TI GEOGRAPHICA,

:fÄ;■

uoutatio 3 $

GEOGRAPHICA,

^{• *}

v 6ht<im

Jehova Benedicencc Juxta Academix ftatuta-j

P R iE S I D £ P^{R ACLA R} I SS / MO PrlRft%

M. MAR TI NO E. GE-

S

FR

I N 1 O)

Inf. Mathem. Prof.

Ordin, in _PatriaAcad.

Reg. Praeoeptore fuo

qua par

eft

obiervrautia iopnruis ctflciido.

Progrxdu Phtlojophicofuprtmo

confequtnb

JF Publicedifcutiendam exhibct

JOHANNES OTTO

C U PRIM ONT.

Ad dient i7.Decemb.In AuditorioGu[iav. kork (olitts*

«9$(cT)5«»

, UFSALIAi

Iroptaicbttt

Hchillus MaxTHiü, Anno ié4 z*

pr

^■

xxxxxx xxxxxxxxxxxxxxx

Rcverendo

admodum

_atq:

Clariflirno,

Dn. JOHAN NI RllDBE-

C

K i O- Philofophise 6c S. S.

Theologise Doclori celeberri-

niOjDioecefios Arofienfis Epi- fcopo amplisfimo, fautori

ac

promotori fuo de-

mifle hono ran-

do*

Infcribit

Rc/pondens«.

* , v-v -'• «T«?T "7^T7/ "^S'~^T v.*' ^k «r~ v.,- c*sr?'CTåJki £Ålr&'Fk.tr. Ä'V- JÄ" .*&'&?■< Cfc

fes M _. _

ViC^#!*»$>*tC 4^ <%* «&>*&

^

^*&t&4&V&•&

vfajl

|

Fographiae fuam utilitatcm &necef-

fitaremdenegantnonnifiholpites plane intheologia praiertim& philofophia ^>

nefcientesahsq,- ejus fcieanalocorum,ci vitatum , quarum crebrainicriptura S.

metuio ht, certa cognitia nonhaberi»

nec peregrinationes Patrum>San£torum Apollolorurtj&

etiam iphus Salvatoris noflri, absq, hujus adminiculoi

unquam inteliigi pofle. Ex pbilolopbia amamoamhita teftimonium reddet utilitatis velfolaHiftbria, _{cui quan-}

■tum lumen addit

Geographia^prxclaré

oftendit prarce- terisBodin in Meth.Hilt.Hujusftaq;naturanvd cdd.fi i- tionenij lubie&igeneralis, afFe£hotics> Menfurationeni, delineationcm_per circulos & circulorum intervalls, I-

temq; Iocorum ccrhunesafFe&ioaes, diftaatias nimirura

& Terminationes , proingenij tenuitate, temporis^,- ^ra- rariooe infpr^iéntiarum iuccindis

pofitionibusexplicare

ai inaus cii.ßtS.

Tb ef. I.

^finogMfhiruefldefcriptio mundi,per men- lurationes configurationesq;Geonaetricas»

6c

lupp^tationes Aritbmetjcasi

fuper prje-

fuppofitis principijsphyiicis6c opticis.

II.

Geograph}a, parsCofmographiar,

eftftientia ghbiterre*

ßi^ist $loterum tpjo c»mprehenjorurru%

A * 1 _IIL

III.

Globti*teryeßr# (utpcte

fübj.ör

m ,quatenu« in cer~

tss fegiones. ialulas flumina,^maria -StCidiftindhis,) eßpavt

mündigexterraiß _aqua conßans, infy medio ejutdem immobil»

cotijißens,

IV.

Antequamveroadccmmunesaffediones fiat accefc fus, feienJum GecgraphoStcum Globi terrefiris inkiunt meritienem^* pramittere &utprineipium fibi conccilüm

dari vtlSc, Terram ^cum _{aqua unum corpus} abfolveio*

Sic enimStraboi+2. Geograph. Sit \nc\u\t hoc primum prin-

epiumneßrumyotundam^cum mari terram eße, unamq. cum ea

juperücum habere. £t Peucer. in üb. de Dimeni. Terr.

tener/dainqnit. eH hacprima in Geographie» iß certaacfirma Üjpotheßs quodterracum circumßuü iß infups aquts mutuo a-

ptißimtffyviaba*

variato acdißinclo complexuyin unum coeat iß toalefeatglobum,_unam^conßituatconvexam fnpsrftcm^, ißc.

vid. &PtöL Geog. 1-1. c. 2. ut fnper b. 1. Mag. P,1. & 17.

Qnamipforum aflertionem conürmat Ümbra una , &

non in JEcIipfibns Lunaribns diverfa, in diverfis orbis

partibus conlpicua,quamunusifte å fe projicit globus.

Deinde etiam centrum unum, adquod fertur_aqua in ai-

tumprojeda. itemqj^terrae particula ^,quae per eandemad

idemtendit ^centrumlineam.

V.

Globoper

fecoßfideratocompetit

^1. Rotunditas»

*. refpedu totius univerfi ^, ütus & immbbiütas. 3 re-

Ipeducadi. Quautitasminima.

VI.

Veteribus non eadem omnibus ^mens de fgurater.

fuit 9 quidaro enim terram in inünitum

radici-

taoa

tam efle, quidäir, qui

planamlatamq;

vel Cylindro. vet'

cubo,velcono,vclpyrarmdi veltympanofirnileiri velqui

cavam inftar cymba?dixerunt,quaiconjedurarlatab Ari- fotele& aIi is rtfutatse lunt. Nos eam fphatricam rnoti

fequentibus rationibus dicimus. 6c quidem

VII.

i. Terram quoad latitudtitcwih. e.å Septentrione im

meridiemrotundamefle,teftantur quiexpartibusa,undi ieptentrionaiib9 verfus meridiem, velcontraiterfackmi»

qui viludeprebenduntnovas iubinde emergere Stell^is»

quas antea tumöroccultabat jpfis terra?. certom em ni e;t meridionales flellasncbisTcmpirterna? occuitationi _(vt loquitnrSacrob.) efle, &ijs qui ad meridionalem plagani

habitant,efle fempitcrna?apparitionis,&vice verfa. folie

vero confpici ab ijs, qui verfus eorvm plagam tendunt, probat experientia. Exemplum adfert Flin. 1 ^i, tiat.

