1
rjy)·£Τι (ΛW tgi^1
O o
ISAGOGE
METEORO¬
LOGI c A,
IN IlΕGIA UPSALI ENSI A C A-
demiapubliceaddifputandumpropofita.
Cujusdefenfwnem-i
DeoOpt.gjfäax. oAdiuvantL.;
JOHANNE CHESNE·
CO ΡΗΕ R O Medicin# üodore, &: in
eådcm Academia Phyfiologiac
Profeflorepublico.
Pro ingeny uiribm
Sufcipieo
JONAS JACOBI LANNERUS
Smalandusr*.
UPSAL1JE ' \
Elxcudebat Eschillus Mäithiä anno m. d c. xxiv.
oooooooooooooooooooo c/*ti?«c#?'Ci7»Lf.
ιψψψφψψψφψψψψι
m to to
*
i*
to K w
» to m to μ to
»
**
κ*
to to to to to to to.
to to to to
■JicLnodim keverendo,cönfpkuoy tnfigmcfe eruditio*
nCfpiStatCy (fgmYitatefpeß&bilty deEsclefi&Ghrisliae
iuDentuteliterariaoptime merito viro (fcy
Dru.
JOHANNI RUD-
BECCHIO S+S.Theologi» & Philoföpbke Do&orl
ccleberrimo,Di»ceieos Aroila»Epifcopo di- gmiTimo, Mecienati ac promotors
benignißirao.
NEC HON
Rcvercndbs £ff Clarißimk Vinf
Bn_. M.JON/E MAGNI Dru. M. JOHANNI
SmolANDOjinRegia Up- Τϊιειιο, Paftori&Pr»·*
falienfi Academia Philo- pofito Gevaliéiiura dex^
fophi»Praä:ic»,&Bifto^! territfiö.
riarumProfeilbri Publi- j Dn_..M.ERI€0 Holste».
Ntö> Scholz Aroiienfii ReUofi iriduilrio.
Dn_.. M, LAUR ENTIO
BL AGFSTADiO S.S. Thea*
logi^LedtoriOrthodoxOo
Dil_, M. JONΜ COLUM-
βο Gr»ca: Ling.& Har»
moniccs Le&ori,
Dn_. M.LAURENTIO VE*
STiO,ejusdemSchol» col-
laboraton $c Confiflo
CO.
Dn-.M. itlM OLAiHel- iingio, Paflori& pra*po
fito apud Aroßefes vigb
lantiilimo.
JDu-.M. MAGNO OLA I PaftoriingmK&O pcrvi- gilanti.
DIL...M. ANDRERE t)A-
LECHARLO LoglC» fub-
tilitatis iudagatori gna-
vifTimo. Notar, perquam fedulö.
hominisPatroriüiMccznaféa-s> Vf&ttportbiu & Fautombm fu<s
perpetuogratitudinü (f debitaobfefüati&ßudjounke coledü,
HancItagogsnMeteorologicamdedicat,conibcrät
& öktxy _ . .
J.J,Länn, Rejfxmdem
METEOROLOGI-
C JE INTR.ODUCTI ON I S,
Thefis
I.COrpora
gitima concemperationemixta Tunt, qun coalefcunt.exelementorumSuntqjle?t/dimperfecta mixta vclperfe&e.
II.
Mixtorum enim quinq; Tunt genera.,:Inpri-
mo & infimo gradu Tunt illa mixta, qua? djci ία-
lent åPhiloibphis mixtaimperfecta, appcllanturq;
imprefiiones Meteorologien. In fecundo gradu
funt lapides, mineralia & corporafodilia, qun mi¬
xtainanirnata yocätur. Intertiogradu funt vcgc- tabilia , ut Plantn* In quarto comprxhenduti-
turbrotaanimalia. In quuito deniq; &: fupremp gradu ho nines cpntinentur; Deprimo ac inhmp gradu ieu decorporibus imperfecta mixtis,hac di-
iputatione, furopto initio å deiinitione corporis
imperfecte mixte,agere animuseil*
III.
Corpus imperfeCté mixtum efl, quod ex ϊη-
conflante & inhrma elemenrorumconcretione ge-
neratqr propterea durabile non eil: Ethujus-
modi corpus appellatur metcoron? ücutejusdo-
A i &rin|
Stina Meteorologia. i. e. cxpofitio, expiicatio, dh fputatiode ejusmodi rebus, qua;fiunt&ccernuntur
infublimi. IV.
