Q. F. F. Q. S.
DISSERTATIO THEOLOGICA,
De
JUSTITIA DEI VINDICATIVA,
QUAM,
consent. max. vener.facult. theol.
IN REGIO ATHENVEO UPSALIENSI,
Sub PRjESIDIO
Dn laurentii
benzelstierna,
S.Theol.DOCT.acPROFESS.Reg. etOrd.
PUBLICO EXAMINI MODESTE SUBMITTIT,
IN AUDIT. CAROL. MAJ. D. XXII. DECEMBR.
ANNI MOCCLVJI.
H. A. M. S,
JOHANNES BROLIN,
ROSLAGUS.
UPSALME) Kxcud. L. M.HÖJER, Reg. Acad. Typogr,
högvJlborna fru grefvinnan
HEDVIG
ELISABETH SACK,
njdiga fru.
Den
NANhöga
behagat vilaynneft Hogvålborna
mina kårefta FöråldrarsFru GREFVIN¬
Hus, jåmte den jag utomdefs hafc nåden niuta ,
år långt ftörre , ån denfamma /kulle af mig til- fylleft
fyllcfl kuuna prilas , mindre , den förplicktelfe,
föm elj'efl deraf hårflyter, afbördas: Hogvålborna
Fru GREFVINMAN täckes likval nadigt anfe min vålmening, då iag nu, i diupafta ödmiukhet, un¬
dergår mig , framte , detta mitt ringa Aca»
demi/ka arbete , fåtom ett litet vedernvåle af
fkyldigade årkånfla. Hvad jag mera förmår, år,
att anropa den gode och Alsvåldige Guden , Han
ville förlånga Hogvålborna Fru GREFVINNANS dagar til fenafte åldren , 09h göra Des Högtför-
nåma Hus fult af all lyckfalighet: hvilken önfkan
af mig /kal blifva få lika oaflåtelig, fom den vörd¬
nad , hvarmed jag till fifta andedråckten fram¬
härdar
hogvJlborna fru grefvinnans
AUerMmjukafle tjånaye,
JOHAN BROLIN.
V I R O,
GENEROSISSIMO aNOB1L1SSIMO
DiCAROLO
MÖRNER,
MAJORI Legionis Pedeftris,
Ordinis RegiiEnfiferorum EQUITI Splendidiftimo.
PATRON1S
. ■ - - r . « t t . u 4 „ 1.
Generofa. Nomina. Veftra.
Vobis. Emicat. Gratia. Sunt.Virtutum.
Fulcra.Corona.
Quibus.Petens. Te&a. Tirocinium. Heic Ut. Pietatis.
Serena, Fronte. Et. Animo. Ut. Soletis. Benigne.
Präster. Materias. Dignitatem. Veftraque. Illuftria.
ciorum. Memoriam. Nulla. Delebit. Oblivio. His.
Animum. Praeftare. Poflum. Veneror. fgitur. Et.
Sollicitabo. Sufpiriis. Pro. Perenni. Veflra. Salute.
Decora. Et. Ornamenta. Defideret. Seri. Non. Nifi.
mentis. Incipiant.Celebrare.Fatalis. Diu. Abfit. Hora.
Lugeant. Spes. Et. Ancoras.Suas. Sacras. Ita. Vovet.
GENEROSISSIMORUM
NOMINUM
Hutnillimus
JOHANNES
f
V I R o,
GENEROSISSIMO aNOBILISSIMO
Dn SVENONI FRIDERICO
UGGLA.
CENTURIONI Legionis Pedeftris.
EXOPTATISSIMIS.
Stipata, Patroni. Exoptatiflimi. Ef. Infignis. Qusc. In.
Nitor. Vcnerabunda. Formidine. Splendida. Veflxa.
Tefleram. Vobis. Sacrare. Audeo. Accipiatis. Iliud, Humillimus. Obreftor. Nullo. Licet. Splendore.
Nomina, Cornfcans. Veftrorum. In. Me. ßenefi«
Verum. In. Rependendis. Nil. Nifi. Venerabundum.
