• No results found

RICO MUNDI

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "RICO MUNDI"

Copied!
38
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

F. B.

%,

S.

TENTAMINA PHILOSOPHICA CIRCA

^TERNITATEM

MUNDI

ARISTOTELICAM,

QUJE,

Qonfentiente

wpliJJ.

lacult.

Philo/.

in Reg.

Acad.

Upfalienft,

PRASI DE

Aämod.Rev.& Celeberrimo FlRO

Mag.

E RICO

ALSTRIN,

jLgg.

&Meraph.

Prof.

Reg.&QrcL

Pro

Gradu,

Ad

publicum

examen

mode

fle

defert

Andreas

Axelsson

1FESTMANNUS.

Jr* Aijd. CaroJ.Maj. ad diem \S. Maj'*

ANNl MDCC XXViII.

Horis Ante metidiem ioJitis, UBSALIJÉ] Litéris W£RNERIANis.

(2)

Summe Rever.

atfyAmplisßmo

DOMINOj

Dn.

NICOLAO

B

A

R

C H I

O,

5. Theol. Doctori Geleberrimo,

S\& R.-jE M:ti a Sacris Supremo9

Templi S.Nicolai apud Holmenf.

An-fiftiti longe digniflimo & Confilhurb. Pr^esidi graviffimo,

MÄCENATl MAXI MO,

VlRO Admod. Rev.atq;

Amplifjmo,

Mag. PETRO TILIJEO*

DioecefeosAroßenfis

Archi-Pr;s-pösito Laudatiflimo, nec non Ven*

Confift. Seniori graviflimo, Patrono

Exoptatißtmo.

Admod. Rever. atq-,

Praclarijfimü

DOMINIS

MAGISTRIS,

Reg.

Gymnafii

Arofienfis

Theo!.

6. Phil. Lectöribus dexterr. Ven.

Confiftorii Aösessoribus

i£qui(Iimis9

Promotoribus omni

animiVeneratio-ne ad cineres usque profequendis.

SUas

fpe favoris in

has

in

lucem

pofteium

editas

jejunes

confcqucndi,

pagellas

cum

in

omnf-

(3)

admme recver,ata*

amplisfimo

DOMINO,

Mag,

ANDRERE

KALSENIO,

S:je k:je M:ti a Sacris Supremo,

nec non

Confift. aul. Prjesidi Adcuratiflimo ,

Patrono omni Reverentiae & ho¬ noris cultu femper

de-venerando.

oadmod. rever. &1

-^amphfj.

VlRQ,

Mag.LAURENTIO

ARNELL

Eccl. Gallies, qus

Deo Holmis

colligitur , Pastori

dignifiimo

,

&

Confift^AdsessoriAiquid.Promotgri

obfequiofo animo aeterno

fufpiciendo.

speäatißimo

conjultijjtmoq;

p

iro,

Da

ERICO

HARTZELL,

Givit. Sals Consuli

iEquiflimo,

necnon Redituum Reg.PRiEFECTo

Vi-gilantiftimo, Evergeta

quavis

obfer-vantia jugitér

coiendo.

& pis mentis argumentum, venerabunda manu,

genccfeiicivatis votocalidiffmo; offert-6cconfecrat

(4)

AUDITEUREN

£ßib 5vona(. 2Be|tmanlanb$ Infan¬ terie Regemente

3bel

oeb

^>ogaitabl

fyllX

SVEN

WlNDRUFWA,

©ömt

c

Verrat

9*åbraanmr i sau

Mebovtte

oeb

<208ahabe

tytt

ANDERS

SAHLGREEN,

fyw

JOHAN

HORNEMAN,

Öcfc

£anbetémanneu Der fammaffabes

21«bortte oeb

^ås^lahah

ERIC

NORTUUN,

mitte

^>og£4rabe

(Byttttwe.

2Rab Idrbe ©refen forbom txobt/

£wab fanfar uti bonom Dobf/

Om n>er(ben croig roarifj

£>et mifar bar min fmaga ft'ar/

Od; dr Den faf broar pä jag Dar

9Wtt ftnneä ivraft förfarit.

(5)

£>en famma dr écb gåftoan mitt/

^om

jag utaf et rodrbfamt ftmfy

Jdr <£bra ögon fldller :

Om bon få tags of gber att'/

<£5om bon nu frambdrs af mtn

$?å jag mtg <lotta fdßer.L

Sag fifflar/ bor* ef binner til

23etala fplleft/ fom jag rntfl /

€rt mdlbendgna finne:

S)ocb bon ett tecfen mara fM' ?

%t jag }Itf gunft ocb gobfect afl/

0raDS bar t tacffamt minne:

£02m dnflan berfdr* altib dr / 2lt Jp^rcn t£r alt gobt befldr/

Ocb *** ftenbig trefnat)

*}}£ iorben ? 9Idr ocb tntligt fluf

0fcr på <£r förta tibö minut, 3 £tmlen emtg lefnab.

XXIme

guttffige fytms

OCb

^cnogite (gynnares

%6gt férbunbne tienare/ A. Axelsson.

(6)

*! ■ m

PbilofophU CANDIDATEN ANDREAS AXELSSON.

gdfr

fövra 5Berlben jtcf fitt graf/

*

3 Noe flob / alt gicj: tgtoaf/

•ptoab Hor föranbrmg ffebbe1

3flålet for en ffepfel fang 3lf ^totgbefeng bora glatig/

görgångltgbefflg tebbe. 5K5n tro / Dö 4Sbef jlagtf fnnf

SPä Smtgfjefen / fom fitt flut €0ZeD Stben ni# Jotbpta:

3« tut'H/ bet fannar Obetg lag

3J?eb flara ron / foin btuavje bag

£>en fiora SSerlben fota.

4?mab roife ©trefar forbom lårbf

Öm merlbeng ålber föga roårbt/

SRaturfeng jtug bem lo(ie:

Sften ftj * 3^afur|eng $(£rre ipar

gir bem fom of? tvål upppenbar;

öocb 0otgbetcn bofte.

S5efonnerligen Ariftot

gicf l)km- bmarf tofb ärefgmot/ 5ftår (fan jfrfgf prCfar

©fn fatg af inre SBerlbeng fficf/

.pur' alt blir npft tiletoarje pricf/

Äitro/bang $ bet flprtfetv Jperc candidat <£brf lårba prof

©ier båttreItug / eo görg bebof

Sit mera flift förfunna»

Siftm önflfan ar / en bebcrg Sön

gör all Sr möba/ ©US efj fön

3 tib ja eioigt unna,

(7)

Prooemialis.

