PETRO NICOLAO

D. F.

DISSERTATIO GR ADUALIS

de

CLARITATE et CERTITUDINE

COGNITIONIS

ATTRIBUTORUM DIVINORUM

Q Cr A M

VENIA AM PL ISS. FAC. PHILOS. VPSAL.

PRA.SIDE

PETRO NICOLAO CHRJSTIERNIN,

PHILOS, ET J. U. D. LOG. ET METAPH. PKOP. REG. ET ORD.

EXHIBET

PETRUS F. BERGGREN

WERMELANDU S.

in audit. gust. maj. d. vii maji mdcclxxxviit.

Horis A. M. Soliris.

Acctdendo od Denn/ tUuminatur ignorantin ^{^} & coroboratur infirmitas,

data Jibi intelligentia,

qua videot, i? claritate, qua ferveat.

A VG UST1NVS.

UPS ALI iE

Litt. Direct. Joh. Edman.

RADMANNEN

ADEL och HÖGAKTAD

HERR

GEORG G. BERGGREN

samt

DYGDÅDLA FRUN

CHRISTINA FAHLBERG

MINE HULDASTE FÖRÅLDRAR

y^tfeen med välbehag detta Academifka arbete, hvilket Eder,

fä/om et tackfamhets- tecken får alla mig bevißa välgär¬

ningar , under tillbnfkan af all/köns Välgång, t Hägnas af

MINE HULDASTE FÖRÅLDRARS

Lydigfie Son

FER.. FRED. BERGGREN.

$. I.

Dens licet incomprehenßbilis, vere tarnen cognojcitur*

Deus, ^{limitato quod ad hominis naturam} intelle&u ^fiiam comprehendi ^{infinitam attinet, non} poteft, neque adeo fumma ejus magnitudo adaequa-

tam admittic perveftigationem: Scd hoc tarnen non obftat, quominus de clara & certa perfe&ionum di-

vinarum cognitione, tanquam eximio divinte benefi-

centise documento, plurimi jure fibi posfint gratulari.

Etenim fublimis illa majeftas, quas captum noftrum

infirmum & obfeurum longisfime fuperat, neque (en-

(ibus noftris immediate obverfatnr; in operibus ta¬

rnen ejus & inftitutis, qnse a nobis obfervari atque

in ufum noftrum converti posftint, adeo confpicuis

fefe manifeftat indieiis & veftigiis, ut, qui modo

hanc rerum univerhtatem, omniumque partium aptis-

fimam dispofitionem & in fingulis mutationibus con-

ftantem ordinem rite confideraverit, ignorare neuti-

quam posfit, illuftrisfimas Supremi Conditoris ac

moderatoris virtutes, fine quibus hsec omnia magna

& admiranda prxftare ^non posfet. Profe&o ft Athe¬

ns ad ftrueturam Templi Cathedralis Upfalienfis,

(uam rite dirigat adtentionem, illud per laterum for-

tuitum concurftim coaluisfe, judicare nequit, fed

ar-

) 4 C cfl"

artem & Ingenium ignoti Archite&i fine dubio a-

gnofcit & admiratur. Pari modo fi in fcena vel fpe-

tbaculo currum Solis, aerem peragrantem videamus,

eundem _per elateres & machinas abditas fufpendi &

moveri, convenienter ^naturae analogiam certisfime con- cludimus. Idea artificis _{, quam} in nobis excitant hi

obfervati & (enfibus percepti effectusj, quamvis in-

determinata & valde incompleta fit, non tarnen efi: i-

dea entis fiffti, fed efi: clarus & certus conceptus entis, quod revera exfifiic vel exftitic, quodque in¬

telligentia & arte inftrucfcum efi: vel fuit. Multo ma¬

gis illud ens reale, potentisfimum ^ac fapientisfimum

fine dubitatione cenfendum efi Sc agnofcendum, quod

totam corporum ccelefiium ac terreftrium, quam (enfi¬

bus percipimus, compagem adornavit, & fingulis pe- culiarem molem, locum,motum, orbitam &c celeri-

tatis gradum primitus dedit, ac conftantem ordinem

& harmoniam in omni bus eorum vicisfitudinibus con-

fervat. Quis fana meditandi vi prseditus dubitare po- teft de exfifientia iftius Naturae Domini, qui fingu¬

