3, Λ Ν. %
Differtcttio Philofophica
DE
DIST1NCTI0NE
ACTUUM PROVIDENTIAE DI VIΝ A Ε.
Cujus Partem Priorem Confenju Ampi, Facult. Ρbil, Upf.
PRiESIDE,
PETRO NICOLAO CHRISTJERN1N,
jt, U. Ef Ρbil. Do ζ}. Log. Ef Metapb. Prof. Reg. Ef Ord.
Obfevvationi publica modefte defert
CHRISTOPHORUS OLAI HUMBLE
Sripendiarius Poffiethianus, Roßagus.
In Auditorio Carol. Maj. D. i Maji MDCCLXXVI,
Harts ante Meridiem folitis.
Dico igitur prsvidentia Oeorum mundum f ämnes mundi partes,
& initio anflitntas ejfe, f omni tempore adminißrari.
Cicero de Nat. Deor. L. II. §. 7?·
U Ρ S A L I JE>
Apud Joh. Edman, Reg. Acad. Typogr.
Admodum Reverend# ac Rrceclarlßimo 'Magiftr&
D:no olao humble
L^rmeniium Paftori Meritiffirno,
PARENTI OPTiMO.
Oficii mei ne, Tuum immor mmen, debitique, PATER IND UWEΝ TISSIME Rae von poffuni von oecaßo- y
g*ati(jimo profequi animo. Tun en im in me tont a Junt me- vita, ut perexiguis ante seller e videantur viribus; Etenim
non ipoclo, qufdfpiritum bunc dur am vitalem, verum etiam,
ηιιοά talis, qualis jam furu, vivams> quin ü piißimi Paren-
tis, Ö* fideliffimi Prdceptoris mumis, in me artihus imbu-
endo Ii berah bus, perfapienter obiifn, 77/?/ debeoc. Solat inm igitur meum eft evitque nnicum, dum feculiaria, probe fcio,
in me coüocata effet leueficiji, ardeniius free ar i, JoJpitem
TE atque incolumem, cpnfevvare dignetur c χ Ii temique Re- ÄJtifJivms, faufta quaqiic fecund a nunquam non Tibi krgiendo. De c et er o, fuoad vi χ er o, permanfnrus^
PARENTIS HONOR ATISSIMI,
Ff/iaJ OhCequcnvfpmus
CHRI8TOPHORUS OLAI HUMBLE
h i
Providentiam Divinam a contemplatione hujus univerfi demonßrare findet.
Nthil ordine, eil in quo toto procedit, vel hoc, qua patet, in oriendi, univerfo, quod fubfiilendi
& mociendi modo,, vel in coropofitione & nexu
cum aliis, tarn ratione fui & viriumj conceilarum, quam
effe^uum, quos producit, luculentiflime haud probet gubernantes Dei rpanus in illius mutationibus fempec
eile operofas. Sic fi ad corpora organica, nempe ad plan¬
tas, herbas, flores Sc atbores, vel ad varia ac diverfa genera anirnalium, avium, piicium Sc vermium, ad- tendimus, omnes, quas in iis confpiciuntur mutationes
atque connexiones a Deo Optimo Maxirao dirigi ac
difponi haud obfcure patet. Cujus enim fit moderami-
ne, quod omnia hasc corpora mufuas inferviant fuflenta- tioni, idque eo modo, ut herbas animalibus cibo iint
& anima'ia putrefacla, vicifiim ad plantarum conducant incrcmentum? Singula corpora organica anirnalium Sc plantarum, funt aliorum individuorum pabulum. Omnia itaque generantur, ut devorentur. Quis, ut omnia ho-
rura genera, inter ie tam juftum fetvent rcquilibrium in
caufia eil? Quis illa tarn diverfa creavit natura, ut nullibi
terrarum, vel tsn*um fasviat frigus, vel tanra fit caloris ve-
hementia, quin globi noilri terraquei iuperficies, ubique
fit herbis ornata, fru&ibus &arboribus inflru6la, variisque
animantibus habitabilis ? Nonne Divini Numinis difpofi-
tioni acceptum referendum fit, quod folus homo, in ocnni-
bus telluris regionibus, viclum Sc amiotum inveniat, i-
bique longiffimum vitas terminum asque feliciter adiin-
gere queat? Quis crefeendi vim in corporibus organi-
A 2 eis
I
I
4 De Dißlnclione Actumn
eis & feie propagandi, continuat, eamque, vario mo¬
do in illis, pro varia eorum indole, exferit? Quis, parentibus in prolem, tantum dedit amoris, ut illius cu- ram iemper gerani anxiam? Quis, cuivis creatura fua