Uemadrnodum fiil-gentiffimas gemmas

luridis' maculis

ob-fcuratas,&primae

no-tac vinum baud raro

mordaci aceto mix-tumdeprehcndimus;

itapfacita

PbiloTophorum

äntiquis

tem-poribus olenti facce corrupta

fuifle,

*

vel illi horunti qui niodo per

träns-ennam , & velut e fpecula

hiftori-arn philofophicam

infpexerunt.

In

hu-jns mali originem inquirenti, vel ma«

< lesanas rationis nfus , vél etjam pra: A aliis

(8)

i °

aliis fapiendi

fuperba

vanitas

inprimis

occurrit. Hae matrices,hae!erna?funtr

quar tot inanes rixas, tot

plauftra ab.

furditatum inlucem edidere. Hincilla

fententiarum monftra;

hmcimpiado-grnata>

velutex

equo

Trojano

erupe-re. Faciles quidem

largimur,arduum

efle rerum caufas inveftigare ; cunb

illa ipfa dia veritas,

compluribus

no-dis in femet ipfos implicatis &

celan-tibus nexus> ad inftar jugi Gordii

ad-ftrid3, facpifiime

lateat:

hoc

tarnen.,

quovis

ColofiTo

Rhodio

firmius

effe de¬

bet, nihil re&ae rationi,

nihil

ma-giftra* rerum

experientiae

contrarium

in

philofophia

admittendum

efle

,

&

ubi in abditiflima rerum adyta

pene-trare nequeat

acies

ingenii

hurnani,

Inixw » quam

temerariam

ferre

fen-tennam» prxftare.

Ab hac

vera

phi-lofophantium

cynofura,

cum veteres

'in tradenda mundi origine oculos

deflexerint> mirari

defines,

ipfos

extra oleas veritatis ivifle. Sic

Plato-mci & Stoici, quamvis

mundum

ini-tium habuifle aflererent ; materiarrL»

r^men Deo (rwdi&w, & neicio quam

vÅqv afAogQov

ultro

citroque

(9)

•m) o c 3

temi ipfi in fubfidium vocarunt.AIii

hane mundi machinam necrationeuUay

nec arte, necfabrica cnßruSam'f /ed na¬ turam rerumy , quibusdam minutis

fems-nibus tf infecåbihbust conglobatam effe a) autumarunt, cujus fententiae

au&o-res falutantur Leucippus» & qui ab

e-jusfontibus fuos irrigavit hortos,

De-mocritus. Eodem Juto fe volutavit

E-picurus t animo concipiens infinitum

quoddam & inane fpatium,inquo in-numerabiles ab omni arternitate

tam-diu temerario motu volitarunt

ato-mi, donec in taks devenere

difpofi-turas$

qualibushacrebus confiftit fumrnacreatab),

Ariftoteles autem in aiTerenda mundi acternitate a ceteris difientiens, fo rem acu tetigifle putabat5&

fimulre-perifte,quod non in faba puerij quam-vis adhuc non plane eviftum (it,

fue-ritne ille primus monftrofae hujusac-ternitatis inventor, aneam ab Ocello

Lucano mutuatus fit ? Quicquid au¬

tem fit) ab Ariftotele, tanquam fön¬

te, per varios flexuofos finus 9 hacc

fententia fuas duxit undas, eoque

plu-resinvenit amatores > quo certius fibt

(10)

4 *4§n> °

HS*-omncs persvafum habuere, fummum

iUttm rerumjudicem c) omnes

fcienti-arum formas ingenii fui rabulis

inclu-fifle. Atque hane ejus de aeternitato

mundi a parte ante ((it venia

ver-boj opinionem, difficilem fane

mul-tisque fpinis refertam, fub incudem

difputationis, bono cum Deo ,

revo-cabimus.

a) Latlant. de tra Bei c. p. b)Lucret. de nat* rer. L,t. t)Lipfii Pol, i, 7,

§\

n;

Quum

vero tpo gto

eflug

jidd<rk£tt>

dei 7r^üfjov

i^sruleiy

ra ovepara,

haud

parum lucis rei tra&andae allatum iri

fperamus, (i fubtra&a ambiguitatis lar*

va , genuinum tifuli eruamus

fenfum,

Qui Metaphyficam vel a limine

falu-taveritj illum fugere non poteft,

vo-cabulum aternitatis varias habere

(i-gnificationes 5 quippe qnod axugag,

h 7t\aTu & comparative fumtum , in-volvit durationem longinquiorem

u-trinque terminabilem, qui fenfus non

modo fcriptoribus facris , verum

et-iam profanis familiaris eft. Kistas äu߬

(11)

o £-§*- s

admittitfignificationem:vel enim

de-v notatdurationemabunoextremo defi-nitam , quae a Metaphyficis

aeterni-tas per participationcm

9 feu aeviter-tiitas alias nominatur; vel durationem infinitam, omni prorfus initio &

fi-fie carentem importat, quae acceptio hujus loci eft. De voce mundi hoc

nobis nofTe fufficiat> quod interdum

adjedtive ufurpetur, in abftra&o

mun-ditiem innnuens» quae & ipfa mun-dus nonnunquamappellatur, fnbftan-tive accepto vocabulo. Interdumcum

fubftantive fumitur 9 ponitur vel pro

globo tantum terraqueo , reliquis

u-niverfl partibus exclufis* vel pro

fy-ftemate planetario feu afpe&abili,vel

denique pro omni eo, quod intra^,

zfafasgov

e manu fapientiffimi Cond]# toris fabricatum prodiit ; quam quo-que notionem noftram facimus.

§. III.

