ÜSÜ PACTORUM

PS

'ä

%s~

1. N.

J.

DISSERTATIONIS POLITICiE Partem

Posteriorem,

DE

ÜSÜ

PACTORUM

ET

•v FOEDERUM,

Ex

Qonfenfu Phil, _dmp

in

Reg. Upjalenß Lyceo,

PRffiSIDE

AMPLISSIMQ ,

MAG, ANDREA

Philof. Pra<3\ Prof. Reg: &

Ord.

Pro LAU RSA PHILOSOPH1CA

$ubiic<e Bonorum cenfur<e modeße [ubmittit

Olaus Norberg,

westmann,us.

InAudit. Carol. Maj.ad d.X

VIl.Maji

An. MDCCXXVIII.

Horü _ante meridiém folitü.

.

Ji _VPSALIJEy LiterisWERNERiANis,

iAj

S:se R:jb M:tis

MAGNiE FIDEI V1RO,

Rcverendtsfimo

PATRIac DOMINO,

dn. svenoni

CAMEEN,

S S Theol. DOCTORI Celcberri-

mo, Inclutas Dioecef. Arof. EPISCO-

PO EminendiTimo, Coniift. PR£i-

SIDI Graviflimo, Regii

Gymnafii Scholarumque

Dicece-

fin EPHORO adcuratiffimo,

Μ&ίΕΝΛΊΙ MAGNO,

Zlcet5

MaecenatesOptimi, bifee pagelli* in

t

pellando V

^tot negotii* pubheis

fuotidie implicatos, audacU amul-

St£e R:ae M:tis

MAGNiE FIDEI VIRO,

Samme

Reverendo Amplisßmocfat

DOMINO,

Dn. nicolao

BARCHIO,

S. S. Theol. DOCTORI

Celeberri-

mo, S'.ae

Rias M:tis å Sactis Con-

cionibus Supremo,

Ven. Confi*

ftorii Urb. PRMSIDI, nec noa Stockholmenfium

PASTÖ-

RI Primario>

M&QENAll ΟΡΊΙΜΟ,

tis

pojje argui

attamen fpero me- liora, mihique perfuadeo, chentls

Vcftri

pietdtem,

opnfiuittm

hoc ^venerdbundd mente

offert, ^o-

tnnemhie

culpam expiatwam. In

quam

quam

etjam Jpem inducor,

Veite, MaecenatesOptimiJz«-

gularis rccordor benevolentia,

omnes

ßfßngulos bonarum litera-

mmcultores

ampleBi foletü. H&c eB,

Vos adeuntes exhilarare, trepidantcs erigere _atque adfli&k

fuccurrere Joletk. Hac

eB, qudfretus

fpecimen hocce in-

comtum

atque leije Vobis, Mx-

ceilates

Optimi, mjcribere fufli-

nui₅

fupplex

Vos

jo-

Veßra omnibus de- _*

cantata

facilitate id ßnatk nito-

rem> quo

deßituitur, d Vobis foe-

nerari, ßf fortunasque

meas Vobis

commendatisßmas

/£. Quod

eB

intermittam pro

mcolumitatc

Veßra

calidisß

ma. Vrvatk _ergo

,

Meecenates Optimi, diu felices atqueJofyites

in

in

Eccleßa fulcr

hifce tempori-

bm maxime

necej]avium * cjuibm

navis

Cbrißi, turbido mariy adver-

ßs ffnranttum

flattbm

qua

[jata bucilluc^fertur. Fvoatis

inannosbene multos in bonorum^o- mnium

emolumentum defideratis-

ßimum, ßJ3 NobtliJJ. Fannliarum

Veilrarum gaudium CT prafidi-

um

longe maximum,

Gf ad

vouebit

Reverendisfimorum Nominum

diens atqiie cultor devotiflimus

Olaus Norberg*

MaximeRever. &1

Celeherrimo VIRÖ,

Mag. PETRO TILLßO,

Dicecefeoj Arofienfis dreht- Prapofm

longe

meritiflimo, Tempil Cathedralis

Paßori

Digniffimo, ConGftorii

ibid. AdjejJori Prim.

Patrono Opttntd.

Nobil, _atque

Spettatijfimo VIRÖ,

Dn.

jacobü tersmeden;

Officin. Ferrär« ad £ör£bo Poßefjori &

Direttori adcuratifiimo,

Patrono Propenßßimö,

^Adm. Rever. äique

Fr

clar VIRIS

Dominis

MAGISTRIS,

LeRoributTheoL &Phiioibphiac in Reg.

Gymn.Arof.

laudatiffimi$,Ven.Confift.

djjejforibut

wot ortbusad cineres tisque colendis.

Plurimum Rever,

Mag. DAN IE LI

Paßort in ^ungjaljra

Ingrati arnmi & debita obfervantU

tMtn cal'tdißimo omntgena felicitatis voto^

Max. &Adm.Rerer.Nobil. PJur.Rev»

cultoü

Olaus

Adtn Rever. atque

Celeberrimo VlkO,

Mag.LAURENT. CRONING,

Vfiftori in >XRunfetorp meritiffimo, Di- (tridtus adjacentisPmpcfito Graviffimo^,

omnianimi veneratione aeternum

profequendo.