Häfl.c. 70. Septentrionzs,inquit,^noncernit\Troglodgttce ^con- ßnii

AEgyptu*:

^{ne q, Canopum} Itaha, få quem vocant Beremces

erlerni Ötc, adeoq}manifeßbafjnrgtnsfaßigtum curvatur, ut

Canopumquartamferepartemfigniunius JttpraterrameminereA•

itxandrietiutuemibm tvideatur) &c. & Arift. 1.2.d.ctel._c.14.

1.110. Hinc Fiterra plana eflet, iisqui eam Africa? _par-

tem inhabitant, qua?eftad Ärabiam^> &Troglodytica ^re¬

gio dicitur,omnind ftella? urfe majoris»quaenobis ad fe- ptentrionem habitantibusvidentur,apparerent>velcertd

omnesftella? feptentrionales confpicerentur in partibus

mundi Mcridionalibus, ^&contra.

VIII.

2, Quoad longitudmemy i.^e.ab^ortuverfusoccafum,i- dem probant ¹ inaqualesortus &occafuslyderum; ^Ex¬

emplum eltStil, quiititegråböra* '5.gradibus magishabi¬

tantibusverfusörtumcitius oritur, quod conhrmantqui

A3 ^ex

«xLufitaniataavigaht

inHIfpamelam»qnod

intervallum

15. eftgraduum ab o<tu verfus occafum. Enim integtå

boråtardius Solcm orientcni vident,_q iåm in Lufitania,

item integra hora citiusoccidentem ^> quod ^non fieret 'i plana cflettcrrt. ^2. EcJirdcs»divcrfisin iocisad diverla tempora confpeftze. Defe&us, inquit Pliniusl. cit. So¬

lisac Lunzevefpertinos orientis incols:nonlentiunt,nec

matutinos ad occafum habitanfes; meridianos vcrö ix*

pius. Exemplum addit: in Arbelis>oppido.A (Tyna?, ho¬

ra 2. nodis,vifaeftEclipftsLun», qu# in Siciha in no- disexordio confpcda elt. Itcm Solis defedum inCam-

pania horadici intcr feptimam & odavam (enferunt^> in

Armenia vereinter decimam & undecimam. ExempJa

aliafamiliariafunt AllrologiaeStudiofis, qui quotanuisad

diverlalocaredticereEclipies aluevcrino.

IX.

j. Evincit umbra etiam terrae, quam rotundam elfe fatentur Eclipfl-s lunares, licenim textum 109 1 2 d.cx*

lo concfudit, w 6fc\etm rfr rfr

r»v, j; Tys rfg ct\> urj 'ZsB^diJéiet, ti kit.k o-Cpcu^etfys

tsjk. Hiiic natum vulgare illunOpticorum ^: Qjaiis elt umbra corporisopaci, tale quoq;cd corpus, ieu ut Ritn.

conledt._3, Th-25: Umbra ailimilat riguram fuiopaci.

X

4. Probantnon folum coniundim ^terra& aqua,quas proptergravitatem lemper ad centrum tendere conan- tur: fed etiamtum aquae divifi ⁿparticula qua^vis miou- tiflimaiquae ^&ipiarotunda ngurå terminatur, cumexpe- rientia navigantium. Turresemm in littoribus extru-

ét«,navibus inaltum dedudis, _{propter tumorem aqua?»}

nonamplius^excarina cerni,inlummitatc veromalicon-

fpici adiaucppifunt, utid-obfer Elin,1,2.c. 65. &c.

XL

n.

Éxquibus

liquet aquam cum terra

conftitnere gto<

bofumquendam cumuium, non qmdem exa&iflimé, ^pro¬

prer excelfös möntes & lublidentes valtes, ^{qu?e tamea}

m ontium prominentia> & cavitas valiium adeo exigua

ett coilata adtotum terrarum orbeiTi,utnequeatimpedi-

re globolitatem totalem magisquamtenuiffima rima,anc protuberantia vix vifib.lis inglobo artificiali: quemad-

modum rotunditatem nonvitiarmutca rotundocorpori infidens, clavus rota* infixus. Nam Flin. 1. cit. Icribit,

Z)iCt£iirchum reun curamontes perpe^diculopermenjum> colli*

o fle nullamejjeproportionen uwverfxrotunaitaiü,

XII.

In medh ettan umverfiJitam effe terram cumArifl:. Sc Plin. dicimus. i. Quiaaqua& terraTunt elementa _gra-

via, quasfemper locum infimumoccupant. Infimumvc«

ro eft, quod in mundo maximé å caelo dillat, quod åca?- lo maximé dillatmedium eft. Quicquidergö extracen¬

trum infimumpermanct,illudin lublimioriloco_perma¬

net. At nullum _grave potell per le promoveri lurfum,,

&permanere in Jubhmi. ¥. circå centrum quiefcio.

XIII.