lis corporibus organicis fuam ftaturam , & propriam

internam & externam partium ftru&uram dat & de¬

dit, quique Spatho ^, Salibus & chryftallis in ^regno

minerali, & plantis in regno vegetabili, conftantem

formam & regulärem in minutisfimis quoque par-

ticulis figuram concesfit Sc continuat. Omnia hxc

corpora oriuntur Sc deftruuntur, fecundum easdem

ftabilitas naturae regulas. Animalia habent vitam &

plures vel pauciores fenfus, quorum alia flint vivi-

para, alia ovipara: Quis alius nifi potentisfimus natu¬

rae

) 5 C *iP

ras Archite&us efficit, ut fcetus in utero materno,

parentibus infciis & faepe in vitis ^, quemadmodum

pullus in ovo, cum folito partium & organorum nu-

mero, figura, fitu & convenienti proportione, a flui-

da quadam & indigefta materia, certo temporis in-

tervallo formetur, & vitam tandem accipiat ? quas fi femel fublata eft, nulla vis fubkmaris eandem ^re-

ftituere valet. Nonne idem quoque invifibiie Nli¬

men , hunc ordinem inftituic & confervat, ut, nobis

non animadvertentibus, Lac in mammis matris pras- fto fit, ^ut cibus in ftomacho digeratur, excrementa ab alimentis feparentur, varii humores in corpore uciles fecernantur , fanguis praeparetur & per omnes corporis partes, rnediante cordis & pulmonum mo¬

tu, diftribuatur, atque ut fingula corporis membra

convenienti men fura ac proportione in cremen ta ca*

piant? Neque alius eft, qui vim elafticam, magneti*

cam & eie£tricam diverfa ratione &' menfura ^corpo-

ribus variis adtribuit. Haec & multa alia ^, fenfibus quotidie obvia, obiervare tantum poteft Phyhcus;

at in causfis & rationibus eorum reddendis, cur ita

& non aliter fint ordinata, ad beneplacitum Creatoris confugere necesfum habet. Longe autem fortioribus

rationibus induöus, conditorem animarum noftra-

rum, & gubernatorem benignurn, fapientem & ju-

tom Societatum humanarum, agnofcere cogitur, qui-

iibet, qui ratione & reflexione reifte utitur. Muta-

tiones varias & mirandas rerum publicarum vident

Politici & defcribunt Hiftorici; in quibus manum Dei gubernatncem, qui ordinem & connexionem

>.

A3 caus-

) 6 (

causlarum & efFe&uum, fuo decreto dispofuit, faci-

le pervidet quilibet fobrie cogitans. Periculofa o- mnino eorum eft fentenda, qui faculcatem cognofcenci

divinicus nobis concesfam, ^eo _usque deprnnunt Sc

extenuant, uc de Deo cjusque attributis nihil ^nos

clare & certo cognolcere posfe ftatuant. Sic enim

fcientiam maxime fa luta _rem, non modo incertam &

vacillantem tradunt, fed, dum de ^re ignota nihil fit pronantiandnm, e medio prorius tollere allaborant.

Nemo autem fine clara Sc ^certa Divinae Sapientiae,

bonitatis, juftitias & Providentias agnitione, Deum in-

vocare, colere & venerari potefl. Hunc igltur fco- pulum ii t feliciter praxernavigare queamus, non for¬

te inutilem judicabunt operam, sequi rerum aeflima-

tores, fi, (peciminis Academici loco ^, brevi dislerta-

tione oftenderimus, claram & certam perfeffcionurn

divinarum Cognitionen!, non modo parabilem esfe,

fed dudum, divino & fingulari beneficio, paratam.

'

§. IL

Attribut a Dei, vere & luculenter exßßentis, expli-

cantur.

Per Denm ^ens illnd fummiim intelligimus, a quo totum hoc univerfum fuam habet, originem &

fubfiftentiam, feu, quod idem valet, perfeftisfimum hiijus mnndi anftorem & moderatorem. Exfilten-

tiam fupremi hujns entis, opera ejus & inftituta per- manentia, (ut §. praecedenti ofiendere ftuduimus)

extra aleam dubitationis collocant. Lucem quidem

inhabitat inaccesfam, ut nobis non nifi limitatae co-

gni-

) 7 (

gnitionis capacibus, in tenebris habitare videatur: Sed nulli tarnen genti, aliqtialem fui fuorumque benefi-