Adm. Rever.atq-,

Amplißimo VIRO,

Mag. GU STAV O ELVI O

Vajlori in Sftavrbdrfe longe digniffimo

& adjacentis diftridtus Prtpofito laudatiffimo,

Patrona Exoptatiffimo*

T^lur. Rev. atque

Pr<eclari(Jimo VIRO

Mag. PETRO SCHIFFER,

Paßori inQftrefiat) laudatiffimo,

meritiffimo.

Itque

Praclariff. VIRO, SCHEDV1N,

digniffimo, laudatiffimo.

τεχμήζ/ον hanequalemcunfydijfertétioncm fAcratam voluit

atque Praeclar. Nominum Veftrorum

hümillimus

Norberg«

Ad

Clariffimum Philofophiee Candidatum^

Dn.OLAUM NORBERG,

Populärem & Amicum

Tjfit Pa&omm & Fcedemm

Secundum difputatnrum,

QUod Tibi vel centum

gratetur

vo·

Id mihi nunc um dicitur,

Euge,

Ad EUNDEM.

QUodfine fole dies,

& quod

fine

la¬

Hoc

fine funt

nihil

Morte fuo

Pylades fidum

debet Q·

reffee;

Hoflra fed eil viva vita

probat

Do

Vale!

Jac. Troilius.

gabr.

B BMM

^ψψ§·ψ§·φφψ§·ψψ§% $φ$φ

Sectio

Quinta*

Belli expomt cautiones*

§. I.

Belli recenjet calatnitates♦

IcetChriftiana religio &Cha¬

ritas fuadeat, ut focietatis

humanae confervandat cauflfa inortales ab omni vi ie abftineant, do- lendumtarnen eft, quod vix inter eos quicquam fit frequentius, quam, omni hegle&a aquitateatqueChriftiana cha-

ritate, belluina feritate maximam fibi invicemaccelerareperniciem. Quatu

ob cauflam ^multst gentesvarias fibifin-

gunt caufias belli^> quod

ipfis

cordi eft, qüafi in hümani fanguinii

effufione aliorumque calamitatibüs ^o-

mnes deliciae efient ponendac. QuoÉ

incommoda atque miferise hoc modo generi humano proveniunt, facile li-

qUét. Nam quid fandüm, quid inviö-

latum inter partes belhgeräntes habe¬

tur? Docet> proh dolor, quotidiana expertentia, omnia ferme ioterhoftes

B furo-

f8 Μ ^o SS

furori & feritati expoiita efle. Urbes,

multis feculisexftru&a:_atqueflorentis- fimae, una procella fubvertuntur;

fa¬

na,fummonumini dicata, diripiunturj agri fertiles vaftantur, atque ideo o- mnibus fere fubCdiis vitac fuftinendae

exuunturcives; quibus deftituti^,mors facpe ipfis folatium & vita fuppliciunu

videtur. Porro, quotcaedes,quot alit

funefti cafus confpiciuntur > Madent

hominum ianguine ^manus: dolentpa¬

rentes liberos, liberi parentes, uxo-

resmaritos: commerciajacent: nego-

tiationesconquiefcunt: qua:cunquear-

tes frigent: juraatque legesfilent: re¬

ligio vacillat, facri & profani parutnj habito difcrimine: cun&adeniqueftre-

pitu, mete, luftu, lamentis perfonant,

Verum itaque eft, quod ait Cicero

» - - non a) utttis aratro

Dignushonos,fquallentabduttUarvΛiolonkt

Et Senecai

Turnb)fcelera,de*nptofinepercttnftas domos

lere. Nullum caruit exemplo nefas.

Quum _itaquetotcalamitatesatque ma¬

la mortalibus adferant bella, fummi

imperantis,imprimis

ve-

*) CiceroprolegtManiU b)Sen*Hipp.

K ° 85- ₅₉

vere,netemere

fufcipiat

earatione in ipfum imperium cum fit translatum, utciviumfuorum commo-

da> quantum pofiit,tueatur, atque ab

interitu vindicet} ita ipii providen- dum, ne bello minus neceflario eorum vitam atque fortunas in diferimen vo- cet. Hoc fane Charitas quoque pro#

hibet Chriftiana, _quae diftitat, nobis eiTe elaborandum , ne nosmet ipfos

atque alios, niii fumma _{urgente ne-} ceflkate, periculis exponamus. Proin-

de probeconfulendum omnium ialuti,

qua: pace commode obtinetur. Nam, teftante Virg:

Nulia s) (alus bello, facem te fofeimus

Qmnes.

