Disputatio civilis de veracitate, quam ... sub directione ... m. Israelis Bringii ... publico disceptationis exercitio placidè submittit Jonas Theodori Zephyrinus. smol. in auditorio veteri ad diem 22. Feb. anno 1645. horis matutinis consvetis

Difputatio Civilis

Do

VERACITATE,

Quam.*

|n celeberrima Sveonum ad Salam Academia Re-S

_giå

_?

_approbante

_{ampliilima facultate}

^

Phiiofophica

SUB DIRECTIO NE

Praclarißitni färit

M.

ISRAELIS

BRINGII

PoliricesProfeiToris

_{Publici>Praeceptoris}

_{& Promo·}

toris fuireverenter colendi.

Publico difceptationts _{exercitio placide}

fubmittil

JONAS

THEODORI Zephyrinus.

S MOE.

In _{Auditorio veteri ad dient} 22, Feb. Anno _lljf»

horΛ matutim _confvetü,

Cotnicus Gracens.

Λ'«

_{Κξ&Ιίϊίν inlhhijStj}

u b s A

<BM

προ Α df ION.

Eteres haud inicitc

_Philoiop

_hianlu

compararuntagro quammaximefercili

&feraei» cujus iepem LogicaiTsterratu

&arbores_{Phyficam» fru£tusvero}

Echi-carodixerunt» Inhocagro

Philofophi-co&egopro ingenij

meicaptuaiiqua-« diu veriatus, ejusnon ioium

fertiüta-te, ledetiam varietatc ac

anaoenitate

captus,

cocpi

muka

sdmirari,nonnulla ut

potui rimari

&

perferutari. Cum

vebooculos

ctonvcrti ad

uberrimos,

quos

Ethica

profeit,

fru&us»immanequaotum

delettatus,atq;

adeo

ut

quem-xiamex omnibushiiee

primüm deccrpcrem

ac

degu'k-s-rem,queroq;

pÖtiiTimüm

indelicijshaberern»diu fatis

du-bius&_fufpenius

hserebam,

_omnes

enim

_vit*

human*

falu-tarcseflecerto

deprehendi

j

Tandem,

prs

aJijs bunc mi¬

hiaflumendutoputavi» cujus

poileiFione

5r uiu

hoin'ines

Deum imitantur, &

quamproxirne ad Deura

accedunt

'

ciq;

fimiles

efficiuntur,

cum

icilicct,

vcraces

funt

&

verita-tem'ßüdiofefcäantur, atq,

in

tota

vita, quémadmodum

oportet,colunt

&

amplexantur*

Notum

quippe

ciT

fru*

&us

hujusmodiipfasefFe

vmutes? quce totam

hominis

vi-tamdiriguntvcamq;non

iolum

ornat

am

&gratam,

ied

ve!

imprimisperfe&am

tutam

<k

tranquiilum, adeoq;

revera

ielicemreddere poflunt, Svquicquam

igitur in

vkareäé

gerendum,

virtutis

benefrcio

id

ßeri neccüe

ed

i

unde

uon

Immcrito Sdlußm:

j%>u<e

hommes

ar<*m,

mvigant*

sänt-i virtut)omni»_{patent* JReliquisautemvirtutibus fuo lo^}

co reliftis, _{ipjamtxerac]tatent> quam Deusipfc fcöandarn &,}

colendam iério_{prscipitZach. Si ιό. £ph·}

_4^4^25.

_Matth. f. 37· qusqi feeundum Fhtoneaailb. 5:delegibus adomnia bonahomiaibus dux ed,_{cujus,quiiibct, qui felix & beatus} futurus ed,abicitiofatis _{particepsdtoportet, hane*inquås}

yirtutem_{explicandam hacviceaggrediar. Faxitccele(iü&} Αιτΐηα_{veritast utveraejmnaturkrite g-f rehll· percipralur}

at% "d

contrario_{viptojeceynatur*}

\fEritasGrafelskxfj&em dicitur,«sro75\av&amv quod late,·

*

reneiciät; iedetiam deprefla emergat.· quamviso-Elim Democrituseatriin profuudodemerfam dixéric, tum

proptcr reramobfeuritatem,tum proptcr naentis

huma-naeimbecillitatem,tarnen_utcunq» ab hominibus «rui po-ted, & ea_potiifimuraiotelligcnda

ed5

qu«in _{rerum natu¬}

ralätet, _{quae autem} invita hnmana ipeäatur, _premi

in-tcrduro_{poted, opprimi vero non}

_facile,

_{quin temporis}

pr^grrfluemergat: SicutMenandetnit:

