LAURENTII NEGATUM

JP

yr j8lR v. ^„ t;>

DISSERTATIO PHTLÜSOPHICA,

QUJES1 ION EM EXHWENS,

NUM

MATRIMONIUM NEGATUM

prvebeat

C AUSS AM JUSTAM

BELLO,

Quam,

CONSENS. AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH.

IN REG. A CAD. UPSALIENSI,

Sub PRtESIDIO

VIRIAMPL1SSIM1 at

Mag LAURENTII DAHLMAN,

Moral, et Polit. PROFESS. Reg. lt Ord.

PUBLICE EXAMINANDAM SISTIT

jESTANUS p. harlin,

ANGERMANNUS.

IN AUDIT. GUSTAV. AD DIEM XX. MAJl

ANNl MDCCLVII1.

h. A. m.

S.

UESALl/E, Excud. L. M. HÖJER, Reg. Ac»d. Typogr.

S:m R:# M:TIS

MAGNjE FIDEI VIRO,

Reverendijjimo

PATRI ^ac DOMINO,

Doct.OLAVO

9

Dicecefeos Herncefandenfis SUPERINTENDENT!

Eminentiffimo, Confiftorii PR/ESIDI Gravilfi-

mö, Gymnafii Scholarumque EPHO-

RO Adcuratifumo,

MjECENATI OPTIMO.

N'on ^pilts parvj ^{ad TU} efife ^A afiimandum, ^{litnina ,} Reverendiffime nr bitr or ,quod PR/E- pro-

SUL, mihi contigerit domum Paternam ve-

netari. Plura enhn inde majoraque c? in illam

er in me fingulatint redundarunt Gratia TU/E

pignorä, quam ut ris pradkandis ver b a nUafuffice-

rent. Itaque, in lucem pfodeunte publicam fpeci-

minehoc academico, td\ quantulumcunque eß, TI¬

BI, ReverendiiTime PATER, facruvi facere fufmifi

jeque dicare Juflineo. Hoc bero ^dum facio, tantum

— ———•—

1... a me

N-jRj- • J\ ' X " i ' , i

a me abeft ³ ut, tot exubercmtibits fummi TUT In

vie Favör is documentis, credam, eadem quodam-

modo pojfe rependi, z/£ potius, y? patiaris, leve

hoc tirocinium Reverendiffimo TUO NOMINE exfplendefcere ^> novum meinet beneficium obtinuif-

fej probe fentiam. L7f autem chartaceum hocce

munufculum ^, tanquam humiUima venerationir

mecc Interpretern, benigniori excipias vultu, fum-

ma mehtis devotione rogo ; votique hujus ji com- pos factus fuero, m pojterwn, TUAM effla-

gitare Gratiam ^, aufpiciis Jpes nutantes c/

afflictx eo felicius jurgant, efflorefcant. Mearum

erit partium DEUM O. M. ajjiduis adpellare pre-

cibus, Te > MiECENAS Optime ^, z/z gravijjiim

illo, fungeris, Munere Epifcopali, fofpitem

£/ incolumem quam diutijfime confervare digne-

tur, viresque TIBI lar giri huic obeundo fuffechi-

ras. Ut habeant Ecclefia ^, Nobiliffima Familia

clientesque finguli, ^ magnopere fibi congra-

t u lent ur. Fermanfurus, usque dum vixcrot

REVERENDISSIMI NOMINIS TU1

cultor devotijßmus ⁵

jESTANUS P, HARLIN,

BRUKS ^- PATRONEN,

Aitet och

Högirgttici

Herr PHILIP _Samt KRAPP,

BRUKS ^- INSPEC TOREN,

Adel och Hogagtad

Herr JÖRAN KIÖRNIN G,

Mine Gunßige VALG YNNARE.

Nrår ^{får kunna} ett ^vörda fackfamt ^{bevifa för} Vålgårningsrnån, finne ^{dem något} Ter fig ^{godt igen} alldeles föker oförmöget, det ^{, hvilka} rnåft efter ^det att

tillfällen, att å daga lemna fin vördnad och erkånfla. De

otaliga prof af bevågenhet, fom J, Mine Gunßige Her¬

rar, behagat tilldela både mina Förålldrar och mig, åro

i fanning ftörre ^, ån att de med ord tillbörligen

kunna prifas, mycket mindre vedergållas. Hvi fkulle da

icke mitt finne brinna af tackfamhet, och min hog trång-

ta efter, att få upptäcka defs nit ? Detta mitt ringa Aca-

demilka Arbete, hvaruti jag vifar för Allmenhefen, att den

framalßrar ingen billig ar/ak till krig,[om bbfligt ger kor¬

gen, eller nekar begärt Giftomål, jämte betragfandet af

Eder bekanta ynnefl för Bokvett, tyckes öppna mig der-

till vågen. Upptagen derföre ej illa, Gunßige Herrar,

att jag vågat tillfkrifva det Edra Namn. Jag vill al-

lenaft hårmed framlägga ett litet vedermåle af

min tackfamhet, för de många uppå mig bevifta välgär¬

ningar , och en ny förbindeife till den upprigtigafte vörd¬

nad, hvarmedjag, under ifriga böners uppfåndande ti II

Allmagten, för Edart Väl, in i grafven framhärdar

Mine Gunßige VjLGYNNARES

hdmjukafte tjänare,

ÄSTAN. P. HARLIN»