Remota fic difficultate , quae ex

vocabulorum ambiguitate oriri poflet, ad fententiam Ariftotelis examinan-dam tuto procedimus, an &

quomo-dohancniu.ndi acterm,tatem ftatuerit, A 5

(12)

in-ö.

t

-IM

o

^

inquifituri» Quodad prius attinet,non negamus fuiffe aliquos inter

ejusfe&a-tores, qui amore praeceptoris dudli,

& Cimul monftro/a ipfius acterhitate_» tanquam hydra perterriti, hane, ceu

tanto Philofopho maxime indignamj nunquam ei in mentem venifTe,

afle-ruerint. Alii , quibus & grave erat

audire , fummum illum fcientiarumj

dl&atorem aJiquando erraffe ,

&ma-nifeftiflimac ocu]orum fidei reludari, diftin&ione quadam , Oedipo

imper-yia, effugium ipfi pararunt,

quaficre-ationem agnoverit, (i non in tempo¬

re fa&am» eam tamen, quae eft fine

novitate eflfendi. Verum,utut de Ari-ftotele fe optime meritos efife

ejpfti-mentj pro data tamen opera non ma¬

jores ipfe refert gråtes, quam ut

il-lis fcutum obvertat,dum veteres

phi-lofophosacternitatem mundi cum

ejus-demcreationeftatuentesreprehendiu),

Alii aids coloribus hane Philofophi

fententiam oblinereaIlaborarunt,quos

omnes acerrimo ftilo perftringit Jac,

Thomafius >Nec injuria 5 nam fi

ipfum Ariftotelemvel

(13)

•*§3 o 7 finu habeat. Et omiffis aliis

Iocis,

L.i.

c c. io de Ccelo, tam eorum,

qui

princi-pium

mundi

fine fine,

quam

allorum,

qui

principium

pariter

ac

finem

fta-tuebant, opiniones

rejicit.

ibid.

üb.

i.

c./t ccelumneque fadlum

e(Te

, neque

corrumpendum,

fed

motum

perpetuo

fervaturum £. i.p.m 14^8. de

rhundo

,

aderit. Qaamquam

ipfe

fibi

hane

fuam

de aeternitate mundi

v7röjt<nv

non

pla¬

ne

probafte

videtur,

quum

inter

pro-blemata ponat

dialetftica,

fitne

o

ko-rpQS

cCi&og

jj

x

c)?

Et

de

genere

hu-manojuxta ejus

rententiam

nunquam

orto, haefiranter difputet ,

dicendo:

>/ » , / ' ~ ,) . / ei7rt(> tytjovTo 7roTt ytjyeveig , co<r7req

Cpcttn

Tiveg&c. Nihilominus, tamen ex antea

allatis aperte patet,

hane

ejus

fuiflo

fententiam, quod hic

mundus,

prouti

nunc eft, cum arterna rerum

fucceffi-one femper

exftiterit.

Atque

ho

c

i-pfum inter enro^ct numerare

tot

fecu-lorum

perfvafio,

tot

celeberrimorum

virorum teftimonia nos non

finuntj

quar tamen

hac

occafione

recenfero

non vacat. Sufficiat digitum

fonti

in-tendere, quo, cui

volupe

eft,

fe probi¬

ere licebit. Horum e numero

(14)

8 -m )« cm*

cipua funt,Lattantii ^)Mornaei/)Gerh.

Vofiii g) Quenftedii» Parkeri/)

Stil-lingfleetii ^)TiIlotsfonii/)Morhofiim),

J.Thomafii n) Buddeio) Lang\ip)

Au-dorum obfervationum Halens. q) & ab illis citati Pauli Sjevogtii >0 ex

te-ftimoniisyeterum acrecentiorum

Pe-ripateticorum hoc ipfum probantis, reliquorum ut ficco pede

praiterea-mus.

a) de Caelo Lib. i. cdp.10. b) de Exuß.

mund. Stoic. dijf. 4. § /. c) Top. Lib, /. c.pconf.Joan. Lud, Vivis annot. inAugu/t.

de Civ. DetL. /.c. 36, & Grot. de Verit.

Kel, Cbrift. L. t. §.7. not.e. d) degenerat* animal. L. 1. c.11. e) Inftit. div. Lib. 2. c. II.& L. 7. c. t. f) de Verit.Rel. Chriß.c,

g)deOrig.idol.L. /. c.r. b)Syß.Tbeo\.c.io,

S*2. 2. t) de Deo Prov, dfp.4 S.

q.

&Jeq, k) Ofig, Sac. Book. q. c.2. S 2. 1) Serm. 'upon JoVs 2$: 2p.p.2y. & Volum.

il.Serm. 6.p.m. /72. m)Polybiß. L. 1Pom.

2.c. ii.q. o) dcAtheifm.&/upe-rft.

c.2.§./o.

& Tbeol.Dogm.L.2.c. 2,§. /,p)in de caujf.

Detadv,Atbeif.p.m' 54.

q) Tom.8.obs.to, §. ii4r) Diß>, Acad.diß ig. §, y.

§. IV.

Hifce lineis ex priori dedu<5Hs

pun-&o? fuccedie alterum, de modo hanc

(15)

aeter-) o ( 9

getermtatem ftatuendi. Exltitere haud pauci veterum

Philofophorum

,

qui

quarnvis tnundum acternum

credide-rint, a Deo tarnen, ceu a Suprema^ cauflaprodudlumeffe

agnoverunt.Per-fpicax aucem & lynceus

ille Sam. Par¬

ker, argumentis ab

ipfoAriftotele

un-dique, praecipue e/ib, Pbyf8.

ö* Metaph,

?z. congeftis, & inter fe invicem

col-latis> probat, mundumnontantum ex

ipfius fententia efle

dtJiov,

verum

et-tiam nullum au&orem , nullaraque

ca u(Tamarchitedlricemagnofcere*)$fed

fine ullo Dei confilio & arte,ab

ilhus

natura, eo ordinej quo funt, caeca

qua-dam brutaque natura: necetfitate h.e.

fempiterna

cauftarum

naturalium

ferie

b), quaecunque exfiftunt ,

emanafle

c)'? eumque litum, quem

hodie

obti-nent , pro diverfa foa

qualitate

(gra-vitate aut Jevitate; aut alia

cau(Ta,o-mnia accepiile 5 atque in hoc

ftabili-endo omnem fuam operam

Philofo-phum pofuifTe, ut

fcilicet

totam mun¬

dicompagem, folisrerum naturalium facultatibus fabriearet d). Huic adfli-pulanturAudoresObs,HaIens.<r), Ger¬

hard. Vofllus /)* Jac. Thomafiusg)i

(16)

I© ) O (

& cum ipfo magna cohors

Philofo-phorum,

qui

pro certo

habent,

pu-tafTe Ariftotelem , mundum non vo-Juntate divina & liberejed

neceftita-te facali, procreatum elTe. Hane vero

neceftariam rerum produtftionem,per emanationem quandam radiis

fojari-bus analogam quidam interpretantur,

adeoque arbitrantur<

Ariftotelem

tri-buifte Deo prioritatem,

fi

non tempo¬

re& duratione,faltemnatura.Quicquid

autem fit , ex principiis Philofophi

evidens eft, hoc mundi fyftema , ut

neeeflitate produ&um , ita omnis

jnitii temporalis expers, femper

exfti-tifte. Cujus fententia:

droTriotv

unius

vel alrerius argumenti examine

de-monftrareconabimur, ut inde appare-at,quantum

ceteris

pro

ejus

hypothefi

praefidii

infit.

a)de Deo& Prov.difj>. 4. p,4^6. b)

ib.

p•' 177' c) c'P' 17b

$

l.

d.

e)

tom

8•

obs.