2. Impoffibile efåetSolerm cum aquinodlialemattin«

geret circulurn, diem exaüeno&i aquare, terra ni feca- ^*

retarqoinodlialemin duasäquales parrcs At non po£-

fet lecari aquinoélialis, mfiterramedium locum obtine-

ret. 3. Necetiam ftellae cjuldem viderentur magnitu-

dmisefleinortu _,meridie & occafu. _4. Nec medictas

call oobisappareret,leulex fignaZodiaci, Ii terraad al-

teram mundi partem inclinaret. 5. Nec fiérent fccli- pfesI unseexdiamttrab oppofitioneterraintcrSolem^5c huuam. iriurcbiatiuiiuluniptas c*Uiffsrcntns umbra-

rum

jtimquicupit,pet. ap.Cleomed. I.1, demund. Bruc. L^i.

dcmot. ^i. &c. _t

XIV.

Tertio. uietem terra? cum Ptolomseo &c. afll- gnamuscontraantiquam Ariftarcfcn Samii & Copemici

lententiam qui ca?durn itare. terram vero ipCam verti pu-

tabant, ortus& occaibs non ex motucoeli eile, fed nos

movcri, i. e. oriri&occidere> quem mot umob iequentes

rationes rejicimusr\

XIV.

Primam fuggeritS.S. authoritas terra? immobilita-

tem tribuens. Pikl. _{enim 104. v. f} habetur: Jzhftfundaßt

terramfv>erbafinjuam naninclinabiturin feculttm fecuiu ubi legitur vox HebrsaEfiDn cujus radix

ligrufeat/w$-

tui-,dimotu>nutavit,vacidavit, depiinxjit, Job 26 v. 7. ha¬

betur: £)ji extendit ajstiionetn fuper vac&ttm terrorn (rtper

nihilum&c. Di&um_autem EccieFi.v _4. T>^{yra tnatemur*}

ß*Ufnlentminus pcrtiaeateradducere, ^nou feeus ac ad*

verlarii irtui j\jb. v.$. Movtns ttrram delo^t,o Juoi^iq mobditateterraeprobaaJ^v»

XV C.

Alterarn netirrris abexp^rientia. Die mihi, inquit

N^bilüF T/ju Brahe 1.feai.t Ådror p- 167. ejuijier't

pofti

ut

globni

pInmbeut ex

altißim*

iurrtjtilo modo demijfüs, pu/tclitmterre

wfrtifepoßinm

oerpendicularjterad amufßm con-

tingst? td c mm circnm iu:ltini*rea terra, cum curtu* ejuafit velocifjim tt.fisrinequajuam poJe^, te fupp»tat10docebit Geome¬

trie*: jijuiiem^inunofcrvpstlofecuniotemporis terra revolvide- beatyeliaminhüborealioribaa piagis fefjuicentumpaßmmajores

proxtmK Hnccateraratiocinare. Hacc Tycho B.

XV 11.

TcrtwinIargiturcoa*eifam prineipium: Utßupcar?

porü

forts

fimplicb

^tion

eftmft

^unwmotm

fecundum

naturam \ Si ^ef-

go terra nonquielcit^,motur,e£lovel circularimovebitur.

Non redo^> quianecfur/iim kcentrai eft^emm hoccon^

trånaturam graiium; necdeorfum,cumio ioeo iuofit«

Ncccirculari, quia alias corpori fimplici tribueretur ^dn- pfex^motusnaturalis. Terraautem quiagravis, aotitudi-

nernhabet adredtum, quod ipium velomnes paitesmoa»

flrant; fcadem veronaturapartium&totius, omnes ve- rdpartesterrar,&omniamiyta,inquibus dominatur ^ter*

ra, feruotur deorluii) ad fuperficiem terra?& in ea quie- fcunt. E. univerfaquiefcit ^terra. S d^necviolentusin

terra morus aliquis elTe poteft circularis, quia noneflet

diuturnus,quod Arift t 96 ita exprimir: U limo <pé->et«/,

&rt c/KTtiéozc tS ttéfrx ^{et ti} zRr tS (jAtx avctyKeito* avTtjv ßm xt*

vetfizci 7KVT4* ii* xinjff-fk kviyj ytry tw qxivqTtf, Kcu$

UjT&V fASg/XV tK£i$0r TUl/TTJQeity TV v CpGgJlV }-liV Sit7T iVKHCU

TU. (pSoZTctl TU StSOBV Siomo ß% ^{OiOV T} Ul'JW ßtUiOV ZJCUt

£

QOXH Vj Sty6 ^Tk XOffsH TctjriS ktSlOSlfI9.

X V iJ t.

Q^iartam fuppeditant abfurda, qua2 hinc enatano*

Nullusenim daretur ampliusmo^uslimplex furfum& dc-

orlum, Sigravia& Icyianaturaiiter moverentur circu*

lariten^. ^{■ .}

XIX.

Plura argumenta conlårcinarc non übet» quamvis

multa addi poilent, pradertim cum adverfariorumtanti roomentinonfint,utprincipia Phyficaaliasinfaliibiliade-

ftruerevaleanr.vel nobis mobilitatéperluadere. Alias ^ut hypothefinAltronomis concedimus, non vero ut reale

quidintroducendum cfi, cum certum fit, Aftronomos pro bypothefibusmuhafidaafibmere,undé Phoenumena demonfirano»

B XX»

XX.