Vencrabor. Supremum. Etiam. Numen. Indeteffis.
Sero, Oriatur. Dies. Quo. Respublica. Tanta.
Ncpotes. Vos. Mortalibus. Erepros. Dignis. Monu-
Qua. Clientes Tanros. Patronos. Sibi. Ademtos.
Et, Exoptat. Qui. Eil. Et. Ad. ürnam. Erit.
atque NOBILISSIMORUM VESTRORUM,
Cultor,
BROLIN.
VIRIS,
Aämoå. Rever. Rr&clarißimif & Dottifjimif, Dn. Mag. ER1C0 BR. TEGMAN,
: PASTORI inNårtima&Godtrora ac PR/EPOSITO
OifTr. StWmJghuMr. VigilantifFimcu
Da Mag. PETRO BACKMAN,
PÄSTQfU in Villberga Vigilantlffimo.
Da ERICO UTTER,
COMMINIST. in ÖQglöfa merktfümo.
Da PHIL. T RUNS TR
Ö
M,COMMINIST. in Rådmansö Laudatifiimo.
Dn. PETRO LINDERSSON,
COMMINIST, in Viliberga Digniflimo.
Afßni DileäiJJivio.
Lcves
Evergetaehafce ftudiorum
Optimi ,meorum
dicare fuftineo,primftfas,
MajVobfs,
orain me Veflra funt merita , & luculentiora be-
nevolentias fpecimina , quam ut illa remtinerari un-
quam polfim. Opto tantum, velit DEus, Vobis,
vitam diuturnam, omnibus bonis affiuentem, lar-
giri; idque opto ♦ quamdiufpiritus hos regit artu?,
pcrmanfurus,
Admod. Rev. Praeclarifl, & Doftift
NOMINUM V£STRORUM,
Obfervantißimus cultbf^
JOHANNES BROLIK.
/• N. I
§.
tfl Deum efle juftumprobat tumScri-
ptura Sacra, turn efte&a Dci fan-
ftiflima, & ens abfolute pcrfettum
fine perfe&ione tam eximia, qualis
cft juftitia, concipi nequit; non ta¬
rnen hodie exiguus eft eorum nu-
merus, qui errorum & prsejudiciorum tenebris oc-
caecati, falfos de juftitia ßei fibiformanteonceptus,
& nugantur juflitiam punitivam Deo non competcre,
immo, omne illud, quod pcenxnomine venit, non- nifi ceuremedia vel medicamencaefle, quibus Deus
tanquam mediis utiturad hominem a peccati morbo fanandum acbeatum reddendum. In his vero erro*
ribus debellandis occupati, nonnulla in anteceflum dt Attributis Dei in genere adferenda efle duximus,
ut eo iuculentiora evadant reliqua, quaead dilucida-
tionem prsefentis argumenti pertinent.
$. II.
Attributa Divtna vocantur proprietates tjjentialet,
A quibus
<m> ) 2 (
xpuihisjefe nohis itifirmis cognofcendum frihet Optimum
JSJumen, treaturis diftingvitur, five, ipß tri-
buuntur pro modulo captus tioftri ad naturam ejusexpli-
tandam. Praedicata enim, feu Attributs Dei re ipfa
tum ab eftentia Divina, tum inter fe non didingvun-
tur , quia Dens eft fumme fimplex atque perfeäus j
realis vero didinftio pradupponit res effcntia diver-
fas , per quarum aggregationem perficeretur efien-
ria, quod quidem dmplicitati acque perfecfioni Di vi¬
nas repugnat, quemadmodum etiain eadem ratione
immutabilitas Summi Numinis omnem in fe poten- tiaro paflivam reipuens , in dubium vocarctur. Cum
autem eflentiam illam Dei infinitam & eminentiflime perfectam uno aliquo conceptu adsequato intellechxs
noder apprehendere nequeat; idcirco didin&os fi-
bi format conceptus inadnsquatos de Deo , per ab-
(fracfr'onem prsecidvam, non vero exclufivam, ut ajunt Ibeaiogi, quorum complexus pcrfeftitfirnam
Dei eflentiam nobis reprasfentat. Quod autem mens nodra concipiat iilud, quod unurn cffc a£tu infe,
tanqxiam plura virtualiter extrinfice feu obje&ive
continens, cedimonium quidem eft infirmitatis, non
vero erroris in intelleftu. Didingvuntur etenim At¬
tributs in intelle&u nodro per modum eoneipiendi,
didin&ione rationis non nuda , quas mera fi&io men- tfs e(T,omnique fundamentö extra mencem deditui«
tur, fed ica, ut extra mentis operationen) habest fun-
damentrurn fnum in eflentias Di vinas objectis atque effeQis, unde fft, ut, quod in fefe unum ed, per con¬
ceptus nodros formales didingvatur.. Unde etiam
Attri-
; 5 C $2D
Attributa hsec differunt,quatenus niirrirum habent diverlas formalitates, dum intelle&us ad aliam ra-
tionem formalem attendic inconceptu unius Attri- buci, quam alterius.
