JiQUALITATE HOMINUM

&

De

JiQUALITATE

HOMINUM

NATURALL

Scliedkfma

Philofophicum,

£UOD

Cum approbatione Amplisfimi Col~

legiiPhilofiphiciReg.Acad.UpfaL

prä;side

Amplijßmo atque Qeleberrimo,

Mag. JOHANNE

«<53135(191©/

Philof. Moral. Prof.Reg.& Ord.

Eruäitorum bonorumque exa-

mini fubjicit

GEORGIUS TILLiEUS _{A. F.}

• Dahlek.

InAud. Guß. Maj, ad d. 14 Aprilis

A, 0. R. CID ID cvi.

<§*•■

upsaliA\

TypisWERNERIANIS.

Reverendt/Jimo in Chrrfto Tcitri ac DOMINO,

S.S.Theol. DOGTORI cclcbcr-

rimo,Dicecefios Arofienfis Episgopo

Eminentiflimo^, Venerandi Confifto-

rii Cathédrali PraTidi graviflimo,

RegiiqueA Gymnafii Ephoro

accuratiflimo,

Macmciti

Maximo.

, FIRO,

Maxime Heverendo Amplisfimoqfie,

M.

NICOLAO DWAN,

Arofiéniium Paftori ac PrsepofitoGa-

«KédraliLaudatiflimo,& Vener.

Gonfillorii Assessor!

Primario.

. Prornatoyi optima.

■'&£ R:£

Mtk

Viro Vidclilljmo,

Conliliario

Bellica,

Illufiri ac

Generoß)

DN.LUDOVICO

Patrono reverenter pplendo.

VIRO

ÅämodumReverendo atqiiePrcedariffimoy

M.

ANDREA

TILLÄ*

Rettvicenfium Paftori Meritiffimo

&EccleliarumadjacentiimiVvx- pofito perinduftrio, JParenti omni rcverentk

leternum colcndo..

OPufciilum. levillimiim- hoct in* tmit. 1 cf-

ferara. tamcn.

pietatis.

fiimmse. reverentise. gra-

tiquc. animi. una* cum.

vöto.

pro. perpetua. ipfo-

rum.

incolumitate. cali-

disfnno. non.

fine. fpc.

ulterioris. favoris. certill-

rna.

unice* jam. offert.

Hamlimus bitens.

Acfilmsobfequentisfimus

G. T,

viro

Flur, Reverenäb & Fr&clarisßmo,

Mag*JOHANNI TILLjEO,

Paftori in<E>ivdtt>(t0Digniffimo. ; Pdtmo Honoratisfimo. y:.

VIRO

Plur.Reiferendo &" PracUriffimo>

Mag. PETRO T1LL.EO,

In Regio Gymnafio Arofienfi S. S*

Theol- Leftori dexterrimo ?r<epoftfié-

& Paftori Hubboenft Lau- datiffimo,

Pmyuo admodwn honorando,

VIRO

PlurimumReverendo deClariffimo

Dn. LAUREN T LO

FAHLANDRO,

Paftori in C^rangdt'OC montanorura

vigilantiffimo, Patruo venerando.

Ob multa maguaqite infemerit^a, has ingenii frimitias, mgratisßmi

animipignus,

offert confecratqüc

A. & R,

L B

PLuribus

mm

exorandus

efles,

Tdenev.

Jpecimen benignus acciperegraveris;

nifi

hec ipjo prodere viderer diffidentis

ani-

mi vitium. Hanecerte, qu£ oculis tuis

fubjicitur, dißertationem tumultuariam

nonJolum eorum, quibus

obtemperandww

erat, auäoritas mihi exprejjit; verum

etiam cur& nonnulU , ut hoc ihprimk

• tempore lucemprtcox opella videret

yJfc¬

ceret Inardt^um igitur cogenda mihi e-

rant,qutfufius diJJeri atqueplaniuspro- poni intam nobili argumento , faltem a follertiaripotuijjet; nullustarnenambigoy

quin vemarn mihi, aut necesfitati potius

meurgenti^yfacilis indulgeas, ignojcasqtie.

