Oft Ith I. capXXFIlL

30 Q; F. F. Q. S.

DE

PERSONA

HOMINI

IMPOSITA,

Ex Gc:

Oft Ith I. capXXFIlL

DlSSERTATIO PHILOSOPHICA,

Quamcum confenfu

Annpliffimi Collegit Philofophici,

in iliuftri Svionum Acadcmia

Opraiienli, PR^SIDE

VIRO <^?MPLISSJMO,

Dn HEMMINGO

FORELIO,

PoeP Prof:

Ordinario,

Prohonoribus

Philofophicis

obtinendis publice examinandamfißit

$j£. r/e. mtis.

alumnus

JOHANNES NORLANDER Ang,

In Audicono Gull: Maj; a. <i.XuT.junri

A:© cb bcc

Vlurimwn R everendis

Mag. J A C O B O

eurenio,

PasTOßl&PRAEPQSlTO in

yto#

t(X

longé roeritidinriO, ojim Nutri-

tio fuo ut

benigniffipno, ita nunc

Prooiotori & Patrono

certi(IinjoÄ

quavis animi veneratione fiifpiciendo«

KU MICH ARU es-aos/

Pastori & Praeposito in

grå© optime rperito

^,

Fautori &

Promotori

propenfiflimo, multis

nqqainibus honorando.

Mque PracUrisßmis

*11$,

MAGHAQUINO

BOHLIN,

Pastori & Praeposito in

longé Digniflimo, Promo-

tori

exoptatifficno jOtnni ho¬

noris

culcu profequendo*

M, CHRISTOPHORO

A nze

NIO,

Pastori5c

praepositoin

tjjeå Digniffimo Laudaciffiovoque, Prasceptori olim

ut

fideliflirao, ic$

nunc Fautori & Promototi

beni-»

gniflimo qoavis obfervan-

m

colendo.

Hoc. qualecunque.

Excrcitium. Acadcmicunu.

Ob.

Surnmam.

Benevolentiam.

Singularem. Favorem.

Et.

Jldulta. in.

^me.

collata■ Beneßcia.

Ceu,

Devot*. Jldentis. Teffimonium♦

Ckw.

P/ö. Ardentique. F0/0.

{pro.

Ipforum. Incolumttate. Perenni»

Atque.

Perpetual Felicitatcj*

D. D. D.

J. Norlander*

Tb. L

Legans fane exftat

Epi&eti

fcnrentia

En-

chir: c. 23. CMemento

te

e(fe

afforem Dramatos, idetty

fabuU

talts, quaIis maqißropro

b

^ata

fuerit; fi brevis, brevis,

fi

longa, long£t Si mendicum

te agere vo- luertt: fac eam quoque per

fin

am

tngeruofe

repraißntes. Nolis_{ergo, cum} fecundas acce- peris,primas expetere. Hoc enim fifeceris»

inconveniens aliquod & ab ordine alienitrrj admittes. Quapropter fi forté fuis quis parti¬

bus,^a DEOfibiaflignatis, contentus ^non vi«.

vat, nefcio, an ilii iliud Horatianum conveuiat iib: I. Sat.* j. v«jj.&feqq.

A Si

•* -Sic]

uis

Deut)en ego,

dicät, Jam ftciam, quod vultis. eris

tu ^>

qui

modo miles,

Mercåtor; tu

confultm modo, ruß

icui.

Hinc vos,

Tos hinc mutatlt discedite

fiarttbus. eji

Quid ftatü?nolint. _atqtitlicet

efje beatu*

Omnes_autem,in univerfohujusmundi theatro, hominestquafiDramatos adores funt, quorum illi perionas fibi impofitas rité fuftinere viden*

tur₅ qui adprobationem & fdiciratem defide- rant, illudque, quod rectum & honeftum eftf fequuntur; fecus verb qui faciunt, turpitudi*

nis macula adfperguntur. Auguftus Roma¬

norum monarcha jam jam moriturusamicos ad- miflos percundatus, Ecquid illit viderettnr mi.

mum vita commode tramegiffc» adjecit & cluu*

fitUm:

AonKfonvi mxvnfvpSffå X^tå*WrmmiL Sverlin Aug.cap.99. Nam tefteSenecaEp:yy.

quomodo

fabula,ftc

vila{ tion quam dtu,fedquam

lene atU fit, refert. Qua ^{ex re} difertiffimus ille Romuli nepotum , uti å Catullo ^vocatuf

carm. fo. occupatus in delineandis hominum ofHciis ad honeftatis normam _, rem clarius ii- luftrare nequit, quam illud decorum adducé- do, quod Pöetee, in primis ^Dramatici exhi- bent« Qui tum, ut utåt ferc Ciceronisver-

bis

bisOff. Üb. I. cap.i8. fervare illud,quod de-

ceat, dicuntur , cum id, quod _quaque perio- nadignum eft, & fit,& dicitur; five quis vi«

tiofi, five probi hominisperionam fuftineat.