§. IL

Inclicat bellum non omnino

ejje reji

Ex iis, _quae jam didta funt, forte fatis patebit, _quam res faeva fit bel¬

lum _j falutaris vero pax. Attamen_», quod in genere hac de re differuimus,

id_{lo non} ita fumendum, quaii pax bel¬

femper eflfet praeferenda. Nam fi

Ε ζ Gulla

0 Virg* sEneidJ;XI,

6G ^ O H

oulla alia fuperfit ratio,

ab injuftis in*

yaforibus

publica falutis confervandat,

ampliusque

promovendar, ad ultima de-

feniionis remedia, nempebellum9 re-

currerenecefleeft. Quod fånefuis

vali-

dis innititur fundamentis. Novimus?

homines ad congregationem

homi*

num, & adfocietatematquecommuni-

tatem generis fui

eiTe

ipfosque

aaturali jurisvinculo teneri, utomnes operas ad eam

tuendam & adjuvandam

conferant d). Hanevero optime tue-

mur, cum cuique jusfuum

tribuimus,

vel ea pr<eftamus,quae

alteri vel

At fi hoc jus nobis afiumamus,

alteri

in fuojure

ufurpandoj'non

impe-

dimento fumus, verum etjam ipfumj

magna adficimus

injuria,

refan

cire omnino devincimur. Nam cuili-

bet focietatis membro hoc competit,

ut vel per poenae

cxaåionem vel da-

mniillatireparationem jusfuum expo- feat; quod eo magis eil

audiendum,

cumarétiifimum fit unitatis vinculum, quo partes adfociaatur toti, & totum partious, adeo ut re&e dioatur,

quod,

fi

d) Cift Itb* lli\ ds find

§£ o m «*

fi focius laedatur, _ego quoque laedivi-

dear, feu alienainjuriameaexiftiman-

da. Proinde ne haec focietas> de qua nobis eftfermo, improborum homi-

num pravis

machinationibus

dis facinoribus quid detrimenti capiat,

introdudlo in certos ccetus imperio

civili, legibus etiam

civilibus facultas

& libertas concella eft animadverten- di in fceleratos. Hoc ipfa exigit ne- cefiitas , cum multi civium, naturac

legum parum memores, divina & hu¬

mana jura polluant, quique omnem

inter homines juftitiam , amicitiam 8c focietatem, omnia denique officia_,,

quae inter mortales exhibenda funt,

tollant,_quorumimpunitas

publico

Homo

dem , fecundum naturac leges vitarrt tranfigens» animal manfvetum & per- feftumevadit;cumveroab iis recedif,

cumque metus fuperiorum tollitur, eft

omnium peffimum, ut dicit Ariftotel.

Quid e) enim hominetruculentius,"

quid immitius, fidempto metu fupe-"

rioris, vim legum vel coatemnerc-»"

autfallere potuerit? Quod jam leges«

Ε _$ ciyi-

*) Lik*/,Mih

6z Μ ° §§

civiles, natura: negle&is, inter cives

ad publicam tranquillitatem & fecuri-

tarern promovendam valent, id inter

gentes infigne vinculum* ad eas fibi

invicem devinciendas atque congluti- nandas, natura: & gentium jus efRcit9 quod tribus his potiflimum prarceptis abfolvitur, ntmpe jtts fuum cuique tri·

Cuere, honefte vivere^, alterum nonlade¬

te. Quae pra:cepta nifi rite obferven'

tur, omnis _pax, tranquillitas atque fo-

cietas inter gentes diilolvitur, _atque

ita humana diftrafta focietate, omnia

in pejus ruunt; & vita noftra, fortu*

nac & quarcunque vita: fuftinendac in- ferviunt, fingulis momentis fcelerato-

rum hominum violentis manibus funt

expofita/). His vero malis, cum ex-

fiftunt, ut obviam eatur, ipfa diftitat

ratio, _quac omnibus fe confervandi ne»

ceilitatem impofuit, ut gentes in fua^

jura afTerendacontraaberrantesabhoc

natura: & omnium gentium jure bella

fumant. Etenim quemadmodum civis, conftituto imperio ^{, cum}aliusconcivis

contra jus fasque fe Jaedit, vel fe ipfum

defen- /) Confcr.Sett.^ι, & §.//, & Grot, dts J.B.&P.M.IL. €.!.§.4,

S o g ^

6*

defcndit9 vel, fi res fori fit)fuperio^o

ris efflagitat opern» qui decernendo fupplicium pro ratione

delidti,

me fane lacfialiorumqueconfulit faluti;

:ta haud incornmode de gentibus dici poteft, omnium quaeri emolumentum,

cum una gens ad ^{ca, quac}fui juris funt,

tuenda, & tranquillitatemcommunem confervandam, _{vi atque} armis, fi alio

modofieri nequeat,dextere eam pro-

pellit atque vindicat injuriam, quac al¬

tera gens iibi inferre aufa eft.

§. III.

Mouetnonftatim bellum

eße gerenäum%

licetjufitefubfint cauf[<et

Verum, licet propter

damni dati

& injuriac illatac reparationem

refto

bella inter gentes fufcipiantur; atta-

men iis magnopere incumbit, probe

examinareomnes bellicauiTas, ut non tantum fintjuftae, verum etiamgraves.

