HORATIUM

SATIRARUM SCRIPTORIBUS

DISSERTATIO

QUAM

VENIA AMPLISS. FACULT. PHILOS. UPSALIENS.

p. p.

MAG. CAROLUS EMANUEL AURIVILLIUS

LINGTJ. GR/EC. DOC· AD BIBL. ACAO. AMAN. E. O.

ET

CAROLUS AUGUSTUS HAGBERG

HFLiMSVi

SECT. III.

IN AUDIT. GUST. DIE XII DEC, MDCCCXXVII

Η. Α. M. S.

ÜPSALI5:,

'

*

.

-VIRO

IN SACRAM REGIAM MA JESTATEM HAGNAU FIDE!

R. M. REGINAS VIDU^E Α. Η. Α SACRlS SUPREMO

S. S. THEOLOGIE PROFESSORI ECCLESIAR. RASBO ET KIIIL PASTORI

REGII ORDINIS DE STELLA POBARl MEMBRQ

ACADEHIAS SVECANiE OCTODECIM VIRO

S. S. Τ HEOLΟGljE DOCTORI SUMME REVERENDO DOMINO

C. P.

_HAGBERG

PARENTI Ο ΡΤI Μ 0

31

Hinc ceb a perfonaruin defignario, vitioforum potius q]uam vitiorurr» ini'ecfatio, mixta

infimorutn

dienique audacia et interdum obiloenitas.

Cratinum,

c/0s· 7?ct€

βγιμοβόξοκτι

Θυμο^ο6κε7ί

referre mihi videtur Poeta, de quo Juvenalis: Enfe velutßricto, qtiolies Lucilius ardcns

Infremttit, ruhet auditor eui frigida mens eß Criminibus tacita_{ßudant prcecordia culpa. °)}

IHaec tarnen _{coinparatio fpiritum carminis fpedtat et}

quo-tdammodo coniilium; arte et venuftate Attica ingenia ILucilium longe fuperarunt. Quid piaeterea Comoediam

iinter et Satiram interfit, accuratius in I'uperioribus ex-plicare conati fumus.

Αr.nis _{aliquot poft Ennii inortem natus, paucis}

_poft

matum Ciceronem moritur Lucilius: tum _{igitur vixit,} quum

jprin3e infantiae difficultates eluctata, in cultioris littera-»rurse _{fpem Romana ingenia fefe erexerant. Qui}

Poeta-iru»«i _{Latinorum primi feruntur, Ennius, Plautus,}

Caeci _{lius,Terentius, Pacuvius, Attius,}

Afrani-us, _{ceterique, jatu ante Lucilium, vel eo vivente,}

cele-Ibrabantur, a Graecornm ore _{ipfi pendentes,quos}

presfius

interdum , interdum liberius imitati funt. Philofophorum

fcholae

*) Cfr. Ηorat. Sat. Ι. ίο : Sa'e multo Urbem defricuit. II. it

Pri-irorrs _{populi arripuit}

popuiumque tributim. Perρ. I. Secuit Lu¬

ciliusurbem, Macroh. Saturnal. IIT. 26: Lucilius acer et violer-tus _{pciita. Vioeas eriam Cic. Er. id Fatr. XII. 16.} Gell-XVII. 22.

22

1ae _{jain innotuerant, ludos inftituerant Rhetores et}

Gram-matici; fedGraeci homines Grajcoutebantur fermone. L. enimPlautius _{primus dicitur, Cicerone puero,} Rhe-toricen latine docuisie _{*). Illornm ftudiis delectabatur} qui-dem _{juventus, et concurfus ad eos fadtus eil, fed} homi-nes _{ipfos, libertinos faspius, fpernebant adeo ut, quod} dixit Seneca: _{turpe eifet docere, quod honeße erat difcere.} ldeo autetn maxime has _{disciplinas in pretio habebant,} qnia ad Eloquentiam haud parum conferre videbantur. Illa enim, _{propter multiplicem in judiciis, in} Senatu et

a-pud populum ufum, mature ea ceperat incrementa, ut jam Lucilius Crasfum et Antonium videret, uno Ci¬ cerone dicendi virtute minores. Litterae omnes et disci-plinae ad

faftigium

id nadlae erant. Confummatam et definitam aurei aevi

fpeciem nondum

fibi induerant;

rudi fermonis conditione fuperftes, et perturbatio ex prae-cipiti Graecorum

ftudio

fcripta pofteris fe commendarunt.

