i.
Q ρ £
DISSERTATIO ACADEMICA,
De
FESTO
V ETERUM
svio-gothorum
D I S Α Ν O,
QUAM,
Confentiente simphfj. hacdt. Pbilofopb. in
. " % Regia tAcaåemia Upjalisnji„
%. * priside
V t R O C Ε L Ε B Ε R R 1 Μ O ,
Mag. ANDREA
C E L S I O,
ΛβγοηογπΜb. PROFESSORS Reg. 0* Ord.
t. DECdNO maxime Speäabili,
Nec non
Reg. Societ. Ut. & S. SECRETARIO ,
PRO GRADU
Publice examinandam modelte fiftit Stipendiarius Regius,
JOHANNES BENEa NORLIN,
SMOLANDllS.
In Auditorio Guftav. Maj. Η ι,χι. Μη' Ann. mdccxlii.
Horit ante meriaitrn folitis.
UP SAL Mß imprefla.
2-
/. Ν. J.
§. ι-
Ultiplicato licet cum annis nu mero Deorum Dearumque, pri-
mis tarnen poft diluvium tempoi ribus, cundem vix binarium fu·
peraiTe venfimile videtur. Ete·
nim Sol & Lund antiquifiTtais ρο<
pulisChaldaeis praecipue & Aigy«
ptiis, ad hujus motum menieii- illius vero annos definientibus, prima fuere numina divinis culta honoribus a> Hinc forte plurimo-
ram deinceps numinum in Deos & Deas diftin&ic
derivanda eil. Refte itaque SCHEDIUS : Prafertim inquit, cum & omnid numina genttlia mafculerum de*
rum ad unum folem referantur. Opeimo itacfue jure, /"<?■
minet fexus numina ad unam lunam , ut rediξ antur, con
veniens efi b). Propagato autem geqere humanoi
per Orientem, Aiiam nempe & Scythiam , Soli Lunacque eultus ubique innotuit. De Luna tantum·
modo culm agere nunc noftri ed inftituci. Cum vero,
e\
"»* ) ° C SSI" !
£x Scythia, ut videtur, omnis in has terras introdu-
éla fit religio c), non mirum veteres Suio-Gothos»
poftSolem, Lunam fummo honore fuilTe proiecutof.
Quod fatis teftantur hare OL AI MAGNI verbar Simi-
li'etjärn ratione Lunam adorant, quta bieme,remort tole%
continue ejus utuntur luwine d), CerteLuna, ceuMa¬
ter Mundi & Regina cceli e)t cujus lumen Aftrologis
eft genitale & hume&ans, profpera renfebatur & a- cimalium procreationi & ftirpium pulluiarioni. Cre-
debatur quoque partubus rebusque amatoriis prateile
f\ Fuifie veterum Hyperboreorum eandem opinio-
nem adfirmat RUDBECKIUS : Lumen Luna plenum 9
ait * tmntbus nubentibus femper Unge aufficatiffimum ba*
bitum fuit, Nec t amen matrimoniis folis éut fponfalibus9 fed rei horlenβ iftbac obfrvatio plenilunii intervenerat g\
Sed virtus Lunae, etjam in aliis humanis rebus» a^nita
eft divina,adeo ut lumen ejus novum vel plenum Togae
&Sagoaufpicatiftimum exiftimarent; coeuntyinquir,TA-
CITUS, nift quid fertuitum & fubitum inciderit, cum auf
intboatur Luna aut impletur. Kam agendis rebus hos au-
fticatiffimum initium credunt k). Idem vultG/ESAR dt-
cendo : non eße fas Germanos fuperare , fi ante norr am Lunam pralio contendiffent i). Hinc expreftis verblS £»-
na Germanorum Dea falutatur k). Eandem Luna vim
agnovit quoque TielvArus, quiprofelici adlitora Goth-
landiac appulfu, tauris ovibusque &c» maéhtis, adje- iftoque epulo & vifceratione, Luna nuper incenfe fa- crificavit, omnibus illius comitibus benignitatem «#-
va Luna pratdicantibus /).
a) KAT. COM. Mytb. pag gp6. cfr.p. te. b) pag. m.