Etenim cum bellum permulta fecum

feratincommoda, ut fuperius diximus,

ita profpiciendum, nevehementi odio,

vel fpegloriac obtinendac ad ^arma per#

curramus. Antequam adhoc ultimum

remedium perveniamus,

neceffeefti

Ε 4 ut

<54 SS o H

ut inquiramus* an intercedat propor*

tio inter injuriam illatam damnumque datumi quod belli praebet caufiam, at·

que adeoviolentum ejusdem vindican*

di & reparandi modum^, qualis eft bei

lum» Nam ficut in foro civili omn-

bus deluftis ultima non conftituuntir

fupplicia; ita inter gentes omnis inji-

r\x illatx atque damm dari reparativ beilo, quod fanguinis pcenam infe-t,

non quarrenda

efft

modum gravis belli adfit caufla, lon- ge melius eft, ut levern condonemus injuriam, & de jure noftro cedamus,

quamtantisealamitatibus, quac exbei-

Iis proveniunt, res noftras, nobis di- bitas, perfequamnr ^). Huc accedit, quod, cum admodum incertus Mards

fit eventus, fumma: dementia: nos ve*

re fimus culpandi, fi nosmet ipfos no·

ftrosque inconfulto periculo objicia*

5»mus. HincThucyd. Cum h) fint in*

jicerti belli exitus, prius confiderate*

jjquid agendum fit, quam bellum in-

»feratis: nam poftquam illatum

eftf

,>diuturnitas efficit varias vices, åqui-

bus g) vid. Grop. dej B-&P· Lib*lh

'· Stffi*Ζ» b} ihucyd» Lib.l,

bus viribus utriqve adhuc abfumus,"

& nondum profpicimus

exitum:

Seneca:

Liceti) omneteeum Gracta robur traben%

Licet arma longe miles ac late explicet,

Fortuna belli femper aneipitt in loco eft.

Quin & Virgil.

H'tck) magnmfedetJEneatycumfavolutat

Eventufbelli varios *

Propterea confultius eft> ut diximus'>

de jure noftro quid remittere, quam

ad id repetendum, res viresquenoftras

in incertum fortunae &- belli eventum

conjicere* Ad ejusmodi patientiam

& juris noftri renunciationem⁵ ut alia praetereamus,hortatur quoqueproximi

noftri Charitas atque diieådo> quac ju- bet, ne nos injuria: illatze caufla in,, proximum faeviamus. Heic rite S:ti

Pauli monitum obfervandum, _{quo o-} rfinesChriftianos adcharitatisofficia al- Jicit. Si l) efurit inimicus tuus, pa~"

fceillum: fiiitit, potum da illi. Hoc"

tarnen non ita fumendum» quaii lex

fvaderet charitatis, ut noftra: vitac ja-

Ε _ρ <ilurå i) SenThebaid. itemPuf. deOff.Η.ö*C, (4p.\f. §./. k) Virg,lib. 10.JEneid, l)E~

piß.Paul\adRom, cap, iz,verf,zo*

& ^ O IS

élura inimicis_parcamus, fedut iis be·

nefaciamus, _quantum iine modicono·

ftro damno poilimus.

IV.

Tradit, nobk

eJJe qugrendum,

belli

controverfi£ vel per difceptätionem velper

xrbitrumatquepattumpojjintcompont, At ii partes, bellum molientes,

communis utilitatis immemores, quid

de jurefuo cedere nolint, alia mode¬

rata tentanda funt remedia, quibus controveriiae, nein bellum erumpant, componantur. Horum in numero re·

cenfetCicero difceptationem, dicens:

„Cum ///duo fint _genera decertandi,

„unurn per difceptationem, alterum

„per vim,· ^cumque illud proprium fit

„hominis, hoc belluarum$ confugien-

„dum eft ad poilerius, ii uti nonlicet

"fuperiore. Nam eum in finem Sum-

mus rerum Arbiter homini concetfit orationem, ^{ut non} tantum fenfa ani- mi ahis pronunciet» verum etiamut, fi _qua intercedat contentio, eam ver¬

borum certamine & allatis rationibus atque argumentis dirimat, Cum vero

belli B) Cic, de Offic. Lib. I. c, ti.

3S o m 67 belli lites per hane difceptationem.»

componi non poflunt, inter paciscon-

fervandac mediaratiomagnopere com- mendat, ut ejusmodi controverfiac tertii, iive hominis five collegii, a-,

partium ftudio alieni, arbitrio, me·

diante conventione quapiam ^aut pa- tto, permittantur. Et hic mos deci¬

dendi inter viventes in ftatu naturali,

& ideo neminemagnofcentes fuperio-

rem₉ ut reges &iis fimiles, Principes,

å longaevå aetate viguitj quin & apud

omnes fere gentes invaluit, ut multa exempla ex veterum & reccntiorum monumentisteftantur. Id ^tarnen do-

lendum, quod ejusmodi arbitri vix poflintadhiberi, quin corum unus vel

alter habeatur , cujus non aliqusd in-

tereft. Huic rei quoque accedit, quod

in ftatu naturali , in _quo Reges &

Principes, & iisparem habentes pote- ftatem, fummi magiftratus

coniiituti

funt, alter in alterum nullum habeat

imperium, & proinde

ålienis

invita parte , fe immifcere nequeat,

& multo minus fibi acquales litigantes

co*

<5* Μ <> ϋ

cogere, ut asquis conditionibus ^pacem

ineant w).

Sectio Sexta.

Oftendit patforum ufum pack

Vena*atqueJlabiliend<e.

§. i.