dedit arma, fuum modum vivendi, fua ftatuta teropo-
ra durandi, quique ne plus, quam par efl\ noeiva las- dant, dirigit? Quis quascunque venuffas formas, ad-
mirabiles connexiones & proportiones, inter quasvis plantarum partes, & omniura viventium corporum
membra, tanta fapientia ubique de novo componit &
confervat? Quis, diverios eorum motus fpontaneos, arnbulando, volando, rependo, natando, fiedendo, iefe exferentes, ipfis indidit ? a) Nemoomnino, nifi fapientis-
firous eorum fabrlcator, Deus. Quantum porro, vel her¬
bat, quadrupedia, aves, pifees, fol, vel fapiens caloris at¬
que frigoris diipenfatio, ad corpus funt neceilaria fuilen-
tandum humanum, tantum eil etiaim confervatio hominis fubjeefa regimini Dei iupremo. Sed plura adhuc in homine ejusdem Providentias Divinas veiligia experimur. Quam enim mirando modo foetus in utero materno inilar plantas alitur & creicit.^ h) Quantum miraculum eld noder o-
culus, fpeculum omnium rerum ob viarum? Quantum
auris Toni receptaculum tQuantum denique lingva & gut- tur, vocuri & faporum fontes atque Judices? Quo ten»
dunt nares odorum arbitri ? c) Quid membrorura ufus,
robur atque proportio? Quid vifeerum indicant conne¬
xiones mirte? Nihil fane, nifi quod homini, cui ad vt- tam degendam funt neceffarias * lucuientiffima fint il- Igna a) Conf. Kryg, Na f. 7Leolog. Forβ a del· c ap. VII.
tot. Z? VIII.
b) Conf. Robin et de la nature Part. Sept. chap. VIII.
c) Conf. Bullet Demonß. de /' exißence de Dieu. Part.
Prem. pag. 7^. Zf io$ Part. See. pag. 70. 72.
Providentia Divin^e. 5 gna Providie Dei curae. Cujus fapientia in his dum per
mentis refiexionem fingula icrutamur, novo quaii fplen-
det fulgore.
At vero, dum ad corpora inorganica, ad folemi
(unam, planetas, flellas, ignem, aerem, aquam, terram,
montes, lapides, & quae func reiiqua, oculos animum-
que convertimue, haud obicuriore fplendore fulgebit
eadem Providi Numinis cura. Etenim quam mirando
ordine, circumvolvuntur in immenfo fpatio, corpcra illa codeftia, curfu ac diftantiis, formte earum, magni-
tudini atque utilitati creacurarum maxime accommoda·
tis? Quis, caioris, aeris, aquae terra?que naturas diverfis-
fimas ita dirigit, ut ad corpora conftitoenda organica
& fuilentanda, pro varia eorum indole, infinitis fers mo«
dis conne£lantur, vel reiolvantur? Quam fapiens horum
eil direclio, in modo & ordine, quo concurrunt ad
ventorum, imbrium terrseque tempeilatum, ortus, ac
ad plurimas alias utiliflimas mwationes & operationes,
in telluris iuperficie producendas? In regno minerali regulärem & conilantem fgurarn obfervamus in cryftal-
Iis, fpatis & falinis particulis, quamvis hsec corpora,
per externam & irregulärem partium appofitionem cre-
fcere &z augeri videantur. Qujs, montes fecit metallo-
rum aitores, & animalium ab hoilium atque ventorum injuriis rerugia atque defenfores ? Quis, lapides alios
fecit nautarum per trquora duces, alios hominum re- media a morbis, & domicilia dum rite fuerim cora-
poiita ? Quis, aquas per terram perrnanare inflar vena-
rum facit, ut fint fontes mortalibus ialuberrimi, dul·
cifTimi? d) Certe Dei Optimi Maximi Provide curte,
haec ornnia fuerint adfcribenda. Sic etiam animam hu-
A 3 manam
*
d) Cotif. Kry,ξ. c. I. Forβ, dsL cap. IV zV Lut b, 1 om,
2, Jfieb. pag. 402.