7^a. c) SCHJFF. Upf antiq. p4pg. d) lib. c. z. e)pid.
PLUTARCH. ρ 168- JEREM. c. 44, f) ΝAT COMES pag, 2&Θ. item SCH6DIUS de Diis Gerfn. p. ifo. g) Atlant. Tontt b) dt morib. Germ. p> », fp3. h. 8CHED, pag.
Λ I iff.
4 4M ) o ( *6*
Idé. i) de hello Call. lib. 1. c. fo, bell. Cr*#. /&f/,
f. 2/. /) STRELOJP. Cbrontcon. Gotbiand, p. u,
§< II.
Nomina Ζ»»* lingua Suio-Gothica antiquiffitru
Ene dubio funt Tungel & Matte. Progrefiu vero
temporis variis infignita eil titulis aliis. At feminint vel potius hermaphroditi generis hoc numen, quem·
admodum fol mafculini , habebatur , adeo ut Luna Dea, ut fol Dens , appellaretur· Et ficuti Dea hare o- irntnm prima fuit(§. i.) & maxima > non mirum, fi
olat tfyxnv Dea nurcuparetur. Dea autem, veteri lin¬
gua, Goi & Dis dicitur: Ira namque VERELIUS a)·
Dis & Gody h. e., Dea: & M. CELSIUS: Difa, h. e.9 Dea b). SxzVanarGod, & Vanar»Dis, Deafrei, velVa~
norum e): Difar v or ar, opifer* tf ultrices Dea d) Talar
Difer, Jubdola Dea ( Ρarea) e) : Difar Salin, aula dea·*
tum f). Idem teilatur VIRGJLIUS g):
Sufpiciens altam lunam fic voce precatur:
Tu Da, Tu prafens, noßro iuccurre iaborl
Afirorum decus, li nemorum, Latonia, cujlos.
Lunam fub nomine Diana quoque fuiile eultam, vel ex hoc OVIDII ρ tet b):
Nec par, aut eadem notturn* forma Dianac EJfe poteft usquam: femperque hoäierna fequente% Si crejiit, minor eßi major, β contrabit orbem.
CICERO Dianam & Lun-m eandem putatam re*
fert t). Fuiife vero Dis vel Difam eaiidem tum Dia-
na , innuit JOH. M., memor ns y Adelum Sueci* Re gem ad Idolorum templa facrificaturum, cum magna equi-
tum pompa accejfffe , aden.que Diana (cujus eultuvn Go- tbi a Gracis periuafi aamiferant ) ingreffurum, fubito equi lapfu corruentem exfpiraffe\ verum ego, inquit iigmfican-
tci , eam Dtanam non /ifiaticam , Ject Scytbicam fuijje e·
xißtmo k)% Eandem vero hilturiam traden% STllR- LJLUS
4M ) o ( Hl- f Li£US /) Adelum Regem iacrificio Difae (blfa-blotiy
inrerfuiire oftendit. Nomen Lucma Lunac impofitura
fuifle ceftantur Mythologiae fcriptores m)> cm, pro fe-
Iici in primis partu$ facra fecir fuperftitiofa antiqui-
tas. Juno Lucina, precatur parturieni Glycerium,/>*
Of emι ferva me obfeers n).