Exhibet, pacemper

pattavergendurn*

Quod de bello

evitando

dnio ingenii diximus, idfperamus

haud

fpernendis inniti rationibus,

& ideo

probi cujusvis fibi vindicare

adproba-

tionem. Reftat itaque jam,

bello il-

lato , diflerere, _quo modo id

poflit

componi. Hoc fåne

magni eft

menti, cum bella innumeras fere ca' Iamitates generi humano

adferant#

Unde cum ipfa exigit neceflitas, utea,

quar noftri juris funt,

defendamus,

cavendum eft, ne in jus noftrum

afte-

rendum,ad barbariem & fennamcru- delitatem, fkviendo ultra modum &

humanitatis regulas in hoftes,

prola-

bamur.

ni) Conf obf.Gul»vanderMeul. inGrot.

de

J. B.&P. Lib. il,c.23. §.g. & Santx

Pvf·

deJ.iV. G. Lib.K ij. §*«f*

§§ ° $$

bamur. Potius eft» ii _pax tuta cum

da*

mnorum & fumtuum condonationo

haberi poffit,ut

bellum

eå

temus. Omnisenim belli finis eore- cidere debet, ut in pace vivamus, ut

rede monet Cicero ^, cum dicit: fu-<c fcipienda »)

bella ob

cauiTam,

fine injuria in pace vivatur. £t Au-U guftinus: pacem *)

belli optabi-"

lem eflefinem. Imprimis vero iis,"

qui fummar rerum

praßfunt, &

quos belli & pacis

refidet arbitrium

incumbit, ut reipublicae falutis

cauiTa"

bellum pacis conditionibus finiant.

Huic rei magnopere inferviunt pa&a, quibus belligerantes, verbis, five vo¬

ce prolatis, iive fcripto fignatis, vo- luntatem fuam pacificam non tantum declarantj ^verum etiam reciproca fi-

de fe obftringunt, ut absque cavilla«

tionepracftent,dequibus convenerunt»

§. II.

lnäicat, ne pax rumpatur,

fiäem ejje

fervandam.

Optimum fåne tranquilla; focieta*

ti$ colcndac vinculum fan&imoniatn_r fi- n) Cic. de offc. i1. c. j/# e) 4ugufit dt

Civyßei lib,XlXyc,a%

7° 9 ο Μ

fidci efle, neminem fortefugere pot- eft. Etenim illa fublata, quid contra¬

rius , foedera , pada, conventiones

funt? Omnino nihil. Et quacquidem

alia eft cauffa tot bellorum totquecer- taminum, quibus gentium focietas^>

ad quam tarnen nos omnes fumus na- ti, tarn miiere dilaceratur, nifi eorum

perfidia, qui padorum fervandorum

necefiitatem parvi habent ? Homini igitur nihil antiquius eile debet, ^quam religiofe fidem colere, cui, quafi fuo

fundamento atque bafi, major illa_, gentium focietas innititur, & cujus

tanta eil audoritas, ut etjam hoiles

amicos faciat. At fi quis dicere velit, quod parum referat, ii fides fervetur ei, qui nuper nobis hoitis fuit, qui-

que variis modis nos labilt, cum pru- dentiae eile videatur, fi nos, data oc-

caiione, fidem fallamus, & vi atque armis noitra damna refarciamus. Cui

rei haud difficilis eil refponfio, nem- pe ejusmodi omni padorum & con-

ventionum _naturae repugnare. Ejus

enim generis eil obligatio, quac ex promiffione atque padis nafcitur, ut per eam , pacifcentes, cujuscunquo

qua-

Ü O SS 71

qualitatis & conditionis fint, modo capacesjuris ex promiiTo ^, devincian-

tur, fandta fide ^ea adirnplere, de#

quibus contraxerunt. Unde confequi-

tur, fi hoftis, redintegrata pace &

fide mutua interpofita, in amicitiam

redeat> nihil eße aequius, quam datam

fidem fervare. Hoc vero ii omitta- mus, belli quafi ftatum perpetuum in- ducimus, _quo nihil generi humana

eft magisperniciofum. Proinde rite#

attendi debet monitum Silii Italici:

Voxfi) occultafubitp^ßim diffufaperaures:

Tadcra nemortalesfavo*>erumpiteferro:

Sedcaftamfervate fidem:fulpevtibusofir»

H<ecpotiorrepvis dubio,quifranperererum

GAudebitpatta^Actenuesfrei linquitamict,

§. III.

Expomt

pafforum, fummampa*

eis fieffavtium·

Cum regula illa juris naturalis,

nempe propter cognationem, quac in-

ter omnes homines intercedit, nemi¬

nem citra antegreßam oßenfam eße#

ladendum , in multorum hominum äfii-

p) Siirnu Italic^{μ de}fide Hb, XIII·

7» » β 85

antmis, pravis moribus cörruptis?