Quemadmodumetiam Menandriartem infin- gendis perfonis elegantercxprimitNafoAmor*

lib. i.Efeg. if. v. 17. ig.

Dum

fallax

fervm,

durutpaier

^>

improba

lena

Fivent, dum meretrix blanda; CMe*

nandros.erit.

Atque hic paucis «c Lv 7nxgofa> agendum eft

de decoro Poetico , quo fuum ^morale illu-

ftrare voluit Cicero.

jf. 2. Quoniam Cicero per Decoruni illud Poeticum.quod vel plebi Romana?,pro- pterfrequentes Comcsdiarum & Trageedia-

rum a&iones,in oculosvulgi ineurrentes, no- tiflimum erat, Philolophicum Decorum evi- dentius faecre ftuduit; eciam htc , qüafi

in tranfitu, loctis eflet differendi de Comoe- diarum Sc Tragoediarum ufu ^, nifi forté hoc ipfum ultra diflertatiunculae noftras inftitu«

tum tendere videretur. Satis mihi nunc eft

cum Hieronymo Wolfio in Off. Cic.

1. 1. p. m. 175. dixifte Poéfin effe fabulofam -tjuandam five hiftoriam five phi!ofophiam,ad

docendos adolefcentes de natura rerum, de memoria antiquicatis,de moribus Scvitacum

A 2 voluptat©

voluptatc quadam & fingulari concinnitaré

©talionis comparatam. Quumque,pnedpb

cnte ita Scafigero Po£t. I. $.c.t 6. p.m.248.

tmltam oportcattfftanenttfntPottum ad demum, (i idem perlonam fffoi impolitam rité repra»

fentart velit, nequic

Reädere

pcrfond

- - Canvenientia

cuifc

«t Horatius docet in Ep. ad Pif.^v. 316, mii plane Cai immemor fibi irrduat ingenium,

ltjores>& adfe&iones omnes, habitumquse e-

/üs, quem per imitationem exprimere -confti-

tuit. Atque eo in _genere elaborabit, ^utver-

ba rebus maximé convcniant , & in quaque actione deferibenda fic abfolvatar oratio, ux ics geri pQtius, qvam componi videatur.

Ita enim interefle te putes , noa legere;

cum jueunda verbis fvavibus, atroeibus.a(pe-

ra, quieta fedatis, dedudtis humilia^, _gran- dibus ardua proferuntur. Nam tefte Ho»

rat. in Ep. ad Pif. v, 105. &

feoq.

* Triflia

moeßum

Vultum verb^a. decent;tratum

plena mi¬

närum;

Ludentem,

la/civxfeverum,jferia dt»

Bu.

Atq* hinc illa orationis honeftas8c quafi ^cer-

tum decus oritar. vid. Pet. Grinit. de ho- neft. difcipl. Hb. 10. cap.^. Perfona autem

5 heiceftres animata, fi&ain fcena, versimf-

tetrix. Qj2e variat, pro ratiotfe comiiticfllls»

oflficii, ingenii, setatis,.fexur, nationis, fiü'-

diorum, & aiiarum circnrttftamfarum» qüi-

bns oninibusPoéta fe atktJmtiTodaredebet, Ct decorumferrare volet. vid. Vdff» InÜir.Pöet.

Jib i.e.j.itemqj Inftit.Orat.I, t. c.14.

uti Horat.Ep.ad Pif. v. 114. St feqq. trad i^t;

Intercrit multum^. Davmnt

fofuttar,

anBros:

(varié legitur hic vcrfiitiltH)

Maturusnefenex, an

adhtlcflorettfejts-

ventå

Bervidns; anMatro napotens,anfe

dil¬

la nutrix;

Mercatorne _vagns,cültorne virentts ^a-

ge

Iii

•

CoIchus _, anAfsyrtus; T

heb

is nutritus,

anAryis.

Scilicet

Si dieentis eruntfortunis abfona dißa,

RomarntoIlentequites

pedttesef cachinnum.

Horat. cit.Ep.v. in» ii5. bed inhifce ne

prolixior fim , plnra fi quis defideraverit, confulat, quafo, artis poeticse Scfiptores, Ariftotelem, HorattiEpiftolam ad Pifoncs, J.G.Scaligerura, G. J. Voßium,Daniclem

«einfium , aliasque. $. $,

6

§. 3« Ex hifce

breviter

allatis facile cxiftilnamusjudicatu, quid de decoro philo- fophico fit fentiendum, fi modo prius, qux

& qualis homini data fit perfona, expenda-

mus.

Intelligendum

autem

eß, uti Ci¬

cero off. 1. i. c. *6.

loquitur, dtiabus

qua

ß

nos a natura

in datos efje perfonis,

quatum una

eß communis,

ex eo,

quod

omnes

participes fumus rationis, praß

an*

ttaque ejus,

quaantecellimm beßiü; al¬

tera autem qua

proprio fingulis eß tribut

^a.