Idem de Difit p-aedicat hiftoria WOLSUNG o)t
Bldrgrüner fk-*ä tu kunna Auxiliatrices runas difeer,
Ef \)u biarga vill fi fervare vis öf levare fem
Ok Hyfa kind fra konom h.e. minampartu , vola eas in·
A lofa fkal paer rifia cide, artus etjam confirin·
Ok of /φu fpenna ge, fimulque ingemina Di*
Ok bidta pa Dfr duga* farum opem.
a) Obfervat. adHervaraSag. ρ* S9» Ejusd. adHiß* Gå·
trik* p.34. b) Comput.p.6o. c) VERELII obferv. ad biß*
Gotrik, ρ. T4. cfr Atlant» T»It. f.f?l» d) Alf Sag. ρ
ζρ. e ) biß. de Nomagefto pag. #/. /) Fridtbjof.f
Sag» pag. zp, g j Aineid. lib. IX. b) Metarn. Hb* XKn fab. III. i ) De natura Deorunt k) biß. Suio-Gotb. lib. /,
cap zz. I Engl. Sag, cap 33. m) STOCKMANNUS in
Elutidario Deorum Dcaruwfue p. iyp. ΝAT. COM. in Myth. Hb, Iii. pag. igp. n) TERENT. Andr, All* III,,
Sf /. 0) pag» f*.
§. III.
Vig^nte vero maxime apnd Gentei in Mythologie
Numinum polyonymia , Luna adhaec alia fortita fuit
tiomira: fic Frigga, una fcilicet ex tribui maximisldo-
Iis Upiahenlihus, adpellabatur *)· NecFreja, ut valt Edda b), diverfa ab bic fuit Dea. A quibusdam Fricco
vel Frigot ab aliis Frigga, Trea vel Freja idem numen
vocatuin WORMIUS fe invenifife teftarur t). Frigga
Dea vocabaiur a»moris d), Freja propter amorem quo- que inyocata efl: e). Frigga propter fertilitatem cole- batur, Freja pro eadem vi&imas oblatas refert STUR-
A 3 L£dS
6 4M > «' f Hi·
LjEUS f). Eleganter igitur STIERNHIELMIllS in fuo Hercule:
FR^tJA des oftyertoÅld beh'irfkar jorden och haftyet,
Himmel och all element bland gudar och alla gudinnor ,·:·
Ailß och denadlafi hon areals lefxvande moder och amma,
Et quemadmodum Frigga vel Freja lunam denotat, ita Lunampoßidere dicitur aureamg). NovivrjUSquoq; ex My»
thologia Grarc. Venerem Lunam fignificarc·> mirum ita-
que non eft» Friggam eandem cum Venerc haberi. Ve*
merem autem Junonem appellabant, cui matronar pro fi- liarum nuptiis > utpote pronubac Deac , vota facere confueverant b). Quod vero haec Juno Luna fit> ita confirmat MACROBIUS *): hac Juno Dea habita, unde Janum Junonium. Cum etjam initia menßum majores no*
ftri ab exortu Luna fervaverint, jure Junontcalendas dtxe-
runt, Lunamacjunonemeandemputantes. Quumvero Thor Suio-Gothorum fuerit Jupiter k), & Thori uxorem£>/- fam appellatam fuifleex membranisNorvegicis teftetur
WORMIUS /), patet junonem, utpote jovis uxorem ,
vel Venerem , cum Difa vel Frigga convenire, omnia- quc hacc Dearum nomina Lunam unice indicare.
a) SCHEFF. Upf. Ane. cap. Vill. cfr Atlant, T. II. f.
SJ1· feJ9· b) fabula 44. cfr. SCHEFF. Up. ant. p. 96. fe41
c) mon· Dan. Itb. I. pag. 10. d) Edda. fab. 44. e) Edda fab. 22. f) Yngling* Sag. cap. 13. ERIC. Upf pag 3. g)
Edda fab. 30. b) ΝAT. COM. Mytbol pag.133. i) Satur.
üb. I. c. 13. cfr. SCHEDIUSde diis Germanorum pag. 161, 163. i) SCHEFF. Up. Ant. p. f7· /; Faß.ρ. jit
§. IV.
