D. C. P. S.
SPECIMEN ACADEMICUM,
De
ELOQU ENTIA
JURIDICA,
Q_u.o d
comsmlampliss, faculi.prilos.
In
REG. UPSALIENS.ATHEN. ILLUST.
SUß AUSPICIIS
VIRI CELEB ER R
Mag. PET R I
EKERMAN,
ELOQU. PROFESS. REG. ET ORDINÄR.
CANDIDO BONORUM EXAMINI MODESTE SllBMlTTIT9
S. R. M. in Fac. Jur, Stipend.
SVANTO ERICI MYRIN,
11PSJLIMNSIS,
INAUD1T. CAROL.MAJ. HOR, A. M. CONSVETIS,
D. XXXI. MART. A. MDCCXL.
UPS ALI AE.
Sacrae Regiae Majestatis
KEGNIQUE SVIOGÖTHICI
SUMMJE EID El VIR,
SENATOR,
REGIAE CANQEILARIAE
PR A ß SES,
ACADEMlAE REG. VPx 1LLVSJRIS
CANCELLARIE ,
CELSISSIME
C A R O 1. E
gyllenborg >
MAECENAS GRAllSsiSSIAlK
QUod
? cultorumterrxego,
filius,llluftriffimi
infimushucusque3 TIBIque,Nominis TUI
ignotus, le-ceuvidenie hoc Ipecimen in publicum edere
aufiin,
aufim, Nomen TUUM praeferens, ne irl- digne feras , CELSISSIME COMES, hu~
millimus oro, fperoque. Ecenim TEhaad ignoro communem litcrarum ac literato-
rum Maecenatem efie colique, ideoque,
literarum nomine, mihi etjam Mufarum qualicunque cultori favere. Deinde quodam
velutijure, TUAM expetere gratiam, lucem-
que ex TUOIumine foenerari, mihi liciturm
fore exiftimavi: TE quippe, CELSISSIME
COMES, divino conftho, opinor, Acade- rniaehujus CANCELLARIUM eflecreatum,
hoc eft Tutorem ac Fatronum Munificentis- ilmum5 eo igitur ipio titulo, quo TE cun-
£ta adpellat eruditorum Societas, & ego TE
venerari geftio. Praeterea omnibus numeris
abfolutum Juris Conlültum , in TE, ILLLL
STRISSIME COMES , confpiciendum heic
adumbrare voiui,quiincredibili Regni emo- lumento, atqueimmortaliTUI Nominisglo-
ria, in dies fingulos declaras, quid praelta-
re valeat Juris Prudentia Eloquentiae adju-
mentis fufiulta, quid efficere queat Eloquen-
tia Juris Prudentiae viribus audta atque or-
nata. Summa quidem ac perpetua, quibus
TE diftriftum tehet Patria, negotia, ne TE
tur-
turbarem,diflVaderevifa funt, verumTU AE
incongruens memini eflegratiae incompara-
bili, clientulum dimitcere inauditum. Clien-
tum enim Tuorum in nurnero ut memet re-
poneredigneris, mihi iolum eft in optatis 5 ita iatis mihi 3 lortique meae inferiori, coniul-
tum iri confido. Egopro tanto munere, Ne-
ftoreos TIBI annos votis efflagitabo arden-
tidimis5 TU AM namquefelicitatem aliasinde
ftabilem fore, firmam atque aeternam au- guror, quod gradum, quem tenes, TUA par¬
tim virtute Heroica, civium partim amore»
adeptus fis longe eminenti(Iimum,& non nifi
Atlantis humeris perferendum, ideoque ae-
tatem, ut TIBI, CELSISSIME COMES, tan-
tum concedatvitae humanae ARBITER, diu-
tiflimam, erit, quod fupremis lufpiriis prc-
cabor,
CELSITUDINIS TUAE,
HEROS EXCELLERTISSIME ,
cultordc cliens humlUimuf SVANTO ERICI MTRIN..
To
M:r JAMES TERSMEDEN,
DIRECTOR of the Iromwork
at Larsbo.