(t quid oculis tuis ^, aut judicio minus

gratum feftinantis ac prgcipitis

cala-

mi torrens in dijjertatiunculam noflratn

htvexerit, B. K

/. A.

;/.

Tb.

Qualitatis humana titulum cum huie

prafigimus diller-

tatiunculae> obfcu-

rum nemini fore exiftimamus*

quid aequalitatis ^voce velimus ⁵ intelieétum. Ncquc enim phy-

iicam _r mathematicamve hiö

quaticitatum äequalitåtem ri¬

mamur ^: nec magis rerum y

non quidem quantarum ^, led

finitarum tarnen gradits, ^eo-

rumque intentionem^> id quod

A Meta«

Metaphyficae

ternplamur* Aliena etiam a noitra eftLogicorumillaaequa- litas, _qux in reciproca fubje&i

& attnbuti praMicatione ^con-

iiftit* iEqualitatis acceptio E-

thicis frequentata, qux idem

valet ^ac aequitas, remotior iti-

dem eft, cum de aequalitate iji

diftribuendis permutandisque,

fecundum juftitiam particula-

rem,commodis & oneribus,

nullus hic nobis fermo fit* Mi¬

nus nonnullis arriiit aequa- litatis vocabulum,_pro eflentias

&naturseidenti^täteufurpatum:

nobis, ut iuo ioro litern hane

relinqaamus, indicare fufficit,

remotiorema iioftro argumen-

to efle lftum iftius vocis fcn- ium.

fum. Id quod ^, vel filentibus

nohis, perfpeétu planum atque evidenseft,exipfo velhumamta-

tis feunaturalis5quodaequalitatis

vocabulo attexuimus,epitheto*

Tb. II.

HAs

igitur

aliasque,

aut pe~

cogna-

tas quodammodo cequalicatis fignincationes ^ut omittämüsf

peraequalitatem humanamnon

aliud iiitelligimus ^{, quam} jus

illud omnibus homimbus , qua-

tenus kommes funt ^, ex aquo.

competcnSy Id quod atn per

eommunem juris frmtionem ^,

aut etiam obligationem ad mu~

tua officio, colendo expriifiunt.

Jus ^autem illud, cum homim¬

bus.

bus,quatenus homines Tunt, ex

«quo competere dicimus, Ii-

quet profedto tantundem no- bis valere «qualitatem natura¬

lem, atque «qualitatem huma-

nam 5

quandoquidem

de

alia bic Termo eft, _quam de ^ea,

qu« ex communi illa natur«

human« conditione oritur at¬

que refultat. Unde illud per-

{picuum eft, nihil hic

nobis

commercii efle, cum civili illa

«qualitatej quippe ^qu« impe-

rantium nutui ac voluntatiori-

ginem

debet;

hic

ialtem attingi,^eo minus fuper-

vacaneum videtur, quod

inde

non parum lucis huic noftr«,

de naturali hominis «qualitate,

traftationi accedere poflit*

<lk

Th.

Ttt

AD

hane adftruendam

varii ^pro-

ria ratione , varia via vitantur:

Hobbefianam militiam jamfta-

tim nobis deierendam effecen-

femus, ^ne cum hebetibus iftis

deprehenfi armis

ignavi^e

arguamur,aut vieti

etiampro-

philo

fophandi

rationis luamus. Hic

enim,inopufeufö de Gik (a)no folum aéqualitatem

naturalem

cum civili cönfhdit,notamhoc iiÄmine ^non levern meritus i

perilluftri

Pufendorfk>(£)5fed

quaiitatem etiam

naturalem

rationäli

fuffinens,

sequa- (4) i'p-3* (b)J.N.téG.Lib.j\c.2,

6

asqualitatishumanasfundamcn-

tum in virium paritate confti- tuit* Seenas fuae férviiffe vi-

rum,

alioquin

turalem ejusmodi ftatum, qui

cum irrationali natura com¬

munis eflfet, _{neque per}

folam

humanitatem conftitueretur,

non poffet-non & asqualitas i- pfius naturalis

beluinumpotius

quid, quam humanum fpirare.