obiiterata fit; & idco apud perpluri-

mos, humanitatis, benevolentiae &

mutUcEamicitiae atque charitatis

officia

exulaverint; itaque, ut his malis re-

mora ponatur, inter gentes

confue-

tudo) pafta & fcedera pangendi,

in-

valuit# quibus inter ié de illorum

offi-

ciorum, quac juris naturalis funt, prae*

ftatione conveniant η). Hunc in fi-

nemgentes quoquebelligerantes, cum in amicitiam redeunt, capitibus pacii

varia inferunt officia, adque ea prae- (tapda pa&o fe invicem devinciunt*

quorum quaedam amicitiac ^, quaedam commercii, quaedam fecuritatis, quae¬

dam

denique

Ratione amicitia: > ut pacifcentes & in gratiam redeuntes omne odiuni, o-

mnem injuriam, vim ^, fraudem &

fal·

laciam atque alias pravas

machinatio-

nes, quac omnis pacis repugnant na¬

tura:i jam & in poftexura deponant·

Ratione commerciorum) utabutraque parte mercatoribus concedatur in alte-

rius fines _atque portus? vel

fine ul*

lius vedigalis folutionej vel certo vc-

fligali,

$)

Päf, de

§>**

Ü « β 75

Äigali)

fub cooditione*

plus>

quam cives & alii

focii pendantt

meare* negotiari &

rationcs

here füas. Hoc fane focictatis colen*

dae atque confervandae

utiliffimum eft

remedium. Nam hac rerum & mer»

dum permutatione, humano

ufui ia»

fervientium» alter alterius inopix fuc-

currit, & ideo hoc modo finguli dif-

fiuunt rebus , ad vitam commodo tranfigendam,

neceiTariis. Onde do-

mmiorum proprietate

introdudla

mnibus integra hac

manfit facultas

adeo ^ut communi hominum focietati repugnare videatur, traniitum merci-

bus, non nocituris, denegare. Por-

ro, ratione fecuritatispacifcentes inter

fe ilipuiantur, ut, ii

vel alterutri bel¬

lum inferaiur, vel ipfe velit bellum

alteri indicere,mutuum fibi

ferantauxi-

lium.Hucpertinentpadliones#ne

ÜceaC

naves habere ultra numerä definitum,

nearcescertislocisextruereauturbem condere, ne navigare, ne exercitum ducere, & _quχ fünc alia r), Etenim prudentiae civilis ratio fvadet, ut tem-

peftive ea prxveniamus pericula, quae

F nobijs

f) Cenf. Puf.ÅeJ. N,&G,dt.l.& §.

74 m ^o ig

tiobis imminere videntur_j & propte-

rea optime rebus noftris confulimus»

fi ad fecuritatem noftram iftiusmodi cautiones facere poifimus.

§. IV.

"

Qfiendit ftandum effe tis parits paris,

qu&juramento confirmatA funt♦

Eft fåne admodum deploranda.,

hominis,poft lapfum å juftitiae origina¬

lestramitedefledentis, conditio? quod

vix ullum didum & conventum prae-

ftent mortaies? nifi metu irac divinae ad

promiftäimplenda

ob cauflam ut ädibus humanis? pro- miflionibus atque contradibus eo ma¬

jor accedat firmitas ? nihil ardius in.

ter homines inventum eft vinculum_>, quam quod ex juramento profluit.

Etenim, cum homo Deum, qui nulla

ratione poteft eludi, juramento in_»

teftem provocat, fe fände eafervatu-

rum? quac alteri promifit ^,

(equitur?

hominem jurantem Deo redditurum-»?

quod Dei eft? utpote? ut,

pracftando

Numi-

Χ Ο s 7f

nidebet » ab omni contemtu atquo

vituperio intadlam &

illibatam

ftet, cujus parseft

juramenti religio

Hoc nifi faciamus, fandlifiimoDei no¬

mine abutimur , & propterea

ipfius

vindi&am acerbiflimam evitarenequi-

mus. Proinde, cum quid aliis, jura-

mento interpofito ^,

promifimus, ab

eodem non recedendum , nifi, ra-

tionibus luce clariaribus atque pro-

pria confcientia teile, ab ejusdem

ob-

eile

mus. Hoc jam pofito

fundamento,

facile liquet, padta pacis, jurejuran-

doconfirmata,cujusreiufus apud ^non-

nullas gentes invaluit5

admodum

lida eile, licet ejusmodi

paéla altera-

trius commodo minus conveniant.

Huc refert Grotius (f) foedus, quod Jofua &Principes

populiIfraelitiei

Gibeonitis de vita confervanda ferie-

rant & juramentoftabilierant. Ad hoc

foedus percutiendum deceptus

quidem

fuerat Jofua &Opcimates populi,cum Gibeonitaepracferrent, ie, quod ex eo-

F i rum

s) Vander Meulen in Grot.deJ.B,&P.

Ub. 11. c. /?. §.ij. Jf) Grot, de f.B.&P.

Lib.IL c, ij. §.IV. Seil,2.

76 Μ o g|

rum vidu& amidu facile coIHgi

pofle

venifte, & ideo non vicinos vel do- minos eileearum terrarum, quasDeus

Ifraéli promiferatj attamen Jefua Gi-

beonitis, licet non iis conditionibus,

quibus eorum dolo & fraude indudus

fuerat, foedus fuurn, juramento fanci-

tum, ratum habebat.