5- III.
DifpefcunturAttributa Dei in quiefcentia & ope¬
randi. Illa J'unt , qiue efjentiam Divinum defcribimt åbfolute cS in fe citra refpeclum adoperationer», atque adeo ad nulluni allum ordtnantur. Hxc funt , qu£ ef«
fentiam Divinam dejertbunt refpellu operationis, atque
adeo ad c ertos affus ordinata ejje cognofcuntur. Emi-
net in his tumma, quae Deo competit, juditia, ad
quam rite concipiendam neceflum ed , ut pro infti-
tuti ratione paucis notionem juditia: gcneralem de-
terminemus. Non heic praecipue de juflitia attionis
fermo ett, qu<e in accurata ejusconvenientia cum vero
ö legitima ejus fcopo confiflit; i'ed dejuflitia perfonis agentihns tribuenda , qu<c efl conflantia voluntatis agen-
tli » quod rettttm efl. Objettum hujus iunt omnes
aftiones liberae, ad certum finem dirigenda:. Qui-
cunque enim leges tum Divinas, tum humanas,
Divinis non advertas, fed ad veram felicitatem hu¬
mana: focietatis promovendam accomrnodatas , ob- fervat, is jude agere cenfetur. ffuftum enim Jeu re¬
ffum idingenere dicitur, quod ad finem vere bonum nc•
anrate & linea ve/ut redda,fen via breviffima, condu-
tit. Adattiones igitur carumque fcopum genuinum
relationem habet notio juditia;, quae» nullo fine a- genti propofito, concipi nequit. Quaenam vero fint
A 2 a&io-
dS3> > 4 ( dl»
a&iones juda?, aut injudse, legesbonar odendunt,
quse ad gioriam Creatoris , cum dominum felicitate
intime connexam, omniareferenda efle di&itant»
J. IV
igttur Dei efl conflantia voluntatir Divine ßgendrquod reflum efl. Scilicet voluntas Divina , o-
mnium, qux exidunt ac fiunt in hocuniverfo, ef-
fe&rix & gubernatrix, libcrrima quidem ed, fam in-
tcrnae, quam externa? neceflitatis atquc coa&ionis
expers r Sed tantum abed, ut caecoferatur impetu>
tit nihil prorfus decernat, nihil efficiat, nihil per-
mittat, nid quod cum finibus praefixfs fumma Dei perfe&ione dignis, exa&iflime conveniat,. Quod
fummam ejus igitur gioriam iHudrat, atque adeo
vera cre3turarum, felicitatis capacium, promovet commoda, icf Deo reffum cd ,id condantiflime vult
& exoptat. Ed autcm haecjudiflima Dei voluntas,
non in nudis pofita votfs, fed feria & efficax, at-
<jue ad1 effe&um, fuo tempore pracdandum, fuffi-
ciens. Juftitia autem huic Dei 8c juftiti# humanef
licet idem nomen tribuamus, non tamen haeduar
affe£tiones pari pafluambulant. Nam juditiahuma¬
na refpicit obligationem, qua? legem Srluperiorem
fupponir, quemadmodum etiam is,adverfas quem juditia ed exercenda, habet jus ad id: obtinendum,
Horum veronii in Deum cadit, qufppe* quo fupe-
rior nondatur, qui legem ipdpraefcribere, aut ob¬
ligationem injungere queat, 8c adverlus quem ne-
«ninijus competere poted* Quia tamen perfe&ioni
Divi-
' <s*$ ) r c
Divinaceflcntiae congruit, tall modo cum creaturis a-