i De Diftinßione Aäuwn
naanam confideraturi, ejus pecuJiares certorum obje&o-
rum appetitiones, averfationes & in 3gendo iubentiaaa
aut guftumj a minirnis dependere rebus circufncirca po-
firis, deprehendimus ; Adeo ut, Ii vitam fingulorum
vcllemus contemplari hominum, nunquam non adhr-
maremus, a£lns noftros tats intelledus quam voluntatis, iingulari quadam & invifibiil vi dirigi, quae mala noftra pro·
pofita hie in finem bon um vertit, dura alio loco maxima na
iapienciam optimaque confilia reddit adeo fruftranea,
ut au&oribus prodeiie nullo modo poifiat. e) Idem
quoque de violentis valet contenetonibus, & infignio-
ribus motationibus, a quibus regnorum & iocietatum
humanarum falus pendet. Etenim, harum ortum atque interkurn, tam mirabili procedere via obfervamus, ut
nemo facile dubitaverit, populorum viciiTicudines guber-
nationi Dei iapientiiTimae adiexibere. f) Eventus nera- pe confiliorum fludiorumque ac conatuum & adtio-
num humanarum, non publicarum minus, quam pri-
vatarum, tam mirabiles haud raro exiftunt, iive in com- modum ac folatium unius alteriusve hominis, five in
cailigationem aut fuppficium, ut äbsque fingulari Dei direåione, rem ita minime cecidiiTe, apertiflime, etiam
cum interna animi convidHone, prudens quilibet rerum judex facile intelligat. Haec omnia, vel fingula, vel univerfa, vel individua, vel genera, vel itmuitahea, vel fucceffiva, ordinem admirabiiem, nexum, proportiones,
artes omnes, in connexione mediorum, finium, cauila-
rum, efFefluum, vieiffitudinum, fi co contemplamur modo, e) Conf. Dijp. De influxu Prec. in Prov. Divin. fub Praßdio D. Prafid. ventil, jf, 1.
f) Jd quoq{ exemplis tam prof anis quam facris probat
Retf DoB. Anar. Axelsfon in Libro, Guds råd och verk i fm regering of ver mennifkoßägtet D. i. c. 5. §. 8. Del. 2. c. 3,
ji, Del. 2, cap. /. §. 3.