ciorum notitiam denegavit, atque in tam variis & in¬

finite propemodum variantibus hominum opinionibus

& voluntatibus, hoc praecipuam meretur attentio-

nem, quod omnes in univerfum populi, etiam ma- xime barbari & inculti, miro plane confenfu ^naturam aliquam agnofcunt praepotentem ac benignam eandem-

que cultu quodam profequantur: Agnofcunt _nempe

eum, qui ociilum creavit perfpicere, eum qni aures dedit hand esfe furdum, eumque qui perpetuas re¬

git vicisfitudines dierum & nc&ium, viventium &

morientium, variarumque anni tempeftatum, fumma pollere potefiate. Adeo fefe nen dne tefbmonio reli- quit apud progeniem fuam pater cceleftis, noftraeque

felicitatis cupidisfimus, cujus gloriam cceli narrant,

& opera manuum ejus, rite confiderara, percele-

brant» Attributa Dei vocant nonnulli, quselibet prac- dicata fuirmo Numini addi (olita: fed ha?c iuflo la- tior eft illorum defcriptio; quia Deo etiam a&iones competunt, atque de illo praedicantur ^{, e.} g. quod

mundum creavit & gubernat, & tarnen nemo cre- ationem & providentiam attributis divinis accenfet.

Re&ius forte attributa Dei ad illa reftringuntur pra:-

dicata, quae certam aliquam involvunt perfe&ionem, eandemque infinitam adeoque Deo prepriam; unde

etiam preprietates & virrtites fummi Conditoris am diunt. Hjec vero attributa divina a&ibus & operi

bus Cei fefe produnt, ubi vel vim & quafi ftudr

um agendi connotanc ; unde etiam operativa dici To*

lent _,

> 8 C ef?

lent, & quia realem proeeminentiam expresfe innnunf,

adfirmativa: vel modum exfiftendi rebus creatis pla¬

ne dislimilem iisque fublimiorem involvunt, ^quo fen-

fu quielcentia vocantur; nullis nempe a&ibus confpi-

cua, atque etiarn negativa, ^quatenus imperfediones

ac vicisfitudines in creaturis obvias, fuo conceptn excludunt. Sic bonitas Dei fummam indicat bene- ficeatiam, feu vim ac voluntatem,ad bonaquazvis, cre¬

atis fubflrantiis, intelligentibus prxcipue & innocenti-

bus tribuenda propenfam: asternitas vero Denm ^ut primum & ultimum, ut in facris vocatur, id eft o- riginis & finis expertem, menti venerandum propo- nit; _quo ipfo tarnen nullam infinitse ejus efficaciae no-

tionern per fe nobis fuggerit.

§• IIL

Qua cognitio clara & cena, quomodo parahilis.

Cognitionem claram nos habere dicimus, quam

do res diu vel fepius fenfibus exploratas & cognitas,

a fe invicem rite difcernimus, & acceptas earum i- deas,ac connexiones facile repetere atque inter fe &

cum aliis _comparare vaiemus. H.ec autem cogni¬

tio, fi fenfu hommum communi & conflanti nititur,

& ad ^eum perlpicue ita reduci potefl:, ^ut dübium

nullum fuperlic ^v certa vocatur. Differt autem hxc a

cognitione oblcura & confufa, quse tum adesfe dicitur,

ubi res quidem & earum adfediones in praefenti quodam ca(u vere ducernimus; fed adeo tarnen im- perfedas earum habemus notiones, ut easdem aliis

circumcindas rerum & relationum momentis agno-

fce-

c ₉ (

fcereriequeamus,atqueadeo ^notas quibus differunt,con-

fundentes, de vero earuhi difcrimine & genuina in-

dole dubitemus. Exempla hane cognitionis humanae diftin£tionem illuftrantia, ^cum ubivis obvia fint, nec

eruditis folum, fed vulgo etiam notisfima, adferre nihil attinet. Ceterum _paratur cognitio clara & cer- ta, per attentam & _repetitam rerum confideratio-

nem , ubi vel ad obje&a cognofcenda, quae noftris ienfibus feie offerunt, rite attendimus, vel, fi exami- ni fenfuum Subjici nequeunt,adeorumfymbola, figuras

feu defcriptiones ab aliis fubminiftratas ac fide di¬

gnas, attentum advertimus animum. Ea namque quae in remotis locis ac temporibus funt vel fiunt, non

posfiint nifi analogice repraefentari, per eam quam

cum antea perceptis, vel in fe vel in effe&ibus fuis,

habere intelliguntur fimilitudinem. Sic ubi veftigia plurima, hominum fimilia videmirs, ibi homines am-

bulasfe certi fumus, propterea quod connexionem

inter homines & eorum reli£ta veftigia faepisfime ob-

{ervavimus. Et hac ratione per experientiam pro-

priam & alienam, ad ienfum hominum commu-

nem pervenimus, qui verae cognitionis mäter eft,

eamque claram gignit ac indubiam, fi modo ^mens, aptis ad cognofcendum dotibus ac requifitis inftru-