gere, ut& promifla conftantiffimefervet, & nemini injuriamfaciat, & iupremi latoris atquc aflcrtoris lc-
gum judicisque munere incorrupte tungatur, inde
huic Attributo Divino , ex quo Deus tall modo a-
gere intelligitur, idem vocabulum juftitiae tribuitur,,
quo- homines folent exprimere, qux rette ab illis
erga alios aguntur* Quamquam enim ejusmodi vo-
cabula , tanto eminentiorem in Deo quam in homi-
nibus notent perfettionemf quanto Divina eflentia
humana eft nobilior , aequc tarnen Deo ac homini tribuuntur, non folum quia per lumen rationis, a
cognitis perfettionibus humanis, ad perfettionesDi.
vinas utcunque inveftigandas adfcendimus r fed et»
jam, quia alias nullum conceptum formare nobis pofiemus Attribucorum Divinorum , nift voca»
bula ftgnificationis p antea nobis notae , ad ea ap-
plicarentur.
i V. .
Jufiitia Det circa athones homihun» verfata, fri
Retnunerativam 8c Vindicatham rette non minus,
quam ufitatediftinguitur Illa inprtmiis inter bene a- gentes, dtflribuendis oecupatur- fdcc, quam paucis ex-
plicare inftituimus, <?//, qua Deus moveturafpcenasim- fiis, feu legis transgrefloribus infligencLis, $ujlitiam
Det vindicativam aperre docet Scriptura Sacra, tibi Vocabulum juflitiae aDeo ita adhibetur, uteandem
fubfe comprehendat. cfr. Pf. L»6. Pf. CXIX.7. Att.
_ XVlf. 3. Apoc. XV. 7. Deus fecundumhane ju»
ökat impios» tdöpb nn» nm jrv Fk CXix*
-< 137.
) 6 ( «W
137. Autawfta jufitim Dei judicium ed:, quod qui mala faciunt, digni mortefint. Rom. I. 32. Trj&xauo
xgwqt jufto judicio tribuitur, reddere unicuiqne fe-
cundum opera ipfius Rom. IL 6. Hucpertinet etiam AncntfåotTig illa de qua loquitur Paulus 2. Thefi.1.6.
Slxctiov inquicTÄföt avrctTtoåbvcti roig StißtsaivifAzz Eandem rem confirmat idem Apofiolus,quan- do Heb. IL 2. dicir omnem transgrefiionem & inobe- dientiam accipere faJlxov (jiirSctnodorjay & quidem iia,
ut åv ro Iv&xov £<rt cfr. Rom. Ill 8* QU£ ver- ba Syrus tranftulir, quorum xondemnatio jufliti# reser¬
vat ur. Hinc extremum judiciumdicitur futurum sy
åyaioavvyA£t. XVII. 31. & Apoc. XIX. 1 i.sv tixcticcrv-
>Y} y.f&sw eft feverc vindicare, uti fatis ex verfu fub- fequenti 15. colligitur, unde & cT/joj vocatur, tum ip/a Sfufiitta Dei puiiiens, A£t XXVIII■ 4. tum poe-
na per eam illata 2.Thefi, I. 9. Quando autcm Deo
Vindicatrix bzc ajjigtiatur ju/Utia lollicite removen- da eft proprias vindidtee notio,quas turpiffimum Vi¬
tium in homine denptat. Etenirn proprio vindi£hc cupido ad paenasab altcro expetendas eum excitat, qui mileria & pafiione aliena dele&etur. Deus vero cui nulla proprie fic di&a laefio inferri potefi, punic peccantes, non ut mortem morientis cumdele&atio-
qe adlpiciat, fed ut jufias illi peccatorum luorum luant pcenas, unde etiam facili negotio perfpicitur,