\

Tlurimum Rev er endo & ClariJJimo

Da Mag. ERICO H/EGGBOM,

COLLEGE Scholas Trivialis Herncefandenfis vigilantis-

<lnio,nec non NOTA RIO ad V. Confiftorium

ibidem VICARlO digniflimoj

i

Tlurimum Reverendo & Docl/ffimo

DaMARTINO HAiGGMARCK,

COMM1NISTRO In Bygdeä & Nyzåtra

laudatillimo _j

Tlurimum Reverendo ac DocliJß?no v

Da PETRO SÜNDWALL,

V. D. MIN1STRO ad Officinam Ferrariam Veftan- åenfern perinduftrio ,

FAUTORIBUS, TATRUORUM

löco, colendis.

eis ipfas lucuhrationes, rudi Minerva expo li¬

tas, ob multa, in fe coli ata, beneficia, in gratijßmi piique animi pignus, cum fpe favoris certißima ^, votoque omni gen £ felicitatis ca-

UäiJJitno, perofficiofe offert atque dedicat

Plurimum Reverend. ClarifP atque DocKffimor.

NOM1NUM VESTRORUM

tultor ohfervantifimuSy

ÄSTAN, P, HARLIN.

VIRO

Plurhuum Reverendo (ttqiie DoEtißimo

Dn. P ti T R O HA R LI N,

COMM1N1STRO in Såbrå & Håggdånger rneritiffimo,

PARENTI OF TI MO.

Lucem ^fine petitura ^{TUA ,} qualiscunque Inefulgentiffime hsec PARENS, opella, ufpofe ope, quam, vix quidem vidifier, ita & TUO Infignirl NOMINE de-

fiderat quam maxime. Defmunt vero heic verha ^, digne

Mud huc adpiicatura ^, & incipit quaxiam quafi admiratio,

quam fola excitat memoria atque recordatio TUORUM

erga me benefadtorum. Probe enim hsec, certifiima ilia,

pott Divinarn grafiam ^, falutis rnese pr«fidia, perpendenr,

tanra Paterni TUI in me amorif exfplendefcunt fpecimi-

na , ut dubitem ^, an aliquo eadem ferrnone poflint ad-

umbrari. Quid vero habeo, Carijjime PATER, quod

pro tot tantisque beneficiis rependam ? Nihil fåne, nift

venerabundum anirnum. Hunc ergo TIBI largior, mihU

que gaudeo ^, quod feio, TE nec aliud a me expofcere.

Sint igitur gratifiimi pectoris mei teftes exiguae hos pa- gellae . fhidiorum meorum primiriae , quas TIBI faeratas

volo. Accipe lilas ^, uti me femper foles, ferena fronte»

inque meliorem interpretare partem. Vota fufcipere ^pro

perenniTUA incolumitate calidiffima, eo magis mihi cor-

di eft, quod plus mearum interefl: ex TE , tanquam bei-

iifiimo vitce morumque pendere fubfidio. Itaque vivas»

Honoratiffime PARENS, ^unacum MATRE mea dileciis-

fima, omni felicitatis genere cumulatiffimus ! fera admo»

dum fit triftiffima iila lux, qua TE, folatio meo fvaviffr-

mo _, orbari cogar ! Ita vovet, vovebitque ad cineres us-

que permanfurus,

INDULGENTISSIMI PATRIS

plins obfequentiffimus,

FESTAN, f. HARLIN.

I K %

§• x.

egl Natur« nihil magis ^congruum eft,

quam ut homines, quippe quos mu- tui cujusdam juris & obligationis

vinculo contineri decet, ultro quae- vis officia mutuo fibi prseftent, & ^a

lacdcndo proinde ac omni adeo Inju¬

ria abftineant& abhorreant.Quod u- birite invicemobfervantmortales,

pacem colere dicuntur: unde facile patef,ad pacem fer ^van¬

dam omnes eadem homines obftringi lege. Pax igitur

human« natur« maxime conveniens eft, & ad ^eam confer-

vandam idoneaj quoniamque eft ftatus hominum bello oppofitus, ^apparet, hoc natur« hominiseffe contrarium,

& non nifi propter malitiam ^{eorum, qui} obligationi fuse

fatisfacere renituntur, ab ipfa natur« lege indulgeri. Hinc,

cum pax homini fit connata, bellum autetn ex aliquo ejus pendeat faxfto, illam ad ftatum ipfius naturalem feu origi-

narium, hoc ad accidentalem feu adventieium redle refe- rlmus. Ut autem duplicem hunc ftatum fine confuhone diftingvamus, fciendum eft, pofle quidem, In ftatu na-

turali, homini jus quoddara > In fe fpe&atum, competere,

A cujus

) 2 ( CS«)

cujus famen exercitio locus non eft, nifi in adventitio.