Providentia Divina* 7 modo j-sc fi ocuius nofter, hoc ipίο momento illa fi-
niul ac femel Tibi filieret, eo ipfo fane inveniemus, o- mnia, minima, maxima, in orqnibus generationibus, a creatione ad ha:c usque tempora, fine iilla labe & de-
feclu in iuo perilitiile ordinq^puicerrimo, copiouiiima varietate, & in varietate coniianiia; unde animus no- iler non tantum in admirationem maximam raperetur,
verum in nobis etiaro cupiditas orireeur laudabilis, per- feciiflimara naturam A;u£loris & Moderatoris operis tam
pretioii cognoicendi, Ejusque derebus a £e creatis., provi- darp & actuolam curam adnairandi. g) Nec quenquam
tantee ejfe crederemus ineptiar, ut ejus modi ordinern &
arcemr atomorum adicriberet fortuito concurfui, eam tantum ob caufam, quod quibusdam in rebus, quarumnon
poteil, vel fcrutari yel capqre connexiones, videat contu- üonem, mala & monitra, Profe£lo ejus.oaodi homines, qiii
hoc argumeneantur modo, cuivis 'aperte oftendunt fuam arrogantiam, dum incompreheniibih'a Dei judicia, modulo raetiri humgno, Deumque legibus fubelTe natura, vo- lunt. b) Quem enim heic adhihemus argumentandi rno- dum, evidqntiilirpus e,fl5 maximeqnein Vita uiitatus codi- muni; Nec in eo minor eil concludendi vis 3 quam dum hortum quendärh obfervamus, in quo omnia, fiye flo-
res, five arbores, pulcérrimo non tantum ordine lata,
verum etiam utilitatem prailare mukifanam, idque fe«
cifle per plurimos annos videmus, &. hunc bortom,
nec fato, nec atomorum concurfn conflätnm efte judi-
camus 5 ied potius in eo , curam atque dire&ionem mi~
ramur horiulanh Sic ordinern atque artem, in infi-
nitum fere variam, qua upiverfa iernper utitur natura, cernentes, non
' ' 'poflumus
'non cum
:Laxantia exciamare:
8&*-
g) 'Conf. Bullet. pag. ip. Purt. Prem*
¥) Conf* Bullet. /. c. pag. 2t
8 De Dißifiäione Attuum
Quis non fentiat hunc mundum, tam mirabili vatione per*
fechitn , a Ii qua Providentia gubernari? Quando nihil efl qnod poffit fine itllo Moderatore confiflere. Sic domits ab babita-
tore de]ert a labitur, navis fine gubernatore abit pejjitm , & _
corpus relichim ab anima defluit, ne dum put emus, tänt tim
ill am molein, aut conflare fine artifice, fiare tamdiu fi¬
ne ReSlore potuijje. i) Licet unicus tantura idemque ae-
ternus fit Dei aclus, cujus vis ad univeriam rerum con-
tingentium (eriem pertinet, ab cruditis tarnen diverfi
a&uum Divinorum ordines cogitantur atque in diicipli«
na traduntur, ut aliquo verofimiü & ad noflrum ca- ptum adeommodato modo', de his rebus diftin&e cogi-
tare Sc loqui poifimus. Quo vero fundamento nitatur
hasc diverforum Providentias Divinas a&uum diftinüio,
pro modulo noftri ingenii enodare nobis propoiuimus,
& in ea re Tuam L. ß. humanitatem & benignam cen- furam pfofiieioie expetimus nobisque pollicemur.
Nota.
Argumenta ad demonftrandam hanc Dei providam
curam , ab ipfius Dei perfectionibus fumere quidem pos- femus, prout ab oonnibus fere Theologias Naturalis feri-
ptoribus fieri fölet: Sed hancce a priori, ut dicitur de
monftrandi viam, lubentes aliis reliquimus, exiftiman-
tes, cognitionem operum & attributorum Divinorum ,
eo minus eile evidentem, quo altius a contemplatione
rerum naturalium in abftra&ionibus adicendimus.
Varias variorum attuum Providentia Div'mce diftinciiones recenfet.