ex illis,quxjam alljta fupt, haud lequi medicinalem
tantum efie peenarum finem, ex quo utpote Ipurio fonte, pefiima illa regula Åntiq. Philolbphortrm:
Nemo prudeus pvnit, quia efi peccatnm, fed ne pee-
cetnr, profluxit. Adfiru-
CS» 2 7 ( (g»
Adftru&aintaäam vero in hac§:pho Juflitia Dei Vmdicaiha,
prorfus relinquierenon debuimus arduam il- lam quaeftionem , an ira & reliqui afte&us Deo adi- mendi (int, nec ne? Paucis itaque oblervaße juva- bir7nos, pneeunte Sacra Scriptura, affe&us illos Dco
non pofle denegare, quii perfe&i funr, & primieivi:
hi efenim licet in hominibus, ob depravatam eorurn naturam, paßionesac perturbationeslecum hnbeant;
apud Deum tarnennihil aliud ftgnificant,quam volim- tatemeius, ut absque omni fur mutatione, vel bo-
num ample&atur, vel malum deteftetur, Quod
vero imperfe&os affeclus attinet, hi ip(i,quando Deo
tribuuntur.ante omnia ab omni imperfe&ione übe- randi funt: quia vero in fe Sc fua natura pafiionem aliquamatque perturbationemimportant, ideo dicen- dum eft, eos nonnifi improprie per fimilitudinem quandam, non in Deo, fed extra Deum, in ejus efte-
ttibus apparentem , de ipfb adhiberi. Sic ira Deo
adferipta voluntacem puniendi inillo fignificat,quate-
nus volens punire, prepenius eft ad puniendum, Sc deceruit punire; ita ira nunc fervordicitur,cum gra¬
vis ed Deur, XXIX. 20. nunc judicium feu lencenria in peccarore fcxfecutioni danda Korn. If. 5. , nunc vindi&a Ebr. X. 30» quatenus exfequimr latam feni- tentiam,& efie&ive , ipt'arn peenam ex ira infli£h'nl Rom. II. 5.
5. vr.
Jus peccata puuicndi Deo competir, qunrenw efl omnium füpremus Monarcha, cui plena debe¬
tur obedientia Sc (pontanea civiurn veneratio. Er- enini
) 8 ( <g» .i
cnimjus fuperioritatis cx ipfa creationc\ gubernatio-
ne & conlervatione obtinet; adeo ut, quia creaturae rationales le a l)eo Creatore & confervatore depen-
dere intelligunt, hinc etiam Divinoimpcrio fefe fub- je&os efie iciant- Haec vero dependentia colli nullo
modo poced; quare jus puniendi pencs Deum extra controverfiam efl pofitum. Aftjus poenale de quo
jam loquimur, non efl fofitivum% fed naturale,
in Dei ian&itate & juditia fundatum, quod oritur,
ut ex praemiflis patet,ex dependentia efientiali crea¬
turae , quae illam lubjicitcreatori fuo, & quoad obe-
dientiam, rationcpraeeeptorum, & quoad poenam,
ratione lanftitatis eorum. Hinc juditiae a&usJicet
fit liberrimus, efl tarnen neceflarius, quia debitus ;
nam in eoconfidit, ut reddatur cuique, quod fuum
ed. Et quamvis Deus creaturae nihil proprie debeat,
nullumque fit proprie loquendo, hac in parte , jus
creaturae in ipfum* tarnen hoc& fibi, & conferva-
tioni legum a fe latarum debet, utjus illud pcenale
exerceat
«. VII.