£ta, in fuis aliorumque (enfationibus examinandis &

conferendis, debitam adhibet circumlpe&ionem ac

diligentiam. Ea tarnen evidentisfime cognolcimus,

quae ipfi diu multumque experti fumus, & in qui¬

bus cum aliis omnibus convenimus,

B §. IV.

) 10 (

$. IV.

Ex operibus Dei, attributa ejus colliguntur, uer*

Salubriter, licet inadäquate.

Quae de modo parandi ciaras rerum ideas ⁱⁿ

genere (anior prsefcribit Philofophia, ad cognitionem

Dei ^certam & dilucidam comparandam maxime ^con-

ducunt. Quamvis enim fuminus hic rerum omnium arbiter, fenfibus externis non confpiciatur: intimam

tarnen ejus praefentiam & operationem fentire posfu-

mus, Ii adminiculis divinitus concesfis re&e utimur,

atque ad miram cogitationum Sc cupiditatum noftra-

rum direörionem, noftris fa'pe confiliis adverfam rite

attendimus. In operibus autem divinis, quae ubique fpe&amus, Sc ^quae piis ac prudentibus rerum Ipe-

ftatoribus manifefta oftendunt divinae originis ac tu¬

telaß veftigia, fublimem ejus majeftatem velut in fpe-

culo contemplamur, ^atque a rebus, quas condidit &

confervat, diverfam, clare nobis repraefentamus, in

quantum illa a&ibus ejus gloriofis innotefcir. Scili-

cet quemadmodum ^ex a&ionibus, agendi vis per- fpicitur, Sc ^ex ordinata earundem & ftabili continu-

atione, agentis colligitur fcopus : ita ^, perfpe&is o- ptimi Numinis operibus Sc inftitutis, Sc obfervata di-

ligenter admiranda, quam omni tempore continuat,

hujus univerfi gubernatione, infinitas ejus virtutes

feu perfeQiones agnofcimus, easdemque per diverfa

obje&a & disfimilem ad res mundi relationem, inter

fe certis dignofcimus criteriis. Et quamvis non ali-

am habeamus ad notiones attributorum divinorum formandas ac denominandas viam, quam ut easdem

cum

) II (

cum perfeftionibus rerum creatarum , & inprimis

hominum _{comparemus ,} atque ica eandem, fed infi¬

nite fublimiorem , potentiae ^, juftiuae ^ac bonitatis re- tineamus fignificationem, quando de Deo loquimur,

atque ubi hominibus has tribuimus dotes: neutiquam

tarnen metuendum eft, ne humanas fimul imperfe-

ftiones, qua; in facultatibus noftris exercendis fem-

per obviae funt, enti fupremo adfignemus. Nam

licet infinitis plane parafangis, omnem creaturarum

perfettionem, quantumvis magnam & eximiam,fum-

ma & abfoluta Dei perfeftio poft fe relinquat: ea- dem tarnen utrobique generatim notio entis perfette intelligentis & volentis remanet, atque ex hac ima- gine maximi Conditoris ^, quae in operibus ejus prae- ferti.m fenfu & ratione praeditis, aliqua faltem ex par¬

te confpicitur, ad fublimiorem ejus cognitionem at¬

que ad abfolutam ejus gloriam pie cogitandam ac celebrandam ^, falutifera fuffulti reflexione, & ani- madverfa effeftuum analogia meditando adfcendimus.

Yana proinde & periculofa eorum eft philofophan-

di ratio, qui, cum D;no Robmet a) intelle&um,

voluntatem, fapientiam, bonitatem, juftitiam, liber-

tatem Deo non attribuenda cenfent, ^eo quod perfe¬

ttionem is habeat infinitam, quae cum finids noftris

dotibus nihil commune habere videatur. Certe infi-

nita illa divinae fapientiae ac bonitatis praeeminentia,

B 2 non

a) In libro multae fubtilitatis laude confpicuo; de la

Nature. Eadem fere fuit opinio Chrift. Thomafii, & no- Uro tempore celeb. Profesforis. Regiomont. Kant ^, in va-

riis Scriptis ejus.