Jam Π quaeritur, quae fit de Lucilio

judicii

vix _{aliquis negabit, eum ingenio fuisfe clarisfimum;}

con-tendunt tarnen _{nonnulli, illam} naturae excellentiam ab

ipfo variis mendis deturpatam fuisfe. Fuit ea Lucilii

fors, ut Satirae ejus ftatiin magno exciperentur plaufu,

tum _{propter ipfarum praeftantiam et generis novitatem,} tum _{quia ea imprimis excitant capiuntque hominum}

men-tes, quae temporis, quod adeft, mores et conditionem ingeniofe perftringunt. Nova dein fuccedente aetate, no-

vis-*) Sveton. De claris Rhetor. ex _{Epißola Ciceronis ad Mr.} Titini-um. _{Quinct. U> 4.}

*3

visque fcriptoribus, obfolefcente paullatira lingua, et in· curiofis de _{antiqua re lectoribus, infrequentius manibus}

verfari, ininusque Iaudari cceptns est,donec rarefcentibus exemplaribus, ifte quoque ut alii, qui ante cum icri-pferant, praeter Plauturn et Terentium, penitus evanuit.

Quum ex discerptis mifere, quas habemus, reiiquiis, fti-Itim _{quidein et formam iermonis, vix autein ingenii}

na-turam et carminum argumenta cognofcere liceat; noftra

in bis ex _antiquorum maxi_nie pendent judicia. Sed _et hi _in diverfa abierunt. Cicero doStirn dicic et

perurba-nutn _{α), et antiquam laudat et vernaculam feßiuitatem b),}

eurnque elegantisßme ludere e) commemorat.

Quin&ili-anus hominem _{eruditisßmum d) vocat, et licet confiteatur es.}

fe, qui eum plus jufto aeftiment, fe tarnen tantum ab

Ho-ratio, quantum ab Ulis disfentire e) adlirmat. Hic enim No-ftri obtrectator eft _{f), eo gr^vior, quod ipflus libri} omnium manibus _{verlantur, Lucilii longa nadbe premun-;}

tur. Duo funt, in _{quibus prsecipue culpatur, quod}

ne-gligentior fnerit in verfibus faciendi.?,et ultra modura

fae-pius Iongus et verbofus; quodque dura verba. imprimis graeca, admiscuerit. Et hocquidem verisfimum esfe etiain nobis iacile _{liquet, illud ex fragmentis difficile}

judica-tur. Videtur _{infuper Augufti tempore certamen} exarfis-fe inter vetuftatis amatores et novos _{poetas, quare}

Ho-ratius in fui defenfionem acriter _{reprehendit non Noftruui} folnm, fed et .alias _{permultqs, quos apud Qceronem} fum-mis

λ) Or. I. 16. _{b) Ep. ad Att. XVI·} 2. c) Orat. III. 43·

ö) Infi. Or. I. 6.

e) Infi:. Or. X. 1. et _{pergit: nam et truditio in eo mirΛ et Uber'}

tas, _atque inde acerbitas, et abunde falis. /) Sat. I. 4 et 10.

24

mis laudibns extolli videas _{gHaec omnia Π} perpen-das, fimulque animadvertas, Horatium, ipfum elegantiae

et urbanitatis _{ftudiosfisfimum, politae et liniatae orationi} forfan nimium _{tribuisfe, neque iniquitatem magnam in} illa Lucilii _{reprehenfione inventes, neque hanc} magnope-re cum _{laudibus, quas eidem Cicero et Quindlilianus}

ad-diderunt, pugnare putabis. Nam et Horatius multa in eo vehementer _{probat, et fe veiligiis ejus inilftere}

pro-fitetur _{A). Sic igitur judicamus, fuisfe Luciiiiim} inge-nio acri et _{feilivo, eredto} et audaci animo, fubadla

do-dlrina, remisfiorem fortasfe et _{negligentiorem in operis}

compofitione, in didtione duriorem; quam tarnen culpam n»inuunt et _{sevi,quo vixit, indoles, et ipfa carminum na¬}

tura, quae ad foluti fermonis facilitatem propius accedit.