Nollem Perilluftrem, modo nobis läudatum,& in litens^Iiis

principatum _quodammodo

obtinentem Pufendorfium fr gna

ipfius

niam certe a manibus tanti vi- ri im_petraturummeconfido, fr quam fidus ipfi in aliis veftigi-

oriuu

orum leétoradhaereo,^tam_pro*

cul hic, ipla rei vetitate urgen¬

te, arcear; ingeniolimei impu-

tans anguftiae, quod non aliam hujus argumenti vim difpicere poflim; ^quam quoniam bru-

ta non pauca eadem atque ho¬

rnines pollent virium ^, iéd cor- porearum paritate,eadem rati-

one aequalitatem etiam ^natura¬

lem & humanitätem inter ho- mines & beluas intercedcre ,

ftatui pofle.

Tb. IV.

ALterum illius Hobbii

pro

mentum a paritate virium ani-

mi,

tacultatibusque

petitum, quoniaqa Pufendorfii

§

limam expertum

eil,

cabimus nie fub jncudem: ne

poft magiftras tanti viri ^manas

rudiores noftras admovereine-

pti videamun _Neque tamen ideo probare fefe omnibus po-

tuit altera illa , fubtilior Fufén- dorfio vila , fed alio ordine de- dufta,ab

aequalitate obligatio-

nis defiimpta ratio$ cum itain- yerfo ordine, quodabaequalita-

tehumanadeducendumeft>de- monftrandae illitis sequalitatis

principiumponimus atquecol»

locamus,

Tb.V

N;On poflumus igitur

non, ut

banda illas rationes adniittere, pop11-

afes illüftri Pufcn'dorno

^ & vuigo ob^{v las} (6c

iMcm: debeiit' enim

>.O Or i■

cmm vul-

pnnciffnr pfirria

go notajexeadem ^{nimirum o~}

mnes ftirpe origiriem trahere ^;

eadem Corpora noiira .confta-

rc materia₅ eodem modo ^o~

mnes propagari, adolefcereac

nutriri₃ tandemque in ftadiof

hoc deitiidarites,eaiidem öninei

mtåffi-maftgm

111 omni-

10

obfcure videantur,ne adHob- bianas aut alias _quaseunquc

arasconfugientes,fubfidium hic

ätque

opemefflagitemus.

Tb. VI

EX

quibus omnibus

illud

ceptum ^, utalios, cognationis

vinculo nobis & invicem jun- étos, ut.cognatos,vel ut seque

homines, affiimemus

atquefo-

veamus,nec iis exiftimationem humanam negemus,aut iisno-

ceamus. Tam late igitur^erna»

nat atque diffunditur prsecepti hujus vis,ut nullum fere offici¬

um fit, quod quidem internos

&alios homines intercedit, in quo uon locum ^fibi, partem- que

rr

quc aliquam

vindicet

nullus-

que detur

flatus, in

vigorem obtineat.

n.va

SAtis

igitur liquere

arbitror

bur fiium pracepto

huic

tem habeamus Hobbefium >

cum non pöflit non id,

quod

condi-

tione nititur, falva atqueifico-

lumi illaconditione>perpetuum

elfe omnisque mutationis ^ex-

persastatem ferre* Exquoquafi fponte fua notandum, feque

obfervandum fiftit difcrimen»

quod

interaeqyalitatem hancce

natu-

12

hatur^quHsqqe adso #atnra|i^

atque xqualitatcm potcilatis

leu libertatisYquam

pip

moralem _vocant, intcrccdir.