De utraque diftin&e paucis agendum. Vi-

detur equidem homo (fi fpedtas recens na-

tum) nudus & inermis , allen# opis quam maximé indigens ^, tanquam ex naufragio in hujus vita*miferias projici & expelli;qui^ne-

que movere fe loco, ubi effufus eft, pofiit»

nec alimentum laftisadpeterej quum tamen

cetera pleraque animalia fimul ac ex utero e- dita funt, natüralibus nuinita indumentis, in

pedes fuos fefe erigere pofiint, & aéri toleran-

do idoneafint* vid. La<5tarit. deopif.Deicap.

Verum enimvero cum hominern inter&

beluas quantum interfit ^, 3c quam longé

his

illé ante'Cedat, penitiori mentis acumineper-

pendas, adparébir multö präeftåntiöres facul-

tates homini efle conceflas,eundémque, illis debito modo excültis> omnia,_qua; infra lu-

Mmfunt, muttisperfe&ionum gradibusfu-

perare: Ut ^non ilne cauflagviri do&i homi-

nem convcnienti ritulo totius hujus univerfi compendium dixerint,& natura» quafi mira- culum. Nimirum quem non tantum prorftu eieganti corporis ftrudura ^, ftatuque cre&o

adornavit provida natura , uti nabemus vel

exOvidii 1- _%* Metam.fab. l v. 84. & feqq.

Pronaque

cum

jpecient

animalia cetera ten am;

Os homini

fublime

dedit:

coelumq?

tuen

Jttflit, &

ercclosadfideratollerevuItas»

Sed & üngulari mcntis lumine ^j feu ratione

donavit, ut idem Nafo v.76,

Sanclim hisanimalymentisdc

apad

^{as a}

lt

et^

Natus homo

eß

Nam,uttJuvenilis Sat. t $. v.14X. &feqq.^ele¬

ganter fcribit,ratio

Separat hétc

^nos

Agregemutorum, atg

ideo

venerabile

foli

Sortitiingentumt

divinorumque

capaces,

Atqueexercendis,

capiendüß. artibas apti,

Senfum a cceteßi de

njjum

traximut arce•

§. _4. Nadfcus itaque eil homog prse»

ter corpus afFabre fadfcum ^, alteram _quoqtie

partem eflentialemȊpriori, diverfiffimsena-

tur®, quam animam feu mentem vocamus.

Quas eft iubftantia cogitans#ut, _{prseter alias} muitos*

multos ,ipfe nötter Cicerofatetur ,-dicendo 1/

l. Off.C. 30. Menttm hominis

fogitando

femptr ahquid ^auf inqmere aiit agere. Et quamvis

mens fit una atque Turiplex fubftantia; pro varietate tarnen aétuum & operationutn cir¬

ca varia objettta,diverfas quoque Tortitur ad- pellationes. Nobilifiima ver6 mcntis ett fa¬

cultas, quae ratio dicitur. omnes ejus parti-

culares facultates involvcns , quas mens in perfpiciendovero & bono, inque discernen- do, _quxvel ob honcftatem vitatq; tranquil-

iicatem adpctenda ; vel ob turpitudinem &

detrimentum inde venturum fugienda Tunt»

pro lubitu^a Ihibct,confulit» iisque reöé uti-

tur, unde retttum de rebus judicium fequi-

tur, in _quo aiii rationem ponunt. Sed res eodem fere recidit: efle&us enimnonett fine eaulla . & judicium non fine faculcatejudi- candi. Hac eji ratio, per quam

horn

o con-

fequentia

cernit,

principia

&cau

(Jas

rerum

•videt,earnmquc

progreffm dr

q

naß

ante-

cejßones

non

ignorat»fimilttudines

compa¬

rat_^

rebuaque praifentibus adjungit

atque

anneflitfuturas, facile totim vitacurjum videt, ad _eamque

degendam

prAparat res neteffartas. utCicero egregié loquitur OftJ.i»

c.4. cum beiuae tantum^,quantum fénfumo*

Vencur, ad id folum, quod adeft, quödque

praefens

pfaefens efi:, fefe adcommodent» paullulum

admodum fentientespraeteritum, autfuturum.

Ex _quo fatis innotefcit, hominis prae beftiis

excellentiam in rationc pofitam eile ;quam Bafilius orat- 3. p. 19. vocat particulam diVina

aura, quaelettionis poteßate ornata, 4sfarbitrii li¬

iertäte rtfulgens, confilii Vtm habet, uthoc deli-

gatj illudffi Yijum fuerit■,repudiet » hocaver¬

fetur^,adiUud animum adjiciat,

f. Sed uti omnes alias ^{res ,} certis

toötuum legibus,ä naturadacis,ad perfe&io»