Quibns deledlatus fuerit übris, quibus ingenium

for-maverit, vix _conjiciendo asfequi posfumus. Homeri

mentionem _{faepius fecisfe invenimus, ut eil illud:} Multa homines _{portenta in Homero verßficata}

Monftra putant, qiiorum in primis Polypheniu ducentos Cyclops longa pedes, et porro huic maju hacillum ,

Quam malus navi in corbita maximus ulla a)%

et _{pluries. Sic et Archilochi:}

Metuo, ut_{fieri posfitt egoque ab Archilocho excido b).}

Eu-g) Plura,quge perbene fcripfit de hac re Manfo, legas in: ChanaH.

der _{vomehinß Dicht. Τ. IV. St. 2. p. 431.}

h) Sat. I. 10. II. τ.

α) Nonius in Corbita. Ed. _{Bipont. L. XV. p. 211.}

25

Euripidis r), Ifocratisrf) Carneadis«) Polemo¬

nis _{/), Socratis g") Epicuri h) roultis locis} nomi-na _{reperinntur. Ut ab Horatio culpatus eil, lta ipfe an·}

tiqniores poetas carpfisfe videtur; teile Gelliο i): En-nius et _{fnxta Ccecilius et Terentius, ac fubinde Pacuvius, et}

Pa-ctiv'to _{jcim fene Aerius, clariorque tunc in Poematis eorum} ob-trectandis Lucilius_{juit. Pertinet huc:}

Utrum _{trißis eontorto aliquo ex Pacuviano exordio k).}

Apertum etiam eil» eum in ridiculuin detoriisfe illum

Cae-eilii verfum in _{Hymnide fabula:}

Mihi_{feχ menfes fatis Junt vitee , feptimum orco fpondeo l),}

et _{pro eo feripsfisfe:}

Qiii fex menfes vitam dueunt, orco fpondent feptimum m). An vero _{ipfe ab his qnaedam mutuatus fuerit, ut certe} ab eo _{recentiores, nefeimus. Horatio} diligenter le&um

fuisfe vel ex his _{paueulis fragmentis conjici poteil;} fic

c) Gellius VII. 3. Ed· Bip. L. Incert. p. 241. d) Gell. XVIII. 8- Ed. B. L. V. p. 195.

Ο Lactant. _{Div. Inft. V. 15. Ed. B. L. I. ρ. ι87·}

fy Non. in Transmittere. Ed. B. L. XXVIIT. p. 227.

g) Ex. gr. Non. in Chartum, Ed. B. L. XV7IT. p. 525. Id. in Au-turnare Ed, B. L. XVIII. p. 228. ubi et Artßippus. Id. in Si¬

gnare, Ed. B. L. XXIX. p. 230. Cenforinus de Die natali. c. _{3. Ed. B. L. XVI. p. 212. ubi de Euclide Socrnrito.}

fc) Non. in Volano, Ed. B. L. XXVIII. p. 227. 1) XVU. 22. Cfr. Horat. Sat. I. 10 v„ _{53. k) NoD-in Exordium. Ed. B.}

L. _{XXIX, 234. /) Cic, de Finib. II· 7·}

ιβ fie Horatii:

Si diver _{qui fapiens eß,} Et_{futor bonus etfolus formojur et eß}

rex. convenit Lucilii:

tioudum etiam hcec omnia habebit Formofur, diverß Uber, rex folu' vocetur uj,

et rurfus Horatius:

Mantiea cui lumbor onur uleeret _{atque eques armor} expresßsfe videtur Lucilii:

Mantiea cantheri _{coftas gravitate premebat o).} illud autetn:

Gaufape purpitreo nun/am perterßt. -

-manifefte venit ex Lucilii:

Purpureo terfit tunc latar gaufape tnenfar p). His etiam verficulis:

Olim quee Futper cegroto cauta Leoni

Refpondit referam; quia nie veßigia terrent, Omnia te _{adverfum fpeffantia, nulla}

_retrorfnm

fine dubio _{refpexit Horatius ad fabulam a Lucilio in 1} XXX. enarratam; quam ex tribus apud Nonium

fraj

— Lt

t») Porphyr ad Horat. Sat. I. 3. v/125. Ed. B. L.Incert. p. 17

o) Porphyr, adHorat. Sat. I. 6. v. 106. Ed. B. L. III. p. I91 p) Prifcian. Lib. XV. Ed. B. L. XX. p. *17.