Poiterior enim htecfeu potcfta-

tis libertatisve

fingulorum

ginera fuam ^acrobur debet;

|-

hxque inftar, ^eam, haud iecus

acgenctricem amplectitur, per civilemftatum iublaraell, &fa-

cro fancbx

lmperannum pote-

Itati obnoxia facfta₅ qua lane}

cum

xqualitas ffla

non tollatur,necoblitereturhu- manitatis refpedrus ³ quin po- tius ih adftridiffimo quoque

imperio liibfternatur, huic et¬

iam nihil dctraétum elTe ufque

eo adparet, i|t probatione e-

gerenonvideatur. Tk

wk

- - ■ ■■

t M föira

COntenjttum

imUc

^:W Wfln

acivcrfuro ^«X inimicum., &ler.e

folum hic _qui mculcant, ^non

yjdentur ad.ea, _.qywp.W

iuperp

oribus ^a nobis mqnib ^ata _iupt,

& monftrari fullus ppiluntyat- tojjlifle. VijX cnim ull^um ficii,adycrfus

alips

tnines prxllandl genus datur*

quo omjllb, xqualitati huma»

11x vis atque injuria ^non fiat adcoqucluijuslbfiusextremum

non eil. Id certc largiri ^non poflumus,contcmtum omnem cum xqualitate hac _pugnare,

ne dum, ^{ut maximum} _Vitium,

nervös lilius arrodcre _ac depa-

ici.

fei.*4

Ncque enim omnis

temtus cum negatione

huma-

tiitatis conjundtus eft, nee illae

comites contemtus; fiiperbia

& contumelia, iolxhoftiliama-

xime

sequalitati noftrae minan-

tur, cum natura humanavehe-

mentius multo ad nomenfero- citatis Scfievitix illorum tre¬

mat & condutiatur, qui, exuta humanitätc omni, aliosdurani-

mis & intollerabili fervitute premunt. Ncc

multo illileni-

ores videntur, qui,negata

hac acqualitate,

dari,

Cum Ariftotele , ut videtur ^* contendunt,

IX. Tb.

HAnc Philofophi fentenriam

(

rixis contentionibusqüe

torum,infamem dieam> anno-

bilcm liefcio. Ferd.yaiquium,

clari nominis juriscohiultum,

impietatis

imo defenibrem> in Dan.Heim iio na£tum fuiife

Peripateticae?

fchola: principem non ignoro:

qui praeter ea ^, quse fåtis initia

habet in fua Paraphraii, etiam

intcgra

Richterum , Jurisconiukum ^, epiilola,

Philofcphum

euiatione modo > ied laude et¬

iam&pneconio digniflima,ve~

ritatique conibna tradidifle,

probare

ip diiputatione non diffiten- dum> excidiile viderieruditifln,

mo

tudincrnequicquacolligi Jactu

a-natura lervituteiW cllc confti-

tutärtoi NeqiVé enirn ex

fttipi-

ditate ingeniique hebetudine jus

aliquod

que vi präe aliis pollenti, ad

imperium

tibus ingenii tnbuendrs

parri-

er erga qüofdam ^{natura ,} idco prdsciie cös ad fcrviHa ifta nie-

talla

p

i talla damnaffe_{5 aut, ut cum} Plauto loquar⁵ ad fiiititudines quatdam ^ac fem crepinas infil-

las dctrufiffe cenienda eft.

i

Th. X.