Nonnulli vero Moraliftarum au- tumant, ejusmodi juramentum, dolo

elicitum, invalidum efte, nec ideo

Jofuam & Principes obligafte, ut id

fervarent, fed ab eo potuifte refilire,

tanquam confenfu & voluntate,cui o-

mne juramentum quaftfuo fundamen- ^,

to innititur, deftituto, Certumquidem eft, in promiftis & padis

confenfum,

crrore vel dolo elicitum, non efte i- doneum ad producendam Obligatio¬

nen!, & _per confequens etjam jura¬

mentum _, quantum errori vel

dolo

enim jurans fadum aliquodpraefuppo-

nit,quod itarevera noneft$ id ^veronb

fi credidiftet, non fuilTet juraturus t).

Verum allatae rationes non tanti funt pon- l

*)Conf,Puf*dtJ.A", ö'6*üb,IV, t·2.

$ _7.

μ © m ?7 pondens, utGibeonitarum

foedus

perplurimi

viri, ingenii atque

judicii acumino

validisfuffultus rationibus,hanccontro- rerfiamitadirimit,dicens: aftutiam tt) Gibeonitarum non efle culpabilenW'

nec mendacii proprie

difti nomine"

venire, Quis enim

reprehendat, fi"

quis fi&o fermone vjtam fuam ferva-"

re fategerit ab hofte ad

internecio-"

nem grafifante? Deinneque damnum"

proprie diftum iftaaftutia illatum fu"

lflfe Ifraelitis. Quid enim homini de*"

cedit, fi fanguinem alterius

effunde-"

re non concedatur, _quem de cetero«

omnibus rebus fpoiiarc & in perpe-"

tuam abftrahere fervitutem poteft,"

ita exarmatum ac debilitatum, ut in-"

furgere in ipfumpoftea nequeat. Nec"

obftat* quod Deus populo

fuo facul-

täte pacis facienda cum iis gentibus interdixifiet, _quas exftirpandas & in-

ternecioni dandas deftinaverat »). Et«

enim niii limitationem aliquam hujus

decreti admittamus, fane quid å Divi¬

na dementia prorfus alienum, ftatui-

F ₅ mus

11) Pufi cit, loc. u) Exod,tj» Deut.7.

mus ρ quod impium. Proinde hoc

decretum leniori interpretatione mi- tigandum^, fummum nempe Legislato¬

ren! illas gentes interficiendas voluis- fe,_quae in impietate fua perfeverabant,

quseque populo Dei

refiftebant.

rei ratio hacc fuit, ne populusIfraeli- ticus, ad imagines colendas pronus, focietate gentium idololatrarum quid contagii caperet. Quod ^vero ad eas gentes attinet, quac

pacerh

tebant, & _{quac veram} religionem am-

pledebantur, atque terras fuas ditioni

Ifraelitarum permittebant, quidaequius

fuit, _quamipiis parcere? Unde probe

notandum, quodFrancifcus Burmannus

adfert: ntupiam v)/egimufy inquit,H>eum cdixijjc, utißipopulitnternecioni darentur, qui nitropacem peterent,feque in fidempo-

pult fuiρermitterent, 0*ejusdem benevolen·

tiam achumanitatem tmplorArent% QuutU itaqueGibeonit« eodem nomine veni*

re pofiint, nihil impedit, quin Jofua

cum iis fceduspacis inirepotuerit.

§. V.

Jndicat paftortm

fervandorum caußd

quandoque obfider dari.

Utpadapacis fändecolantur, prae¬

ter

v)vid.com,Franc.Burm.inGrot. 1$.4'

Β ό B 79

ter juramentum, aliud eis accedero

fölet firmamentum, _nempe id, quod

, obfides pracftent. Hos dari haud in-

1 frequens eft tsfus letter gentes imprt-

mis Ei ittkis atcue i vera reli_g;cno alienas. Unéc retare τ. legirr.es, era

Julius Car&r, utcaceantes al:a exraw

pla> beiία Gallsco ömkas ge Dt es stqac

civitates,quar Oceanumattingebant, in

ditionem atque poteftatcm popuh Ro¬

mani redegifiet, Barbari ^, qui träns Rhenum incolebant 5 ftupenda Catfa-

ris belli fortuna permoti, ad eum le-

gatos miferunt, pollicentes, fe obii¬

des daturos atqueimpcrata fadfuros χ).

, At heic nobilis inter Moraliftas oriri

! fölet quaeftio} an, fide non fervata«.

ab iis, qui obiides dederunt, liceat

in datos obiides facvire > vel reos

Tupplicio punire. Ad dirimendarrL,

hane quaeftionem Moralifta: varias ad-

ducunt _rationes, & in eo omnes fa- niores conveniunt, ejusmodi vim in obfides illicitam efle, licet ea condi- tione darentur, ut, obviolatam fidem,

in eos animadvertere concederetur_, quod merito nulla conventionc cave- ii debere exiftimamus. Etenim quid

*) Jni, C*f, de bello GaU% Hb, //.

8° Μ ο Μ

abomniarquitatemagis

abhorret,quam

vitam alicui adi-

mere? Nam lex ipfa ^naturac

didtitat>

de iis tantum pcenam efle

fumendam

qui criminis funt rei,

infontes

ab omni fupplicio liberandos.