10.§. it. f) de Orig. tåolLib. 2. c% ]8. g) de Exuft.mund.Stoic.diff. 4.§. ij, 18.

§. V.

Reliqua inter

tela

,

quibus hane

fuam Trojam propugnat,

praccipuum

eft motus ejuszternus

in

quo

(17)

O ( II

ftruendo, hoc utiturargumento:Quic-quid movetur, ab alio moveatur ,

necefte eft a) $ adeoque ad motum,&

mövens & mobile requiritur 0). Hatc

autem ipfa oportet, aut aliquando fa*

da, aut perpetua efte. Si fada fint,

necefte eft , ante motum accepturrL-,

alium motum, quo orta funt,

prae-ceftifte j & fic quod o,to7tqv, daretur motus primo prior; fin

autem

femper

erant, & tarnen non movebantur,

i-dem oriretur abfurdum, motum

ncm-pe primö priorem dari,- quia

alteru-trum , fi non utrumque , aliquo

mo-tu mutamo-tum eft, ut poltea tam move¬

re quam moveri poftcnt a). Unde

de-mum collegit, motum utrinque aeter-num fuifle. Verum velTirefias videt,

magnamiftam philofophiae aquilanW),

Ututalioquin ultra communem acienii perfpicacem , heic tarnen infigniter

hallucinatam efte. Motus enim eft

Vocabulum relativum , refpe&um

in-nuens ad fubjedum,cui inhaeret; fi au¬

tem mobile feu materia,cujus tantum-modo accidens eft atque adjundurru, ab aeterno non exftiterit, nequemo¬

tum aeternum fuifie, perfe patet.

(18)

ii -m ) o c

mo materia licet demus *ternitatem;qw

tarnenjuremotus eidem coavusßatuetur? r ,

-qui non folum materianon eft eßentialüy

\verum etjam ad Arbitrium liberQrum

a-gentium varie producitur atg. deftruitur;

qvorum ittrumcjuc etterna neceßaria

du-rati,ni e diametro repugnat, e). CutTLi ^ etiam omnis niotus principium

inclu-dat, neceffe eil i I ium ajiquando

ce-pifie, & ante primum motum, jrg»-tov kivtfjrjy exftitifle, qui cum ipfiviium

fuerit, tam mobile produxit quam

motum ip(i largitus eil , nifi ad

procelTum in infinitum prolabi

ve-lis, quem ut

ahfy

&rationi

imper-ytum , ipfe profcripfic Philofophus/).

yi!".

Nec fine cauiTa ; nam (i a motu

prae-fenti quocunque ad remotiorem , St

ab iilo iterum ad alium,

quantocun-que intervajlo fejun&urn>

ratiocinan-do adfcenderis, in prirno aliquando , fubfiftendum efl.

a) Phyfic.L.7. c. t. b) ib. Lib. $.e. 1. c) d. 1. 4) Cafaub. in praf. adöper. Arift.

e)Ricb. Bentley de Stult. &

Irvationab.A-"

theijm. Or. 6. p„ jto.f) Metaph. L.z.c.2h

$. VI.

Si degenere human,ovel reliquis.ani* ? malibusloqui velimus, quid de eorum

(19)

dura-4M ) o ( &#• n

(Suratione habendum fit, non dirncile

crit judicatu. Illa enim utfucceffiva, ita nullo modo'a&u asterna leflTe

pot-eft ; ffecus fi föret , aut infinit# pr#*

terisfent generationes, quod

abfur-dum effe antea eic Philofopho

col-legimusj aut homo quidam

exfiitifiet

imrnörtalis, qüi cum reliqüos genue-rit, ipfe neque natus (it, ileqire

inte-riturus. Si autem mortälss fciOet,

i-dem finitum föret initium hominurti

a fe per infinifam

diflantiam

remoto-rum> qu# aflertio fe ipfam proprio jugulat gladio.

Eadem eft

ratio

reli«

quorum animantium. Si vero

hifco

pariter äc mundo

huilum eifet

exordi-um, nulla incunabuUi ,cur,

qusfo,Vé-tuftiffimi quique Philofophorum,

tan-tis temporum ac locorum intervallisa fe invicem diftantium , tam (labilem

åc cum hifioria Mofaica in multis

a-deo convenientem de ejusdem

crea-tione fovebant opinionetri? autunde

eft tam recens eorum memoria , qui

fcientias philofophicas aliasque artes éx ignorant!# tenebris in lucem

pro-traxerunt , qui regna & respublicas,

(20)

«4 ) b (

vitar coramoditati & ufui infervfentia

excogitarunt? Sane, longitfimae

dura-tionis praeterlapfx memoria adeo ob-literari denfisque infcitiae nebulis oc-cultari non potuifle videtur, quin vola

faltem apveftigium aliquod fuperelTet.

Quodtanti vifum eft Lucretio^),ut ex hoc unico mundum fatisrecentemefle

intulerit, dum cecinit:

- - - Sinulla

fuii genitalisorigo

Terrarum& coeli,femperfa aterna fuere,

CurfuprabellumThebanum & funera Tröja Nonalias alitquoque resceiincre Voeta.

a) Lib,

§. VII.