*
Pera&am univerfl creationem & rerum primasvam
exornationem ac diipoiitionem, pro noftro concipiendi
mo-
i) Lib, 3. Infiit. cap, iß,
Providentia Divin# 9
modo, Providentia Divina excepit, quam in cura per*
petua rerum omnium maximarum, minimarum, earurm que mutationibus & combinationibus tam firnuitaneiSj
quam iucceilivis, viri erudki concipiunt, Quidam ve¬
ro dum de hac ipfa agunt Providentia Divina, ad illam
tres concurrere adtus putant, nimirum , πξογναισιν, τΐξό^ε-
σιν & (ϊίοί'/.φΐν, quortrm duos prtecedentes internos, ter- tium vero hunc atque ultimum, externum nomina-
runt. A Iii rurfus, hos plus juflo notionem Provide hujus curie extendiife exiitimarunt, fub illa tertium Tan¬
tum a£him
,five ϋιοίκψίν, ad mundtim jam effeclunpi -pertinentem , comprehendunt; duos autem priores: ττξί-
yvuo-iv & 7ΐξό$εσιν, ad res produåas non fpeciatim perti-
•nentes, ied ut illas prascedentes, coniiderarunt k). Αε
itck'/jms:, five. rerum creatarum in tempore adminiftratio,,
vel tres ve! duos tantum aåus involvere, ab eruditis exifti-
matur. Qpi tribus abfoivi momentis providentise Divinse
formam årbitrantur, plurimi funt, & primum illorum conierv^tionis, in eo coilocant, ut Deus rebus omnibus
«xiftenciSB continuationem fufficiat: Secundum ipfis eft concuriüs, quo Deus vires rebus creatis conceflas con- tinuat' Tertium exhibet gubernationem, qua Deus i- pfas rerum creatarum mutationes procurat & fapientiifi-
tue decerminat. Quidam rurfus concurfum ad conferva-
eionem referunt, dum alii eum fub gubernatione cotn-
prehendere volunt /). Nonnulli vero, latiorem fibi for-
mantes de concurfu ideam, illum qua exiftentiam vi- rium, ad conferyationem, fed qua earum exercitium &
B ad*·
k) Conf. Difp. De concuvfu caujja prima. cum fecundis fuh prafidio Rev. Dött. Alftrin a D:no Erico Λ/ρ, defenfam. f*
IV. D. Sig. Baumgartcns Evangeli/che Glaubens lehre I
TbeiL Art. IV. §. V.
f) Ernefli Initia Dottr. Solid, pag,
10, De Dißtntiione Achtum
adplicationem, ad gubernationem eile referendum, funt
rati m). Noftro quaiicunque judicio, rette ad Providen¬
tia Divinie attus non referuntur πξόγι>mis. & ττξο&εσκγ
Sed 7Τξόγνωσιρ/-), quoniam eft prtefcientia Divina, qua o-
mnia & certo & fub conditione futurg, icit, ad dottri-
nam de perfettifilmo Dei inrellettu, & ττξό&ε<τη,cum
fit determinafio ad omne bonum in fe ut poifibile fpe- ttaturo, ad voluntatem Dei naturalem pertinere judica--
mus, Ideoque , inter åttio nes Dei transeuntes & ope¬
ra, qux in mundo jam perfetto & abioluto verfantur ,
minus rette enumerantur. In Deo non eile nifi unicum
& fimpliciflimum attum, quo, creae & coniervat, diri- git, definit , intelligit & vult, omnia & fingula, maxi¬
ma, mediocria, minima, neceflaria, libera, regularia, fortuita, naturalis' & moralia, orones fere uno ore con-
cedunt;: fed inter coniervationem, concurfum & guber¬
nationem Divinara, objettivam quandatn difFerentiam intercedere, plerique fibi perivadent. Quam lententiarrt
In. iequentibus examinare dectevimus*.
§, hl.
Confervationem corporum organic.orum , tam ii-
r.ectam
,quam indireciam t [fe* & in elemen¬
torum Japienti comhinatione ac dijjblu-
tione conßflere demonßrat..
Corpora- orgämca tam in regno vegefabili quam ammali eile corriipcions ob oxia, experientia magi fira
edocemur,. Fadern eniro oriri & interire quotidie fere wdemus, & a cauflis partim ihrernis, partim externis, partim efficientibus, partim deficientibus 5 ftacum. iuum
per- m) Vid. Bajeri Comp., Theolog, pag. 356 Baumgartv
IbCp. tit, pag, 81*.,
Providentia Divince.