JUS etenim, quod heic pro qualifate perfonre fumimus,

tfl facultas quoedam moralis ^, aliquid habendi vel a- gendi, quee cum concipi nequeat, nifi ab altera etiam

parte adfit aliquot) vinculum juris feu OBLIGATIO,

quam per necejfitatem agendi mor alm dtfinire folent mo-

rum Dotftores ^> lex natura? omnes quoque obligat

ad agendum id, quod juri alterius congruit > ilJud vero e-

vitandum, quod eidem repugnat. Et quoniam correla-

tum vocamus, cujus confideratio alterius confiderationem

necefTario includit, apparet etiam , haec duo, jus, fcilicer,

& obligationem, eile correlata. Hinc quidem poteftatein

facit lua cuique natura fe fuaque omni nifu confervandi

ac defendendi; ideoque, quando alter eum impedit, quo

minus hoc jus fuum tueri poffit, feu malis quibusdam

quornodocunque adficit, eadem a fe fhtuque fuo propul-

fandi, malisque alteri inferendis, fi aliter jus fuum obti-

nere nequit ^, redimendi. Sed obligat quoque fua quem-

que natura, ut a malis abftineat, alterumve in ufu juris

fui relinquat & illaefum praeftet. Ejusmodi vero hominum

flatus ^, in quo conatu ejfficaci feruntur mala ßbi invicem

inierendi bellum dicitur a); ergo cum flatus hominum

naturalis, abfolutus, fcilicet, de quo heic fermo eft, per

naturam hominis folummodo conftituatur , evidens eft,

jus quidem belli, non vero hujus juris exercitium, feu

fpfum bellum, in hocfhtu, locum habere. Nam fi ha¬

bere^, per folam hominis naturarn determinaretur bellum,-

fed. pofta natura hominis, ponitur obligatio ad colendam

pacem, quae cum hello fit contraria, nemo non videt Ve-

ritatem aflertionis noftrae. Verum enim vero, cum quse hominibus infuper acceflit pravitas & perverfus fui ipfius

amör haud paucos in devia auferat, adeo ut, perfratftis

juris repagulis , fanceque rationis dudhi reli&o, vi & inju-

riis, rapinis & csedibus in alios facile grafientur, quin ad

) 3 (

ejusmodi mala s'vertenda & bonurn, per eadem ablatum,

recuperandum jus non modo, verum etiam remedia, qui-

bus hoc jus obtineri poflit, fiatuminet atque adflruat ipfa

fui alma confervarrix natura, nulli dubitarnus. Hsc igi-

tur remedia (i non aiia lenioraque efTe poflunt quam bel¬

lum, iüud quoque interdum non tantum licitum, fed etiam

necefTarium efTe, fua fponte fequitur. Belio opponitur

pax: qus talis efl flatus h om in um, in quo nullo conatu

feruntur mala Tibi invicem inferendi. Cumque bellum ea folum tatione gerendum fit, quo mala inferenda vel illa-

ta impediantur vel evanefcant, non nifi pacis caufTa fufci-

pi debet; quam ideo tanquatn belli cauffam finalem refpl-

cere debet, quicunque illud gerit. Hinc feite, pro more fuo, Puffendorfius b) : It a tamen ^, inquit, natura per-

mittit bellum , ut id gerens pro fine ßbi conflttuere pacem

debeat. Qvum autem porro pax humans naturs maxirne

conveniens fit & confentanea, antequam ab hac difcedere

& ad bellum conlugere licet, adfit etiam, necefTe efl,

caufTa qusdam ad bellum impellens ^, a pace aliena ^, ob

quam lex naturs duriflimum hocce confervationis me¬

dium adverfus alios nobis coneedit, qus proinde jufla bel¬

li caujja audit ^, tnjufta vero omnis, quam lex naturs

ignorat & improbat. De hujus ergo caufTs juftitia & in-

juflitia nobis dillerendum erit, dum qusfliunculam,quam,

in fpecimine noftro academico, nobis tra&andam fumfi-

mus , pro modulo ingenii ^, enodare conabimur. Velis

autem, P>. L. qualibuscunque hifce noflris benigniorem

favoris auram prsbere, omni, quo par efl, verborurri

honore rogamus atque contendimus.

a) KcehleriN. (f. god. Schuber ti PbiL Pracl. Univ. '

P. IL C. ii. p.Cf Daries Inßit.Jurisprud. Univerf. jf.

by L. VIII. C. (f. §. 2.

§. II.