Dicitur corpushtiperfeScmixtum, i. obbre,
vem durationem ζ. reipedu corporum animato-
rum, qua?antequam refolvuturinfuaprincipia,re-
folvuntur inaliudcorpusmixtum. Corpora vero*
imperfe&é mixtaimmediate refolvutur in fuaprin- eipia: Sichominis natura quando primum refol- viincipitj exiftitprimutn cadaver, deinde excada-
verenafeitur qua?damputrilago, qua?partim inae-
rem,partim in«quam,ignem&terramrefalvitun..
Nixvero quando refolvicur,abit inaquamundena*
fcebatur,Idemde alijsimpreflionib9fentiédum eiE
Meteoron Grafels ldem q, fublimi aut eleva¬
tumfeu in fublimipendensfignificao: nomenhod
fadum trans,longé> feu procub&fofy»quod denotatattollo, elevo, vel fufpendo, nam meteora continentdoctrinam deijs,qua? in fublimi,hoc eiE
μπaerefufpenfaeile feruntun,: videntur etianinon-
ftullis,ex Philofophi,Ariftoteiisfenterttia^ideome¬
teoravocata,quod animoshominum fuipenfos &
dubiosfaciant:Solentenim ea,qii£einfublimiappa- rent, majoremconfpicientib?admirationernpare- re.Latinimeteoraverteruntimpreiliones, ed quod
utplurimum inaereimpreifä? videantur_.. Sueticd
meteoronJpittJtJKl* Uhttappellari poteiE
VL
Definicur mefceorürii corpus imperfeSe mix¬
tum,exexbalationummateria,calorefolis&Stella«
mmvircutc inaere velterraeifedunu,
Äd
VII.
Ädgeneralem metecrorum confiderationem pertinetconfideratio caufsrum, loci &temporis.
VIII*
Caufa efficiésmeteororumeil Deus& natura;
Cum η. Deus omnium rerum fiteffe&or, noneil quod å cenfu caufarum efficientium eum reiicia- musr^
tSf.
ÜPhyficacaufaeil remota;yel propinquaiRe-
thotamateriameil mot?& influxuscorporumCadeilium,qu«
abelementis cvocant & in fublime tol- lunt, mundusenim hic inferior,fuperis lationibus,
hoceil, corporibus cacleflibus regitur_.f Propin-
qua caufa qua corpora cteleflia adhxcutuntur.eil
duplex , calor& frigus. Caloreilvelipfiusloci in
quo generanturmeteorä, inflammans&incendens exhalationem; vel ipfi^Solis aquam &terråtranii
ens atq; ficelementaha»c tarefaciens& attenuans, attenuandoin balitusfolvés & in fublime fcum ha- litus Si beneficio calorisreddantur leviores) eve-
hens. Frigusautemhalitus furfumevedoscondcn««
-iat & conilringit.Velcur. lib^3. Phyilcap+2.
X
Materia meteororum eftremota;velpropin- qua_>. Remota,funt4.elementa, prjefertim aqua
& terra.»: hic autera non excludimus ignem& ac- rem,ut perperåmnonnulli faciunt, hsec n.duo ele¬
menta
quoq; materiam meteorispraebent, quippc
cum meteora fint corpora mixta,at omnecorpus
Mixtum ex quatvor elementorum legitima con-
A 3 tem-*
temperatione coaluit,ut habet definitio corporis
mixti.Th.i.Illudipfumelemcntoruimpuntasquoq;
comprobat,iémper enim unutnelementumdereli-
quis participat aliqd ,utpropterea jmperfeftorutn
corporumeadem fint principia^*
XL
Propinqua materia eftcwo$u<u/Wiifeu exhala¬
tio,hicAriftlb.ι+Mcteor«.inquit;vraVnw/i τ£τυ>μ'άΛομ
ésfxtrvÅy, \) <Μ<χ%νμί<*σΊ5; omniumhorurmfcil.mcteo«
rorumcaufiamateriaquaedam eft exhalatio.
XII.
Exhalatio hare duplex eft; Fumus &vapoL.