@)u4Ytbterramadcomplexum ccclifupremitforhiumfnpt~

riorumcollatamy

nonpoffr

habereQuantitätenaliqmmnotabit^tm, ctiameum Arift. 1.2. d. cocl. c. 1# t. ult. 5c 1.1,Mcteorol.c*

I#. Plin.l. 2. c.6S. &c. dicimiMt quod ita intelligendum ⁹

nonquafiterraab/o/uteconfiderataeilet inftar pundi.cum

fit corpus, proptereaq,- divifibiie: pundtum verö mini- mé. Deinde etiam ^cummenfuraturipfius longitudo, la¬

titud©» circumferentia,5tc. ut infråpatebit; Svåre/pettt-

ve, collata, feil, ^cum orbibus iiiperioribus, nempé Primi mobilis, Eirmamenti, Saturni,Jovis: Ted non ita eft in- fenfibilismagnitudoac fiad fphseras Mercurii,Vencris &

Lunseconferretur» Aliascerte ornniud abiconderet_ali-

quamportionem fenfibilem cceli» ^nec poiiemusvidete di- midium caeli,neq;fimul duasdiametralster oppofitas ftel-

Jas. alteram quidemorientem, alteram occidentem, _pro¬

prer Globiterreltris tumorem extollentem fe inter ocu-

lum& ftellam, Ted quandoalteraoriretur,altera jam eilet iufra Horizontem. Aliås eftiam, inqualibet orbis terra-

rum parte,ftelte eademmagnitudo, adiverfiseodem ^tem¬

pore, nondeprehenderetur. Et habitantibusad occafum»

orientales ftellae» longé minores viderentur, quam occi- dentales, & é contra i quajomnianonfieri, perpetua o- culorum teftimonia probaot. Tantum degenerahbun äffe-

oloonihmGlobttevreßrü,

XXI.

Specialiter confideratur Globus terreftris, quando

menfuratur& delineatur per circulo$r\ Eft ^autem ejus meniuratiovel Univerialis,qua Globiterreniquantifas in

univerfum menfuratur, nempé ejusdem circumferentia 5c profunditas: velParticularis,quaterragrad;bus fuisrnen- puraturdecundum _partemquoad videl. eithabicata, iecu 1-

^um

lungteudinem

vellatitudineoL». XXII»

XXII.

GlohJ fcrreni^tircmtu*integerfcucircumferentU maxima

5400 miüiaria Germanica circiter compleditur. Com- pcrtamenim efbuni gradui circuli maximi c#li refpöndere

in terramilliaria Germanica _1$.gradusautemcircuii, cum bat 360. qui multipiicati^{ocr 15.} erbciuat 5400,

XX ill,.

Cognita circumferentia, non difficilé profunditatein invsftigare eft. Proportio enimcujusq; circu oferentiae

adfuam diametrum erttripla feiquifeptima, qualis eilnu¬

merus12.ad7. Per regulam ergo proportionis fic ratio

fubducitur : 21. mill dant _7} quid dal^unt⁵⁴⁰⁰ ? Exmuf tiplicatione tertii in fecundum ^, fadiq, divifione per pri-

mum» proveniunt miüiariaGerm. i7i8fj. quotctiamdia¬

meterGlobiterreftris conftao.

XXIV,

Intercapédo etiam inter circumferentiam & cen¬

trum, quatprofunditas[emidi*metr*liidicitur, innoteicit»

fi Diametrinumerum perbinarium diviferis> ^v,_g. millia¬

ria I7i8f?.divi(a perbinarium,prodibitfemidiameter859,f.

Proquibus tamen vulgo integernumerus 860.aiTumitur,

ne fradionecalculus,cujus uiiis in Aftronomia& Gcogra- phiainfignis &frequenseil,difficiliorreddatuiL..

XXV.

Longjtudoterrse,id eft tradusab^ortu in occafum,ut

didumth. _8. Hane vetcres definiebant graaibus /Equi-

nodialis igo.hoceit miliiaribusGerman._2700. conftituto termino orientali in Sinarum regione^, leu in Metropoli

Sinarum» qua;Sina dicitur; Occidentali in inlulis Fortu- natis. Recentiercs haaclongitudinem prorogarunt, ( qui¬

bus Deusultimishifce munditemporibus, remotioresor-

bisterraepartibus vetcribus incognitas, patefecit) verfus

B 2 örtum

ortumadmediumfercfnfulae Japan. VerPismrcafum ^ve-

to ultrå infulas Fortunatas, ufq> ad infulas rivorcsin Mar

fccUTfrrffitasr*.

XXVT.

Lntitudoterra?eft tfaöuster ra?habitata?å meridiever-

fus feptentrionem, Hane dehniebant Fettres gradibus

go.verfusfeptentrionemfinem orbis conßituebaatin m-

iulaThyle> h.^e. ingradu 63. dequa infulanonhullaeft inter Gcographoscontroverfia. Mercator&aliiefle I liandiam

haneipfam PtolomseiThülen. Ortelius ^vero fufpicatur

Ihuleefle Tilemarchiam Norvegu regni traclum. AIii putaotScetlandiameam elfe, quiequidfit, ^{orrmes conve-} niunttermiaumultimiifiiiffbgradurn 63<Mubquoßta ijla

infula eß. Verfus meridiem terram vix ultrå 17. gradus

habitatamefle putabant. Itaq, terminumultimumcon-

ftituebant inDrafjo Promontorio Agyfunbe ^> quseiEthio-

pumregioeft, hodié didta Mof*mhtque. Sedexpenmento

navigantiumftupendocompertum habemus orbem ver¬

fusfeptentrionem habitatum ad 81. gradurn,verlus meri¬

diem ad 520.

XXVIL

Delin*Attofequitur, quaGlobiterrenifuperfetesceytü ciji»

tulis £5? circtilorum ivtervaän diftinguitur. Circulos autem Globi_nuncupo,qui deferibuntur in terra,coeleftibuspro¬

portionales, lecuitdum quoslocorum intervalla conltitui

& ordmaripoßuno.

XXVIII.

Buplices igitur in mundo imaginandi funt circuli ; Superioresinc&lo, qui Airronömiarlunt confiderationis,^&

Inferioresintetray c&UlYibusKar tvSftusrefponclentes. bunt

autemvei Majores,qui ^terramin légmenta afiqualia divi-

dunt> ut Horizun,Mendianus, Äquator ^> vel Minores»

cuiiterram•'«fegrre^ta

ma&jbäliar difpefcuht,

ut

Tunt da©

1ropici, & totickni Folafcsr*.