$u(la belli cwfja non alia effe potefi, quam Ußo fen

A z 'inju-

$3$ ) 4 C

injuria. Qufe enim officia, qua?, fecundum legem natura?,fibl

intdcem prseftare debent morrales, ejus funt indolis, ut, iis omiflis, focietas humana aut deftruatur prorfus & peflum

eat, aut comrnodiori faltem vivendi via deftituatur, vel

non perficiatur ; lex naturse ad quasdam eorum obligat>

addito jure alterum cogendi ^{^} iis fi non fatisfecerlt, qua?

proinde perf ettor ^um feu necejjitatis, ad reliqua vero fine

jure coattionis ^, quae ideo imperfettorim, bumanitatis ac beueficenti£ nomen acceperunt. Jus eft facultas moralis aliquid habendi vel agendi (§. prsec.}; quod fi igitur vi coa¬

ttionis pollet, eft facultas moralis alterum cogendi, &ea-

tenus fimiliter perfettum, feu jus proprie &[tritt e dicitur;

fin vero coadtionem refpuit, facultas eft moralis alte¬

rum, noncogendi» Vel petendi tantum, utaliquid fiaf,

quod nobis prodefle poftitj unde hoc imperfettum^

aut, fi mavis cum Grotio a), aptitudo nuncupari fvevit.

Attionem quamcunque, legi c onfor mit er attempevatam,

quatenus ad eam ita attemperandam obligamur, OFFI¬

CIUM appellitant ; quod cum fine obligatione ($ praec.)

nullum fit, illud inter & jus talis concipienda eft relatio,

üt jus perfedtum non detur rafi ad officia perfedta, ad ^im- perfedta vero tantum jus irnperfedtum. Hoc etiam vel

inde patet, fiquidem lex naturse ad prioris tanturq gene- ris officia dat jus coadlionis, & jus tantum perfedtum icl dixi^nus ^, quod cum jure cogendi conrcexum eft. Hinc

& jus perfedtum dlci poteft jus cogendi; cogimus vero

alterum , quando malis quibusdam externis feu remediis

violentls eum ad aliquid agendum vel omittendum com-

pellimus : unde fimul patet, jus cogendi efife jus feu fa-

cultatem moralem altert mala inferendi. Status autem hominum , in quo conatu efficaci feruntur mala fibi invl-

cem inferendi, bellum dicitur ($. praec.). Hinc & jus cogendi, in ftatunaturali, jus belli eft; illud ^vero, feu jus perfedtum tantum datur ad officia perfedta. Ea ergo,

* i fc,

®ÜP > T (

feu _quae jure perfe<fto nobis competunf, fi nön libere ex«.

hibentur _, quippe fine quorum prseftatione omnis humana Felicitas exularet, vi beiloque exigere pofiurnus ; quae au-

fem Imperfedi funt juris, cum fine iis comodiori fantum vivendi raticne homines privarentur, ac proinde cujus-

vis confcientiae reliclum fit, utrum fadem pradlare velir,

an minus, non fine furnma legis naturalis violatione 8c perpctuo hominum Furiere armis qucererentur. Etenim

omnia erga alios officia eo tendunt, uta<ftiones noftras

ad aliorum oeque ac noftras perfe&iones dirigamus. Hoc

autem fieri poteft vel non detrahendo aut reUnquendo al¬

ter! bona, quibus jam ornatus eft, 8c in quibus ejus prsecipue perfeétio 8c Felicitas vertiturj vel augendo eum bonis _, quibus adhuc deftituitur, & quibus perfe&io 8c

felicitas ejus promoveri 8c amplificari poffit. Tertium

officiorum _genus vix concipere licet. Pari igitur ratione

©mnern humanam Felicltatem tolli vides, fi prioris ge-

©eris officia vi extorquere non iiceret, ac fi hsec coa&io-

ni eflent obnoxia* Jam autem, cum Facile videri poffit»

priora ifta officia ad focietatis humanae confervationem prorfes necefTaria efle, pofferiora ^vero tantum homini-

hus necefiaria effe ad vitam Feliciorem commodioremque transigendam; 8c complexus omnium earurn rerum, qui¬

bus quisque jam inftruélus deprehenditur, 8c in qui¬

bus fuam prsecipue perFeétionem 8c felicitatem tarn inter-

nam quam externam confiftere exiftimat, haud incommo-

de SUUM ipfius vocari queat, praeeuntibüs Celeberrim«

Viris Kcehlero b), Schuberto c) aliisque, officia perfe&a

In eo ponimus, ut alt er i, quod Juum ipfius efl, int actum reUnquamus, autfuum cuique tribuamus, feu, quod eo- dem recidit, in preeftatione eorum, qu& juri alterius per- fe&o congrunnt; imperfefta autem in eo, ut alterius per- fecitonem ac felicitatem promoveamus & bonis auqeamns,

quibus adhuc deftituitur ^> feu in commijjione ejus, quodju-

8» ) 6 ( «9

ri ölt er ins imperfecto convenit. Adionem autem, qua al-

teri quidpiamderogatur,autefficitur,ut alter minus fuoha-

beat, feu, qua,jus alterius perfedum violatur,Ußonem zut in¬

juriam vocamus; unde porro patet, alterum lodere, feu loju-

riam committere eum,qui negligit officium perfedurn, aut jus

alterius perfedum violatjomiffionem vero officiiimperfedi

feu humanitatis injuriam plane non effeieo excepto cafu,in

quo petenti, in fumma neceflitate conftituto,denegatur a-

liquid, quod fme magno detrimento prseltari porerat d).