Cuicunque adhuc volupe fuerit,

in natura & indole allatorum argu¬

mentorum accuratius

expendenda,diu-turniores ne&ere moras,faaIe

confta-bitjcreationemillam aeternam antiqui*

ori pariter ac recentiori a?vo, mutuis

animorum motibus maxime agitatam, fine dniXoyia,vixconcipi pofie. Et quä-quam huic charybdi, tot opinionurrL*

flu&ibus acftuanti, non lubentes

na-viculam noftram applicemus,quia ta»

men provincia nobis impofita eamfi¬

lentio prorfus prasterire non

(21)

fa--&S ) O ( $£»- «J

ciemus, Hcic ut omnibus inutilibus

rixis föres praecludantur> in

limino

notandum , in eocardinem verti •> an talis fit rerum intrinfeea natura atque

conditio , ut ab aeterno creari potue. rint ? Eandemvero non ita compara-tam efle inde evincimus,

quoddeo-mnibus rebus creatis fine minimocon»

tradicfionis metu hoc diei potefl : r,v

c ti üx ycrctv5 percreationemautem

im-tium exfiftentiae fuae na&ae funt , quae

momentum aliquod omnino requirit,

quo ex t£ poy uvcti ttqcs tc eivai

tranfie#

rint j cum ratio noltra , intenfis licet

omnibus ingenii nervisjconcipere ne# queat, quomodofine initio exfiftendi, elfe veicreari potuiflent. Pondus

hifce

addit malleus ille

ArianorumAthanafi-US a ), itaIoquens: Non potuerunt ea qua

fatta funt ab aternofuiße: Siquidetnex

non*Entibus emerferunt, nec erant, an-tequam fierent: autem non erani#

antequam ßerent•> quomodoilla exißere po•

terant cum Deo femper exftßente ? De*

inde, admiffa hac creatione arterna-,,

vei daretur aeternitas cum principio, cum creari ab aeterno nihil aliud fit

quam ab aeterno incipere, quod

af-fertum ipfum fibi cornua obvertit;

(22)

) o (

vel aeternitas operis, arternitati adjun~ geretur aüdoris,cum inceraeternum & * -aeternum nulla deprehendi poffitdiffe~

rentia: creaturam autemDeo coaeter*

nam ftatuere , reda: rationi prorfus cbntrariurri eft. Circa has & (imiles

ratiöcihatrones, cum aqua rolzI£ eW -TiÄippene haerear*diftindione iliamter

Séternu independens& dependens

hif-ce laqneis fefe extricare fatagunt; quä

tarnen exceptionem elumbem efTe

ju-dicatimmcrtalis memoria: Fechtius b\> *

dicendo : JEternitas dependens

-pvhov cfl: Slut enim quod dependenter ab iterno (fl> aliquando nihil fuit,

aut non fuit , fi nou fuit, ergo nec cre~ '

atumerit , cum creatio fit

produ-Uio rei ex nihilo. S't aliquando nihilfuit

'& tamen fuit ab eztertio7 tum eadem

con-fequentia aIiquid durare potefl in äter»

humt & tarnen recidere in nihilum»fhiod

'efl contradiclorium•

a) Grat. 2. cont.Arian, dt,Ahr.Calov lo

inSyfl.Loc. Tbeol. art. j. de creat c. t 6)^

$.p> m.yip. b)Pbiloc>Sac. in § $.exTheol,iok

§. VIII.

Quod vero ad abfurdum provocet

Philofophus, fuilTe aliquem motum* ; ii moveös & mobile ante- moturn ex- 1

(23)

ftitif-4&S. c?

fb'tiflent, primo priorem,quo aflteru«

trum ita mii a;um eft, ut pofteatarn

moverequam moveri podentjid fane

gratis adericur: Cum Deus utomnis

imperfeétionis expers, ita femper

a?-ternus',& nunquam alms aut aliud fit.

Nihil enitn unquam produxit, quod

non ab aeterno producere voluit;ut

vero quidagat

, quod anted non egerit9

ejusmodi mutatio eß, ( fi mutatio

diten-dafit) quam^fiqua omn'tnoarbitritpoufla»

fepoileat

, fubire neceffe efi a). EXqua

igitur marre, Ariftoteles » hcc fen*,

tentiae rnonitrnmtibi natumeft,utideo

qtiia Deus mundum fabricavent, &

multa ab aeterno non fa&a , in tem¬

pore fecerit , ipfum rnutabilem

cogi-tares? Intuere potius libero animo & debita attentione illam trternanu fapienciam ac lucem mentium; pro-feclo nullam in ea deprehendes jm«

gscÅÅctyfjf; nullum et7rco-)iictff-pict

l'nvcnies. Creatio enim mundi nondt

in ipfo, ut in fubjedtoj' fed ab illo y

ut efFedtus.Quantum ergoartifex

mu-tatur nobile exftruendo aedinciunw

quod antea moliri conftituerat; tan-tum) immo multo adhuc minus,

(24)

ig o

terna Dei voluntas per rerum

produ-dionem variabilis fada eft. Si vero

mundo nondum creato mutationem

tribuas, perinde

eft,

ac

fi

altiflimum

(ilentium auribus percipere, &

tene-bras denfiflimasoculisufurpare velies.

Qua enim ratione mundus

nondum

exfiftens mutetur, cum non-Entis

nullar qualitates, nulla:

affediones

fint,intelligi non poteft. Adeoquo

fpeciofum hoc argumentum

iltod

tan*

tum evincit* nihil fine caufia

fieripo-tuifte , & primam

aliquam

cauftam»

infinita virtute prxditam ,

exftitifte,

a

qua omnia

efientiam

>

vitam

&

mo-tum habent.

a) Park» de Deo & Prov» 4» p. m, 412

J. IX.

Ulterius, fi detradö cortice, hoc

argumentum penitus

perluftremus,il«

lud totum, quantumeft , naturam

&

jndolemcauftarii neceftariarum olere deprehendemus. At in

condendola-xiflimo hujus mundi Syftemate^ quo

nihil pulchrius , nihil

ornatius

eile

poteft,

fumrnam

fapientiam

,

confili#

umqj fummum ad

oculura

demonftrayit

(25)

o *P

wQéoTctTog ejus A*ifMiS(>yee. Quicunque

enim vel motus corporum cceleftium exadtiftime fibi conftantes , vel glo-rioias terrae fcenas divinaefapientiae ra-diis undique Tplendentes, Vel vaftifti*

mum Oceanum accuratiori mentisa-ciei fubjecerit, ilie Divinae fapientiae

magnitudinem nunquam fatis

demira-ri poteft. Certe mortalia & immor-talia, animata &inanimata> caeleftia & terrena , maxima & minima,

ean-dem nobis veluti rpanibus attredlan-dam & ore celebrandam ekhibent. Imo d<TTaÅcLKog TvQhoTi(>ös fit, necefie

-eft,qui (umamCreatoris in Iis produ«

cendis libertatem, optimumque con-(iiiumex eorumquantitate,

qualitate,fi-tn,motu&c. cernere nequeat , cum

effedtus manu quafi ducat ad cauffarn,

& opus opificem demonftret.