Sacra Ζ«»* fuiffe, quae Goa, Goea vel Goja dicaban·
tur, ita probari videtur : Goa, hiftorice fpe&ata, 7~£#-
rit feu Jovis, filia falutatur a). Ergtf Diana, utpote
Jovis filia, eadem cum Goa. Diana autem myftice Lu¬
nam notat ($. IL), ergo etjam Qoa. Ceterum noftra
C4a
)o( Hl· 7
Goa vel Go Sc Grxcorum 7#, & nomine» & re inter fe
conveniunt b), Etenim Lunam etjam Jo referebat r).
Paria praeterea funt Go* & Jonis fata; amiiTam utram·
que fuifle legitur» Parentibusque curam & moleftiam creaile. De Patre Jonts fnacho ita canit OVlDlUS d);
- natamque ntiferrimus JO
Luget ut amtffam. *
De Thoro, G6am filiam anxie quacrente, memorant Origines Norrigiλ e). Oftendit praeterea NATALES
COM. f) Jonem eandem fuiife cum Ifide ABgyptiorum.
TACITUS etjam teftatur > Suevos Ifidi facrificatfe g).
Quare lfis apud veteres fub nomine Goa eulta vide¬
tur. Ifis autem myllice Lunam iignificat, Deaque fuit
navig;ntibus pradeda , tempeftatumque arbitra h), Itaque facile patet, cur Tteharus facriiicio gratias e-
gerit Lunar ob felicem in Gothiandiam navigationem·
ä) LOCCEN11Antitj. Suiog,p. 16. Or ig, Norrigiα ρ. ζ.
b) Conf RüDB, Atlant T, 11,pag. 477·feq. & lüußriff. Co»
mitis & Senatoris D GUSTAVl BONDEGenealog, Reg.Svec,
ρag. c) Nat, pag. Spy. d) Metam. Itb, I. Fab. X. e)
Loc, cit. pag.ζ, f) pag. S94. cf. STOCKM. Elucid. Deorum Cf Dear umpag. 136, g) pag.mibi 691. h) MACROB, pag, jp, & LUCIANUS inDialog. Zepbyri (i Noti,
§. v.
Principes nomina Deorum Dearumque fibi arro-
gaiTe j & inde ingentem in hiftoria veterum ortam efTe confufionem, notiflimum eft. Enimvero mor-
tuis R^gibus vel Reginis, nominibus Deorum Dearum-
ve infignitis, eff dus, virtutes & honores divino?as·
fignavit fuperftitiofa pofteritas. Hac ratione homini#
bus» quod Deorum proprium fuit, nomen non tan- tum, fe d & omen datum eft. Quod quidem,tempore literarum monumentis deftituto, faule fieri potuit·
Hane etjam confuiionem locum habere in antiqms pa¬
triae hiftorii$ & praccipue in Edda exiftimamus, Sic dBifa}
t 4« )οΓ »
Defj, qa* primis temporibus Deam denotavit, & ée- jus nomine Luna cultus viguit , deirde confundi cce-
pitcum Dit vel Difa, Qdini ex Oriente venientis fo-
cia, & tandem cumDtfa, Forgunni Elia a) in JFengam,
cujus iabula non pauca myitica Diana vel Ifidis fymbola
cominere videtur. Εteηim Dila, re-ti involuta^ haud aliter, ac Ißt & Diana, retis invertione & ufu fe pri-
tnam mortales beaile iignificat. Sir etjam coniiiium, quod Di 4 Sigtrudo dedit , de civibus ad habitandas
terras antea incultas mittendis , nihil aliud innuit, quam Difam, veluti ifidetn vel Cererem, hornines pri-
mum agriculturam docuiiie b). Ceterum progreiTii temporis non modo Reginis Difa nomen familiare fu- it, fed etjam inferioris fortis feminis, ut ex monumen- tis apparet Runicis.
a) Conf. lUuftrifßmi Com. BOND II Praf. ad eonfpeft.