Sed propter denegatum jus feu officium perfedum, lex na¬

tura? bellum tantum concedit fP. A. D.) ; ergo non nid

propter folam alterius Jsefionem feu injuriam. Id vero,

propter quöd lex natura? duriflimum hocce confervatio*

nis remedium adverfus alios nobis concedit, ju/tam beHi

cauflameffe, (§.pra?c ) innuimus. Ex hac autem $. pa¬

tet, bellum, propter folam injuriam, jurefufcipij ^ergo

jufta belli cauflfa non alia effe poteft, quam Icelio feu in¬

juria : éaque vel facienda vel falla. Si enim gravis inju¬

ria immlnet j & declinari alio quopiam modo , quam hel¬

lo, nequit, qvum fruflra, vel non nifi aegre adrnodum,

tefte experientia, reparetur fada, legi utique convenlen-

ter, propter injuriam faciendam > ad malum certo immi-

nens declinandum ^, arma capimus. Si vero talis jam no¬

bis iilafa fuerit, agendürn fine dubio elf, ut, quoad fierf

poffit, damnum reparetur nobisque fatisfiat, quo pace

deinceps frui liceat. Utrumque autem belli gerendi mo-

dum defenfivum adpellamus ^> cum, propter defenfionem

juris noftri, feu ejus, quod no/trum eft, geratur. Cfn

Kcehlerus e) & Schubertus f).

CorolL Bellum natura permittit, ubi jure noftro ac

fecüritate aliter frui non pofiumus (§. i.). Quamobrenv

in civitate , cum per fummum imperium ^, cui incumbit

quemllbet clvem ab omni vi 8c injuria defendere, nemini

permillum fit, privato aufu, nifi in cafuneceßitatis, _faluti v|

) 1 (

faluti fu£ confulere, Magiflratus auxiliurn implorandum eft, _{qui per} judicia curabit, ut quilibet horum ope obti-

neat, quod ^, in ftatu libertatis, propriis viribus, nullo paéto ve! difficulter admodum confequi poteft. Unde e- videns fatis efle, at bitror, injuriam ceque juflam efle

cauflam atfionis, in foro civili, ac belli, In foronatural!.

Schal. Difquifituri ^ergo in fequentibus, nitm matri-

mom um denegatum pr&beat juftam cauftam bello, non tam

privatorum , quam fumnaorurn Imperantium, inter fe,in

fiatu naturali, viventium, rationem hab.ebimus, _qui auf pro fe, aut pro fubditis fuis matrimonia apud alias gen- tes ambientes, repulfam ferunr.

a) El. Gi jf. 7.de#. B &'B. b) jf. N. Exercit IV.

c) B bil. Bratt. Univ. Part. Cap. i. d) Heineccii Elem. ,7. TV.

C? G. Itbr. II. §. lyft. Grot. L, II. C. 2. jf. 6. de 7. B.tfP. e) 7« TV. jf. |f. //24.1116. f) In Bbtl. Bratt. Univ. B. II. c. //.

jf. jf. 961.>77.

5 III-

Expofita fic generatiflima notione fimul ac origine &

caufla jufta belli, ut in matrimonii etiam naturam ac in*

dolem, quantum inttituti ratio requirit, inquiramus, o- portet. Obligatos efle homines, ad ^genus (uum ^propa- gandum ^, tam ex naturali ^eorum aptitudine & inflin&uad

huno fcopum obtinendum , quam ex fine, quem DEus

hominurn creatione intendit, lucide adeo ac evidenter

patet, ut nemo Hlud in dubium vocare poflitr. Neque mi¬

nus dubio caret, prolem procreatam folicite educandam efle, qujppe (ine qua cura finis Creatoris obtineri nequit»

qui non tantum vult, ut exiftant homines, verum etiam,

utfelices evadant. Procreari vero prolem non pofle,ni-

fi _per duos diverfi fexus homines, novimus. Sobolem

quoque non folum procreandam, fed & educandam efle, jainjam audivimus. Parentibus autem potiflimum offi¬

cium hocce educandiliberos fuos a natura injunduna ef-

<S££ ) 8 ( ©ö»

fe, fatis conftifj prsefertim cum in hunc finem, natura¬

lem quendam amorem in fcetum prognatum homini in-'

feverlt DEus, quo fe duci ad liberos fuos educandns,

communiter fentiunt parentes, nifi contrariis adfe&ibus

hic fuerit aliquando fupprefius. In ftatu itaque conjuga-

H contlituti ad prolem educandam ftudia fua conferre de-

bent. Sed (latus, in quo du® aut plures perfon# jun&is

viribus finem aliquem communem obtinere conantur, fo-

cietatis nomine venit ^; unde apparét, tam ad procrean- dam, _quam educandam prolem focietatem quandam re- quiri. Societas autem inita inter marem & fenrinam, /0-

bolis procreanda & educandtc gratia ^, focietas conjugalis,

feu Matrimonium dicitur. Socii vocantur Maritus 8c Uxor, uterque uno nomine Conjuges.

§. IV.