Ex iis quae fupra (§. IV.) brevicer funt difputa*
ta,patet Afor/»dw,lecundumquam punic, efle ejus vo-
luntatem, inicopum ian&itfime propofitum inten»
tam. Vultautem Dens id cantum quod reftum ed, idquenon CpatiycfjLsfeu apparenter, fed dtyBuf,
feu veretale. Hinc certumed, Deum nunquamad, puniendum accedere, nifi ubi finem a fe propofitum
obtineri pofle perfpicit, fed nec ullam aftionem re-
linquere impunitam, quae finibus fuis fapientidimis
repu-
&XD ) 9 C «3
repugnat. Objetfum igitur juflitiae Vindicatio eft violatio legis, feu a&us quilibet creaturae rationalis
Legi Divinas contrarius. Lex vero confummatifli-
mam poflulat obedientiam, neque ad eam fervandam fufficit, ut quis ab externis tantum & maxime enor- mibus abftinens flagitiis, haec vel illa prasclara edat
facinora; quemadmodumftulte fibiperfvaferunt Pha- rifaei; Sed is Divinas voluntatis rigor eft; ut totius
mentis vires, & facultates, totiusque vitas a&iones,
maximas, minimas, adeundem glorias Divinas & hu-
manae felicitatis fcopum, non coa&e, fed fponte,
nonlemelaut faspius, fed femper dirigere nosju*
beat,
§. Vitt;
Quis vero non videt, pofita fragilitate humana per lapfum contraria, infinitum lefe offerre Juftitiac
Vindicativas exercendae campum, cum nemo mor-
talium fit, quinonin multis labatur quotidie, atquc
adeo infinitis cruciatibus, culpa nunquam ceflante, quivisNumenpeccator fefe objiciat. Sed benigniifimum
non in eum finem creavit ullum homuncio-
nem,ne dum univerfum hominumccetum, utinillius
pcena atque miferia fuam tantum oflenderet poten- tiam/edutverasfelicitatis atque adeovitasasternas red- deret participem, idque decreverat,ex arnore plane gratuito, ad plenam & Iuculentam gloriofe atque a- bundatiffimas fuas gratis manifeftationem. Hinc in¬
tima commiferatione motus,Iapfosin asternam mife- riam adfpexit Dens mifericors; atque bo nitas ejus pafla non eft, ut homo ad vitam conditus, in aster-
B num
) 10 (
num Vindicatricis atque iratse juftitiaeefletobje&um.
Hinc infinita, qua pollet iapientia, aliarn in venit
viam, qua,tum ferventitfimam iram fuper peccata
mundi, quam fummam erga genus humanuni mife-
ricordiam pariter teftatam faceret; fcilicct,ipfe Deus,
benedi&us in fecula,ad(umfit humanam naturam at¬
que omnium peccatorum poenarnin fe derivarevoluit,
ficque filius Dei unigenitus vicariam pro nobis fufti-
nuic poenam. Is fuaobedientia exaåiffima, luaque
palfione acerbiffima,Juftitiae Divinse rigori fatisfecit,
(icque bona cceleftia per lapfum deperdita nobis ope-
reluomediacorio reftituit. Sic Chriflus dicitur aut^J-
0t]TOtt Y\fAOCS 06710 TTCCT'/J? CCVOf/.tOtS Tit. II. 14* qVUfTI
AVT?SV Ayrfiscci & cottoKvrfiv in Graeco fermone pro-
prie figniticet,captivum in libercatem adferre, penfo
pro illo pretio, patet id dicere voluifle Paulum L. c.
Chriftum, perfoluto pretio. h.e. praertica fatisfa&ione,
liberafle nos a peccatipcena & dominio.