Lubentes quidem concedimus, in.» terminis implrcare, Deum quiodpiam

agerc,nifi quodfapientiffimum &Opti¬

mum fit ; hoc tarnen nihil

Phi-lofophum noftrum jüvat* Ted contra

irrefragabiliter arguit» omnia

liber-rimae cuidam & fapientiflimae cauflfas

originem dcbere, Eft enim haec

(26)

20 •*§!) O (

Iis neceflitas, quae cum fumma

liber-tate optime poteft confiftere. Hgregia

funt hac de re verba Clarkii a). Tb<e

only Foundation of tbis Neceffity, is fuch

an unalter able Reffitude of Will andPer¬

fektion of Wisdom, as makes it impofßble foraWife Bcing to refolve toäffFoolifhly»

At nulla edet contradifåio, fi

fuppo-neretur , vel quantitatem corporum

cceleftium cum globo noftro terreftri

digito majorem aut minorem edepo*

tuitfe; Oceanum uno pede magis aut

minus profundum; montes uno

pal-mo magis aut minus altos , veJ etjam

numerum fpecierum fenfibilium aut vegetabilium a prüfend difFerrepotu-ifle. Audiamus iterum Clarkium b):

llßho, inquitj teitbont blushing dare

af-firmy that neither the Form, nor Order>

nor any the mtnuteß Circumfiance orMo~

deof Exißenceofany ofthefe Thingscould pofftbly have been in the leaß diverßßed

by the Supreme Cau/e.

a)In the Demonßrat. ofehe Be'tng and

attr. of God.p, in» b)Ibid.pag. top» §. X.

Miffis aliis omnibus,fatis validum

argumentum noftra

ipforum

(27)

o 21

r ^

platio nobis fubminiftrabit.Quicunquc

enim intimos animse fua: receflus fol-lerfiori indagine rimetur , propria_,

cognofcet experientia, fe libera agen-di facukate pra?ditum etfe, ut pofitis licet omnibus ad agendum requifitis» adionem velie aut nolle^, fuspendere

aut diverfimode pro arbitr.io

fuscipe-re poflic. Secus fi föret, nulla ratio

virtutis, praerrtiorurn paenarumquo

nulla; fed omnium meritorum deli-dorumque permifta föret

&indifcre-ta confufio. Si ergo creaturis , qua:

refpeduinfinitac Majeftatis divina: funt

-|j

P80

&

a)

b)

&3D

tam

nobilis

praeftans competat perfedio ;

quan-to magis Perfediffimo Numini, &

gradu quidem excellentiflimo,

adfcri-benda venit} cum nihil in

effedure-periatur , quod non in cauffa

praeex-ftitit , vel formaliter vel eminenter}

feu ut ore loquar Ciceronis

Chrifti-ani d) : Quicquid eft, quod habet

ratio-nem , ratione fit örtum, necefre eß. Quinimo fublata libertate divina,quam

triftis , quam miferanda & luduofa

K föret humanarum rerum facies? O-rmiis in mundo pietas* omnisreligio

(28)

** 4M ) o (

$&-& juftitia,utpote

fruftranea,

pedibus

calcaretur.Hifce digitum intendit Ed.

Stillingfleet, dum dicit e): If

the

World

did of neceffityex'tfi, then Godis no

free

agent* and iffo, then

all

inftituted

Re¬

ligionis to no purpefe J nor can

thert^

be any exfpettation of reWard, or fear

of

punishment from him ,

1vho

hath

nothing

eise to do in the World f hut to fet the great rvbeele ofHeavensgoing*

Porro>fi

Deus non eflet agens liberrimum,

fi>

eri non pofiet, ut

quisquam

effeftuum

ejus efTet finitus.

Probat

id

Clarkius

bot: rpodo f)\Since that Wich atts

necef-farily, cannot govern or

dirett

bis

olvn

Attions y but muß neceffarily producta

wbatever can be the Effett or Produtt of its Nature t 'Tit piain, every Effeld of

fuch an Infinite Uniform Nature ,

atting

every where neceffarily alike\

muß

of

ne-teffity be Immenfe, or

Infinite in

Exten-fion: And fo no Creature

in

the

Univerfe

touldpo[fibly be Etnite} Wich is

infinitely

Abfurd andeontrary to Experience.

De-inde* admifla hac hypothefi, in quo«

Übet effe&u e. g. in motu »

pro-ceflus cauflTarum & effeduum in

mfi'

(29)

-*§3 ) Q ( 14»- »} fine aUqua

cauffa

originali

ftatuere-tur : For if there bo no Libertyany Tobe»

rei thenthere u no Agentj no Caufeyno Mover, Princ'tple , or Beginning of

Mo-tion any\vherel Every thing in tbe lini¬

verfemuß be Paffive, and,nothing Attive>

Fvery thing Moved, andno Moverj £-very thing Effett , and nothing Cau[tj>y ut dicit modo nominätus audof g).

a) Pfalm. 39:6, b) ib.v. iz.Pf.6zt/0.d)

Lattant.de ira Dei. c. 10.e)Orig. fac. Book.

3. ch. z> S. 1, f) In the Demonfi. ofthe

Being. &c. p. nz. g) d> l.p. uj.

§• XI.

Alterum argumentum , quo tan.

quam clava

herculea, hane

fuam

mun¬

dixternitatemdefenfitatam

voIuitPhi-lofophus, hoc eft: Movctyctgtxtct,

S'stb-ovevÅoyu?> oou>

'tm

7to?h.toV q Tmvru) ogca-' fiev v7r(x<g%oy7a1 a), Jam vero, quia

na-fci & denafci , oriri &

aborifi,CQm-munem rerum fortem effe,

quptidi-ana deprehendebat experientiaj nec

quicquam prtum

vel

coagmentatum-.

effe , quod non Iongior dies,

rerum-que confedrix

vetuftas, ft^rnat

&cor-rumpat; hinc

foecundam mundi,

ut

(30)

*4 ) ° C

poté eandem femper naturam &

fa-ciem fervantis? deduxitactemitatenijj

cum tarnen inde nihil aliud arguere

potuerir, ntfi quod prima rerum origo

ab bodierna longe diverfidima fuerit. Hutc etiam conlVeto naturae ordini hafales fuos debet notiilimurp illud& univ^rftle ejus 'principium: ex ^

ev-twv yivecr&cii, ctJvv&Tw. Quod ia;iHn_» fi accuratrori examine difcuteres , e

vefbgio apparebit, non efTe

univer-falster verum. Nam quamvis utraqj

largiarnqrmmU: ex mhilojeu ex nulla

praeexfiftente materia nihij

fieripofTe

per vires naturales , quetnadmodutrLi

nihil» quod äliquando nihil fuit, po.