Omne matrimonium juflum eil focietas perfefte obliga-

t or i a. Matrimonium fine confortio duorum di ver/i fexus

hominum concipi non poteft (§. prasc.); in matrirtjonio

ergo, feu focietate conjugali, maritus uxoris ope, 8c

haec vicifiim illius ^, ad fcopum communem obtinendum,

tititur. Quiiibet igitur heic, quod (uum efi: alterius, fibl

attribult. Ad hoc autem faciendum maritus aut habet jus,

aut minus* Si pofterius ^, nulla gaudet facwltate morall

id ,quod ad fuurn uxoris pertinet, fibi vindicandi $ ideo-

que, fi hoc fecerit, eandem Icedit eique injuriam infert

($. 2.)* ißhur cum legi natura repugnet, fi matri¬

monium naturse erit confentaneum, necefium eft, ut rna- rito competat jus, iliudque perfe&um ^, in uxorem , 8c

huic viciffim in iilum; quoniam, qua: de marito diximus,

eadem etiam ratione de uxore valere, non muita eget

probatione. Per focietatem autem perfe&e obligatoriant

inteiligimus eam, quse jura 8c obligationes perfeäas ^pro-

ducit, feu, in qua focii jure pollent fe invicera cogendl

«2 )9 ( <S*2>

«

ad _tia media adhibenda, fini focietatis confequendo fufficien-

, (i aliter obligationi fuse fatisfacere _nolint : unde ap- paret, matrimonium omnejuftum efTe focietatem perfe&e obligatoriam.

Coroll Conficitur hinc, omnem concubitum, per

v im extorcum, efle in jultum, &, in foro naturali, _ju*, ftam cauflam bello, in foro civili, adioni praebere ($•

2. Cor.).

$. V.

Matrimonium _ergo contrahi neqnit, fine confenfu u-

triusque vandum pacifcentes contrahentis, adeoque per fette obligantur. ^nec fine patto, In ad matrimonio quod ler • enim jufto ^, marito competit jus in _uxorem, & huic vi-

cifiim in illum, ex fobolis etiam procreatione metiendum

(§, praec.). Jus autem, quod unl homini ita eompetit in alterum, aut ilii _{connatum, aut} adquifitum fit, oportet.

Non prius : nam connatum cuipiam id dicimus, _cujus

exiltentioe ratio proxima ⁱⁿ ipfius natura ac efTemia con- tinetur _; fed neque ex natura & efTentia maris vel femi*

nae, quibus jus iithoc reclprocum competit, ulla ratio fuf- ficiens adferri poteft, cur tale jus ipfis invicem _prge aliis

competat; cum omnibus hominibus jura eadern connata

esdemque connatse obligationes tribuendce fint , utpote

quse ex natura & efTentia« omnibus & fingulis eadem, ^re»

fultant a). Ergo pofterius. Si hoc : aut voluit alter tale

jus alteri conceöere, aut ad iftud fibi relinquendum hic alterurn coegit. Non polterius, quia nulla datur facultas moralis alterum cogendi, nifi ad id, quod perfeéfe antea

debetur» feu, ad quod habemus jus perfe&um (§. a.);

tale autem, hoc in cafu, non efTe _connatum, jamjam de- monftravimus : unde ejusmodi coaétio _{moraliter eft im-}

poflibilis. Ergo prius; idem vero velie ac alter , confen-

tire dicitur : apparet itaque, jus hocce ^mutuum _duarum perfonarum non poffe adquiri, nifi praevio utriusque con-

,

B c v feäfu.

) I o( «35

fenfu. Hinc matrimonium f$ 3.)> finc confenfu utriusque

contrahentis , legibus convenienter contrahi neutiquam

poteft. Quod erat primum.

A voh ntate ad rei exiftentiam non valet confequen-

tia. Identitas voluntaturn in aliquo negotio, effc&ui dan-

do, confenfus dicätur; ergo nec nudo confenfu jus unlus

in alium perfeéte transferri poteft. Requiritür idcirco in-

fuper, ut fibi invicem deqlarent , quod velint aiftu ipfo

tale jus mutuo fibi praeftare, confequenter ut (i bi invicem

promittant, & alter alterius promifTum acceptet b); id-

que eo efticacius, tantoque majori cum fide ac prudentia,

heic fieri debere, opinor, quanto magis ipforum contra-

hentium intereft ^{, ut} certi fint de mutuis ofticiis eonjuga-

libus, tam ob prolis certitudinem, quam ob mutuum au-

Xilium ^, in liberis rite educandis ($. j.j. PromUfiones

vero, quando ab altero efficaciter aeceptantur, padiones

feu pada vocantur c) 5 quamobrem, cum confenfus, cu¬

jus definitionen! fupra dedimus, fine his, defiderato effe-

ttu careat, clarum omnino eft, matrimonium, fi legitl-

mum eritj pado nitl debere. Quod erat fecundum.