Uya

ål

ts-^osjo

φ£ςlyp

#Å0st»v

χαοης: Feritatemtempuainlucemprofert: $a(iu* ca~

nitfroéta:

Gluicquidinoccultoeß%in apticnmproferat Idq; etiam nodrå lingvå vulgo innüitur:

$t>tl_{αΟίήί>§gtrna fram% ©entringen lättr inut}

_fcoflia

Significatiofeu aeeeptio vocis variaed, aliaLogicat a»

lia_{tranjcendcntaiisi alia moralU.}

Omnis v yeritaSconfiditinconformitatealiquafeu _cop

11.

III

A » venientiås

Vecientiå,qu2Eeil veluReicum

intelledlu pr®fertim

divinda

qu«veritastranfcendcntalis

dicitur

,· vcl 2,

Oraticnü

cum

rc, quaelogica _: vel i*Orationü_aut

cujusq^a&ionis

_externas

ac _{iigni cummente&}

_animi

fcntcntiå,

_quas

_{Ethica ieu}

_mö*

ralis acproprié cujus loci

eil.

i v.

Tranfcendenlalüiäa commmiter accipiturpro re, qua veva

eßi ficutaurum dicitur verum» quod non adulterioum»

non fucatum eft,ficquaelibet _{res»quae veram} gcnuinam δζ

perfe&am cflcntiamiuamå

Deo

&natursfortita eft. ty.

Vulgopraetcreaveritas vocatur, cum quis verum

dl

cit» veldocendo,quaverafunt; vel 2» injudicio teilimentum

verum perhibendoyGcut

cr^finftipulationibus ommbusq; ijs,

quse

adjuftitiam pertinent»

fidem

fcrvando

i

vel

deni^

extra

judictum

ξ£

jußitU rejpeßum

m

verbü

fatlii adeo^

tota

vita

candorem oβendende ßncerttfltem*_{ηρη pocnacmctu}& _ex

de-bitolegali» Ted morali ac

folius virtutis

atq>

honeftatis

a.

more. Inhactertia_accepuynede_verdate> velpottm veracitatt

hiclocimentiomß#uifcr+

"V'h

Dicitur aliasIntegrität, candor-,finccritoi, vertloquium k~ Ajy&A®?"*»«Aq&ßWift»φλ*λ?ι3(υ(ης.

VII.

Dcfinitur veracitasvirtut*ßrmoneygeßutota% vita veri-Utemprefitendi, Vel:

eß

virtutper quamuiem Je

quis

probet

alterttumve,büi tumfattis*qualüreveraefi* VI I I.

Objeöumejus

nonfplumiermociijfedetiamgeftusjve-ilitus&quodvisaliudiignum quo animi

noftri ienia alijs

prodcre iolemus: in huenimoymibtnexceßuj

daripoteß

&

de-feÜuty acproindemediocfitat*

IX,

Kotaimvcronullanavirtutem inoralem excrceri

po'£

Te fine _{prudcntiaiXjDseipfam mediocritatemieu modumin}

quaübet adtione dcfinire.dcbet,& advarias circumflantias

aecorrmodare, _{qua^q;propterca direäionem obtinet, ac}

virtus diredlrix nonimroerito å _{quibusdamvocatur. Sieut}

igiturioalijs>ficvel imprimis in hac yirtute exeoienda,

magnaprudentia adhibenda eft: neccoram _{cmmbwi promt»}

feue, nee omnilocofß tempore Verität propalanda, quin intträum

prnrfu* cdanaa fåt egenda-,eapptifßmumquam per ccnfitentiam*

velie_{gestac iturnitatuproferrenonlicet.}

%.

Verax_{igiturnontenetur femper veritatem nude} &

fimpliciterindicareinecaltcriex

_{menteipfiusreipondere»}

(ed_{pctefl quandoqi vcl diverfumab eq, quod}

qujeritur,di-cere, vel indireäu, vcl_{etiå parte aliquåiudicata,}

reliquura reticere,utevitet_{ncccfTitatemproferendiveritatem}

eaip* quaaiijs nociturafit,uulli vcroprofutura.

Χ1*

Fe ritati in_{genereapponiturmendacium> quod}

nihilaliud_eßt

quamfallapgnificatiovoeü·,vel_{aiiorumfgnorum animi} externa" rum cum_intentione

faüendi: iéueil diieonvenientia animi &

■■

oris, Tel altcrius_{%ni,exvanitateingenij,aut pravitate.}

XII.