XXIX.

Hori&on tQ iL e. finiendo feu ferm'inan- do, quod viiurn & aipc&um noftfom

terminet-di<ftus;

Si

cnim viftiwvciftquis ad omnes

piagasmundi dii'tendere-

apparebitcar'ö quafj terrae inciimbefe ; qnia ergo

caelura

r.rcterrau!t:~riuspoteflconfpici. circulus qui vifum ter- Dinat > Finitor leu Horizon dicitur- Caelefti éx älterä partehiecirculus refpondet, & ad ejusvarietatem variar,x qnornodo ^autem videatur in Altronom. Lfnum vero il-

luro ligneurn, quem fabricatum in Globo tamcaelerti»

quamtcrreflricernimus, RätionaUm nominamus. Reli- qui, qui ita variant, SenfibHesdicuntur. Quorumufus funt

definire ortus Seoccafus ddlarum, oftendereq;quceftellae femper appareant.&qua?perpetuö lateant; Item, deter-

nnnare quantitatemcujushbet d»éi&nodiis,&C«,

XXX.

MeridianMeft circulusmajor,dudhisperpun&aextre- ibäPolaria, caeleiliexaequolubjacens. Nonverounuseil

mtridianns, led tot concipiuntur,quöt fünt diveriae ^ter¬

raeloca* Nam progtelluinortumveloccalum, nova o- riunturpundta verricalia , & quot funt difFerentiae pun- ttorum verticafiura, totetiampofluot numerari in ^terra

Meridiani. Sed inGlobo repraeieotatitio,Geograj>hi, ^ne

numerus Meridianorum bimis excrefceret _35. depinxe-

runt, fic ur diftantia decem graduum Aüquatoris ^novus

poneretur Meridianus: & hi Meridiani dicuntur omnes

iecundi,ad difFet'ent&mprimi,qui å Ptolornseo & reliquis

antiq.us? perFortunatasinfulas, quaefit# funt inOceano

Occidental!flu Atlantico,fuitdüdus»quamvisrecentio-

xesutpgt«awcuiatioreshuocülterius

ad

^9.gradus pröro-

U ₃ ga-

garant, quemin infulis AcoribusfeuFlandricisffxerunt proptercå,qnodibiacus nautica rede in Aquiloncm de-

clinct. å quodeineeps verfusortum reliquos pergredi-

endo» per Eurcpam & Africam, inde _per Afianaadex- tremam Indiam numerant, donec ad eundem primum

meridianumpervenerint. Pleriq;tarnenin numerandij

longitudinibusufumantiquum retinent» tlfushorumcir.

eulorumpatebit,ubi ad Jocorum longitudinesinveftinan-

daspcrTcnerimusr\ XXXI.

Äquator» qui fubmundijEquatorc itidemdeferibitur

itatarnenficut Meridianus ducebatur åmeridic _{verfus ié-}

ptentrionem,ficÄquator abortu in occafum. Meridia¬

numergoextranfverib

interfccat,&globum

^terrenumex*

a&ein plagam Septentrionlaem dividit. Tranfitushujus

eft per mediam ferc Africam five Lybiam interiorem/&

jEthiopiam Americam &Samotram olim Taprobanam qui populidicuntur habitarc in mediomuDdi> cumnon

dcclinentvel inSeptcntrionem vel in Meridiem.

XXXII,

Circulosminores diximus,qui terram non dividunt

in fpacia sequalia duo>fed insequalia»ita ut unumexaltera partemajus,cxaltera minus

relinquant.

Suntautemduo

Tropici&duoPolares.

XXXIII.

Tropici dicunturåTgfzrtcB-xi

i.e.yertendo»quia

fol iniftis circuliscadeftibus _currens, velvertit feadnos, velå nobis fe avertit. Alter Cancri alfer capricorni, dicitur.

XXXIV,

;

Cancri,qui dire&efuppofitus

eil circulocaelefti,_quem *

Solin principio cancri ducit, cum

lougiffimum

diem fa¬

cit. In terra tfanfit_perAfiam Magnam, pcriEgyptumroa-

re Rubrum, finumArabicum, _per finarumregionem»6c

cricntalem _{& occidcntalc nu.Sic, X XX V*}

XXXT.

Caprtcorni» circulo^, quem Sol

in

caelo capricornurri ingreflus delcribit, cum facit dicm breviffimum» fup- poiltus. Hicperplagam mundi meridionalem^> per ex¬

tremam Åfricaeoram meridionalem» & item America:

Brafiliam didam &£♦duciturdicucalter _perfeptentriona-

lenij.

XXXVI.

Polares terreftres duo furitj minore*,_quorum alter

Arfticu*didus

«^*7^»ab

aflris utriusq*urlar,tåm ^ma¬

joris quåm minoris Tcrlusboream confpicuis^> caelefli ^ar-

dico diredéfubjicitur,quantum perterrae magnitudinem

licet. Tranfit perlfkndia; oram meridionalem»_perNor- vegiam & Finlandiam,& perinlulas feptentrionisvicinas»

Item per extremam partem Grinladiae meridionalem»

quemadmodum inGloboconfpicuum eft

XXXVII.

AntarHicui illioppofitus,unde contraurfalis didus,vi- cinüs Polo mundi, antardico caeleftifubjacens. Regione*

per quas tranfit nobis insognitas Tunt. Taliscll divifio

circulorum Primariofum.

XXXVIII.

Circulerum intervalla funtfpatiaterra circulorum terminii dtfinits. Majus intervallum Zona dicitur. MinusfeuAn- gu ftius Clima,& Parallelum-

XXXIX.