27

Leonem

JEgrotum ae

las/um

Dedtt&a tuuc voce 'leo: Cur ipfa _venire

Non vif huc? — — — —

» '

Quid ßbi vult? quare fit? ut intro verfits et ad te Spectent atque ferant vefligia fe omnia prorfus q), Qai attente utrumque audtorem perlegerit, multa

inve-niet communia in _{figuris et tranfitionibus fermonts, ut} funt illa: Valeri_{fententia dia rj, et fententia dia Catonis, et} alia , quse recenlere nimis longum esfet. Videbis etiam

apud Virgilium s), Perfium t) Juvenalem tij,

Martia-lem _{x) Lueilianorum verfuuai veftigia; fed putidum} for-fati eil his minutiis diutius _{immorarij ad ipfum igitur} re-vertamur.

Fragmenta Lucilii primi collegerunt et ediderunt Stephani y), mox auxit, dispofuit, notisque

illuftravit

Francisc. Doufa, _Jani fil., cujus editionero

ad noftfa

us-que

Non. in Lasfum, Deduftum, Spe&are Ε. B, L. XXX. p, 234.

r) Porph. in Hör. Sat. I. 6, v. 12. Ed. B. L. Incert. p. 179.

Ex. gr, Serv. ad iEneid. IX.v. _{227. Ed. B. L. I.} p. j8<5. Mari¬ us Victorinus de _{Syllabis. Lib. I. Ed. B. L. Incert. ρ.} 1ir. Μ aerob. Saturnal. VI. 1. Ed. B. L. XVII. p. 214.

Ο Vet. Glossae Sat. I.'v. 1. Ed. B, L. I. p. 187. Ibid. v. 27*

Ed. B. L. Incert. p. 176. u) Vet. Glosfse Sat. III, v.r43·

Ed. B. L. _{Incert. p. 175. Ibid. Sat. X. v. 65. Ed. B. L, Incert.}

p. 240. x) Epigr. Libr. XI.

28

que tempora repetitam fuisfe invenimus a). Qoare ma· gnopere exoptandum esfet, ut aliquis, omnibus quee pa-rari _{posfent critica3 artis fubfidiis inftruftu.s, ad Lucilium} de novo edendum _{accederetj nonulla addi, multa rorrigι} vel reftius _{explicari po.sfe non dubifaiMis b). Sed nihil} boni in hoc negotio praeftabitur umqnam, nifi prius e mendatiores habeamus Grammaticorum _{libros, quos fü} pina librariorum ofcitantia incredibilem in moduui corru

pic. Non ita paucas funt Satirarum Lnciiianarum re liquiae, Ted foede hceratae et pesfime ut pluriinum habi

tae. _{A.npliores fervant Lactantius, Cicero, Gel}

lius. _{JVIuIra}, fed} quae fingulis plerumqne continentu verficulis vel etiam vocibus _{pasfim apud Latinae Lingua}

fcriprores, imprimis apud Noniuui et Feitum reperi-un·

a) Editio haec tituluni praefert: C. Lucilii Suesfani Auruncani, Sa* tvrographorum principis, Equitis Romani, (qui magnus avunculu:

Migno Pompejo fuir) Satyrarum quae fuperiunt reliquiae, Fram ciscus _Jani Eil. Donfa collegit dispofuit et rotas addidit. Luga

Batav. _{ΐ5ί>7· 4 Novus eidem titulus praefixus: Amft. 1662 4)} Prodiit etiam Pataviae 1735. 8- eod. titulo, additur tarnen Ed

II. auftior. Haec Editio recufa eft _{Lugd. Bat.} »743 8· et Cetr forino, ab Havercampio edito,fubjundla. Perfio additur inEdi

tione Bipontina 1785· 8* et P;,rifina I8i2. 8· Exftant et Lt

ciIii fragmenta in Corp. Poetar. Latinor. Genevenfi 1603, i6li 1627, et apud Maittaire II. p/ 149^. Dicitur (Ebert Billiogi