Fumus eftexhalatiocalida& ficcaexlocisterreftri*
bus,aridis,& vifcofis excrada,ignitprumq; meteo·?
rorum potiflimum materia-».
χ i i i,
Vapor eft exhalatio calida & humida, ext^
qua & humidis locis extraåa,aqueis meteoris ma.
tcriam exhibensr%
XIV,
Forma meteororum eft, quac efficit ut exha-
lationesfurfum eveftae alijs atq; alijs fpeciebusap-
pareant. Cum a+materia varié afficiaturinaere,
jbinc fit utdiverfasmeteora recipiantformas, atq;
aliasfiant nubes,aliåsvcnti,alias imbresalias aiiud
quippiam_r+ XV.
Finales caufsemultacTunt: conducunt n. im-
pfeflioncsMeteorologie# !♦ Ad demonftrationem
Fapicnti# Dei. z. Ad fignificationem futurorum
ventuu.3.Ad utijitatem hominum, nonq;enim pol-
funthomines carereplerisq; meteoris, nempe ven^
tispli?«
tispluviäj nubibus&t% habet ii. unumquodq;mé*
teoroniuam utilitacem manifcfiamrvel occultam, XVI;
Subje&um feuloc5»,inquo generantütmetéö- fra,efttotum iilud fpacium quoda lunå ad terram usq; porrigitur,&vocaturaer,in quooriunfcur,quas propriémeteoranuncupantun*;
XVII;
Quia v. aér ipfe,undiquaq; fui fimilis noncft,
fedprovarietateregionum,alias atq; alias fortitur quaiitates, proinde etiam qua: ineo gignunturme-
teora,varia Tunt & diverfa^ qualitatiaéns regio-
ni convenientia_*.
XVIίt
Åpparent meteora frequenter vere & äutu- itino,hiec n. teropora ficcitate <& calore maximé Cunttemperara^. XIX.
Dividunturmeteora,in ignlta, iquea &aere*
XX.
Exfumoignlta conftant meteora& Grarcis di«
"tuntur «7τ§«.αινλατ<χ åfaeili ineeniione^.
XXI.
Hinc ignitameteorafunt ex Fumisaccenlls&
ärdentibusgenita, & inftar ignis exardefcentia.*.
XXII.
Horumduo funtgenera, uftumMsåfiap alte¬
tum ίμ.φάσ·ίω}}» XXIII.
Ignitum méteoron veréexiftens, äutSimplex
cd autmixtum: Simplexeil,cujus matereaeil pura
minusq; terreftrisacvifcofa, buj?varias funt fpcci-
iormse^obmultiplieedifpoiitionem halituu-ra
iécuå-
ffccundumraritatem,denfitatem,fubtilitatem,cr$£*
fitiem, magnitudinem, paucitatern , & majorem jninoremq; levicatcm. Hoc vel afcendens eil, vel
defcendensr\ XXIV.
Afcendens eil, quod ex fumiscalidiilimis fic-
cis&4evilfimis in fupremum aérem evecflis accen-
fisq; producitur* Hocq; vel eonjun&um eil, vel disjun<flum_». XXV.
Conjundum eil, quod habet partes omnes conjundas & cohacrentes t hujufmodi func, Fax, Trabs, &Bolis\ XXVI.
Faxfeu candelaacccnfa, Sueticc
ffler&rttwattfce mfccrittlö/eilfumus continuus,rarus
&:tenuis,inlongum & latuma^que diilenfus,qui fu- perioreparteaccenfus inilarfacisinflamatieardet»
XXVIh
Trabs eil fumusfongus, &ar£liüsconcrctus*
quisequaliteraccenfus trabis repnefentat fpedem.
XXVIII.
Bolis fivejaculus,eil fumus medioeriter Ion«
gus &aequaliter craflus^fagitta; ardentisabuna par¬
tein aliam tranfeurrentis figuram oculisobjedans,
XXIX.
Disjun&um meteoronefl,cujus partes magis
funt difperfas&diiIitae,utCapraefaltantes,&feintil«
las volantesr". XXX.
Capra faltans eil meteorum ignitum disjun-
&um, caprae faltantis imaginem referens: quando
n.materia exhalationis eillonga in altumvel obli-
quum&incenditurin unaparte,tuncignisdifeur-
rit ufq; in finem ejus, quemadmodumdum Blum incen-ditur inunapartes. 31.Sein-
xxxt
Scintiliae volantesfuntfumlin mnltas8cmintκ
tas partes iparfi, quorum finguli initar flipularum
inflammantuL. XXXII.