Zonaefl intervallumterrenigiobi circulisminoribui.

idefttropicis &Polaribusinclulum caclefti fubftratum.Di-

viditur prorationcfitus. tftenimunaTorrida,Media di- da» quod interutrumqjeontineaturTropicum,_medioq;

fuocomplexu iEquatoremhabeat. Latitudo hu jus4r.grad

ddlantia _enim utriulq;

Tropici

ab Äquator« eft å 7f-^g.

<jmcoI!ed!m multlplicati per U predueunt rrull Ger,

man. 70/. X C

Hancqui inhabitant Zonam Amphiftijd<cunturfeu bw

lirobres. Projiciuntenim urobram roericbaoam nunc in

feptentrionem* quandoq; etiam, cumSolipbs fuprå ver- ticem conftitutus, contingitutnullashabeaot umbras> 6c

tuncdicunturAfcij feu Aanumbres de quibus vid. PUn.

lib.z. c.73.

X L T.

Qaiå veröha?c minuscommoda habitationi ab ^{ar n-}

quisvifaeft, quod å radiis folaribusperulta nimis & torri*

da cflet, inbabitatam orrmiuo aiTcrehancj» Vetonta-

rrenluperioris, & noftri feculi navigationes docuernnt,

tta&um aequinodtalis Zonx Torridar^>non lolum habi*

labilemfedjucundé & tömmodehabitatum, Etcur nouj?

licet enim. fol radiosJpargatperpeodiculares qui furtii-

fimecalefabiant» ut monitrat Rifn. in..Öpt. propoi. 8.

Temperarehunc calorem nibifocpinns poilUpttum ^valö¬

resåradiisSolisclcvati, tumcreb, rrimi venti itemq; loI:s

nodu ablentU» & aquai ingens ^oopia aéri temperando oporturia. Etquid multis ? cum rtferant ^nautseroagnam agrorum elfe fertilitatcmarborum f^cunditatetn. Hino

amplius iilam mundi diitinciioncm nun

vakrecollige

poteftquje ed apudVirg.i.Georg.

J$)dinfy tenent ctlum Zont,cfuarum un tcorufio SemperSole nitens,öftorridetfemper ab igte ,

JSyunmc tre umextremtdextralevafytrth'-tnlur

CtruleapUcieconcrett atfyimbnbu<$alris*

H,uintermediamfydut mortalibmtgris Mutiere

concefft

Utvum.

Et

ItÖFid. i»Metamotpfa,

Utfy

du*

dextra

c*lum> totldewfy fimftreU

FartefecantZon*,, quintaeft ardentior

illts

^jt

Siconm iuciufum,numerodißinxit eodt^nu

CuraDettotide_mqpla^g*teHur^cpremuntur jghtarumqu*media efl% noneB

habitabild *flu

Isiixtepit alteAuas: totidemintey.utranc^

locavH,

cTemptriemqJdeäii^mistacum

f'tgpreßammjU.

Sed excufaripofluatPoetar,quod

plané inhabitabilemZ^*

nana mediam&duasextremaselTcputarinncum ita viaea-

tur, ilnaturaroSolisSpe£k;mus&^apa rationem habycmus

accidentiumvariorumj.

XL 11.

Temperat*du*, di&ar quod iis in mundi partibus caJo-

ris &frigoris temperies cft. Spargitenim Sol radios mi¬

nus reäos. utpotequia regiones magis ab Ecliptica didir

tje. Continentur autem inter alterutrum Tropicum Sc

vicinum Polarem. Hineilla?regionesqua?Zonae torrida?

funtpropiores magis etiam calida? funt» utHifpania»Ita-

lia,&c. illae vcrö_qua? ar&ico yicinioresmagis frigida?» ut Patrianoltra,Livonia» &c.

XL II I.

linaergoSeptentrionalis interTropicum Cancri & Po¬

larem Arclicum,cujus^n'/Wö ^.graduum quantafcd. eft Tropicicancriå circulo Poiari3qui gradus multipltcatiper 15. dant miliiar, Germ.645. Sub haefita Åfricar^{pars ante-}

nor,Europaunivcria, itemq;parsmagna Afia?» &c. Al¬

teraMeridionalit inter Tropicum Capricorni & Circulura

Aatartiicum»cujuslatitudo eadem _qua?Septcntrionalisr\

Hane non ita habitatamefle» utSeptcntrionalem ^putant»

quod plus mariumquam terra?fit»

vel

quod regionesnobis incognitac. Nota tamen Jaya minor^>

itemq

^jCaput Bo

na;

ipei,quodhuiclubjaeeu.

C XL V-

X LIV.

Hamm incbke &habitatores Hetyofcij dicuntur» quis ipferuai umbrsMeridianae vel in Septeotrionem ^> vtl irc Merijiem folumprojiciuntur. Qui verfus Septentrionem

Labira >t,Solemfemper habeot meridionalem, umbras fe-

ptsmtrionales. Eclipticaenim feu via SoJis verfus men-

dierocorjamrefpe&udita elf _Degentes vero ad meri- diero, quia Sol leptentrionalis, urabram fparguat verius meridicuiIclumj.

X L V.