SIR
ITdy, whatbeing fufficiently known modgreat a Value You allways feto everyBo¬tu- pon Studies and Learning, even what good
Will and AfL&ion, You bear to all tho(e,who, according to their Duty, make it their Bufinefl,
to improve in all good Manners and Sciences j
i moft humbly defire, You'il give me Leave to prefent You this litle Treatife* concerning th®
Efoquence, which Judges, at Courts and Sefli^
ons , in their Application of common and civil
Law , make ufe of. 'Tis true, that the Matter
i am going to difcourfe upon, does not at all an- fwer Your Exfpe&ation ; yet after fo many Fa-
vours, which You have been pleafed to be-
fiowe lipon my dear MotherTs diftreflfed Fami¬
ly, i hope You will accept of the offer i now make You» May it pleafe God in che mean
While to enrich You, and all Your Noble Fa¬
mily wich all Manner of Biedings! As for my
own part, i am with all Gratitude and Venera-
tion imaginable SIR>
Your
mofi hutnble fervant SVANTE MYRINV
VIR Admodum Reiterende, DOMINE
Mag, MARTINE KAMMECKER;
S, S. Theolog. ad Almam Upfal. Academiam AD^
JUNGTE D^xterrime, Eccldise Naefenfis ANTX- STES longe Meritifiime 3
PATRONE MAGNE,
rOt
nontantaque,
fingularis folumVIR AmpliffimÖ,
, fedpaternaprorftuTuae
indul*toe
gentia exftitcre doc-umenta , quet enumeran-
dis, ne dum celebrAndis, imparem, quidßm,
tnemet eßße profiteri cogor. Plurima fuere, fuerunt quo*
que maxima. Etenim, Parente meo vivo , pueruli tum benigne in Te Jufcepißi ßudiorum cur am , ipfo ver o ante
duo lufira fatis defunäo , onus magis , quam munus illud
repetiißij atque in hunc ipfum dient cum ßumma Tui
laude , cum fummo meo emolumento perbenevolus geris.
Verum hac inter innumera, qua in me Parente orbatum,
Par enris loco haud contultßi modo, fed accumulaßi fjenitus
btncficia , minima fere babeantur. Quantum enim uvquam potuißij potuißi vero plurimum? adfliEte ß>ei fcrtunaque
mea proffexißi. Ideoque bafce, qualescunque fint, ado- leßcentis tngenii primitias Tibi, PATRONE Optime, fa*
eratas
/
er/ttas jabeo ; dubltö tAmen t num reddt etts fdtloYi jure>
quam donari Tibi , dixerim. Hortulano debentur utiqut frußiuj ita Tibi etjam ämnes ftudiorum me or um fosttu.
Te aucl&re , Te admonltore , Te duce didici, quicquid feto , Tibi igttur iUud merIto? & mente gratiffima acce- ptam ref ro At mttnus hocce, Praeclariffime Domine JV^AGFSl ER, ceu jignw animi meif obfequiique perpetuiy
pro fummo Tuo in. me favörey atque humanitate , »<? /4- fiiditoj digr,um quidem mer!tis Tuis , pietate tarnen
t»ea teßem baud indigr, um. Beilarare faltem hoc ipfio
vo'usqualecunquelaborum Tuorutn praconium, qualemcun-
que mentis rata imaginem, Be cetero, ita pro eerto ha-
beas rogo i PATRONE Optime ? me totum in Tuo are
ejfej //««2 vivere definam+ Te cultuy amore, obfequio,
lonore profiequi intermifi'urum fore. Ut denique JLctlefiay Reipublica , Familia, mlhique quam diutijfime felix fuper~
ejfe queast piis votia contende* contendam
Admodum Revercndi atque Praecla-
nfllnii Nonaiuis TUI
fult,), perpetuui SVANTO ER. MYÜUN*.