Lex. _{12428) Reuvens rovam adornasfe Tecmfionero Fragmet}

forum' in: Collect. Litterar". s. _{conjeft. in Attium} &c. L.B. _{18* :}

Illud autem opus ccuüs lüftrare nobis non contigit. Ufi fun.u Ed. L. B. _{1743· fed citavimus fragmenta et Edit. Bipont. 1783·}

b) Quosdam, qui obiter id egerunt, ut loca Luciiii illuftrarent, r<

cenfet Ed. Bipontina p. lVI. Addipoteft Semler Lectt. IN7! fcellan. Fase. I. Ncrrimb. 1748, fed is parum prodeft. Jos* Sei ligeri magna pars fuit in editione Doufae, niraiam autem in <

29

uiritur _{π). At nexum aliquem inter}

_divulfa

_membra,

_ut

_materia

_Satirarum,

quod

imulta, in quibus infigniora illa apud

Laxantium

Cice-ironem _{fragmenta, Iibri nota carent; tum} quod in iis, cquae ex fequioris aetatis auftoribus petuntur, adeo

incer-tta eil illa, ut non folum in diverfis libris, Ted in diverfis

eejusdem operis locis aut codicibus, diversa reperiatur.

Quae de indole et argnmento Satirarum novimus,

haec

fiere funt.

Scripfit Libros Triginta, quorum omnium fragmen¬

ta _{quaedam reilant, praeter XXI et XXIV b). Illorum X}

p>riores et XXX Hexametris confcripti fuere, reliqui Jam-biico metro aut Trochaico. In _{primo vehementer} exagi-tavit Publium Rutilium _{Lupum c) ut narrat} Ser-v ius _{d). Libro tertio iter defcripfit, quod Roma fecit}

C-apuam, et deinde per Puteolos, Salernum, Palinuri ptromontoriuin ad SiciJiam et Messanam e). Quarto

lu-χα·

<0 Quadraginta novem enumerat Doufa Au&ores et Commentatores

ex _{quibus reliquias collegit.}

lb) Citantnr _quidem et fupra XXX; ut apud Noniutn XXXVI et

XXXIX, et apud Charisium XLIII, fed haec et quae fint iis

ilmilia, _{imperitiae librariorum originem debere in dubio} non eil.

c_{) Fuit is Conful cum L. Jul. Caesare A. U. C.}

653. Mox plura de

eo _dicemus.

cd) Ad. /Fn. X. v. _{104: Totu5 hic locus de primo Lucilii} transla-tue _{efl, ubi inducuniur DU habere concilium et agere primo de} interitu _{Lupi cujusdam judicis rei,}

poßea fententias dicert.

Ο _Porphyr, in Horat. Sat. _{I. 5: Lucilius libro tertio defcripfit iter} Juum, quod Romafecit Capuam et deinde adfretutn usque

Sici-I

3°

xuriam efc _{gulofos increpuit a). Notius de Orthogra¬}

phie agit bj. In Decimo Sexto Collyram atnicam

collau-dasfe videtor _{c). Puhl, illum Rutilium Luputn, non folum}

ut _{judicem iniquum et fmpiuro in l:mo etXXI&mo, verum}

etiam ut _{gulofqm in IV:to, reprehendit d). Α Quinto Caci¬}

lia Metella^ Macedonico, principe in civitate viro _non

at>-ftinuit, tefte Horatio e). Mutium quendatn cum _Lupo

conjungit Perfius:

Semit Lucilius Urbem Te _{Lupe et Muti et genuinum fregit in illif.} quem volunt esfe Q. Mitcium Scceuolam, confnlarem, L.

Crasß focerum. Et his quidem hujus Scaevola; noraen occurrit _{/), Ted ita ut nulla reprehenfio inesfe videatur;} in·

lien/e. Hunc imita'us Horatius iter fuum ab urbe Roma de/cripßt

Brundußum usque, commemorans ejus itimris incommoda.