>DifFcrtTncndacium

a _falfiloqtiio

vpoteil enim _quis fslitimdicere,nontarnen_{mentiri, ieu}contra_mentemire,

cum nimirum _Joquitur

quod res noneil, credit tarnen & per erroremqpinaturitae0e; tale_{falfiloquiuro error} qui-dem eil» fednon_{Vitium morale: fic vice verfa,}

poteil quis

verumdicere, & tarnen _{nentiri,cum fcilicet,}

quod in re

verumeil, _{putatdTcfalium, profert}

tarnen, & contra_qua

ipfemetcredit» diciteile verum,coanimo utaliosfallat.

XIII.

Néiandum_{porrohiceß% nonβatimMénttrieum qut}

_falfuw*

Μciti rscitandoftltemverba alteriuvdper(oηamaltcnum

repr<e-fieUndo)βmodoidf&cercfcoßendau

animufallendi

non

babcat»

XIV.

Poetica _{figmeota,·Apologi, orationes tropica » licet}

ßscundum litcram eontradicantconceptuiinterm>,ficut&

qusedam dißimulationesjquaex

fe ad

fallendum

u&tz aoa

iiint, mendacijs accenieri norrdebent.

XV.

Licet_{etiam nonnunquara absq;mendaeij}

crimined-V

S^nucci

P^m ^critatem vel

omnino

celare,

vel dicere difparatam

s

perferendounamvel alteratn filentio tegcndo»

iicutqqi

interrogatus» quare veniiTet Bethlehemum»

rcfpondet

ad

iacrificandum Deo»cum tameprscipuéveniret ad ungen-dum Davidem. i»Sam. i/. Tam cnitn virtutis, _quam

pru-dentias eft^nonnulla fubticcre, nceomaibus promifcue & inomnibuspaterc. Stent&'ipfe Ja/vator monet non tanfum ßmplicesnosejfetanqnam

cohmbast

jeäetiam

prudrntts

ficht Jer-pentesefféoportere.

XVI»

Licet quoq;conditiotiemaliquam

fubinfcelligere

non

vcrbis _{expreflam»modo conditio illa non}

_iit

_{prakter o-,}

mnemhominisopinionem_connexa,icd taüs_{quac excom·}

muniufu_{loqucndi facile poifitcollegi:}

_ExcmpU

_vtdere

_liest

Hon.}\s. Luc.14:if.

XVII.

In certis vits_{partibus vcritatem tegere}

_&

_fubticere

neutiquam licet, nempein doccndimunere,in

contra&i-bus, in judiciis& quibusdarn alijs»

XVIII.

jllufiones squivocs & ambiguitates

illat,

qus

unå

par¬

tefunt qfitats _{iignifieationis, alteraplané}

inuiitatse«omni-no lunt_{improband»&fugieada%}

XIX*

XIX.

NuBuMveto dubium_{eß, quin omr.efnmdacmm fiPptccdh} tum nee nüum uüo pretexlu_licitumtquia

perβimpoburftφß

'm-tupevabile orldm^ trahtt ah ipfo DiaboU Joh S.44. JίI ud etiam

pasilmdeteftatur-facraferiptura; perverti-t ordinem fermo*

eis, ad _quem

_^Jflitutcis;

_{avertic inteiledum a fbo obje*}

jC\q>_{aempcåvero, fallit infuper&ieduck credente-m.}

,11»

Mendacium_{ingenereiumptu eikvelfirnpiex}

veicorn-postumt(impiexcumquUmenttturnulliusneigratiat[ediantum

.quiadicendo falfumdeUBatur. Χ·

ΧΙ.

Cornpofiturn vulgo dividi fölet in mendacium im* pfoprie dictum> qualc eil officiofum & joeofurn» &

pro-prié dictum quod malitiofum & pefniciofum rede appel-Jatur, maximeq; deteftandum& fugiendum eil.

XXI 1.

Officiofumdicitur, cum quid _{occultatur & diillmu·}

laturadufum &offisium vita?, nimirum ; vel adfacultatcs

aiicupisiervandas,vei ad corpusab imaoditieliberandutn#

vel_{corporis vitamfervandam,autad tuendam civitatem»}

XX\IU

Si _{quid vero in ejufmodi cafibus}

&excmplis fuerit»

'quod mendaeijnaturam revera mduit; exeufari

iimplici-tcr,&å_{vitioatq; culpa (adminimumlevi) liberarinullo}

modo_{poteil: (in verotale quidnoninveniatur,mendaci«}

umnon nifiper _{inagnum vocis abuium dicitneretur.}

XXIV.