Praefatio
NEprodire, demirerh, C.ArtibusL. me adolefceritulumin eminentiori in publicumlocojam diu
pofitis dijputaturums quarum hneasprimus vix
wemet duxijje, fateri malo, quam convinci. Themi-
dosfarisyab infantia ipfa , »2* dicatum voluerunt Mu¬
ße , Ejus qtwque dignitalem cum intuerer auguftam, pr<gclarum in tpfa deprehendi fummarum artntm com-
plexum; inter plerasque tarnen, nefcio quibus delictis,
je tpß magnopere commendabat Eloquentia, utpote uti-
lem non minus, quam perneceffariam. Hoc cum ad-
wirar er conjortium, miro ver# 'Juris Prudenti# atque Oratoriet amore fum inflammatus, ipfasque cultu decre-
projequi perpetuo. Afer ullam mihi remoram inp-
cere potuit Auäor Obfervationum Halenfium , tor damnutii, quod Jurisprüdentia ab oratoribus paffa
fit, wo« reticeat, magni nominis Viru jam diu
artis oratoriet purum aqutis videatur fuiffe Cenfor.
*) Hujus lgitur rei ut exftaret qualecunque indici¬
um , non aliam ob caufam, preefentem Dißertatmncu-
/#/» Tto J5. L. fubjicio oculis. Non eqnulem Jam nejeins , quam iniqua feruntur judioia de hujusmodi außs, nec meliora fata, quam alns, mihi exfpeäanda
erunt, At in magnis rebus voluijje, probare inter- dum filent Patroni; ji reprehenponem mereor,
vituperationem [altem evitare conabor. Non omne o-
vnmbus placet. Paventiorem tamen mihi exopto, /?//- tentiamque expeto eequiorem, // mihi largiaris
C. L. faveasque inmcuu cueptis, £/? ulud ipfum, #«o*/
gratifjimus ér nunc agnOjCoy & quavis fum occaftone ßgntturus. /
*Jj Qkfcrvät. Sdeei* Tom. z* obf. 8, §, 48* Anm ij99.
D. D.
S. h
Uum Juris Prudenti® mmitrs
partesque jubeant, leges civibus praefcribere* quantum cuique tri-
buendum intelligere , dilTidia
componere litigantium, verba publice facere , quidve in rebus univerfis, ac fingulis non minus
deceat, quam oporteat, fieri, longe ante profpicere: fit ejus, in jure reddundo ita
verfari, ut jufta, aeque ac bona audiat, nempe bona
fine perfonarum odio, fine earundem autem refpedu,
jufta: fit ejus ordinäre perite ac difponere caufas, dis-
pofitas tradare ex ufu , & tradatas feliciter explicare,
quo defiderata obtineantur: fit quoque ejus colligere
hominum ftudia, penetrare in eorum fenfus & arcana velutidomus; atquc hinc amorc, illinc reverentia &
audoritate, majeftatis, quam gerit, perfonam tueri:
fitdeniqueejus, omnem rerum gerendarum rationem ,
oculoquafi fuo,itagubernare,ut exquavisingruente tem- peftatenavis eripiatur Reipublicae, felici follertia decli-
A ncntur
) o r p*
tiéntur fcopuli , intadla afiferventur fintfiffima patriae pignora, religio & libcrtas 5' vel inde luce clarius cer-
nere licet, qua ingenit vi, quo judicii acumine, quan»
to fäpientiae prudentisque fåle, quibus praefertim fa-
cundiae armis inftrmftus erit JCtus, fi iftasc omnia ex votopraeftabi-t,'munerl ritefatisfa&urus, & fpartam de*
center ornaturus, Fidem ego facioyntfi alma Eloquen»
tia manus ipfi'porrigeret auxiliatrices, eum non faci-
lc fefe a tands tamque diverlis negotiis expediturum:
at quum di vina paene vis ac virtus infit huic reginae flexanimac, qua & dorni, & foris, in toga, pariter ac fago triumphat, qua 8c fceptra, & fafces fuo quodam jure flbi vindicat illa rerum humanarum imperatrix auguftiflima$ idcirco non poteli non optato eonatuum fuorumIaetari fuccelfu. Xta Eloquentiae, in bonarum
artium choro, locum omne aevum adfignavit longe digniflrmum j quam inter media etiam bellorum toni-
trua in manibus veluti habere , fovere & amplexari
vel ipfos Principes hawd puduitunquatrL Praecipue ve-
ro, inde a primis Rhetoricae artis incunabulis, quae ad
Ifaeum Plutarchus transferre videtur, firmiflimo velu¬
ti nexu conjunxerunt juris atque Eloquentiae ftudia vi-
ri prudentes f ita enim hrc de Ifaeo : Tr^unos H xa)
%itftcLTi%£iv tjgjrctTO , xai TgsTttv hrvréttoåitikcv tjjp Jiccvoiav
4). h. e. 8c primus figuras adhibere coepit, 8c ad ar*
gumenta forenfia adpellere animum. Per to nckm*
hov intelligitur (ine dubio genus dicendi Juridicum >
cui uni Ifaeum deditum fuifTe teftatur Dionyfius b).