Beicendensmeteorum, eil quodexfumis mi¬
nus calidis& ficcis örtum altiusevehi non poteH,,
fed infra iummom aérem accéditun.. Ethocqui-
dem vel inmedio, vel in infirao aeregeneratuL..
XXXIII.
In mcdio aere generaturHella eadens,&lan-
cea ardenr*. XXXIV.,
Stella eadens efl mcteoron ignitum, Hella? e
coelo decidentis irnagioem reprarfentans ®iicrnc^
fltfr Ciceroni dicitur Heliaru trajedio PlinioHel¬
larum di feurlus; AriH. Ii b. i, meteor, caρ*4+Sidera difcurrentia appellantur, quia abunaad alterama- éris partem cekriter tranfcujrrunt. Emergit a. hu- jusmodifydusvolansdum bal tuscalidus,& liecusP
rarus ac continuus,fub aliqua Hella diu ebbaret å quå demum inflammatur_..
XXXV,
e Lanceaardens, fcrimtattlte cHef ftygattfce
<5S?åber&röitb/ eH fumus oblongus benécompa&us
qui accenfus é medio aérein mare velterramin- Har titiotiis feu1ligni adoHidetrudituiL..
XXXVI
In infimo aeregenerantur meteora q ηar obr ealoris inopiam altiusevehinequeunc& funt,Dra-,
eo volans, ignis erraticus,& ignislambens-k
XXXVII.
Draco volans eH fumus craHIorncc valde coa-
B gula-
gufatüs& compreffus,q.min* fublimeeveåus&
crrifos impdlfu frigide nubis fdeåitur& ctfrvatur, ej9q,·partes media; vettern,dua;a. extremas caput&
c audam Draconis referunt. Stupeodum hoc efk mereor'on, Sc plurimis eamadfert iüperfikionem,
ut ubihujuimodi Dracovohosdecidit,ibifagas de*
Inefcereexiftiment. Et fand oegarenon poilumus
Diabolümiepemümerb hoc meteorumimpellere e*
um in locum, in quemipfe velit,ut fagas prodao.
Itvanefcence a. Dracone fpargitw fumus, quiaca¬
ll dum& ardens frigides oppoiitum,excitat fumum>
ficutapparetin ligno viridi ardcatc*?^
XXXVIII,
ignis erraticus ieufatuusycftfumuscraflior Éc
tenacior, in imo aere per Antiperiilafin nodlurn!
frigoris accenfus,quivenco agitatus deelivioralo*
ea petit, & viatoresa reäa via in pra;cipitia vel a*
quas plerumq; ducere (biet, Didus eil eil errati¬
cus,vel å motu vago & erroneo, vel quia caridelge ardentis huc vel illuc errantis fpeciem refert, vel ρ iiietalepfin quod faciat homines errare. Fatuus
vero dicitürrnetapboricé,vel quia inftarfatuidelo-
coinlocumerrat, velquia nonurit, eodem pror*
fusfenfu, quo eibos infipidos voeamus fatuos, de quibus ita poeta^*
Utjtpiantfatimfabrerum prandta betλ, Φquamfepé petitT>ιnapiperfycotrn.
XXXIX.
Ignishicfatη9velun9& fimp lex eil& Helenavev catur; & infelix nautisρut«ur: vel geminus eil δζ
|K>lkxacCailor dkitöt Gmcéhow.0$qi;i*e. jovis Θ-
4ictintur,namDivosbos érediditantiquitas;appju
rentignis fpecie malö aut antena: iniidcntcs; ho*
rum fit mentio inactis Apoitolorum cap.ultimo v,
12, Paulusii. vec^useil innavi, qua: praeferebat in- figne Caitons&: Foliucis (hos n. gentes ut pridi-
dcamaris&Patronoscolebanu.)
XL.
ApparethocmcteoronerebriusincarmiterijSj
& in locis iupplicijsnocentumdeilinatis,ac inqui-
bus magna militum ftrages eftfa&a, quia ibi fornes uberioreilex quo emergao.
XLI.