Genealog. b) Conf. RUDB. Atlant. Tom. II. cap. FT. '
§. VI
Ex hiftcriis patriis conftat, Goa vel Difa noftrae
annua facrificia fadta fuifle Tumma folennitate, & qui-
dem Upialiac, quac antiquiiEmis temporibus Metropo¬
lis & fedes Regum exftitit, & ubi celebre lllud, per
totum feptentrionem, templum Idolorum fuit exftrur
dtum. llluftris de hoc fefto in hiftoria S. OLAi a) exftat locus» IStipjop var J)at forn landsßpur mepann beipni var par, dt häufup blot ßyIIdi vera at Uppfatt*
\um At Goe, fkyldi }t>a blota tillfripar oc β:-urs bongi β*
num, oc fkylldi par f)d vera Jfing allra Spya. par var
oc pa markapur oc kaupftefna, oc ftop vico. h. e. In
Sueonia mos antiquus fuit in gentilifmo, ut in bonorem
Goa unherfale facrißcium Upfalia peragerttur. Sacriücan-
dum tum pro pace & viElorta Regisi coeundumque illuc ex uniperfo regno, PeraEium ftmul univerfale Judicium; nun- dinaque & mercatus frequens , per integram fepttmanant
in dituti. Hoc iacrificium dicebatur Difabht b), Difa of- fer.
·»? ) o f Η». ' 9
ftr. Quia femininum putabatur hoc numen, feminae
facrificium prarcipue adrrinaftrabant 5 illae in ptimis,
qii« dignitate prat ceteris confpicur erant Sic ALF- HILDER filia Regis facris DIU cper. ta fuit,ira ramen,
Ut ipfe Rex adeifet & comiflationes initiaret, utPrarfes convivii» ad fcby(5bos -verba iaciens c). Idco FRID¬
TJOF in facris Difanis Reges ad pocula f d.nr s viditj Conjuges vero ipforum foco, in medio fundi accenfo, affidentes, Deos ad fLtmmam alns foventes, alias un-
élos mappis detergentes d). Viftimarum enim fan- guine> Hlaut di<fl:o, a Tpergebantur Idola, &qui huic
cultui fuperftitiofo aiEftebant, quod in Frigg* vel DiU facris illuftrium feminarum fuit. In fefto enim uni licet Nutnini prarcipue facrato, utpote hic Dif* , reli-
quorum tamen Deorum iimulacra fanguinc viftimario
illita fuiffe videntur. Ma&abantur vero Dif* in vidli-
mas etjam homines e) } hand aliter , ac Dian*, quas
templum habuit in Taurica regione, carne humana
tantum bitabatur ,f), Comiiiationes , blotveitflor, iti
hoc facrificio public« fuerunt g). Pax & viftoria Re¬
gis maxime implorabatur- Etenim antiquis Luva, &
pacem» & vicfloriam mortalibus conciliare credebatur.
ORPHEUS in minore Cratereb): είξηνη eg ίφξο&τη,
Fax vero eft VenusΊ feu Frigga vcl Dija. Quam rrure
autem haec cum Gratcorum Diana conveniant, tefta-
tur DIONYS. HALICARNASSEUS i): Jones Dian*fa-
tium Ephefi, impenfis communibus conflruxerunt, quoßatis temporibus cum uxoribus & liberis convenientes, una fa*
cris dabant operarn mercimoniis: inftttutisque equeftri-
bus gymnicis & muftcis certaminibus varits, Deos quoque donariis bonorabant. Peraftis (pcctaculis & negotiationi-
bust ft qu* inter civitatis interccffßet offenfto, conftdebani Judices^qui litern eomponerent: tum de bello pontra barbo»
ros gerendp 9 deque nutua gentis c om ordia confuiebant
in B a) Cap.