r> Sic Romae olim juvenes poft fickas , & hinc indey
,,exercitii gratia, fufeeptas caufas, in foro frequentes
non folum perdifcebant verae Eloquent!« ufum >
yy fed ipfi etiam mature, nobili quadam actione, artis
„ fuae faciebant periculum. Videlicet, cum pereximia dicendi peritia &fori Audio,, quod ii$ temporibus
maxi*
«en® r 3» :ä
maximum & incomparabile fuir, non potuitnon effe « conjunéla veteris &novi Juris prudentia: haec enim «
ad res, in omni caufarum genere, legitima ratione gerendasatque decidendasomnino neccflaria,quotidie<É
dabaturufui,&omnibus ka videbatur effecommendata,«
ut raro vel nunquarn, nifi ea probe inftrudi & im-14 bu.ti, ad orandum prodire inftituerint c), verba funt«
Celeb.funccii. Quid quod teftes adfunt locupletes, compr.obaturi nobiliffimos quosvis Romanorum» Ora- toriam Gmul cum Juris Prudentia coluifife j vel G a ciamoribus & ftrepitu fori-, ftudio quietis in juventu-
te, aut negotiorum mole ac tadio in fenedute abfti-
nerent, ad Jus civile profitendum , <tanquam in por- tum', fefe rece.pifte« Rede proinde apud Vellejum, ubi
de Cicerone mentionem facit, conjungitur oratio ac
vis foren(is^ perfedumque profae Eloquentiac decus d)f quae univerfa, fub hoc principe in mediarn veluti aciem erupiffe docet. Reéle etiam M Ant. Muretus, alios in praefenti tacco facundam, pro more fuo, habuit
orationem , de Eloquentia cum Juris Prudentia con,
jungenda. Quemadmodum etiam non Gne laude heic
commemorandus eftvir, Gquisquam alius, TroÅiTDccfjajoc jo. H. Boeclerus in elegantillima, de Eloquentia viri
civilis ? differtatione.
a) Phot. (fy. b) in Judiclo de Ifato♦ c) Traft* de viri-
H täAte L, Part* L p.jp. it. P. z%p* 141, d) L. 1. c* /7.
§. 11.
Nec hane tantopere admiremur conjundJonetn Juris Prudentias cum dicendi facultate , cum digna
haec omnino ht, quae in illius focietatem recipiatur ardiffimam. Nempe Eloquentia: rerumpubl. conftitu-"
tio,judiciorum gubernatio,forum& leges»ei denique "
glorix & honoris immortalitas, Jfi non omni , non fi
minima certe ex parte, debentur ej. Propterea ma-f"
A 1 gnura
4 ) o C S#
„''gnum momentum ad laudem & gloriam eruditioms
a> legalis obtinendam habet Eloquentia , cui cum iau-
„ de fru&uque futurus Juris cultor , omnibus modis
©peram navet /). Et profe&o , oratoris vis & fa*
5Jkcultas ficut ceterarum rerum» anguftis & brevibus
%) terminis non cluditur? fed is eft orator, qui de o-
„ rani quaeftione pulcre & ornate > & ad perfvaden-
dum aptedicere, pro dignitate rerum, ad utilitatem
temporum, cum voluptate audientium, poflit g)*
„linde fafturo eil,, ut probe inftru&us excultusque
„orator cun&a cognofceret, ejusque glorias cederet,
„ quod nihil nefciret« Gum foluta verborum ubertas,
„ & in peculiarem (ibi licentiam effufa per omnium
„ rerum fpatia vagaretur, effetque nihil pulcrum at-
„ que ornatum in natura, quin perpoliret Eloquentia*
>»Quo accidit, ut in clientelam veri oratoris fe dedifle videatur, quicquid aut divini, aut natune nomine
„ vetuftatis- argutia expreffit ■&)>. Eloquentia igitur 5
„ quum tam fit frudfuofajtamfalutaris/tam necefTaria,
?>ut nulia vitas portio ea carere poffit i) , quomodo Juris Prudentia>fine ipfa,falva perftaret atqueimmota?
quomodo in publicos ufus efftorefceret \ Adeoque non poflfumnonmiroteneriRomanorumamore»cumde Sext.