Ignisiambens, eft fumus rarus & fubtiiis, qui
aecentus & per aerera difperlus aliqnando homi-
mim capitifeus, veilimcntis lumbis,aut equorurn auribus vel jubis iine ulla Isefione jnhaerefcit: ab
eile dtoLicignis noméhabet , quia remlevker tan-
gic a c quaii lambit,nectamen iediu„
XLIL
Pleriq,* hunc ignem prodigiofum efle voluni 9
& ädicunt eutn pramunciate, vel infignem alicujus pritilanciam,veliniigne facinus futurum, bic Ser-
vioTullioportendebatdignitaccm regiacn adquaix*
evedus eil. Juliovero Cajfarimortem.»*
XLI1I.
Meteoron ignitum mixtum eil cujus exhala-<
tio ob admixtion.em vaporiseil impurior,craflior,
St vifcofior. Eitq;diutius' durans,autevanefcensX
XLIV.
Diutius durans é copioilore materia ortura
putatur, utCQipet.a_». XLV.
Pefipifur communiterComera cofe&umqd~
B i dam
tv.
Seneca ratione materia? trla fblminis facit ge*
$cra>qu£etarnenad duo commodé reftringuntuL*
LVI.
Primum ii materiafuerit tenuis, dickurTere*
brans:propcerea quod bcneficio flammte iincerio*
ris per anguiliflimos meatus,celerrimé penetret, quarq; dura iun.t magkq;iolida, adeoq; reiiilentia frangat Se commipuau
LVII.
Alterum quod craiiius,multumq;terretecoa- tinet materia;, magis igneum eil quam flammeunj quo.eirca ijuacrailkic rumpic poti?ea qua:ipficran-
Atumiotercludere vjdentur: Et hujus gencris alta
jmagisiua fuligine denigrant , aliamagis adurunt, fu?q; aduitionis evjdentiora > quam priora> poitfo relinquunt ye,(bgia^..
tvni.
Huic fulmini non rarojungitur I apis ilve cu*
meusille iolidiflimusfulmineusBormig didus, ha-
|>et pier.un.iqj hguram acutam inkar pyramidist
LVX.
Lapidem hunc nonnulli putantin terra gene- rariex humorecrailo & vifcoib å fole ioduräto,&
polleaviyentorum furfum in aerero una cum alijg halitib9elevari& inträ nubemtamdiu detineri do,-
nec rurfuscum fulmine in tcrtamtcrqueatur. Alij
contra afleru.nt i ilumin aere generari exhalitibu$
craflistereilribus, (& viicofis intränubem in un am
madam coa<ftis,& åfumo vi calorifica iolisaccenfo, iuduratis3 Hsec quidem ientcntia probabilior vk detuy
leturpriore,non ii* crédibile efi lapidem vi véiP
torum é terra tamalté in aerem elevari,&; poftea
nnaeum fulmine deorfunipropelli.
LX.
<jeneratiohuj9talis eilt Exhalätiofulminea å fole attra£ta non fimplex & pura eit, led mifcetur ut*
terdum terreilris& metallarismateria,qua? in nube plerumq; viridi aut nigricante coglobatur: & non iecus ac farina ab aqua in mailam conglutinaturj
deinde fnperveniente inteniiilim ocaiore, partiin
ex fole , partim ex antsperiftaii cogitur, aflaturSc
in lolidiiTimum corpus induratur, quod nullo mo¬
do eliquari & molliri ρ oteil. Acuminaturautem
illudtelum, & pierunicjp forrosm Pyramidis confe- i]uitur? quia humor materise illius on&uofa? in illa
exco&ione ib binde caloremfugtens in ima parte fubfidet, & cogitur,· & fuperior pars, ande refa^
|*it humor, acuminatur_*.
LXf,
Folmina qoovis äöftitefnpoffcexoriri, teftiseil experientia, ibnt tarnen tfilate &c circa autumnum proptercopiamexhaladonr<m,frcquenciöra , iicut
fiycme ranfsimå_>. LXII.