) 12 (

non impedit, quominus generalem & aptisfimam me¬

diorum & finium in mundano _opere perfpiciamus connexionem; neque nos pceniteat, quod de divinis perfe&ionibus non nifi analogicam, hoc efl minime a-

daequatam, fed veram tarnen & fufficientem, adqui-

rere posfimus cognitionem. Cognofcimus ex parte

tantum & velut _per urnbram attributa ac beneficia

Dei & Servatoris noftri, led ita ^{tamen, ut} cognitio-

ni huic, _quae in gente noftra mirifice variat, fäluta-

ris infit veritas, _{per quam} ad ipfum amandum, &

praecepta ejus faluberrima fedulo fervanda, atque a-

deo ad veram felicitatem firmumque folatium, ipfo

ducente, pervenire posfumus.

§. v.

Cl ar it as zf certitudo attribulorum Dei fingulatim oft en dit ur.

Vera omnino eft cognitio perfe&ionum divina-

rum, veris nernpe & evidentibus rerum cretarum

obfervationibus & teftimoniis^ ftabilita. Sed clare e- dam ac certo Deum ejusque attributa cognofci fa-

cile oflendi poteft, fi ad notiones eorum determina-

tas attendere quis voluerit. Praecipua, exempli loco,

adferre lubet. Ex adrnsrando rerum ordine, qui

in toto hoc univerfo conftitutus eft, & adcurato mo- deramine confervatur, & per quem ad fines opti-

mos cun£ta, _per multos licet meandros, tendunt ac diriguntur, fumma Dei fapientia elucefcit, quae, cum

in jufta fubfidiorum ac finium fubordinatione fefe

exferat, intelle&um utique perfe£tisfimum & volun-

ta-

) 13 c *$p

tatem optimam indicat. Hasc vero (apientise divinae

notio, tum certa ed ac determinata, tum ab aliis, quae in Deo Tunt perfe&ionibus, (apientiam latis di-

lucide difcernit, _{atque ita neque} claritatem neque certitudinem defiderat. Per magnam, quae rebus

creatis ined: ad naturas ratione praeditas beandas a-

ptitudinem, & innumerabilia ^, quae Deus nobis prae- dat beneficia, bonitas ejus ita fefe exferit, ut non

modo de _paterna ejus benignitate certi esfe queamus, fed illam _{quoque a} ceteris attributis clarrisfime intelli- gamus diftin&am. Regulas jufti & aequi naturales,

fenfu hominum communi fundatas & agnitas, e. c.

neminem esfe laedendum, pa£ta & promisfa esfe

fervanda, quemlibet jure proprietatis ea posfidere,

quae fuis viribus (ine aliorum ope praeparavit & ad- quifivit* gratum animum benefa&oribus esfe prae- dandum, & cet. ip(e Atheus clare agno(cit, & de

illatis (ibi contra illas injuriis conqueritur. Qui has regulas oblervat ^, & alios ad eas fervandas adigere ftudet, judus dicitur & agnofcitur. Et quoniam

conditor _maturae, ed _quoque au£tor regularum ju-

ditiae, ideo non posfumus quineundem juftis(imum&ae- quisfimum judicemus, praefertim cum injudus animus,

in odium & contemtum adducat, & ^cum idea fummae perfe&ionis conciliari nequeat. San&itas di vina, ^qua injuda quaevis opera & prava facinora improbat ^ac damnat, & homines, qui talia faciunt, pcenis ^coer-

cet, bonitati quidem Dei mipime repugnat, cum vei

eam ob causfam Deus peccata odio habeat, quod multiplicem adferant noxam, hominibus, quos im-

B ₃ pen-

) 14 (

penfe amat, & ^quorum felicitatem tuendam beni-

gnisfimo decreto in fe fufccpit: fed ab ipfa tamen for¬

mali notione differt, dum illa in malis deteftandis ac

removendis; haec in bonis conferendis & confervan-

dis, beneficam Dei prodit voluntatem. Potentia Dei

fumma, beneplacitum ejus ponit, nullis limitibus cir- cumfcriptum, quodque facere valet quidquid vult,

nec ulla _unquam vel in decernendo, vel in decretis

fuis exfequendis impedimenta fentit, creatione & gu- bernatione ftupendae hujus univerfitatis adeo eft con-