JEl Paet.Cato, cujus fragmenta, inter Fontes Juris Ro¬
mani funt referenda > relatum lego, ut & de M.
Port. Catone , ac L. CasL Äntipatro, innumeros alios namque fileo> quod Juris prudentes atquef oratores Emui fuerint clariflimi. Xntellexerunt viri» quibusacre Indicium fuit , quanta ex bonarum artium Focietate,
ad ipfos commoda redundarent. Quid, quod tarn illu»
ftri profapiae originem debent Reges, legum Latores,
Senatores, Status Miniflri , Confiliarii fori, Judi- cesque , omnis Juris confultiffimi , facundiifimique,
Yeruroenimvero * cunfhjufto t quantum a mea in- geniii tenukate fieri poterit, perfecuturus ordine ■„
omniurn
5 o C $
^mnium primo evolvendam duco Juris Prudentiae in diverfas fpecies divilionem , ut poftea eo facilius con- ftare queat y quid in qualibet > fapientibus fententiis f gravibusque verbis decorata ac perpolita valcat oratio»
e) Von Seheding in orat* de Eloqu, cum militia com- paranda /). i\ iMiilleri JC. deßud. Jur. traft,p, 4. g) Diaf
de orator. c.30. h) Pierii UTinfemiiEiff, de cauf* corrspt*
Eioqueniia i). Ferillußr. BaraJob.Skpte in orat\ de Eloqu*.
dignitatey habit, Nycopia\ijpp»
§, III.
Prudentiam definiunt alii per habitum fatienter , provide äirigendi aftiones humanas A), Alii ? quod fit do¬
ftrina oftenclens 5 quomodo ßudiofus fapientia in via virtutis ßc progredi debeaty ut neque exemplis ßultorum,fapientiam
mentientibus, in devia feducatur^ neque oppoßtionibus eorum
injußis (ß fraudulentk aftiones ejus virtuofeimpediantur l)0
Alii vero aliter- Perinde eric , eredo, quam detnurti
cunque nos ample<ftamur deßnitionem , utpote de re¬
bus magis* quam verbis heic folliciti5 prudenterideo-
quemonuit JC. Paulus: noti oportere verba eaptari
Ted qua mente* quid diccretur % animadvertere *»).<*
Dividitur porro Prudentia in Judicialem & Confultato-
riam, Judicamus enim de prasteritis * confulimus de
futliris. JUidicialk autem aüa eft Judiciaria feuDicaßica^
qua cß virtut adplicand't injudicio ReipubL regulas prüden»
tia t (ßJapientia ad fafta praterita & prafentia > hatc igi-
tur propria eft J<ftorum -1 alia non judiciaria> feu com¬
munis omnium hominum * qua de afti&nibus humanU int judkium non deduftis> vet etiam non deducendie >. iudicata
Prudentia Confultatoria duplex quoque eft, feil» altera
Communis, qu<e regulas dat generale* y aftiones hominum cujuscunque tonditionis3: feu in ßatu libertatis*feu civitatis?
feu in (ocietate aquaIi r feu inaquali adpro. ofttumfinem perdutendit altera Civilis feu Reftoria dißinftius tQvßderans
A J regi-
regimen civitatis intuituquorumcunqv.e vegaiium, 4Utparü"
eularumfummap.oteßatü, qua?Legislatoria quoque dici fö¬
let, cumprineeps utique boni Principis cura in legibus
fubditis fais praeferibendis, juftique regulis obfervandis, polita (ic, & eile debeat. At leges , aque ac quavis
oonfiliaprofptciutit adionibus futuris, rede igitur Le- gislatoriam Prudentise Confultatoriac partem appello.