Finemfulminum, ficuti& aliorum terribiliurii
meteororum, pieriq; dupliccm flatuunt, quorutn
alterTheologiamconcernit, utquod hocmfeteorö Deus fuam Majeftatem -vciit η obis fac c re rnarnfe-
flarn. Altercauiasrefpicit Phyficas, ut quodpar¬
tim aerem ab iroρuris überent eXhalationibusr* ? partim terrtefecimditatem provehan^quoniemil¬
laquafi iopita,per fulmina & tonitrua adno vasfru-
•gtsprotiudendas excitatui^c 63. Ds
Lxiir;
I7e fulminum efredis mira ferlbnnfc authorer ab Ariftotelepauca plura åPlinio & Seneca; pai- fim etiam ab alijs, Prim0,frequenter*altiiIima feri-
unt, propterea, quod omπe agens Phyiicumfacili-
usin vicina & propinqua,quaminremota,agat.
LXIV.
Kccnno &codcm modo ihresobjedasagunt, quo η. iolidiores funt, vchementiusc],* idui refi- fiunt, co facilius contundunt&diilipant: quaivcro cedunt, proptcr materia? tenuitatcm pororumq;
laxitatem>qtiarn veloc«iTimétranfeunt, illapfaq; re- lioquuntj quippe locuiis inregris aurum velargen-
tum intus eontentum, ücati enfem vagina invio-
lata,liquaiTe» docuic experientia; & hocpropterea
quod ob eekrem penetrationen! via halitui nen
iuerjt intcrc LXV,,
Dolium quoq; fulmihecorreptu frangi Sc com-
buri?vinum vcro fubito concretum ftare, fed aoit ujltratriduuniå referi-Albc4-t.iiitrad.detonie c. 22«
i,x:v'k
Cauiam fiujusreifadfértmthanc><^fufrninTsma^
fcerialenta & tenax» fubitaaleeratione y partcm il- lam viniextimam circumqua^confolidetjUt quaii obdudapellicula vinum incluium detincatur«. Et quod non minus mirum,( vinom iive cerevifia illa fulminecocreta,ubi adiiquorem redit,,) nonmodo arefcre; fcd bibcnti mortem infcrre; vel ad mini¬
mum ad infaniamredigere, propterea quod tam noxia?ac venenaca?fülminiiniintqualitates. &c.
* LXVIi.
A fulministerö idututi funtilliqui in lockiunt fub-
fubtcffancls, itelum η. fuJmineunrrion profundus
quinq; pedibus interram adigitur 2. IUmedium cfb pcllisvituli marini,hinc olim tentoria Imperaco-
rum ex ejusmodi peliibus fieri iblebant. 3. Eil lau-
rea corona: Nam Iaurus å fulmine nonlaiditur. 4.
In 11a1 ia propeculiari &populari remedio adverfus
fulmina &tonitruahabentcampanarum tinnitum; namearumfonofeu pulib movetur aer,quomoto,
moventur nubes,quibusmotis etiam diflipantur,ex quibus difruptis ac diillpatis, ceflant fulmina &to-
nitrua_>, LXVIII.
Adjunda fulminis funt tonitru & & fulgun.."
Tonitru eft fonus, quem ficca exhalatio inträ nu- bem magnam & deniamconclufa & idu vehemcn-
ti camdifrumpens, efficit«. Tonitrudidum putat Ifiodorus återrendo,quod fonusejusterreat;Gar-
c#us rediusdeduci exiitimat å tonando &ruendo,
Co quodcummagno fonitu irruat*
LXIX+
pro diverfaconcretione nubis,&prodenfita-
te, raritateautmultitudineexpirationum, van) &
difpares foni exiftunt: Nam exhalatio aut nubem cffringit,aut non : fi unico idu difrumpit,fit crepi-
tusfimilisei,quem edit veficafpiritus plena: Si dl-
verfis idibus , alia exiilit fp>ecies mukiplici crepitu
refonans; Si noneffringit, fedintus rixstur,oritur tumultuofus ionus&obfcurior.
LXX,
Fulgur feu corufcatio ,eil flamma;micatio, ab
exhalationibus accenfis & é nubeerumpentibusex*
orta_,. LXXI.
QuodaffuIgur,tonitruo poflerius, prius videa·»
C tu?
tur,caufamelfedocent,quod vifus auditumanticii
pet. Sicut hoc navigatione triremium declaratur,
ubi plaga? fonus åremis aqua? inflidtis, concitatus,
ciciusnonauditurquamremus aq υam feriens, inde
ad alteram remigationem faciendam retrahitui^»
Idem apparecex Jigoorum fedlione,ubi idtus prius
Venit iubafpedtum, quamipfius audiatur fonus^.