$. IX
Ouotquot igitur, fufficienriflimam hane & uni-
verfalem perChriftuni fa&am Iiberationem,inEvan-
gelio oblatam,vera fide acceptant, atque ir, illa perli-
ftunt, jultiriae Vindicarttisi&ibtis fubdu&i, abundan-
tes gratiae Dei divitias perfentifcunt. Sed, qui per
äWt/«v irae tiliiacvafapermanentad interitum femet-
ipfos pneparant & luunt peenas in aeterno nunquam „
terminandas. Neque enim eft, quod quis exifHmet,
Sfuftitiam Vtndicativmehe abolitam, aut manus ejus,
ut fic dicam, adeo vin&as efle, utnullamjamhomi-
nibus
) «I C
nibus pcenam Deus irrogare ooffit vel foleat. Nam
&juditia Dei aeterna ed, atque adeo mutari nefcia,
& experientia non minus, quam revelatio docet,
Deum hodieque in peccat's hominum puniendis efie
occupatum. Hinc totin Scripturis occurrunt jufti*
ticeDei Vindicantis exempla, totque pcenarum, etjam
ad futura fecula fpe&antium, leguntur comminacio-
nes. Nam, ut taceam Angelos malos, qui dne me¬
diatorereiifti, ex judo Dei judicio, reternas nequitiae
ac fceierum luunc p&mas, in hominibus puniendis
non una ratione Deus odendic, quanto odio peccata hac, utpote fuae gloria nodrisque commodis adVer¬
la,prolequatur. Ubi enim homo,vocem Deiad vera
bona vocantem, Ipernit, gratiamque oblatam rejicit,
ficquc lenioribus habenis duci recufat, non aliud u-
tiquelupered remedium, quam ut durior3 Deus im-
mittat fara, variasqueaddat plagas, uthomoinpec-
catis dormiens, vel hoc modo excitetur, atque intelli-
gat, (juam ludiuola res dt,deferere Deum, fontem
falucis unicum, & propriafequendo condlia, puteos
jfibi fodere miferos, aqua deditutos. Jer II. 13, 19.
Heic vero cavendum ed:, ne omnes affli&iones bo-
minibus, etiampiis a Deo vel immiflas vel permidas,
cum amicis Jobi, pcenis proprie dcdi6fcis, feu t^u-
^Wadnumeremus: Nam Deus baud raro fuos ten-
tat, ut eorum fidem in promidiones Divinas, patien-
tiam in advcrhs, oblequiuwn erga mandata Di vina,
non tam probet iplehbi,quam inpiis operofafaciat,&
aliisdeclaret, in fui gloriam & piorum lalutem. Job,
V. 17. i8> Tac. 1. 12. cfr. Repet. Theo].Rev.Arcbitp.
JACOB BENZ. Art,XXI. Qv.l. B 2 j.X.
)
) **( (£3Ü>
<$. X.
Pcenas vero quodattinet impiorum, ipfi in cur!- pafunt, qnod duriorapati cogantur, & fub adfli&io nibus folatia non fentiant. Suntvero pcenae, vel tern*
^orales, vel tternx. Illae in hac vita infliguncur, & H-
nem habent: Ex quibus qusedam detcnninatx, & ab ipfo Deo lege quadam expreflae, quaedam inåetermi•
tiat<e nuncupantur, quae porro, vel naturales funt, vel poßtiwe. Naturales autem dicimus, quae per na¬
turalem confequentiam vitia quandoque comitan-
tur. Pcßttva funt, cum improbis quandoque im-
mittuntur mala,quarum nullam invenire licet cauflam naturalem, ut tantum ad Juftitiam Divinam recur-
rendum fit. JEtcrna autem lunt pcenae, improbis poft hanc vitam imminentes, nunquam terminandae.
Sunt iftae partim privative , in carentia bonorum o-
mnium, quibusfumma felicitas abfolvitur Pf. XLIX.
20. Matth. VIII. 12. partim paßflu#, quatenus damnati fentiunc cruciatus maximos. Apoc. VI, 16.17 Licet vero Scriptura Sacra itaaperte doceat x•
ternitatem pcenarum, tarnennon defuntilli,prohdolor!
qui hanc detorquereveritatem conantnr;quibusinre- futandis fedulam navaritoperam Rev.DominusEpifc.