Uem fuam tendunt; ita &c mens humana, fe*

licitatis defiderio flagrans, ad ejuseonfecutio-

nem non vago impetu ferri debet; fedfecu-

<Jum certäs

obligationes,

certaque

oÖicia

^ne-

cefle eft ut progrediatur. Inquirendum igi-

tureft, quo ordine procédet ad felicitatem fuam,_{quam ex}fruitionererutri defiderat,im-

petrandam* Nifi enim hoc tioverit , officia fua negliget, & felicitatis expetita: miferam faciet jaätufäm. Heic omninopremendaexi- ftimarem veftigia Marfilii Ficini Philofophi Platonici,inAlcib.dumait:PerfeBum (? ab- lolutum hominis officium eß, primo quidem ut na¬

turarnfuam anhmdvertat⁵ de'tnde ab illa tanquam

ab imagine effieBu5 ad divinum meutern, exem¬

plar ejus&caujfam^convertatur. Sequitur igitur*

roentem oportere ad Deum redire, ad eum

tanquam t<r%»7ov op*rw,

ultimum

expeten«

B doruitt

dorum incitafi,inque eo

cognofcendo

atquc

amandö unicé defixam eile^, tanjuamfui au*

«ffore potentiffitno^, fapientillimo , omnisque

boni fonte limpidiffimo: (eipfam dcinde &

alias res creatas, earurnq; varietatem & pnl~

chritudinem , aImirari, contemplari & amare fecundum proportionem

perfeétionis

å Crea¬

tore acceptaf, ita ut Creatoris fapientiam &

potentiam in illis omnibus fufpiciat ac vene¬

retur. Maxime verb mentis id eft,proximc

£ Deo,cum fui ipfius,&corporis fibi deman- dati,diligentemhabere ^{cur am,}tum cogitare,

divinitus libi coiueffas facultatcs in ufus eo»

rum _, qcti natura: confortes funt,

6.. Hinc triplex exfufgit officium»

p'rout homo vivere debet ^, Deo,

[tbi &

älivs hominibios. DEus poftulat ^, uc mens humana ipfum tanquamCreatorem agnofcat, eolatque; tanquam potenti & fapienti fe fub*

jiciat, regcndainque tradat ; tanquam Tum*

mum bonum amet & maxirno honore adfi*

ciati tanquam bénefico gratias agat ; tatl-

quam juftiffimum criminum vindicem timeat;

& de.nique, ^ut fibi tanquam Creatori, Do¬

mino acRe&mi orbis maximo,optimo, ob- fequium femper prüftet. Sibi autem vivet

homo» ut mentemveritatiscognitioneimbtiar;

vihutem fedulb fe&etur,_{caveatque ne}

å

pra-

Vis adfe&uum inclinationibus in vitiorum praecipiciarapiatur,curetque, ne

diffluat

luxu¬

riaj neve delicatc ac mclliter vivats Ted par-

cé,continem;cr,fcveié,fobriéque,

— - Utfitmens fann in corporefano. Ju^v.

Sat.10.v. 6. Aliis^,ut concivibus,vivet ho-»

mö, ut cum illis provirili perpetuam

habeat

& amicam conjundtionem^j juflitiam, bcne-»

volentiam & alias virtutes exerccat, neccui- quarn injuriam aut damnum acceleret. Atque

h$c vita efthomini propria, ut circumfpiciat quid (it ordo,quid fit,quod deceat in fadbls di&isq;,quimodus: ut

pulchritudinem,

con- ftantiam ^ordinem naturs foa* canfentaneurn

ill confiliis fa<äisque confervet,caveatque*ne

quid indecore effoeminatcve faciat» tum

in

Omnibus & opinionibus& fa&is, ^nequid li„

bidinole aut (aciat, aut cogitet: vid. Cicerv

OfF.1. ^{i. c,}_4. Sed perfvafum habeat, nihil

fe

nifi honedum decorumquc aut admirari, auc

optare, aut expetere oportere: originisvero

& exccllentia? fuar memorccekftia& (ublimia contempletur , amct, res terrenas & caducas negligat contemnatque. Quemadmodum,

inquit

Sencca Ep; 41. radii Solu contingunt

quidem

ter-

ramy [ed ibifiunt unde mittuntur; fic anirntvs ma¬

gnia &fitcer3& inboc demijfiu,ut propiics di\ina nojfiemus, eonverfatur quidem nob'ueum^,fied bietet originifui?„ llline Vsndei; illucfic$atacnititur.

B % Hiscc

Hisce omnibits diligénter eXcullis,facilc _per«

cipimus» credo. quae & qualis fit prima aC

prsecipua

jperfona»

quam

in hoc mundi thea#

tro gerit homo^$ in qua ejus excellentia prac brutis maximé cernitur: å _{qua omne} hone-

ftum & decorum trahitur , & ex qua ratio

inveniendi officii exquiritur» ad ordinem &

eximium dccus toti vita? conciliandum. W mimpulcbritudo corporis,aitCiceroOff. Li.c.zg.

aptacompofetione membrorum movet oculos, (srde lettat hoc ipfo, quod interfeomnes partescum quo- dam lepore confentiunt; fichoc decorum, quod elucet

in vita,moVet adprabationem eorum,quibmeum vi*

Vitur, ordine (s* conßantia, moderatione ditto-

rum omnium, atquefatfoyum.