teft a fe ipfb & dne cauifa

efficien-te inflatum Entjs transferri hoc ta¬

rnen Deo tanto minus obeffe poteft,

quanfo certius conh:at , eum pofTe_,

/ v

V7Tg(> 7T'CLrret 7rotyi<ra,i vire(i en Trevarns , a>y

»ms/AtTct, voOtpSyt>)\ Nui infinitam ejus

potentiam noftra imbecillitatemetiri,

&fappreminenrem magnitudinem

vir-tutis t£ Kvgix TrujTQxoaTogos adeo

artftis

cancellis ircunfcribere velis , ut

wltra communeir* humanac adlivicatis

(31)

) O (

fphacram , hoc

eft,

fine

materia

8c

irr

firumentis, nihil facere potTet; quod

Hobbefianifmum , omnipotentiam

di-vinam inter terminos nihil

fignifican-tes referentem> redolet Si enini fine

ope & concurfu materis

nihil

mohrt

pofikr^ per

lllud

ipfürn

illimitata ejus

potentia defimretur,

eademque

hoc

modo finita &infinita e(Tet, quod

re-pugnantiam

involvit

fole

clariorem.

Concedjnrus»Deum non facere

pofife,

quae fieri

fimpliciter

repugnant 5 creatio vero nullam involvit

con-tradi&ionem ,* non ex parte Dei ,

v quia in ejus conceptu potentia in¬

finita necefiario continetur ,• nom,

ex parterei, quia non

afierimus,

mun» dum eodem momento efie &

nonef-fe, nec eum exnihilo per nihilum

cre-atum dicimus,* fed contingens

quod-eile)exliltentiam accepine. rraecerea^

fi,quod mens,quod ratio

,quod vis

&

poteftas , quod

follertia humana

effi»

ccre poffit , tantum fit, ut haud rar»

vel admirationem noftram provocet»

(32)

i6 o

velfidem fuperet,q«anto magis fapien*

tifiimum Numen to, py oms, ag ovto, fine ullo labore & moleltia vocaro

potuifle

cenfendum

eft.

Hunc

inex-ftauftum porentiaedivina:abyßum cum Ariftoteles non agnofceret, aut non

admitteret, ut plurimi exiftimant t),

& fimul Epicuri mundus a rortuito

a-tomorum concurfu ortus, ipfi nimis

ctÅoyofvideretur5 faftum inde elfe

au-guramur, ut ad hoc

åtpiÅc&oCpcv

do-gma prolapfus fuerit; cui fabuiofa

et-jam yEgyptiorum antiquitas manus

au-xiliares ferre, vel faltem anfani do mundi arternitate cogitandi,

fubmjni-ftrarepotuit. Reliquis argumentis

A-riftotelicis immorari , brevitati

litan-tibus non vacat, neque eft neceftc >

cum plurima ejusmdolis fint, ut

nul-lo licet externo ariete impetita, ipfa

fe eve rtan t.

a) de Cccio L. /. c. 10. b) Eph. 3. 20.

e) vid-, QuenBed, Syft. Theol cape iq.S. 2.

G).i.& Buddet Theol. Dogm. L.2.c.2,§./,

§. XII.

Si autem pernullam potentiamfieri

potuiflfet,

ut a

Ii quid

exnihiio

produce-tétur, prona inde fequeretur

(33)

quen-) o C ^

vj

quentia ,

omnia

Entia

realia

non

fo-lum »ternaefte,verumetiam

exfiften-tiam neceftariam ipftscompetere $ cu¬ jusrei

falfttatem

paucis

jam

aperiemus.

Ne autem vcl minimum locum

cavil-Jationiautexceptioni

relinquam^

fuper-ftitem , quid

neceftarium,

quid

con*

tingens fit»

prarmittendum

eft.

Ne¬

ceftarium icaq;

Metaphyficis

idem

eft

ac

prorfus

immutabile,

quodq,*per

nullam

potentiamt

alicer

quam

eft

>

conftitui

poteft, proprer

apertiftimam

inde"

fe-cuturam amÅoyuv.Contingens autem ,

cui quidem exftltere non

repugnat

5

fine tarnen omni contradidionis

for-midme , aut ipfa ejus

exfiftentia,

aut

haec vel iJia

poföij

6c

exfiftendi

ratio

negari potelt. hhnc

cuicunque

noib

graveeft, memis

fuar

alls

ampliftimam

rerum naturam pervoJare ,

ei?

poft

accuratam ejus s^euvijaiv,

facile

con-ftabit, nyllamin nngulis partibus

de-_ prehendi

pofte

caufTäm,

cur ea 9

quac

nunc exfifiennam habent ,

eandem.»

femper

habuftle

,

neceftum

fuerit,auf

curnonpoftentnon

ex(\liere,Fordbfofo~

te Neceßity ofExißingy

and

a

Pofjibility

of

not Exißing, bemg Contradiftory

IÅeas;

(34)

°

'tis manifeft the material World

cannot

Exift- Neceffarily, if Ivithout a Contradi¬ tion tve canconceiveit eithernot toBe-,or to be in any refteB

otberWifethanit NoW isa). Quin potius,fiquis

pejfeclionem

illam omniumprarftantifiimam ipfis

ad# fignaret, a fumma impietatis pariter

ac ftoliditatis nota, vix Iiberari

pof-fet. Luce enim quavis meridiana cla-rius eft, attributa divinanexuadeoar. éfo Scin omnemxternitatem

adeoin-di(Tolubili inter feeffe conjunfra,utqui

unum eorum Deo attribuit,

reliqua_*

omnia ipfi adfcribat, necefle fit. Ad eundem modurn, fi rebus creatis ätter¬

na corr.peteret exfiftendi

neceffitas,

illac totum divinarum perfectionuro

complexumeodemjure fibiarrogarent>

quod nemo, nifi qui

Kogoißx

j;AiSicots-gog & omnem prorfus rationem

exue-rit , illis vindicare fuftinuit- Hac e-nim egregia fcilicet

opera, omnisin¬

ter Creatorem & creaturamfublata fö¬

ret inatqualitas

, ambobus necefTario

exGftentibus. Buttofuppofe

any thingto

Exift of it felf Neceffarily, Wieb hath no

Neeeßty of Exiftenet in itse\vnNatttre, is

(35)

) o ( 29

flainiyto fuppofe, that Necefjary Exfiftence

ofit1toQomcfrom K'othingfftnceitcould

nei-tber proceed from that Thing itfelf? vor yetfrom any thing eife b).