α) Vet. Glosfae in Perfium. Sat. III: Hanc Satyram Poeta ex Lucilii libro _{quarto transtulit, caßigando} divitum _{luxuriös, et}

vitia.

b) Ifidorus: Orthographiam, id eß fcripturam reffam contra imperitiam librariorum Lucilius poeta pritnum fcripßt. Τ

e-rent. Scaurus: Lucilius in IX Satirarnm de Orthographie pracipuit, Velius Longus: Lucilius in IX de litteris

di-fputat. c) Vide fupra p.

d) Serv. ad An. X. v. 104.. Probus in Virg. Eclog. VI* Cice¬

ro de Finib. IL 16. Ed. _{Bip. p. 186, 230, 193.}

e) Sat. II. 1: Lcefo dotuere Metello. ΝοιΓ_restat nobis versus qul ad

hunc rePerendus videtur, nifi forte apud Non. in Repedare. Ed.

Bip. p. 178·

31

ioducitur autem ludibrio habens T. Albuciüm,cüm _quo

inimlcitiae ei erant _{g). Deridet aurem tum propter}

ni-mium Graecitatis ftudium et _{patrii fermonis faftidium;} tum ob multam in verborum collocatione anxietatem. Nec _{pepercit Poeta Qu. Opimio, qui Ligures Δ. U. C.} 599 Conful fubegit:

Quintus Opimiur, ille Jugurthini pater hujus, Et _{formofus horno ftiit et famofur, utrumque} Primo _{adolefcenr, poßerius dirediu' fefe, hj.} Carbo ut _{impius et perjurus cum Lucio Tubu ione et}

Lupo notatur i). Tres fuere Carbones, fratres, omnes improbisfimi kj, quisuam autem eorum ifto Ioco indigite-tur, certo _expediri non poteft. Praetor fuit Tubulo A. U. _C, 6Ii. pecunias cepit ob res judicandas, accufatus fugit, de exfilio revocatus in carcere venenum bibit IJ. In Publ. Gallonium, Praeconem, acriter invehitur his

verficulis:

Ο

g) Cic. Brut. 26.

fi) Non. in Famofuro. Ed _{Bip. L. ΧΓ. p. 206. Pasfow in fua}

Per-ίΐί editione _{p. 345 reite quidem Mansonem reprehendit quod} in _{perfona Lupi erraverit, Wielandium fecatus, qui}

eum Corne-liurn Lentulum _{Lupum nominat; fed ipfe erravit in Opimio. Qu,} enim _{Opimium,qui Ligures fubegit, cum L.Opimio, qui Gracchos} compefcuit et poftea a Jugurtha fe corrumpi pasfus eft, confudit.

Quintum hunc fpeitat forfan Cicero de Orat. II. 63.

i) Cic. De Nat. Deor. I. 23, Ed. B. L. I. p. 186.

k) Cic. Ep. ad Kami!, IX. 21.

/) Ep. ad Att. XII. 5. IV» £8» Or. proScauro et in eam Afconii Commentarius.

31

Ο Publt, Ο gurges, Galloni: es homo mifer, inquit:

Cenaßi in vita numquatn bene, quam omniα in ifta

Confumir fquilla, atque

acipenfere

decumano

Unde Horatius:

— — Hand ita pridein

Galloni Prceconis erat _{acipenfere menfa}

Infamie ·—

Haec iterum in Publ, Pavum Tuditanum, de quo

ceterurn nihil novimus, conjecit:

PublhC Pavu mihi Tuditanus Qiiceßor Ibera In terra _{fuit lucifugn* nebulo, id genu fane n).}

De Ci. Αfeilο retuiisfe videtur jocoin Scipionis

Africa-ni, quem narrat Cicero in Libro de Oratore fecundo,

cap. LXIV:to, quod colligiraus ex verfibus, qui apud

Gel Ii um _ο) exftant:

Scipiadce magno improbus objiciebat AJelitis,

Lußrum, illo cenfore, mainin infelixque fuisfe.

Lucium Cottam, enndem forfan, cujus meminitCicero in _{Br uto, cap. XXI:ino, dicitque eum ab Africano minore} accufatum , a Q. Metello defenfum, abfolutum

fuisfe

poftea veteratorem habitum; his tetigit verbis:

LucivC Cotta _{Jenex, Crasß pater hnjus Panceti,} Magnus tricofuit nummarius,folvere nullt

Lentus _p).

tri) Cic. De Finib. II. 8. Ed. B. L. IV. p. 193. h) Non. in Nebulones, Ed. B. L. XIV. p. 210.

ο) IV. 17. Ed. Bip. L. XI. p. 207.