Per_{joeofoen cncndäciuniiquidam intelliguntfalfe}

di-- da» fidiones poeticasj

illufiones ironicas» _allegorias

&a-'

poiogos, quac omnianon iine optimorum virorum _injgi·

tiå&_{praqudicioin mendaciorutnceniuna referri poilunt»}

ut anteaeft didutn. XXV.

Si_{quis alias jocando femendacioobilringat,}

non

XJtth

in_{fpecieconfideratummendacium eil. vcl cxeeilus*}

«tlidefcäus., XXVll»

Exceffus eil_{arrogantia, feutnendax afFirmatio» quå:}

plus»quamipfa reseft,dicitur.

XXVI11. ^

Arrogantesfimulandopeccant,quiafimulantfibi aut

eaineile, _quaenoninfunt, _{aut ma}jora_quaminfunt.

XXIX.

Alij feja&antnulliuscomodi gratiå Ted fola vanita«

te : _alijhonoris» vel lucri caufå. Hi deterioresfunt

,quia.non

(olummendaces, fed& ambitiofi, intempsrantesaeinjußifunt,fa» eilea. usmunertbusfe _ingerunuquibutgerendtsfunt_imparest

XXX.

Arrogantia cum ad alios refertur tribuens

illis plus

quam revera habent, dicitur adulatio» emnts enim

adulalor

meadaxefi. XXX 1«

Difedtus circahanevirtutem eil difimulatio ieu men·

dax_{negatio, quando minus dicitur,quamipia res eil»} XXXI b

Diifimulatores, vel _{negant Tibi ineife}qua? infunt, ne

videantur arrogantes, vel qujefibiiaiunt,diminuuntex> tenuantquc, ca quae ievia funt & in aperto poiita.

XXX11I.

Hi tamen _{arrogantibus,jaåabundis &}

_{gloriofis iuht}

tolerabiliores, _{quia minus noxtjcivili converiationi»&} ci-viliusjudicatur fuacxtcnuarequam cfFcrre.

XXXIV.

Coronidis loco notandum, non omnem fimulatio*

nem &diffimulationem elfe _{peccatum, fed eam tantum,}

quae cummendacio conjunäa eft»

Faxit, *Deu4,ut _{qu<tver afuntt inMavita}

_{noftra rite*}

_reffl

Veneyabilh_{Huwawflimo ξ$ VofliJJimoviro}

_^uyenit

Dn.

_Jonas

_Theodori

_Zcphyrino,

virtutum

_lingvarum&

bonarum

_artium

exculto·

ri ftrenuo

_{publice differenti.}

UT

grata

_Temperies

eft cundtis

_Zephyri,

dat

quae

_lenis

tibi

_&

nominis

_apta

_folo

orturft

_:

Sictua

_queis

_Veri

titulum praeponishoneftum

Scripta?

placent Veris» vaniloquisq;nocent.

Virtus

_eitpuro

_quam

tradiascorde colenda,

Qua

Zephyrine

tibi

praemia

digna

paras*

Ergo

pijs,

quodprofpereagisjtibi

gratulor aufis,

Hoc: animidotes_promeniere

_tibi.

Jmori* _ξ$honorüer_{gefidofuoamico}

gretulans adponit

£ U C A S Ο. £η ei: μεράλή, il τπχνν&ν _{άγχιψοιγς καν} αμφιβή2j?/C$c> 'ZavujVy Ό, 2* _{nQicrparn* so κακών αμννίάϊξ} Αυνάμεας n εης

faii&s

μαϊλωτ' όιος in ; Β 'k£m

yf

* _V

^

V Ή W -rv c~i··

Π

Γ·

r^

iJiiJiυφαάν&ιϊ πνχινον tif&vott

JeAsv ϊξ&ως.

Αωμ,Λτ c

λίμνη

et

tyiftrci

vtjpt^-ns

αι'ισχτων,

Ίων apiuv s£et _τ

»Auf

_ai7irjta xu^vct,:

άςτ 23ΚΑ χ#λων Λ

fa*

"ίχας

^^^BiVivjJuilosCKX^ßiii^i

**Qts

<*ΛΦρΑ

Λα.^λ«.

Amiciaffcftu*

dechrAnd't

gr

ät

i*

appojuit Ρ Ε T R ü s

Ε

R L ΑΝ ο I Wircknceus.

{

,/ΐΛ v**