Porrot fi fapientiflimo Conditori,

poft inftitutam femel naturam

mote-ftum non fuerit, eandem ira mutare,

ut ex arida virga ferpentcs & ex mor«

tuo pulvere

infefta

exftiterint,

multa-que alia pera<elus miraculofos operari»

de quorum veritare dubitare, nulio

modo nos finunt oracula divina falH nefcia, quanto magis credendum eft>

potuiOe eum in prima rerum

produ-«ftione, pro optimo fuo arbitrio, hane

rerum naturam sraAt/^oir«* vanare ?

quod tamen impoflibiie fa&u fuifiTet,

fi eidem necefTaria cornpeteret exfi-ftentia. Atque ex hoc etiam , quili-bet facultate dijudicandi praeditus, faci"

li negotio colligere poteft, hunc mun-dum per modum radiis folaribus

äv&-Xoyov & dmyzctlae a Deo non

erna-naile: nam praeterquam

quodnullain-de materia emanare potuerit, ubi nu!-la fuit, nifi Deum quendam

orapajucoy

per raeruin rationis ratiocinantis fh

(36)

*o ) o ($&*

gmentum tibi imaginari velis ; natu¬

ra Dci & folis infinitis a fe invicem_> r ^

leucis diftant; adeoqueut nervofe pro

more fuodixit Celcberr.StilJingfleetc)

1

Were God of the nature of the fun } it tvould befo Ivitb bim, or Yverethe [un of

tbe nature of God, it \vould not be fo tvitb it. But tbereis thü väft Differ en'

ce bet\veen them, that thout>b God be

Eßent'tallyand Neteffarilygood^yettheCom¬

municationsofbisgoodnejfare the effecl of bis IF'tü and nottneerlyofbisnature.

Atque heic rivos claudere cogimurj

Quamvis enim jucundum föret, in

a-mceniifimumlaxifTimumque hunccam-

(|-pum longius exfpatiando, rofas &

flo-res undique carpere;

quum tamerL»

brevior cenfus impediat & manum de

tabula revocet, B, L. qua par eft> mo-deftia rogamus, velit haec pauca, te-nui Minerva exarata, meliorem in

partem interpretari. De cetero, ex

intimis animi penetralibus vovemös? felitarternus il le Dut& moderator

re-rum, laceram no-ftram ratem, in x~ '

rumnofo hujus virae falo,

inter fcyllam

&charybdin,

inter fyrtes & fcopulos?

(37)

-fclH» ° 31 flu&uantem, ita dirigere, ut poft o-A mnes hic devoratas moleftias, & poft

fuperatas

tandem

caligiriofas

dénfasque

leti umbras, in tranquillum

aiterni-tatis portum

perveniatj

ubi

hülli

tur-bidi aftus, nulla JEoh vehementia,

Ted omnium calamitatum malorum*

que

jucundiis

érit

&

aeternus FI N IS.

a)Ciar1t sDemonßrctt.ofthe

Beingand.tfc.

p. } 5. b) CudWorth's

IntelleUual Syfiem

of the Univ. I. part. Book 1. ch.4. p. m. p6y. c) Orig. Sac. Book 3, ch. 2. S. 7.

|H

-S. D. G.

(38)

$ia

éfn

trogna

informator.

2 ftartoer&cnffapf/ptT) fjtm ejmqmtit/

Sic pon cjafenjltmip di' ci?cfomnut ttU/

2pef ar/JP>ci'VCandidat, liwat»;*ntitvtfa »f& €it Cßldlart 4>vof/ et Jan©irefavraer arfacil. 2f;c fiafvöalange nogfovftånbcfé dgga jttpaf

^d futtüa tvetteté ften/tr.cbFtinfifapS oljont5Ff/

€Dtcn ff&nf il;c i;tDetttat ffarpf/ od) mei) (io?

mSfcafoft/

Södjmdft' tl)tti!jl«/at tl)c tumtat cj begripaf,

<£j Ariftoteles,fafl ()att ttog {j&gfj|g fnnngflt/

frinnatgrttnba ut

t|e

ofivantaSbentdf/

2p bemeé l;an ccf l)k aj <i'ttfem intet tö(/

Sitfjan fin bidtet l;ar pä Idrbanmiben tanngat«

#nn$ n>ar ett bteft* mentjjet dr fant alt (jftaö,3

ffrifroer/

2t) blificcrdfreen fant f;roat> jagparbicrfmrö

fpa7

Sit (gber fattning ffalftn ratta Iking fa/

3?at'fguutng^Drottenfnartfm'tvänntr fi'wt-(|cn giftoer.

S?ttrar fdlcbeS jtn fdgncb

EMAlttJEL SAHLGREEN»

References

Related documents

[The Swedish species of the families Synneuridae, Canthyloscelidae and Scatopsidae (Diptera).1.. ISSN

Hangenitalieri Valva med konvex underkant och mattligt utdragen spcts; sacculus mycket iing och smali uncus med tva breda,borstkladda forhaningari aedeagus tamligen lang,med tva

terram tantum motu diurno circa proprium centrum &amp;axem. convolvi, ita exfurgunt: Si terra moveretur diurno

fi adtendamus miraculofum ejus örtum atque effedum, quod nihil praeter ho- locaufta &amp; adipes confumferit; quum. tarnen vix ullus in facris

talis &amp; indeftruftihiiis? quid propius nos tangif, quam a - ni ma; noftra; indoies atque operandi modi, qoibus ad. evitandam miferiarn, &amp; obfinendam

alias in alia corpora mittit natura, nulla fine omni

veritates frbi comparare ftudeat y femper ad tritum illud refpiciens: non quam mu 1 tum, fed quam behé. Atque hinc fit, ut Erud-itio genöina foiidam contineat rerum notitiam,. id

&amp;·, quod inde fequitur, cum confcientia earum rerum, quas tra&amp;ant, feu quod idem eil, cum adtentione ad res illas. Hinc itaque patet, quod, fi orator facer ita pof-. iit