$. 7. Perionamcommunem vidimu*, fequiturpropria fingulis tributa ^, quareft in-

doles cujusque privata,five cetta & peculia-

risquaedam hominis inpr«cipua obje&apro«

divitast å natura ad decorum in focietateor¬

dinem fervandum, data. Ariftoteli dicitur ivQvfa, Ciceroni natura; boniras. Eft enim

ingeniorum incredibilis quaedam varictas,nec pauciora penc animorum, quam corporum discriminaé Itaque Cicero Oft.lib, i.e. 50.

llt incorporibus magn<e dijßmilitudines funt (alios

enimVidemus velocitate ad curfum, alios Viribus ad

_ lutfandumValere:itemque informis,aliisdignitatem tnejfe, aliit venujhtem) fic^&in animii exiftunt

etiaVt

f ■ ,

«s

ftiam majores varietates. Cauifa hujusdiiTitui-

litudinis non in mentibus quaerenda videtur»

quippe ^quarum facultates ^, féu perfc&iones

fubttantialesex aequo Omnibushominibusefle

diftributas exiftimamus, ac proinde varieta-

tem ingeniorum a dispofitione & itru&ura corporis raaximédependere. Quadere heic amplflimus fefe adperiret diflerendi_campus»

fiingenii vires & hujus diflertatninculae in- ftitutum id fcrrenc- Sed rem totam in pau.

ca conferam, adducens Nobilifl. Pufendorfii verba >in deOfficio H. & C. 1. i.e. i.$.i»,

hunc in modum diflerentis. Peculiarem illam

ingeniidijjoßtionem producere videtur cceli ^{nos am-}

bientcsfolique geniivs, bumorum in corporibtes tem¬

peratura ex ipfofemine, atate, viclu, Valetudine^, ftudiorum ratione,ßmilibmque caujßs proveniensi itemconformatio organorum, queis animm adfun-

Qiones fuas obeundas utitur, &ßmilia.

jf. 8. Unde homines pro diverfitate temperamentorum ( non autem temperamen*

tumita necedariö fequuntur ftudia &mores»

ut diligenti etira atque crebra adfvefa&ione

cmendari vel mutari nequeant i confvetudo

enimaltera _{eft yut} vulgodicitur, ^natura» fa

notumeft

Summospojfe viros, magnaexempla datum

Vervecum inpatria5crajfoqueJub aérenafet.

Juven,Sit, ⁱo,y.foj &

conformatione

or- ganoruiBf

gaiiorum, qua: anima:

fun&ionibiK inferviut,

in diverfa quoque inclinant ftudia & artes»

Hicimaginattone » ille judicio promtiori ac feltciori gaudet: alius Toga:quam Sagoapti«.

oraliasdivinis oraGulisfua confecratftudiat

alius jurisprucientiam amat,alius medicinarnt buic mathematicaß difciplin^e arrident: ad poefin & eloquentiam ifte natos videtur: illc

ttudiis policicis eft deditus : alius linguarum

& philologia* ftudio tsnetur: alius mercatu#

ram, alius agrrculcuram, aliusofficinam eli*

git. Dicic quoque Cicero irrL. Craflo&L»

PhilipDo fuiflemultunaleporem^:inM.Scau-

ro &M.Drufofingularem feveritatem :in C.

Latlio multam hilaritatem : in ejus familiari Scipione vitam triftiorem: Ex Gra?cis Socra«

lem utjuvx fuifle: Pythagoram & Periclem

fummam au&oriratem confecutosfine ullahi*

laritatc. Alia multa exempla profcrtRoma-

HorumPhiiofophorum facilc princeps. Et quis

tot tantaque ingeniorum difcrimina aut ani-

nio adfequi, aut oratione comple&i valeat■ Utautem decorum,quod quarrimus ^,retinea-

tur, admodum tencndafunt fua cuique,non viuofa. Sic enim eft faciendum , ut contra naturam univcrfam, feu rationalem, nihil contendamus; ea tarnen confervata proprium fequamur. Cic.Off. 1.1. c. 51, Ccterum,edi adiercntcAriftotele, quaelibct virtus moralfr

hominibus

15

norhinibiis quodammodo innt natura, feu, luffragante Cicerone , gaudcathomo femine

virtutum innatoj nifi ^tamea debitå curå colacur» cupiditatum vrepribus, vitiorumque

Zizamis facilé obruituf, emoriturque. Cura itaque&adminiculaqua»dam adhibeanturne- ceffe c(l, ut illa natura* femina adfurgant, crefcanr,fru&usque profcrant. Fit hoc ipluni

per bonam educationem, cum, pratcr natu- ram,accedat do&rina erercitatioque. Ideo ad

naturam necefle eft accedat ratio qusedam conforrnatioque dotdrina?, Sc tumilludnefcio quid prsclarum & fmgulare folet exiftere.

vid.Cic. _pro Arth«Poet. Parentes igitur alii-

que, quibus haec cura injun&a eft,cereosIi- berorum animos fingere, & ad omnesvirtu¬

tum imagines indefelia fedulitate ita formare

debeut,uttefteJuven. Sat. ^{14. v.44,.}Scfeqq.