LXII.
De frieteonsignifcis, qua?vete rubfiflunt&ac-
Cénduntur inaere egiraus; fequuntur apparentia?
quie Phafmata ab Ariilotele Uominantur.
LXxiir.
Lucida hå?c fuftt meteotä, quoniam lux éä
éffingit in nube, quam propter craiTitiern& den-
iitatemnan omnino penetrare poteil. Et licet i-
gnea appareåt, reveratarnen nonfurst, fedtantum
ignisfpecies,nonfeCusacimago apparensiofpecu-
lo aut aquis^. Numerantur autem fequentia : r.
Chafma. i. Coloresnubium. 3.Iris. 4. halo. 5. Pare¬
iitis, é. Paraielene. 7. Virga?, 8. Galaxia ieu ladeus
orbisr'i LXXIV.
Chafma efl: Phafma, quod fpeciem exhibet ä-
perientis feu dehiicétis niibis* icrobem nempe pro- fundam in nubepra?ie fert,propter umbram inme- dio & claritatem in exterioribus partibus nubisr*
cHcrdCemttft*
LXXV,
Generaturquåndo exhalatioelevatur in me- diodenlior,quaminextremltatibus,tunc enimlux coeleilis irradiatper partes extremas, qua? ratione
£ua? claritatis,apparenc nobis propinquiores.; quiä colof
£ölof Candidus nobisappafefc piOpinqorobfcurö | flinc ingeniofi piiftores, quas partes in tabulisfuif profudk coipici volut,easnigrovelcaeruleoco]or§
exprimut euroq; albo circumdät,ut ita profundita$, qua'dam appareat. Hiec cavkasii magna atq; am¬
pla fuerit Gnecis x^M«,Latinis biatus dicitur: k minor, fovea appeliatur. Aflrologi vaticinantur bella abeo futura loco,quovifum eftChafma.Virgi-
lius enumerat Chaima interprodigia iignificantia
Turni mortem,cum inquitι Videomedium diicin- dere cadum.,. LXXVI.
Color nubis non eil uniusmodi, Ted diverfus pro di^fa nubis,fecundumdenfitatem & raritatem,
crailitiem &tenuitate
diipofitione,di^faq,-luminis
inea receptionc* Quon, nubeseil rarior & fubti- lior, eo plus luminis in fe fecundum profunditatem recipit: &quodenfior accraflior, eo minus , hinc
exlarga luminisfufceptionepritur albedo nubis,ex
debili nigredo; deniq; ex albedinis & nigredinis
variacommixtionecseteri nubis colores oriunturj
ut funt flavus, viridis, rubeus purpureus Sccseru-
leu^&c. LXXVII*
Iris eil arcustricolorconvexo puniceus,con-
cavo alurgns, intermedio viridisin nube rorida ex reflexionen refradione utriusq;lurninarisprocre?
atus. Vitello. 65. 66, 67. P. 10:
Ι,χχνίίΐ,
Hinc in iridis genefl radiatura fimplex cum
geminata utpate,Mefoptica & Catoptrica concur-
rit. Ρefped. communis. 38. P. 3·
LXXIX*
De radijs redispatet: quia irisgeneraturexop- C ζ
poii*
pofito foiis: de reflexis certumeft, quöniamftel-
lxfphierula? quardam Amtfpeculares Jevis fupern-
ciei inmo dumaqua? radios reverberances : defra-
dis quoq; patet, quoniam lumen folareflntrat in
profundum aqu# quamvis reftadatun
LXXX.
Colorés iridis tresfunLpunice9, viridis & Ha- Inrgus feucgeruleus. Arid.U 5. Meteor*ct 4«
LXXXI.
Puniceus qprimus & fupremus ed> acin exte-*
iio re arcus circumferentiacorjfpicitur,oriturcx re¬
flexionsfortiflima radiorum inpartes nubis craffic^
res ac déflores,quemadmodum videmusflammam
autfolemrubefcereper opacös& d2niosfumosap-
parencem. LXXX IL
Viridis quimedius ed, oriturex debiliore re*
£radione& reflexione radiorum* in parte nubisa- quoflore& deniiore. LXXXIΓί.