fö 4@·3 ) o (
a) Cdpi76. b) FRIDTIOF fag. pag. 2yc cfr, SCHEFF, UpJ. Ant, pag. pip. c) Hervar, Sag. ρ ig. ζ, jg φ. Η. Α»
dcl β. Fofir. Sag. c, ΧΡHL d) FKWf. Sag, ρ. zy. e)
ERIC. Upf.p.j. f) FLIUARCH. de Os, & Is, g) HEREL,
in obferv ad Harvas-, Sag. pag. 60. h) Conf.Sched. de Ditt
Germ. p. $6. i) Antiqü. Rim. iib» 4. cap. zy, z6, (fr, M,
CELSll Comput.pag. 61,
& VIL
J
Quum annuumhoc Gojafeftumfuerit, ($,prarced.)
mirart convenit, quod AOAMUS Bremeniis & £KI*
CLIS OLM hoc Lcnhcium novennarium fuiife com-
memorent. Vcrba ADAMI hacefunt: Seiet quoque pofi
fiovem annos communis omnium Sveonia provmciarum (oieti*
filtas celebrari. Ad quam videlicet folennitntem nulli pra*
jlatur immunitas. Reget & populi omnes &finguli fua do-
na ad llbfolam transmittunt a), ERlCli Prater hac in- fiituta fuerat quanam folennitat generalis, de novennio in
tiovennium exaftijfime celebranda , ad quamomnis multitu-
do omniumprovinciarum Gothita nationis venire (fi aonaria
tenebantur offerre; quando & vivaoferebantur facrificia de
hominibus & brutit, quoritm janguine Deos placabant b).
Sed dicendum forte eft, feilum hocce Difanum novo
quovis anno majori folennitate & ceremoniis infignio-
ribus celebratum fuiife; ideo fcilicec> quod quolibet
novennio ipfi Reguli tributariij Skattekonungar, pro¬
vinciarum praefidess adeifedebererit, nec non frequen-
tior civsum numerus ex toto feptentrione eifet con- gregatus. Ceterum numerum novenarium Svio*Go*
this noftris facrum fuiife, dudum obfervavit JOHAN¬
NES MAGNUS c),
a) Hiß. Ecclef, pag, ifj. V) pag, c) Hiß. üb,
Ε Cap. it*
§. VIIL
4M ) o C I®·
§. VIII,
Peradis facris Judicium umv£rfa!e inftitmum fuifTe, locus §· VI. citatus docet, quo^almenneligit >
Mizberia ting, Di/Ung, midvinter ting, Up(dia ting vo»
cabarur a). In comitiis hifce, fub dio fadis, negotia publica tradahantur, litesqjqus in foris provinciarum
decidi non potuerant, in tanta frequentia civium 9
ipiiusqiae Regis prsfentia ad liquidum perducebantur»
Rex enim ipfe in foiio fedebar, circa iilum ftantibus
aulicis 5 e*regi^ne fedebat Legifer Llplandiae,. cum
proceribus aliis. A tergo denique felis ipforurn fta-
bat omnis multitudo ruilicorum in circulo. Aderant quoque non raro exterorum principum Legati, Tur-
ba ruilicorum armata maximam in ferendis fententiis
poteilatem habuit , in averfatione rerum arma con- ciuiens, Quod in maximo hoc conventu fuit decre*
tumf tants erat aucloritatis, ut ne Regi quidem3in>
mutare quid vel negligere, impune liceret b). Et cer«·
te comniodo fatis & idoneo tempore judicium hujus-
rnodi lnitum fuit, quo prsc.ipua parscivium, Dif& fe«
crificatura, adefie debutt. Ceterurn notari meretur,
Judicium quoque Ronis & apud Grscos in fefto Dia¬
ns haDitutn fuiiTe , adeo ut βqua ofenfapopulis incide*
retj inter ifia Deorum facra conciliarentur ex alißrum po*
pulorum arbitrio c), Neque hoc iine cauila: etenim/*
/x-feu Difa 9 ut Prades Juilitias, leges fanciit, Linde DiODORUS SICUÉUS tale ejus marmor adducit :
EGO ISIS SUM, REGINA HUJUS REGIONIS A MERCURIO ERUDITA. QUJE LEGE, PER MÉ SANCITA SUNT , NEMO SOLVERE POTEST.