Nil duitt fcedum,Vifuquehacliminttangat3

Intra qu£puer efi. ^- - Nam

Maxima debetur puero re\erentu. Si quid Turpe paras3 nec tu puericuntemferts annos:

Sedpeccaturoobfißat tibißm infans.

9. Ac duabus his a naturadatisper- fonis, tertia adjungitur, quam cafus aliquis

vel tempus imponit: quarta etiam ^, quam

«obismetipfis delefåu féu judicio adcommo-

damus. Nam regna, imperia, nobilitates, bonores, divitiae»opes, caque»qu« funt his

contraria»

contraria,in cafu fita,temporibus gubeftiäti*

tur. Tertia itaque perfona,qua: fortunae o«

riginem debet, ingenium humanunivel^tnu*

tare vel adjuvare potis eft. Etenim _genero.

fa ftirpe prognatus ad magnas resaudendas

incitatur, quibus nomen ejus immortalitati

conlecretur,& _majorum famam atqj gloriam

vel acquare vel fuperare poilit, _quemadmo«

dum Q. Maximus & P. Scipio fatentur, in»

fpe&is majorum imaginibus ,vehementiflime

fibi animum ad virtutem efle acccnfura. Sal- luft. B. Jug.cap. 4. Contra ^ea verö humili

genere orti, & paupertate prefli aegré lefe

humo tollunt« Nam,^ut fcribit Juvenai.Sat.

g.v.104.

Handfacile emergunt, qtiorum"Sfirtutibni obßat

Resangujta dornt.

Quanquam etiam infima forte oriundi^* ex- celfum na<äi ingenium ^, faepe ad fummaquae- vis tendunt, & magnum honoris faftigiuin

«onfcendunt, per afpera, ^ut ajunt, ad aftra.

Adeo ^vere canit NafoMecam. Üb.₁₄ fab.4.

V. IJ.

InVta yirtuti nulla eß\i<t. ^-

Xncidimus nunc in nobilem illam qusftfonem Peripateticos inter & Stoicos olim agitatam»

de bonisfortunae, &praeteralios. aConrado

Hornejo^in tra&atu ejusEthico lib.i.cap. $•

«gregié excuflam« Nos tantumdicimus bona

i?

ijüaedam fortutra ad félicitatem civilem re-

quiri. Quamquam homines

excella»

indolis

etiam in rebusafperrimis inveniant,quodprae- darumfir* Fortuna _opes auferre, animum

non poteft. Non ex eborc tant^um Pbidias fciebai facerefmulacra³fadebat ex tere :fi marmor Uli}

fi adbuc biliarem materiam obtulijfes,ßt'ijjet quale fieri ^ex illa optimumpoffet.Sic fapiens Vtrtutem, fi licebit, in di\itils expl\cabit;fiminus3 inpaupertate:

fipoterit, inpatria{fiminus, in exfilio: fi poterit imperator\fiminus,miles: fi poterit, integerhfimi¬

msydebiles. Qu'inicuntjue fortutiam acceperit, ali- quidexilla memordbileejficiet. utpulchre ioquitur

Seneca Ep: S5. Saepe tarnenmtilta virtutis officia impedit adverfa Fortuna. Et licet Sta- girita? fenténtiam Stoaj Dolores impugnare videantur; ex multis tamén boriiiu & bypd.

thefibus & di&is in pfopatulo eft^»hos abiU

lo verbis quidem discrepare^; reapfeveropä-

fum aut nihil diver.fi docere. Quippéadfi-

duus virtutis eultor fortunum _utramque put-

chre moderateque fert, ut in rebus adverfis

animum non dejiciat; in prölperis ver& _atqj

ad voluntatem Huentibiis fupcrbiam magno- ptrc, fcaftidium ^,arrogantiamqiic fugiat,effati Ciceroniani memor: ut quantoftiperiorésfimmy

hnto nosfummiffiusgeramus- Oft. lib. ^1,cap. 2.6.

Adeo in omni vitapraeclaram illam xquabili-

tatem,eundemYulcum , eandeinque fronten*

C fervat.

fervat. Re&u4 atque integer animwi

conigk

prd*1

Va fortuna; G? dura atqueaffera, ferendi jcientU

rnollit:idemque&fecundagrätsexcipit mode/lequey

&adverfa conjbanter atquefortiter. Senec.Ep 98.

Namheic locum obtinet ilfudEpi&éti,c.2$.

cujus in fupérioribus meminimüs: Aftorem

cflefibulae talis,qualis mag?ftroprobata fue-

ric,te mementoi fi brevis, brevis⁵ Glanga*

Jonga», Si méndicum agere te Voluerit, fac

eam quoque perfonam irigeniofe reprsefentes»

Ita G ciaudum, fi principem^* fi plebejum.