Celebrato pacfto, de rrafrimonio ineundo, perfonaepa-

rifcentes vocantur SPONSUS & SPONSA ^, ipfuirque pa¬

rtum SPOMSALIA^ad quaeigitur fervanda, nifiiis,quibus

& alia patfta infirmari foient d), nsevis fcateant, perfonas

defponfatas perfeéle obligari, eo tutius adfirmamus, quo

certius conftat, eo ipfo, quod padse fint, jus perfedum,

h. e. facufcatem moralem id , de quo inter illas convenit,

cum coa&ione, fi iibere non prseftetur, expofcendi alte-

ri alteram conceffifie (§. 2.J. Quod erattertium.

Coroli. Violatio ergo fponfaliorum, in foro natura-

li, eft jufta caufTa belli, in civitate a&ionis forenfis

2. Cor.>

a ) Vide D iß er t. Dom. P. Frifendahl, de/Equ al Hom.

Mor. b) KcehL J. N. fl. fl. 1144.1264. Darics Inftit. Ju¬ ^ris*

o rr (

risprarf.' Univ. jT. $-394 407. c) Kochl jf. AT Q.nfj. Ba¬

rles ibid. jf. 4//. a) Hel necc. Elan. y. JV.# G. L /. jf.

3<?2. >4.

& VI.

Hinc non difficulter perfpicitur, matrimmiium nega¬

tum jußam hello caußam non pnebere. Matrirnonhim eninv fine pr«vio utriusque contrahentis confenfu, legi conve- nienter contrahi nequit (§« praec.). Sicuti ergo hic debet eflfe liber, nullique coa&ioni fubje&us (ibid;); ita nec ad matrimonium contrahendum cum perfona, illud ani- biente, cogi quis potelb, led cujusvis' arbitrio hod ipfum relinquendurn elh Proinde, ante paéta Iponfalitia» nullum jus proprie & flridte di&um uni in älter um ad nratrimonii finem obtinendum competere poteft (§. praec.) ; fed tan*

tum facultas petendi ($. 2). Cujusmodl igitur petitioni fl locus non fuerit relidus , peteris månirne queri-potelt, fe propterea de fuo quidpimt ^jure amifTifTe, ac proinde

nec de ulla injuria,, libi ^a rtegante accelerata (§ cir.).

Qu« cum ita fint, & jufta belli caulTa ^non alia elfe poflif,

quam injuria (§. citj, fua fponte fequitur, matrimomurn denegatum juflam bello cauflam non praibere.

Coi'oli Idcirco etiam obfervamus, ejusmodi dene- gationem juftam difceptationis caufiam ^, in foro civili,

non parere (§. 2. Cor.).

§. VII.

Hinc fi vel maxime Princeps feminam, alii Princf- pi, uxorem fibi expetenti , denegaret, quippe qui hoc ipfo tantum declarat, nolie eandem in tales nuptias con-

fentire, jultam inde belli caufiam oriri , haud quaquam

probari poteft. Nam quemadmodum ^, qui aliis imperanf,»

alio quodam juris & obligationis vinculb naturaliter in-

vicem non tenentur _, quam reliqui homines ; ita neque:

illis _, propter talem repulfam ^, ad arma magis provolare licet, ^quam aliis ^. in ftalu libertatis conftitutis, vi uti ,

B 2 hane

) 12 ( *!9®

hane ob fauflam, permiflum efTet: haud aliter ac Irl li¬

na eademque republica, civis civem, ob talem petitio-

nem denegatanv, in jus vocare neqult. Digna funt, quse heic adferantur verba G ROTH : Si quis quid debet ^non

ex juflitia propria ^, Jed ^ex vir tute alia , puta ^, liberali-

tate, qratia, miJeric or di a, dileciione, id ficttt in for o

(civili) exiqi non poteft, i ta nec armis depo/ci. Nam ad

utrumque bor um non fufflcit, ut id, quod poftulatur, fit

exmorali rntione (virtute) faciendum ^; (ed pr ester ea opus

efl, in nobis jus quoddam fit adillud &c. a).

Quamobrem ii totum fpeeftaveris populum, a con- ftubiis alterlus populi exclufum, aliter fe res, propter

allegatas rationes, habere nequit. Quidquid enim fingu-

lis filiis ac filiabus licet, id omnibus hifce in tota aliqua gente licitum efle, nemo facile negaverit. Si ergo po-

pulus connubia cum altero quodam populo conjungere nolit, huic inde nulla injuria, acconfequenter nec jufta

belli cauiTa enafci poteft, Eandem quidem fovet opinio-

nem GROTIUS, addita tarnen hac cautione: it a ubi la-

xa efl matrimoniorum copia i negatum aliquod matrimo-

nium taußam bello ^pr xb ere non poteft b)-, Sed virum hunc

vere magnum hane cautelam haud ^{ita caute} adhibuifte»

reéte in notis ad eundem obfervat Ilfuft. H. DeCOCCE- JI, cujus tantum verba, pro tollendo dubio, heic adfer-

re juvabit: Auffor videtur id adfirmare, fi copia matri¬

moniorum refiritta fit, Jecus fi lax a: Nos dic imus, bellum

ob deneqata matrimonia inferri _nunquam pojje, quia b&c

a confenju partium dependent ⁱ adeoque unicuique liberum efl matrimonia rejpuere &c. Neque a fententia noftra lo¬