Du<*

Frigid**

^propter Solis in iis ^remotionem diöa?s quae circuhs polaribus & polis mu-ndl inclufa; funt; Una

Septentnonalü feuEorcalisy inter Ar&icum circulum & Po- lum mundifita, cujus Utitudo 23. grad. & ;o. minuforura

h.e. milliar.German. _{351. cum} femitle. Sub_qualitaGroen-

landia Finmarchia,Novazernbla, &c. Quam etiam, ut-

mediam propternimium Solisae&um, fic haneextremam.

propter rigoris immanitatem vetetes damnabant mini- meq}babitari pofle afleverabant. Habiratam^{vero no}bis conllatj imövero nullam mundi _{partem ne} leptentriona- liilimamquidero effe inbabitabiieo}, ^ut not. .Conrdmb.1.2.

d, cael.c.13. fduippe^naturamcumprimumincrementa ca!ortsac

frigöriircgiontbu* diftinxit^(lahmad locorum patientiam amma- liaejiuHfo genera{Je, Jed^{>3 ar}ber^{um a}tg,frugumpraregion-umcoti- 'dihorniapte genera variata>_•' utioqqitJuliin. 1. 2.

•. XLVI.

Altera bisridionafu inter circulum Autarkieum& Po- lum Antaråieum,_cujuslatitudoeadem quarprioris»vi'ckl.

.graduü^{23. cum}femifle.Anverohabitata fitadbuclatet. ^In Globo Artificialivacuum praeterIpaciumnihilreperimus.

i XLV1L

Hominesduminter fe comparanturqui bis in

Zonis

de-

\

degunt.

pro

rationehabitandi diverfa-'teroq; fitu>diverfa

•forriri folent ^nomina, quidam dicunturPerioeci, aliiAa*

teoeci,ceteri Anfcipodks*.

XLViir.

Periacz dicuntur,qui eandcm inhahitantZonam, &

fjbiinvicem obverfifunt. H; quoad tempora anni noa

■difterunt, fcd eommunia habcnt Ver, iEftatem» Autu-

cnnum,Hyemerq. Creleunripiis dies, itemq, decrelcunt

eodem tempore) In hoc folum ddcrepantia eft, quod

cum his qui ad örtum habitaut d>ese(t. ^ex oppoftrode gentibus adoccafum, noxeil, & vicifTinri,patetergoquod

comparaoturratione longitudinis terra?.

X LI X.

Antecozi qui in diverfisZonis degune, & comparantur ratione Iatitudinis fubunofcii. meridiano» diftant enira

squaliter ab dBquatore& Polis. Conveninnt media die

& media node, h. e. Sol eodem momcnto attingit iplb-

rom Meridianum. Differurit,quoadanni tempora,cum

feptetkrionalibushyemseil, illis, qui admeridieni funt,ae- ftas eft,& cum his hyems^, ilhs silas. Deindé quoad in-

crementa & decrcmenta dierum. Dies horum longifli-

mus,illorum brevilTimuselt, &contra.

L.

Jntipsdes feu AnitHones dicuntur, qui fecundum dia-

mctrom terraelibi invicemopponuntur. Undéncccdm-

munem longitudinem» ut Perioeci, nec latituöinem^,

utAnteoeci, proptereactiam nec anni tempora commu- nia,led omnia contraria habent. Cum enim his aeltas ^, rlliså diametro habitantibus hyemselt,cum his dies lon- gilfimus,

iliis brevillimus,

cum

his dies, illis

nox, excepris qui

fub

/Equatorc

habitant.

Cum

his

umbra

feptcntrio-

£jaiis>iliis meridionaiis eft.

c % ;l I

Qu? ergo Anteoecis noftris

LT\

Perioedlunt, «ob's A* tt«

podrsbabenrur.

Et noftri Perioe i, Antipqdibus noliris

Aoteoed: Noftri Antcoeci. Antipodibusnoftfls Perioeci:

ftLftnPelloeci»Antececis noftris1untAntipodésr5.

LH. \

Anguftius intervallum» ^i. Paraäelum dkitur*

fpa>

tium terra? habitat«, quo dies maximi ^{quarta hora? parte}

fcexccdunt. Diftingvunt Geographiterram ab iEqua~

tore vcrlus feptentrionem & meridiem tali imercapedl-

»e,ut ubi dies perquartam hora; partem creicit & decre- fcit, novusducaturparalleJus. proindédies unius paralieli

longiflimus»

aiterius parallell diemquarta parte lupereo.

Sed monentnon omnessequali diltantianumcrandos, led

per quadrantem hora;,24. perfemifles horarum 4. perin- tégras horas 4. per totos menfesr 6,quod habitantes ad polum fbepc per aliquot integros mentés luccm & diem habeantfineno&o.

LIIL

1. Clmafpatium terreniGlobr, inter duos circulos parailelosverluseundernpolum ab iEquatore diftantes, å cujusprincipio ad finem ufq;, dies maximi crefcunt femi-

Eorå. Ergo quotum aliquod clima fuerit abAiquatorc,

totdimidiishoris maxima diesluperat «quino&ialem, qui

dieseil:12.hofarum, Etbeutfpacia ^arallelorumin«qua-

lia funt, ita climaium» quippe quod ab iis conftant ⁱ ideo quiamedia parsmundi

capacirfima

&aropMimacft. Ex*

tre maeverö partes contradiores lunu.

LIV.

^/fwelimataieptem14«parallellstnclula ftatuerunt.

Recentiores _*4 ponünt, 4#. parallelis comprehenla. ita ut

numerent verfus Xepteatnoncm> & 24. ex

oppolito

ver*

verfnsCrefrltautem dies, ^utfupra poHtum,

dimidia hora, deWc ad horam pcYVébferit14.. qnod acci-

dtt fiib circuloÅtätico. Deindecum riön lemihoris* ied

integrisdiebus^ymo

xdeptimanisdmö lUenhb.us dies

augea-

tur; idcircoetram'incertaclirnaturn aifMbutio. Illa ve-

rd locaqusefubeodemfuötclimate, eandem

habent

die-

rum & no&ium quantitatem, eoidem (ydcrum ortus 6c

occaltis, qua? tubdivériis, diverla_..

Ethas detji*^>quaadprtmam

Geografhta

fartam

fpeflarc

11dentur.