perpetuo mutare obfervantur. Animaüa planfasque; loco
aere privato extingvi, experimenta ope antlias pnevma- ticas inftituta abunde deraonftrant, Nee minus certum eft,
eüdem fine luce & calore;temperato, fine alimento folido
ac fluido, aerisque motibus & vicisfitudinibqs diu vivere
non posie» Fiores ac herbae, iplendidiflknum tellurls veftitum conftituentes, mox intenfiori frigore conftri£tae,
omni vita & vegetafione privantur; mox verno tempore, ealore folis & humorum fufficienti copia excitatasj novis quafi viribus e gremio tervx refurgunt , novaqua: ac
fplendidiori pompa ? oculos .animosque intuentium obie-
£tanto Intra certum temporis intervallum, fingula ani-
malium & plantarum 'individua deftruuntur, quando pu- trefa£Honis ac fermentationis legibus diftolvuntur. Nul-
la tarnen particula perit, vel e rerum natura evanefeit;
Sed unius corporis deftru&io ei! alterius nutririo ; Et li¬
cet individua exfiftere definant, genera tarnen & (peci-
es non cefiänt; ied per novorum indiyiduorum genera¬
tioner» , eandem natura pulcerrimam feenam continuant.
Hanc fucceffivam individuorum novorum generationer»,
ad virtutis creatricis operationem referimus ? quia non folum in prima rerum produäion^e & combinatione fun- datur, verum etiam per mutationen : & connexiones r«- rum fapientiilime ordinatas, ita naturaliter peragitur, ut
fingulte combinationes in exiftendoj . ad certum tempus perdurent
,iisque refölutis, alia individua ab iisdem e-
lementis oriantur & crefcant, qus poft definitum tem- pus, eodem modo deftruuntur 5 novisque fuccedentfbus>
compoiitionibus locum relinquunt. Quomodo corpora or-
ganica naturaliter generantur, fuftentantur & propagan-
tur, elegantiflime expiieuit Chemi« ad hanc Academiam Profeil & Eques auratus de ordine Vafeo, Celeber. Torb.
Bergman in parte Sexta excellentiiBmte (us teiluris phy-
icte. defcnptioQis, cujus fecundam editionem orbis litera-
B. 2 tus.
Oe DiftinBione ABimm
tus ism nüper vidit. Et eft iane Deus hujus or$nis ak¬
ternas Sc liberrimus auctor, qui nan tantum omnia fim- piicia & compofita in primordio creavif, led etiarn fm- gulis individuis fuam vim & afHvkatem conceilit & ira- preiTit, qui diverfam motera & vir i um men fura ra fm- gulis adiignavit, qui pcculiarem ortus & deftruiitioms
rnodum omnibus viventibus prseicripfit, fingulorum
loca in ierie coéxiftentiuraj, Sc iucceffivorum deter-
minavit
,iingulisque adeo limites prakfixit, ubi eo-
tura a&iones Sc pafFiones incipere & definere debent, Quadibet enim fubftantiac certos effe&us producunt, &
ad fines varios diriguntur , quia talem natura m ha-
bent & cum ceteris i ca funt loco Sc tempore col«
ligatae. Coniervationem itaque Sc deftru&ionera corpo-
rum organicorum, Deus non immediate fed mediate
procurat, ut fumma Ejus fapientia in cauffis & effe«Sti- bus, mediis Sc finibus, aptiflime ordinandis, confpicia-
tur. Qui media produxit, vim agendi ipfis indidit, e- amque in efte&ibus producendis ad certa obje^ta diri- gitj is mediis utitur non ex indigentia aut impotentia quadam, ied fola fapientia & bonitate indu&us; quia pari faciiieate per omnipotentem volendi adlum, easdem
©perationes immediate efficere potuiffet, Deus igitur per elementorum fucceflivas transpofitiones, omnium fub-
Rantiarum organicarum örtum & deftru&ionem dirigit«
§. IV.
Corpora inorganica inäirccle confervari, idquc Japienti fieri gubernatione probat.