Hsec qua? fecundum Chrift. Thomafium , jCturti longe Ceieberrimum, adduxi, innuunt Prudential va~
rias eflfe divifiones, ex quibus Legislatoriam feu Nom$~
theticam , ConJu.lt/itoriam feu Deliverativam, Sc Judicia-
ri.ant feu D'uafticam, UÜ partesJuri: Prudentia late ae.e-.epta, confiderare animus eft. Quatenus enim rationem prsseipue habet honeftatis, licet quod honeftum , uti¬
le ßt quam maxime atque jueundum , five adionum
cum lege convenientia?, rede nuneupabitur Juris Pru«.
dentia. Jam exponam , quo fenfu egoquamlibet ea-
rum aeeipio. Juris Prudentiam Nemotheticam fummi im-
perantis in Republica eile opinor , ideoque ad illam refero prudentem omnium, quac majeftati competunr,
Jurium admin i-ftratione m. Juris Prudentia ConfultatorU
„ ope erudiri ftatuo & exornari virum Politicum ,
„hoc eft, qui inftrudus fit facultate tum regendi im-
„ peria , fummorumque Principum confilia, tum in- ,tclinandi voluntates populorum ac gentium , Sc vel 3>incendendi langventes , vel revocandi excitatos : at-
,.,que hie ipfe eft ille Politicus, quem Ulpianus Sc ve-
„ teres alio nomine JCtum appellant: qua quidem nin fignificatione Sc nos heic loci., ifto utimur voca-
bulo n). Quamvis enim hane , ut majoris ponderis
litern , non noftrarum fit virium dirimere , id tarnen certo eft certius , ardiftimum Juris Prudentiae inter- cedere cum civili Prudentia nexum 9 Sc non paueos eruditione Ampliflimoi viros, Bodinum loquor, Rit¬
ter-
j ö (I» 7 terhuGum ad Procem. Inft., Montecatinum in Praefat.
Comment. ad Polit. Arift. & ThomaGum de JCtorqm Prudentia Confult. hane dodrinam ad JCtos referera-
dam cenfuiffe. In confcGo prseterea habetur „ quod nemo , qui hand firmifllma omnis Juris f tum naturalis, tum voluntarii, privati, non minus quam
public!, tenuit fundamenta , Principum feliciter tra- dare queat negotia. Horum enimjpleraque G exami¬
naveris , nulium ferme , absque cynofura Juris, re- dum tenere curfum videbis o). Cui vero fcire lubet,
in quibus Juris Publici difciplina difFerat a Politica, is
Clarifl. Gabr. Schwederum adeat p). Sub jurisPrudentia Dicaßica praccipue militant, quotquot juftitia: cives in*
ter diftribuenda: cura eft demandata, Gve dicantur Ju- dices, Gve caufarum Adores, & Patroni.
Cum vero hae Juris Prudentiae fpecies, unaalteri, cate-
nxinftar,adha:reant, ac perpetuoGnt, ut decet, con-
jundze,tumnefcio quid inGgneacmirandum prorfus in- defoleat exiftere, quippe pracclare Grotiqs: JCti mu- nus, virum magnum non faciet, niG Eloquentia u accedat, cujus & prxcepta&cxercitatio magnam dili-l<
gentiam exigunt, pr^fertim cum, ut veteres nos do-iX
cent » orbem quendam difciplinac ea res in fe com-fr' pledatur q).
k) Nobiliff.Reftelii CoUeg.Jur, MSC. /) Chr. Thomaßi JCtorumPrud. Confult. C. I. §. jo. m) l. ig.ff% ad exbibend.
I, loz ff. de R, 1. n) Simonti orät. de örat. Politici nat. ö*
caußs Roßoch. rdof. o), cfr. Thowa Politica PraWica , it.
Thomafius l. c. p) Introdntt, ad Jtts. Puhl. Irap. R. G. Parts
Gen. C. I. q) Epifi. ijp. ad Gallos,
£. IV.