EGO SATURNI NOV1SSIMI DEI FILIA , NATU MAXIMA. vTGO SUM OSIRIDIS REGIS UXOR
ET SQROR. EGO SUM ILLA, QUJE PRIMA
Bi fRÜGES
v< .i
τΐ ) ο ( w
FRUGES MORTALIBUS REPERIT. EGO REGIS
HORI MATER SUM. EGO SUM, QUjE IN CA-
NIS SIDERE EXORITUR. MIHI BUBÄSTOS URBS yEDIFICATA/ VALE , GAUDE , jEGYPTE MEA
Nlli>RI^O.
a) FEREL. not. ad Hervar. Säg. pag. fp. hiß, f O»
T.Al. cap. pp. cfr, Scbejf. llz>f. Ant. pag. jitf, b) S. OLAl
Säg. cap. So. feq. cfr. Scheff. llp. A. pag. jip. 324. c)
DIONYS. HALICARNASS. Antiq. Rom. iib. 4. Cap. 26i
ti) P>e peregrinät. Ifidis lib. 1. ρ äg. mihi 14. cfr. SCHED.
de Ditt Germanerum ρ. ij4- item IFORMll Faß. Dan.
pag. μ. '
§. fXir
Hac occaHone nundinae quoque per intepram fe- ptimanam celebratat fuerunt haud alirer ,ac apud Ro¬
manos & Graeeos in fefto Dianae. In iacris etjam Hac-
braeorum mapribus veftigia nundinarum haud fruftra qu2eiiv*ris a). Profefto haud incommode in nia-
gno hoc Svio - Gothorum fefto nundi.nae inftitueban-
tur, quum ex omnibus provinciis advecfti cives varias,
in mutua commoda» mercesadferrepoilent. SicChri-
ftianorum facra vel MiiTas plurimis hodiemis noftris
nundinis occafionem dedifte , notum eft : ita Ericsmeffa Upfaliae, OfiermejfaLipiiaey Persmeffa in HwetlandaSruo-
land. &c. habentur. Nullum quoque rotius anni tem-
pusmercibusadportandis & profe&iombus mercantium
magis idoneum eft. Siquidem , ut in fequentibus ap-
parehit, har nundinae non tantum tempore plenilii-
niiexercebantur; verum etiam eotempore, quo terra
g^lu conftri<fta niveque obdu.fta faciilima & commo-
«hflima conceftit itinera. Qu.re etjim har »undina ab
OLAO MAGNO gtaciäles vocantur. Ce/ebrior, inquit»
locus glacialium nundinarum cβ in Arckieptffi/idvitate U*
tfaltevß &c. b β
a) DMBi
•ΙΚ )ο( W rj
α) DEUTERON Cap. 14. ν. i 4* &c· MATTH,cap. in
** b) Lib. 4. c. 6. ffr. SCHEE. Upf. Ant» pag. 327.
§. x.