Res corporese diipefci iolent in corruptibiies Sc in- corruptibiles. Gonfiat nempe pro incorruptibilibus feu
permanentibus haberi aftra, itemque telluris interiores
partes, cum rerum terreftrium elementis, iale, terra, a-
qua, aere, materia ele&rica, atque qux funt id genus
ProvideJJtitf Dtvina
alia. Haec Corpora inorganica, quae compofitionem u-
rJformem habent, ex cauifis internis haud interire folentj ideoqne non niii indire&e confervantur, removendo caus-
fas externas
,qua? eadem deftruere poflunt. Quod Cor¬
pora caeleilia internas quasdam mutationes fubeant, id quidem propter nirniam illorum diftantiam obfer-
vare neqoimus. Hinc indireéle confervantur , quia
Dens rerum creatarum fyftema ita digeillc & adornavit,
ne in motibus iuis colliderent, vel unum ab altero an¬
te prtrfinstum tempus turbaretur aut deflrueretur. Kö¬
dern modo doraicilia hominum a Deo confervantur, quarodiu nullte cauiTae externa? & violents, five phyfica?,
five libera?, eadem evertunt, vel in cineres redigunt.
Omnes cauflce finita? a Deo pra?paratte funt, nuliusque
unquam effetlus, Deo infcio & invito, fieri pofeil: o-
mnes ifaque mutationes corporum inorganicorum, Divi-
vinte gubernationi iubfunt.
5. v.
Confervatiomm entium ßmplicium & elemento-
r iwi, no τι ni β permi/ßvam ejje ac negati-
vam, neque α creatione realiter äifferre, oßendit.
In corporum interitu compofita dividi & mixta re- folvi compertum eil, quemadrnodum omnia genérari
& crefcere experimur, ex materia quadam, feu partibus prxexfiilentibus. Atque in quorumyis corporum diflcr-
lutione
,ad ejusmodi particulas minimas pervenimus,
q-ua? nulla nafurali & finita vi ulterius dividi poflunt.-
Ha? minima in materia particula?, elementa corporum, five atorai materiales vocantur, qute compofitis & mi-
xtis exornandis & conilituendis, multiplici combinatione inferviunt. Nec illa? naturaliter orsuntur aut deflruun- tur5 ied in omnibus fuccedentibus conjunåionibus &
G fepara-
De Dißinci Prov. Div.
feparationibus permanent. Poftquaro ejasmodi iubftan-
tia indivifibilis, in primo creationis momento exiften-
tiam accepit, iemper dein exiliere pergit, & a Creato¬
re tanquam producta dependet, quia in (ecundo & ie- quentibus exiftenti# Cux momentis, nec a femet ipfa
interire, nec ab ulla aiia re finita perdi aut deilrui pot- eft: Neceile igitur eft, ut in exfiilendo perfeveret, donec
per omnipotentis volendi ata, ad priilinum nihi-
lum redigatur. Hoc quod de anima agnovit, Maxim.
Rev. D.s D:r NIC. WALLERIÜS in §. 74. Pfychologis Rationalis, illius nempe annihilationem, ejje opus folius Dei,
id de omni fubftantia indivifibili, eandem plane ob
rationem valet. Quid, quod totius univerfi femel in-
ftitutum ordinem, neque a ie ipfo mutari, nec ab ulla
cauifa finita turbari poile exiftimemus. Non itaquc re-
rum creatarum continuatio ita txpiicanda eil, ut crea- tionem repetitam involvat, ac Γι Deus naturce Au&or &
Dominus, quovis momento, res creatas ex nihilo educae.
Sic enim exiflentia finitorum non eilet continua; fed
perpetuam fingeremus non exiftentias atque exifientias ab
ternationem. Confervatio igitur fubftantiarum indivifibi-
lium, noneft a&us a creatione diftin&us acindependens.
Temporis & Facultatum ratio habenda, nos hic
iubfiftere cogit. An & quousque concurius Divinus, a
rerum creatarum gubernatione & ordinata iucceifione
difFerat, alia fi Deo placuerit occafione explicare cona- himur. Interim optamus ut di&a & dicenda tendant ad
Summi Numinis Qloriam.
i