Hoc enimtuum eft,datamperfonam bedé ef- fingere; eam autem

eligere,

alterius,

* if. 10, Quarta perfona å noftro» juefi-

cio & voluntate proficifcitur^, cum„ inquo genere vita? eflevelimus^*conftituamus. Qu«

deliberåtio, fatente Cicerone Off. ht. c. $i, eft omnium difficillima. Ineunte enim ad- olefcentia»cum ineftmaxima imbecillitascon*

fiiii,tunc id fibiquisque genus aeratisdegen¬

da? conftituit 5quod maximé adamavit: ka- que ante implicatur aliquo certo genere,cur«

fuque vivendi, ^quam potuit, quod optimum

eftet, fudicare. ' Pauci ^verb funt,^utidemau-

&orloquiturcap.$?.qui aut excellemis inge-

nii magnitudiiie, aut pr^clara eruditioneatq;

do&rina, aut utraque re ornati,fpatium et- iam deliberandihabuerunt»quem potiffimum

vitas curfurrs lequivellent» Ideoquei»arduo

19

|ocnegotioadolefcentibus,pr«confilitinopia

hxrentibus» fucctirrere debent ahi: inprimjs parentes, praeceptores, aliique prudentiores^,

habita ratione indolis, fortunarum ^,aliarum-

que rerum^, 6c ^ex variis(ignE, in tenera«ta*

te,quando naturadoli& fimulationisexpers»

finceré fe ipfam detegit,obfervatis^,colligere

ad quod vit« inftitutum quisque

eft aptilli-

mus. Unde Plato docet _{puerös non} coa&as fequi debere, fed quafi ludentes in disciplinis

erudiendosefle. Cum autem admaturitatem

aliquam judicii perventum fit»ut ipfi de vit«

curfu dehberare queamus , obfervandum eft egregium Seneca: monitum deTranq. Animi

C. 4. 5. Infpicere debemtnprimumnosmetipfos: de-

inde

ajliwanda

funk ipja ,qua adgredimur, &Vires noftra cumrebwsyquas tentaturi[urnas^,comparan' da. Diligenter itaque circumfpicienda eft vig

ad _{vit« genus} convenientiflirnumducens,cu¬

jush«c funt figna,fecundum Nob.Pufendor-

fium »de JureN,& G.1.2.c.4. §. i$,lrnpulftct

genii, corporis (V ingenii peculiarisbabilitasynata-

Hum conditio_,fortuna bona^, parentum auQorikast quandoque imperium civile,invitans occafio aut ne•

fefßtas. Cicero ad naturam & fcrtunamcon*

filium omne revocat. Et quoniam illa maxi*

mam vimhabet, haec proximam, illius ratio magis efthabenda, quippe qu«

muho

eft

fir»

*nioratqueconftantior. Nonenim attinetre- p ugnare

pugnare natura?, necquidquam féqui; quod adfequi ^nequeas. Si ^quam perfonam, qua vires

tuasfuperat, induerU : tum eam indecore _geres:

tum _{eam 5}quamfußinerepoßes, negliges. Epiét,

Ench. cap. 5-9. Nemo igitiirquidquam fibt indulgeat; fed quisq; fuum nofcat ingenium»

acremquefe & viticrum &bonorum fuorum

vindicem prsbeat, ne fcenici, qui non opti¬

mas,fed fibiadcommodatiffimasperfonaseli^

gunt, plus quam nos videantur habere pru*

dentiae. Conftituto vits

genere, operadan-

da e(t,iit officii leges dextréimplere ^> &con- ftare in vitre perpetuitate pofTimtjs nobismec ipfis, ^necin ullo officio claudicare» nifi er¬

raffe nos intellexerimus indeligendo vitsge¬

nere Cpoteft enim hoc acciderc,^namhomines fumus ) tum prsftat recurrerc, quam malé

currere. Sed non nili graves ob cauffas faci¬

enda eft mo?um inftitutorumque mutatio % quae faciliitscommodiusque fiet,'ff eam tetn- pora adjuverintjbonoq', confilio fa&a videa*

tur: ceteroquin timendum eil, ^ne in levita- tis opinionem ^,aut aliudcrimen ineurramus.

§. 11. Ha? ftinc perfons ^j quas UomOj

in hoc mundi theatro _, fibi indutas habet.

Ne autem mirum alicui videatur, nos cum Cicerone plures quafi perfonas homini tribu*

ifle» dieimus cum Nob. Pufend. de Jur. Nr

& G,lib. ^{1. c.} I,$ 14.Quemadmodumunasidem- qtre

II que homoin diverßsßatibuA,fibiinYicemnm repu*

gnantibus-) ejjepoteß:ita unnsidemqueftmnlplttre?

y>elutperformgererepoteß, modomunia,quaper- fonui Uhu comitantur, ab eodemfimulobirl qaeattt.