Quoniam hoc fefturn Difa vel Göa fuit, menfi*
quoque, quo celebratum eft , Göja feu Gojemanad di¬
ffus eft% Veteres, teile BEDA, d) ufi funt menfibm lunaribus. Quare primus anni menfis Habitus eft, cu¬
jus novilunium vel primus dies folftitio brumalt fuit proximus» & diffus Thorsmanad wt1 Juletungel3 ob fe«
ftum folis Julium illo menfe celebratum b), Secua- dus vero anni menfis, Goa, Göjemanadvt1 Difatungel appellatuseft, in cujus plenilunium feftum Lüne,De*,
Goja vel Difa incidit: Sic enim ARNGRIMUS: Extat de Nor iforore Gaea Thorronis filia, adquam, raptu fubla*
tam fnrtho% recuperandam Norus apatremiffus eß. ffuod
ht faciliuf furcederet , nova Diis facra Tborro inflituit$ menfepriorem iüum (Thoram toftea diEiutn) proximc fecu·
* tof eundemque menfem a filia Goes nomine Goeam infignioit e). Et quidem meritohunc ordinem meniium fervaruntf primum Soli vel Tboroni, fecundum vero Luna vel Di»
(a dicantes , quje proxime poft folem maximo cultu
honorata fuit a veteribus. Prifcam nomenclaturam hi praccipue duo menfes ita retinnerunt d), ut intro- duffο licet deinceps Chriftianifmo , «na cum Calen- dario Romano & meniibus folaribus , primus nihilo-
minus anni menfis Januarius, Tbora vel Tborsminad, &
fecunlus menfis Februarius,^^ vel Gojemanadåi&i fint,
Isiandis hoc non folum in ufu fuit, ut teftatur ARN¬
GRIMUS*;} verumetjamSvio-Gothis noftris, id quod
noftra Calendaria & antiquiora & recentiora abunde probant. Ambo hi menfes apud Aügyptios eodem fere
nomine appellati, ordine eodem fe invicem fequun-
tur, nempe Athyr 8c Chojacf. Immo apud Roma·
t mcnfif anm primus Januarius ηomen habet a Ja*
η»
ν
i* ) o t η*
no vel [ole, fecundus Februarius a/^#4 feu Jttnone,cili
hocmenfe facrificatumeft Jungautem, III.) my- ftice Lunam iignificat.
a) De rationetemporiscap.iq.Lib,!. b) Μ, CELSIICom-
putipag, 6$ , <74. Crymog* lib. I Cap. q, d) VEREL,
not. ad HervAr, Sag, pag, yg e ) pag, (jr. IVORM. Λ/ö»,
//bα l.pag, ιό, /) Af. CELSII Comp,pag, /77· P£*
RING* Pantheum Mytbic, pag. 7/«
$, XI.
Vulgo noti funt canones &Rhythmi antiqui pro inveniendo vero tempore Judicii Difani, qui egregie
cum iis, quac §. fuperiori a nobis diéta funt, poßunt
cenciliarij Hujusmodi hic eft; Thet tungcl, /<??» lyfer
pa himmelen trattonde dag Jul, ]ula tunglet ; oe ther»
p» följer Diftingstunglet, i.e. Luna, qua in ccelo lue11 E- piphaniorum die·) Lunajuliorum dicitur. Quodita eftio- telligendum: Menfis adquemfpeblat, feu cujus diebus an·
numeranturferia decima tertia Natalitiorum , menfisjulio¬
rum cenfeturi quifiequiturmenfis a Judicio Jjfiano nomina·
tur* Rhythmus antiquus fic habet;
Nar trattandags Nyed i fulla fahr
A Difating i Upfala ftar,
Senfus eft; primij quipoft feftum Epiphaniorum init9 men¬
fis pleniluniOf celebrantur nundina Dl/ana, Oiiod hocca-
none clarius exponitur: Thet Nyedjom tändesejter trat¬
tandags midnat ar Diftings tunglet, OLAUS MAGN. i-
ta eflrert.· Prima incenjtonis, qua jit poft dtem 0 mediam
noblem triam Regum in Januario, plenilunium Jnfaliibile fignum & tempus prafcribit judicii Difenfts piundinis a)*
Canonum ratio hscceft: Jul-tungel vel menfis lunaris
anni primus ille eft, cujus plenilunium incidit vel in ipfum feftumJulium vel in diem aliquem fequentium
per integrum menfem Lunarem* Quare meniis Iuna¬
ris fecundus feu Difanus> incho2ri cunquam poteft'
ante
![Disputatio physica de glacie quam ex consensu amplissimæ facultatis philosophicæ in regia academia Upsalensi præside ... Joanne Bilberg ... publice proponit Rolandus Björner Fied. [sic] Uplandus. In auditorio Gustaviano majori ad diem 19 Octob. anno 1689]()