Kegum potentiac certitfimum eft argumentum,
ipfa imperii latitudb. Illum igitur imperantem, o- tnnium Principum Judico auguRiffimum , qui fyam ,
quam
% ) 0 C H*
quam gerit, facrofantftam perfonam , juftitia duce , comiteque Eloquentia exornat. fnde deprehendimus ,
quod, licet apud plerasque gentes, prifcas potiftimum,
abfoluta imperantium fuerit poteßas, cum enim lege
„Regia» quae de imperio lata eft, populus ei, & in eum ,,omne imperium fuum & poteftatem concedat r)9 ut
optime quadrare heic poftit iilud Juvenalis : Hos vole t ficjubeo, fitpro ratione volutrtas fi), usque adeo iftud tarnen ample&i horruerint, ut fuum potius regimen, gratis ac juftitia plenum, fubdicorum imprimere animis ftuduerint pii Principes , generis
„ humani delieis, Quid tam porro regium , tam liberale, tammunificum, quam opem ferrc fup-
„plicibus , excitare affli&os , dare falutem, liberare periculis, retinere homines in civitate ? quid autem
„ tam necefTarium, quam tenere femper arma, qui-
bus vel tedlus ipfe eile poftis, vel provocare impro-
*,bos, vel te ulcifci laceftitus /)1 Ideoque populäres
fuerunt , & quando negotia ipfis cum extrancis in- tercefTerunt, caufas femper ac rationes exponere ipfis placÄit, quo fubditi melius ipforum de publica falute cognofcerentcuras, & lubentius imperata effecftui da-
rent: hoc autem quo commodiori fieretmodo, quam
,, dodae difertacque linguac fuppetiis ? Praefertim haec
„ una res in omni libero populo , prascipue femper
„floruit, femperque dominata eft t). Nam fi limites
poteftati Regiac pofuerint fubditi, tunceo magis Prin-
„ cipi ftudendum eft, ut queat dicendo tenere homi-
,, num ccetus, mentes allicere, voluntates impellese,
„quovelit: ündeautemveiit,deducere/).Quapropterfi leges rogands, fi antiquandae abrogandseve finr, expli-
care utique e re eft , quod Divino, ac Naturali Juri, veterique vivendi confvetudini, dignitati ac libertati
populi? atque militari demum fecuritatiquecongruen-
ter
« Jö'( f
ter fint latae, aut ftiblatx. Tum, q-uando tribyta re«
quiruntur, mon&randum eil populo, ipfa ad publik
cam tufanda-m falutem, efie pernecefiaria. Ita in spri-
co ponendae, tum fubdit-orum , tum aliorum gratia, injuria, quibusiaceffitus arma capere cogitur Rex , iniquam hcftium vim a fe propulfaturus. Poftea lega-
torum, mifforum ab aliis Regibus, petita exaudiet, il- lisquedabitrefponfum.Åccedit,quodverba ipfi interdum
facienda fint ad regni ordines. In fenatu deniquefuam ftmper, de rebusquantivismomentiponderisque admi»
niftrandis, explicabit fententiam. Et quid poftremo majeftati magis conveniens, quam fermo magnificus*
ac nulla iti re rudis ? Haec fingula Re^um etfe nego¬
tia, in his-otrmes ipforum curas verfari, nemo nega¬
bit, qua vero ratione finem obtinerent, nec Juris ,
nec Eloquentia: conful ti 1 Sapientiam fine Eloquentia
parum prodeife civitatibus /), ait Cicero. Hinc
futnmac prudentise facundiam , ceu comitem indivi-
duum adjunxit ex omni parte perfe&am Cxfar Augu- Rus; unde hucusque nobis confervatafun-t multa va-<c
rii generis fcripta , quac rneditatå ac compofita ora-"
tione, Tranquillo tefte, fuo ingenio compofuit. Ne-*«
que enim artis aliense indiguit, nec aliorum opera «
aut voce ufus eft, habiturus orationem apud Roma-u
nos; fed qui dicendi artem ab aetate prima & cupidec<
& laboriofifiime, ut loquitur idem Svetonius, exer-<*
cuit,promta ac protfuenti, quae Principem deceret, « eloquentia apudpopulum concionatus eft »). Tam lau-
dabile Augufti exemplum, incredibili folierna fibi ad
intuendum imitandumquepropofuere ejus fuccellores, qui ipfi poteftatem fuam, habitis infenatu orationi- <<
bus evolvebant: quibus aut hortabantur, aut mone-« bant, autobjurgabant fenatum, fententiamque ftiam proponebant in fufcepta rerum deliberationc ad con-«
B den-