fpicua, ut qui haec omnia ac fingula ^, tanta varietate

a Deo produfla, & divina regi Providentia animad-

vertit, non posfit non prxpotentem ei tribuendam

cenfere manum, omnia ^, ubi voluerit, faciilime com-

mutantem- Quis vero non videt, irrefiftibilem hanc

vim divinam, in (ingulis licet Dei aftibus operofam,

& liberrima ejus decreta fapientisfime exfequentem,

cum notionibus tarnen ceterarum perfe&ionum ^neu- tiquam posle confundi, atque adeo cognitionem ejus,

non minus, quam aliorum, claram esfe ac conftan-

tem? Haec omnia adtributa, cum notione Supremi

rcrum Conditoris adeo arfte cohaerent, ut ab ea fe- jungi non posfe, evidenter perfpiciat quilibet Athe-

us: ideoque exfiftentiam creatoris & gubernatoris

Syftematis mundani negare vel in dubium vocare (ludet, ne fcelerum fuorum potentisfimum & ju-

ftisfimum vindicem extimefcere necesfum habeat.

$• VI.

Disfidia cognitionem Dei claram non tollunt.

Quamvis autem clara fatis Sc indubia attributo¬

rum

) 15 (

rum divinorum cognitio, perfpicatioribus hujus uni- verfi contemplatoribus, qui dotibus fuis & adminicu- lis divinitus concesfis re&e _utuntur, omnino contin- gat: non tamen adeo certa & folida unquam homi- nibus , etiam eruditis, concesfa fuit rerum divinarum (cientia, inde haud ut omnem ^raro provenit, notionum omnem diverfitatem disquifitionem

& , quse &

controverfiam evitare potuerint. Nonnulli enim fubtilis- fimam & humanis ingeniis imperviam _{captantes veritatum} Theologicarum demonftrationem analogica fed pur¬

gata theoria non contenti, in miferandum fcepticifmum,

ab ipTa divinitatis _{negatione parum} diftantem, funt

delapfi. Alii variis addi&i hypothefibus, in rerum

explicatione & in vita communi aut politica rece.

ptis, eas fibi formarunt Dei & ejus proprietatum i- deas , quibus opiniones ejusmodi praeconceptae illu-

ftrari ac posfunt ftabiliri. Hinc fa&um eft, ut qui Deo,

rite cognito fimiles evadere ^non posfent, illum in fuam transformare imaginem, confi&is de ipfo do- ftrinis, (int conati. Quin etiam inter illos, qui ^ge-

nuinos theognofix fontes adeunt, ^non femper de no-

tionibus attributorum Dei convenit. Sic alii infinitatem Dei pofitive, per complexum omniuin, _quae Deo dignae funt, perfe&ionum definiunt: alii negative

hane pro incomprehenfibilitate feu immenfitate Dei habent. Alii libertatem Deo (ummam competere do¬

cent: alii a?ternis fapientiae legibus voluntatem _ejus fubje&am ftatuunt. Quae omnes tamen diverfae fen- tentiae, veritatem rei vix mutant, fed ad logomachi-

am magis videntur esfe referenda. Quum ^vero

Deus

) 16 ( o^5

Dens Seipfum in volendo determinet, & nihil extra

illum fuit, quod eum ad decernendum determinare

potuic, fatis incongrue mentem fuam exprimunt,

qui Deum a rebus externis determinari adferunt. His

vero non obftantibus, multa de Deo quantumvis in-

finito, mens noftra finita fufficienti claritate perfpicit;

haud aliter ac mare propemodum immenfum, & fo-

lem magnitudine praegrandem, parvi noftri vident

oculi, quamvis ingentem utriusque molem pervidere

nequeant. Interim hoc di vinaegratiaeacceptum referimus,

quod falutiferam in caliginofa hac vita lucem, ex al-

to nobis exfplendefcentem videamus, quam eum in

finem nobis aperit Deus optimus, ut fummas ejus

virtutes venerantes, iisque confidentes, etiam his in

terris bene beateque vivamus; donec in fulgida pa-

cis habitacula translati, gloriam ejus infinitam propi-

us vifuri fumus, atque labiis laetioribus

aeternum celebraturi.

Bonum intelleclum habet, qui quocl fociendum eft ^, recie itittUgit. Ali.

oquitt talis eft fine opcre intelligentia, qualis Sine timore Sapientia, cum Scri¬

ptum fit: initium Sapientia? timor Domini.