AND. RYDELIUS in libello fuo de duov.oLar. räv
TTctvroov. Dicnnt etiam nonnulli, aeternitatem pcenarum fandtitati Divinse repugnare , quatenus inter pec-
cata brevi temporis fpatio , unico rooinento, commifia, & aeternam eorum poenam , ullam plane proportionem videre nequeunt. Sed illis reiponde-
mus: fciant omnia peccata,licet minima, & in pun&o
1 tem-
) M ( &>3)
temporis commifta, tendere ad laefionem fummai Sc
infinit«, quae pencs Deum eft, maieftatis; Unde peccati gravitas aeftimatur non ex fceleris duratione,
fed ex perfon«, contra quam committitur, dignitär
te. Solent Eruditi nodum huncfequenti etiam fimi- litudine pulcre folvere. Quis nefcit, dicunt, in fi>
ro humano proportionen! pcenas neutiquam a fcele¬
ris durationedefumi,fiquidemcrimen uniusmomento patratum,per omnes vit« diesluendum fit,quiatrox aliquod crimen commifit , aut dirifiimo mortisge-
nere interficitur,aut per totam luam vitam ex regno ilto exul fit, aut ad omnes vit« dies carceri includi-
tur. Quidni etiam Deus, falva fua fumma aequita-
te, eos, qui in civitate fua funt rebelles, per omnes vit« eorum dies, h. e. in omnem «ternitatem ex ci¬
vitate lua ejicere pofiet.
§. XL
Ex illis, qu« [am in antecdentibus funtallata,
facili negotio conftare arbitror, duas illas Summt Numinis perfe&iones, juftitiam atque bonicatcm, diftinSte, a nobis efie concipiendas. Diftinfrio au-
tem h«c, fecundum nofixum concipiendi modnm, fundamentum fuurn habet in eftenti« Divinaeobje&is
atque effe&is; cfr, §. 2. qua ratione bonitatem Dei vo- ca musdan pofjuntfummam, conferendi bonapromtitudinem ;omniperbusjuflitiamomnia , veroqua
intelligimus conftantiam voluntatis Divinac aocndi, quoä reefum e(l f. 4. Hinc nemo non videt, ejusmodi diicrepantiam, inter hafce duas proprieta- tes, intercedere, utJuftitia inveniri nequeat, in idea
noitra
) «4 (
noftra de bonitate,nec bonitas in idea juftitix.Unum-
quodque horum attributorum diflin&um refpicit ob-
jeöum : juftitia, jus & obligationen}; bonitas vero
creaturarum indigentiam: prior in illa dilquifitione,
num iufium aut injuftum fit , pofterior vero rem
ut utilem, vel inutilem confiderat. Quod fi boni¬
tas fola efiet motivurri omniumadtionum Divinarum,
fequeretur, Deum felicitatemhominum, ea ratione
promovere, ut inviolabiles & aternae juftitiae regu¬
lär inefientia Dei non exiflerent, quod fine Tumma
impietate affirmari nequit. Docet certe tota falutis
Oeconomia, utriusque hujusattributi diverfam & in-
fignem rationem, & ita quidem, ut, altcrutro ho¬
rum exclufo, farta tettaqnebaudmaneatdo&rinano-
flra coeleftis de peccato ejusque gravitate, neceflitate
fatisfa&ionis Chrifti, aeternitate paenarum, aliisque
fidei articulis, verbo Divino fundata,cfr.§.8-Sic,alia
ut omittam, ediametro repugnaret sequitati, dicere
Deum ex amore erga peccatores ridere in interitu
eorum.eosque fubfannare,cum advenerit id,quod ti-
mebantProvJ.26.cfr.fimileslocutionesDeut.XXVIII.
63. Ef. I. 24. Pf. VIII. 12- &c. Ex quibus omnibus
pater, nos cum Rev. AND. RYDELIO Difi. de ju-
(iitia Dei Vindicativa , p. 9. confentire; quippe
qni, citato loco, folidas adfert rationes , ob quas
o recentioribus merito recedat , quando juflitiam
Divinam definiunt per fapientem bonitatem, vel per
bonitatem cum lapientia adminirtratam.
XII-
Reftat jam, ut pauciffimis commemoremus illosi
qui