Verum

licet legi naturac minus conveniat,

in-

nocentem non eflfe puniendum, apud

multas tarnen gentes is invaluit mos,

ut parum

referre exifliment, ii

certas conventiones obfides, quamvis

infontes, fide non fervata, ad capitis fupplicium

abftrahantur,.

nefas

olim non habebant Volfci Aurunci, å Theflalis obfides occidere ducentos

quinquaginta, & å

Romanis

tos _y). Hoc fane admodum impiumj eftj & crudelitatis hornen meretur*

quod Deus poena graviftima, ^quam in

liomicidas conftituit, certitfimevindi-

cabit. Nec adprobandum, fi quis

ob·

fes eo ftultitiac procedat, ut,

violata

fide, promittat,fe ad mortem fubeutv

dam eife

paratiitimum.

enitiu

fibi ftipulari poteft, vcl alteri conce- dere facultatem vitam ipfi

adimendi*

cum dominium in eam foliDeo com·

petat. Sed hominis eft) ^ut vitam.»*

quam*

TAC* Ann< XII\

ϋ O SS Si quamdiu hac in ftatione verfatur, iru

SummiNuminis gloriam patriaequ» fa-

lutem , fui fuorumque comraodunu

confervet atquc tueatur-

At nos non fugit, huic contro«

verfiaeå nonnullis opponi folere, quod,

cum quisque pro patria vitam fuam optima confcientia profundere poffit,

ita nec illicitumvideretur, ii quis ob-

fes _pro falure publica fe devoveat»

Lubentes quidem concedimus ^, quod juftum atque squum (it, pro patriae de-

fenfione vitamatq;corpusmortisperi-

culo exponere, quod eo magiseit audi-

endum,quandoquidem

cto violentaemortife objicere,quisnon

videt, omni jure eile vetitum? Prae-

terea hac ratione patria acrimine vio- latae fidei, vel obligatione ^{, qua} te-

netur hofti praeftare ^, quod promiiit, liberari nequit. Nam novimus nullam obligationem folvi pofle, nifi praeftan- do, quod promiilum eftt & proinde

•nihil _{commodi morte} obfidis obti- neri z).

g §. vr.

ζGrqt, I,il\III. c, ιι, §. ι$.

8^ m o m

§. VI.

Adferty inpacisfiabilimentum mediatores fe interponere.

Verum enimvero inter gentesmoratioresalius

interceffit ritus cavendi iecuntati pacis, cum alii,

puta mediatorespacis, fidem interponuutfuam, pa- ciicentes, rite fervaturos, de quibus convenerunt, Quam ob cauifam ipondent, ié auxihum Jaturosei,

qui conrra pafta ab altero invaditur. Cujus rei ex- emplum habemus in pace OÜvenfi, qua PotenjiilT

mus Rex Galliae fe fidejuflorem pacis, inter Sveciae

St Rolomse Reges faftas, conftituebat; de qua ita ibnant verba: Cum a) autem ) pro majori fecurirate bujus pacificationis^, tam Sere-

niifimus ac PotentiiTimus Rex Svecia?,

quamSereniifimusacPotentiiTimus Rex

&Respublica Poloniar,quam Sereniifi¬

mus Ele&or Brandenburgicus poflula-

rint, ut Sereniffimusac Potentiflimus Prin-

ceps &Dominus, Dominus Ltidovicus XIV, Galiiarum &Navarr£ Rex Chriftianißimus, cujus ope ac Jiudio inter prsememoratos

Serenijfimos Reges & Serenifftmum Sletto-

remBrandenburgicum Paxpromota & Me»

dtatione ad optatum finem perdutia eslf

Executionis obfervationis Uhus inter Eos*

dem Fidejufjor exideret : Sacra Majeßas Chrißianiffima, Poßulattonibus ac ν Ott* il-

hrum annuens _, eodemque animo Pacis bujus α) Pax Olivenfis A. 1660. initay art.36,

hujtu perpetuitatem exopeans, quo entriß

procuravit, pro fe ti Succefforibtu fuis Re*

gibus Galita ffondet ti promittit, idqueper lUuftrifftmum.ti Exceüentifftmum Dominum

AntoniumDe Lumbres,Legatum fuum ple-

nariis mandatis ad hane Gvarantiam ca-

vtndam inßruffum: Se executionem ho-

rum pafforum, _eorumque obfervattoneiTLa

acperpetuitatem, inter £osdem fupra me- moratos Principes omni meliori, _quo fieri poteff, modo , etjam armisf ubi amicabi*

Ha media non procefferintafferturam: ti βquü EorumJub hacfidejuffone compre-

henforum illa violarit, arma viresquefuas Parti Ufa adejus requ/fitionemjunffuram*

Qu od ut frmitts omnibus conftet, promitt

tit diffus Dominus Legatus Galliitts> fe^ra*

tificationem _Regis fui fupcr hane Guaran- tiam eodem tempore , quo ratihabitiones

Pacis commutabunturj extraditurum. In¬

tegrum quoque erit Pacifcentibtts omnibus,

eandem Chriflianißimi Regis Guarantiam

tiFidejuffonem fufeipere^? ti alios quoque intempore Ratihabitionis ad idem Öffcii

\ genus invitare ti denominare principe^t ti Poteftates.

At heicquaeri fölet, anSponforcs ob _quam*

cunquecauflamgenti, abaliainvafae,auxilium fuum terre_teneantur? Noshaudimmerito negamus,fponfb-

rum