Halurgusfeu cseruleus colorinConcavoexiditj,
& refultat ex refradtione & reflexione radiorum dcbiliflima, quam vifus noder vix percipic.
LXXXIV.
Ex radijs Solaribus &lunaribus iridestarstmrå generanturj unde genera arcus eoeledis duo iunts
unupa å fole, alterum å luna. Vitello. 70,P. 10.
LXXXV»
Irides folaresfumtfaepiflime: Lunaresrari/fi-
mé, oblunarisluminis debilitatem? nodis obfcuri-
taterr» acfrigiditacem, qua nubes denfatur > quam rad } deinde lunares per fe mfirrni penetrare ne-
queunt?fed fuperfuperflcietenustantum perftrin- gunt#
gut, HInc Ariftoteles nonobfervavitlunanrdemm
loco futehabitacionis, nifi bis in 50.annisr*.
LXXXVi.
Plures quoq;irides fimulapparerepoiiunt,fed
differunt interfe .· 1. Quod prior oriatur imediatc
cxreflexione radiorumSolis in nubemincidetium.·
poiterioresvero expriorisrefplendentia in aliapar<
tenubis. 2. Quodpoiteriores femperfmt minores
&obfcuriores priore. 3. Quod pofteriorum colo-
resfempercontrarioordine appareantob contrari-
am radiorum reflexionerna LXXXVIL
Irisnonfemper habet eandemquantitatem β£
eundemfitum* Sin.Sol(Lunfc eadem ératio) fuerit
inHorizonte vel orientali vel occidentali, figura
apparetiemicirculi perfecta:Siv+fueritabHorizon¬
teremotus, figuraiemicirculinoneil pte&a: major
tn. apparet, quoSol viciniorfueritHorizonti: mi¬
nor quo remotior; minina ii fuerit in meridiano
fol:Similiter fl Solfuerit in occafu, iris circaorien-
tem apparet 1 Sin vero in Oriente, circaoccafum1-
risconfpicifoiet. LXXXVIH. ^
Hujus diveriitatis nulla alia caufa eft, quam quodcentrumluminafis,centrumvifus,¢rum
iridisfemper inunare&afinea fint. per04.P.iotVi-
tel: LXXX1X.
Undecentrolufnio'oficorporis in Horizontem pofito, centrum iridis in oppofitum, Horizentis
cardinemcadit Ubiv cétrum lumitrofQupraHo¬
rizontemelevatur. infra Horizontem iridis cen¬
trum deprimitur; & quo magis illud centrum in
fubli-
fublimeerigkuf,tanto magishocdeprimitui·. Flu«'
ra de iride videin optica Lazari Schoncri.
XC.
Corona fit ex refraäione folis, vel lunagvej
ftellarumprima; magnitudinisa vapore hurnidoeir^
culariter advifum. Vitello.68. P. 10.
om Seieneller CO?åttan*
XCi-
Generacnrquandomulta cxhalatio,velnube$
sequabili denfitate in orbem fparfafub iole aliove fidere conilituta eil, itautradiuscorporisluminoil redla progredinequeat, fed defileat ac per omnes extremitates diflundatuj^ pon generatur nifi aér fuerit tranquillus& pacatus,yenti n.oranejntur- bant figuram* Frequentjvisconfpicitur fub luna,
folis n. feruor noniinic coagmentari halitus. Ha¬
jo iimagis magisq; addenfetura,quampronunciat;
SidiiTipeturjVentos; Γιpaulatim excenuetur,ferem-
tatem indicat. XCII+
Pareliys eil imagofolis in nube denfa,Conti¬
nus , tequabili, quiefeente & aquofa ad latus illus
pofita,perradiorum folariumreftexionemexpreiFa,
^afcerfoh β XCII1.
Parafelene eilimago luna;in nube vjeinaden- ia,continua& iequabili exprefla per radiorum lu¬
na; reflexionem, 55JÄrrtjtåne/ Jälflmatte* Ad hu- jus ficut & pnecedencjs generationem, quinq; re-
quirunturi. nubesdenfa,utreeeptam formam con-
tineat.nem. 2 A^quabilis , ut integram exprimat imagi-
3. Quiefcens,uc figuraconipiciρ oißt* 4. A- ,quoia, ut imaginem repraßentet. 5. diätere junas
cor?«