Idem heic eftoJudicium. Et cumhujtismö-

di perfonze in finguhs hominibusIocum ha*

beanc, inque tmam quafi coalefcant; fic

Te

gerere quisque debet ^, ut nihil ptccans in fingulis, generalem quafi cx omnibtts refuN

tantem perfonam prxclare fuftineat. Scilicet

ut naturam ducem fequatur» atque in

omni

tumadone, tum cojiverfatione,rationemhü*

beat honefti acdecori , quod-late fufum efti Ideoque illud AlexanderAphrodifienfis, vid;

Rachel: Proleg: in Off; Cicer n. 45-. com- paravit centro circtili , quod cum re ipfa ti«.

num fit, _pro varietate tarnen lirtearum* in diverfas _{partes atque} regiones ex eo prodn-

ßarum , fit quodammodo varium 8c multi¬

plex, 8c nunchujus, ^nuncilliuslinoae rermi-

nus adpellatur. Eadem prorfus ratione ho-

Oeftum, cum natura lua fit unurn, pro va¬

rietate tarnen motuum animi 8c a&ionum ,

quas prudenter moderatur, varium quafi red»

ditur & multiplex. Hxc omnia attenderc o- portet cum * qui perfonam fuam dextré ^re-

praefentare ftudet , ne plus hißrio in feena

vidcat.quam

fapiens in vita. Ut in

feen

A

bißrioni

laudi vertit^ur, ß ejm

verfim,

qua

qua a

Poe

ta

fuerit indutm, modum

fieati omnhque

Uli

apte convemcnterqm agat;

fic in vita ille laudatur

^$

qui

^omnes

ücliones ea moderatione

regit,

ut apte co~

gmant

tili perfona

^, quam

indutam fett

a

natura

,feu

a

fortuna ,feu

a

voluntate fua

habet, uti eleganter loquiturGaflendusde Mo¬

ral.PhiloCEpicur.p.ij:o. Domine DEUS

coeleftis Pater» monftra nobis viam ^, cui in- fiftemus: dirigegreflfus noftros, utinterad- verfa & profpera5invia mandatorum tuorum

inccdamus, ut benc feliciterquc, vitae fabula exa&a, clamare poflimus;

PLAUPITEl

ClariffimeDomine CANDIDATÉjj

Studiorum ^meorum Moderator fideliffime,,

/ Ieet eximiam Turnt & operam

& dt•

-*~~J

ligeniiam in

me, a

fludiorum

meorum inttiis, in bunc_mque

diem, collatam,tan-

to dnimi

adfeclu,

ut opto ac

debeo

^►

hacce pagella, explicare

^{nequeam ;} Ut tarnen

ojfi~

üb meo

utcumjf defungerer, nonpotui mi»

hitemperare,

quin publice

gratum

Tibi ani-

mum

teßarer, pariter

ac

fignificarem illam

Utittam, qua

perfundebar,

cum

audirem

Te

pulcherrime

ornatam

Differtationem

^,

de PersonaHomini Imposita^, editurum

effe,

Bquidem in laude

i tnas

ire

cuperem, imo de berem,

nifi hoc ipfum ingenio Ii vi-

resyTuaque

modeflia prohtbcrent« Quo-

tnodo vero Tibi

gratuler

³non

reperio,

cum

in prdt

fens

^ca

mihi

^non

^fuppetant verba

,

quibusid9

qitod

in

petlore

gero,

exprimere

po

Jim

^;

fed

NumenSupremum ex

animo

precor, ut Te

poßhac incolumem fervet, ul- teriorefp Tuos

tonatws,

Te£ cceleßifuo fa¬

vörebeet, ut,

optimis pr&miis

coronattts^B

, Utis

aufpiciis,

meram, quo

Tua Te vir

ttu

1 dticit

sontingas. Vale

E» Tut amantijfimnm eonßanter ama

Georgium Wallin Fi!«

E

t D E U.

pErßnam ha mini ab ipfa Natura impoß-

"*

fitam

e(fe3

^{mayna cum}

praßatia reit

quo-

rum animaniium, veredixitCicero;

quod

etiarn neminem inßciaturum extttimo-,

qui Jui cognittonem habet,

^ut

fuam

^exe

eile

tiarn,

fret

ceteris animatibm

perjpicerequcat. Hac

materiam non minoris effé utihtatis quam

dijßcttltatis, fciunt,

quimorali feientiaope-

ramdederunt; ate autern commodénunc

txplicatam

efje fat

e

bunt

ur.Grata

igitur ßu«

diiTuiacfedulitatis_{in me3per}aliquotannos

inßitnendo3

memoriacommottu, ttbiexa->

ntmo

gratulor hon

ores, q ut

bus

te

Mufa

Up•

faltenjes brevi

coronabunt, & praterea

be- hignifßtmum

Njsmenfreeor, ve

li

tettamin

po(l

erum tais

honeßtfßmis conattbm felices

exalt^olargiri

fuccejßws,

ut

indudria

&in*

tegritatis

framta

tandem

reportes

uberrima

Sicprolixiorianimo

quamcaJamövo-

vet

And: BarckenboHM.