LV.

Topographia alterafars* qua.

locoruvn affzfttones få fpecies

eonßderat.

tvt.

LocorumafFe&ionescommunesfuntdiftantia &ter¬

minatio. Diftantia eft tpatiuminter duoloca certa, quac difleruntvellongitudine»vellatitudinelolum, vel

longi-

tudine&latitudine fimul.

LVIt,

Diftantia inprimis feu longitudo loci in

Globo i

^t&

invenitur. InjEquatorenumerandi fußt^gra

dus å

Meri-

dianopriroousq; adloci

oieridianum

> qut

Ii

^non

exakte

habeatur depictus. moveaturlocus ad

meridianum

a?ne*»

um. Et hinceftquod longitudinem

definiaat,

per arcun®

^Equatorisjvel

p^ralleli

per

loci verticcm tranfeuntis inter

meridiauum primum&

propolitilocimeridianum inter-

ceptum.Diflantia^veroduorum

iocorum%qualatitudine

com T^»/^«/,h.e.qu£eftibeodéparalielo,led

divcrfis meridianis

fitafunt,&ab./Equatore a;qualitcr

diftantftongstudine vcrd

diftbrantjticinveftigatur.

Differentialongitudinisjqux*

raturper(ubtra&ionem^> deiode ^cum

gradibus latitud!«

ßis(qua?commune«

habeatur )acccdaturad tabujam, qua*

C} gra*

graduslongitudmis

extraASqnätoréminWll'aria ^comrer-

ioshabet» quam apud Thom.Bichel inSph. reperi, Milna-

*ia _reperta eadem _perdifFerentiam longitudmurn ruuiti- plicata,exhibentdiflantiam locorum.

LVIH.

Quorum longitudo endcm laiitudo diver(m h. e. qnsefub

«odeni quidem meridiano»vfeddiverio Parallelo (unt _po-

fita,ina?qu3liter abiFquatore,eorum minor latitudofnb- trahaturå majore, qui relinquunturgraöus, mulfpliceti-

turper i5.minutaadh^rentiaper 4. dividantur, quodpro- du<äum fl addatur ad_numerum priorem habetur didantia

locorum. Alias loci unius (atitudo in Giobo inveni- tur,B locum cujus quarislatitudioemmoveris ad meridia-

numsencum, in quo ab ihquatorenumeresgradas,donec

adtuum perveneris.

LIX.

Quorum I noitifdo$$låtitudodiverfaeil i. ^e, qua?fubdi- verfisparailetis& meridianislita fuot ^eorum _urr<»q; lon- gitucjo ßobnor å majoreÜLbtrahatur.* Latitucinumd f- ferentia media addatur latitudini roinori» cujus autperi

milliaria gradibusproportionalia & requalia peranrurex tabula lupra nominata, quae å difFerentia long tudu ^is multiplicari debert. JDeindéLatitudinis difFerentia in- tegramultiplicetur per 1^, Hi oumeriquadi-ate mulri- plicentur,exquorum coUc&a fumma tandem radix ex-

trahaturquaedillantiam exadlequasfitamoitendett

LX.

Termimtio efl locorum difcriminatio _per naturales potiflimüm terminosquafilimitesfafta.

LXI.

Terminiterr« per fe confiderata? i-e. quatenus

ab

aquacontradifliaäa eft, funt j. Contmens terrafirma &

con-

ccvmtpuaquamMarcnbn

intefh rt.

?

Mwtximor

ter¬

ra altißirtiuss(eu magna terra: ccngntio iq aiutudineto.

Hajus fpecicspromontoriim , moosiamareprqm>neus> ieu

terfa^qusdamad littus cxtuberatio öéc„

Lxn.

Termini Refpeftu

aqua?fu&t: Flumeia Mare» lafula#

Sfthmus Porthmus.

tXIL

Plumerinafeitur, ex multorumjivulorum eoneurfu,

&eftaqua ropioforcontinuö decurrens

in

^mare

»Tibi

ex-

cnerärur,velinaliud ßamen ,quod tandem inmareex,t.

Lxrv. c

Mareveröcolle&io& rdceptaculum maximum flumi-

Dum dicitut aliasOceanus ^» quimprimifr-a qua'tuor mun¬

di}.lagis dicitur ab orlente ^, orientalis: ab occidente»

occidentalis å meridie auftralis å leptentrione, fepten-

trionalis. Deindé etiam_provaria vel regionum vicinia»

vel inßnuatione, velanguftatione»varias trahitappellatio-»

nesi 1 incoceanus €>antabricus> Aquitanicus» Ibericus»

Britanniens, Sarmaticns » Schyticus, Indicus, Magellani-

cus,&c.Mare SvecicumBallhicum»Cimbricum Meditcr*

raneupa&c L X V.

Infuiasft.parsterra? cirrumfluisaquis

undiq>eindta

v LXVI.

Peninfulaefl: _{parsterrae» qua?} exigua fui parte Cum coFitinente cob&ret,ferctarnen eft aquis

cin&a.

LXVIL

Anguftumautfmillud fpatium,quo

continens

cum

peniolula eubarret, IJlkmm dicitur.

l xvxi

i

I,XVIII.

forthnttt»fet» Fretum anguftia marisiftter duasconti-

mentcs, &C. HéäerméffetUone*(ocorum.

LIX.

fequatur

tribusterra? partibus

somprehenfas

LXX.

Pars Prima eftexEwop*, Aß*& Africs.

JLXXI.

Pars Secunda Amer)c<.

LXXII.

Pars Tcrt/a

Mageßantca.

ét^bétc

ftucapro ternfor*

ttngufi'ut $ inßituti

ratitrt

deQfographia

dtfta

fujficUnt.

•5(0)5»

?

I '