Effeétus

hujus aequalitatis

^o*

vacaneum, partim etiam^ano-

ftro inftituto alienum exifti-

rnamus. Nam qui noftrotern- i- _pore, naturali jure explicatius

tradendo, nomen famamquc

meritifunt, fufiusofficia,adm-

nocentiam 6e abfiinentiam ali- eni pertinentia, pcrlequutos

fuifle novimus_j utpote _quae ab

1 stqualitate humana, tanquam uberrimi ab uberrimo tont«

rivi deduci atque derivari po£

G luntj

*8

funt. ^{Et nos}, qui de äaftra? j

enda, _{per veras ac genuinas 1}

cauffas, eadem maxime hicfol- iiciti fumuss in fuperionbuS

verbo monuimus, ^non con- I

temtu ac contumelia vim

huic fieri _; fed quicquid de

abftinentia ab aliorum actuali ladionc traditur, hinc ^etiam

repeti poflfe öc oportere exi-

ftimamus.

V).

Ål

EX

Mturali hac

sequalitate

civitatibus depreheiiditar, id

ornric impcnuitis voluntati de-

V* . 1 _•' "V é • V •

ben. Naturaenim fibireiicta>

nefcia

Belcia aequalibus

insequales

ftinguere dignitatum

non huic magis ^quam illi tri-

buit: _{translata vero a civita-}

tem fubeuntibus in lummos

imperantes sequalitate morali,

naturalem illam lingulorum, quod ad ^eertosefFeélus, ^ceffaflc

lätis liiperque

adparet..

quoniam lubjeétionis flatus fi-

mul ellc

dignitatis

re, adeoque

dignitate omni

corufcat,non poteft^non,quic- quid iub imperii flatu cxi- tnium, fpectabile ^ac eminens eonlpicitur, ^a principe lata

manare.

30

Tb. Xtt

REmotiora

igitur hujus inse-

atque exiftimationis intenfivse

fundamenta iiint,quae Perillu-

ftris Pufendorfius a prseftantia ingenii vel corporis, mentis

perlpicacia,

mationem illam intenfivanf ^a-

liudqueat intelligi, nifivalor,

ex imperio, aut

legis difpofi-

tione ortus, juxta quem inci-

vili converfatione, auod ad a- étus externos,

sequales

tem tribuendo valöre, quoni-

am rationes illae a Pufenaorfio recenfitse negligi ßepius folent,

fal-

21

j faltem

abfoluta ncceflltate

obfervandas: &quam princeps dignitatem tribuit, ad illam

tuendam, non imperfeéto,fed perfefto jure nitimur.

Th. xm.

ALia

eft

ratio illius

inaequali-

liberisque gentibus,fa6ta

paratione, obfervamus ^, qux- que praecedentiam eminenti-

i amque uni pra: alio tribuit*

Illaenim nonab imperio,quod

uni in alterum ibi non compe- tit_{5 nec ex} alia propiorj ^caus-

fa? _quam lolis conventionibus

& paétis orkur, Ocafionem

tarnen illi prxcecientixantiqui-

tas

regni

familix,

flec non potentia, aliaqueprx-

bere fölent, His nominibus eminentiatn Regibus "Svionix

prx reliquis Europa?

principi-

Dusadfcruifle _gravi, in

concilio

Bafileenfi, oratione Nicolaum

Ragvaldi

eonftitutio Agapeti

IIdi

ficis Romani

Angularis de emi-

nentiaRegisSvionici ^prx Regi-

bus Danix & Norvegix

hxc

confirmat. De qua habet in-

elutus Oernhielmius inhiftoriä EccL ad finem, & GonfultiflG

Dn. Carolus Lundins in oblcr-

vat. ad illas Agapeti Secundi,

Jiteras. Hane ergo eminenti-

amfi non auxifle, faltem cor-

robo-

roborafle,poft imfriortalcsGu-23 ftavorum

Carolorumque

geftas> credendüs eft Potentis*

limus Rex Nofter Clementifli- musque^, CAROLUS XII: cui vitam, vidtorias,

triumphos

pacem quoque tutam &peren*

nem tandem concedat, qtii fo-

lus omnia in coelis atque ter*

ris poteftjRex Regum, Opti*

mus, Maximus 5 cui nihil ^un*

quam äquale fuit, eft ^{aut e~}

rit per omnia iecula

feculorum.

.

i