cus ifte Grotianus nos dimovebit, ubi, pro tuendis iti-

dem eorum partibus, quibus penuria alterutrius fexus eft,

hsec difteruntur : Ouare facultas comparandi uxores viris adimi tion debet c); efenim facultas haec ultra petitionis

limites non eft extendenda (cfr,§« §,2. &6 J. Unde refte

iterum

SS®' ) 13 ( SS®

fterum in notis Vir nominatus , Neque, ait, aäinutur illafacultas, quia aliunde uxores querere poffunr ; Jed &

illa facultas ad effettum dedaci naturali ratione tion poteft,

nifi accedcnte alterius confenfu. Qua? ab aliis in contra- riam partem adferuntur, ficuti lubrico admodum nituntur fundamento, ita facili negotio ex jam difputatis refeili poffe, arbitramur.

a) De f. B. & P. L fl. C. XXII. $. 16. b) L. IL C.

XXIL $. 7. c) L. II. C. IL jT. 2 /.

$. VIII.

Quamvis ita certiflirne conflet, matrimonium ^nega¬

tum, in fe & fua natura confideratum, cauffam belli ju- (iificarn non effe, verum illum potius fumma adfici inju¬

ria, cui vi id extorquetur; fuifie tamen haud paucos, le- girnus, qui, nefcio, qua juffitise larva agitati, matrimo-

nia fibi denegata faélo exemploque fuo armis vindican-

da docuerunt. Sic, ^ut annaies perhibent, Attila, Rex

Hunnorum, Ofantrigem, Regem Vilkinorum, injuftis ar¬

mis adgreffus eft ^, cum filiam ejus, Erkam, per legatos,

tterata vice, bbi nuptum petens, non obtinuiflet a). Itemi

male aliquando Rex Danorum ^a Swibdagero, Rege Nor- vegias, propter faftiditas filise nuptias, beilo petitusexhi-

betur b) l ut notiffimos raptus Sabirwruro, Siloltarum &c.

taceamus, qui a nonnullis liberaliter admodum» immerito

tamen delenduntnr ac laudantur. In ipfam natura? le¬

gem ii etiam omnes peccant, qui fuperiorem agnofcen-

tes, cum hello uti nequeant , odio tamen eos, qui ma- trimonia denegarunt, lalfo quippe honorem fuum inde Ige-

fum exlflimantes,profeqvunturac vindidhe ardent cupidine.

<1) Peringfk. Hi(l. Vi l kin. a c Niflunq. pag ijs-feq. ubi plurma etiam ali a in hane rem exempla intueri licet. b)

Crantz- Dan. Li b. L c. 7.

§- IX.

©ö? ) H C 5»

$ IX.

Antequam vero colophonem huic tratfationl addl-

mus , fignifica/Ie oportet , nobis heic fermonem efte de

fimpJici & modefta matrimonh denegatlone, ^non vero

rie tali, quae aut pa<ftis fponfalitiis repugnat, aut aperra

contumelia conjun&a eft:. Quod enim adillam, quse pa-

<fta evertit , attinet, tantum abeft ^, ut bellandi cauftam

inde ejjtcludamus, ut potigs violationem fponfaliorum pa-

riter ac aliorum pa&orum fummam efle injuriam, & tam

a&ioni civili ^{, quam} hello anfam prsebere urgeamus, quod etiam antea (§. V. corr.) evicimus j hane tame»

non a matrimonio denegato ^, fed a paétis ruptis & infir-

roatis repetendam efte , nemo non videt. Repulfa etiarn

contumeliofa ^, qvum eadem jus ac honor petentis haud

nimium Iaedatur {§> 2.), quin juftam tam belli quam a-

<5Uonis cauflam fubminiftret, non eft, quod dubite-

mus, licet, in hoc aeque ac priori cafu, injuria

illa non matrimonii recuiationi, (ed alii cauiTse, contumeliae fcilicet, ad-

Icribemda fit.

SOLI DEO GLORIA.

MONSIEUR

La ^{de conduite,} finceritédes ^{Vötre que arnitié,} marques Vous ^joint avés que tenu, ^{a la} Vous ?ri ^prudente depuis avés domié que j ^{ojf fage} ai /'

bonneur de Vous connoitre, [ont deux motifs, qui iriengagent ä prendre toute la part pojjibk, ä ^tout

ce, qui peut Vous ar river. Vous allés maintenant,

Mo?ißeur, pour la premiere fois, donner au public

une preuve du favoir, que Vous Vous ctes a q? tis par

I excellent _ouvrage , quitraite : S' il y a des judes

raifons å declarer la _guerre å celui, qui refufe d«

confentir au mariage, qu' on å demandé. Je ne faurois trop Vous temoigner ?na joie des heureux

progrés , que Vous- avés fait dans les fciences: per-

mettés que je Vous en felicite ^, v? que je laijfe le foin

4 ^une plume plus eloquente, que la mienne, å Voas

accorder les louanges, qui Vous font dues. Quant

ä moi je me contenterai, Monfieur, de Vous Joubai-

ter du fond de mon coeur , une heureufe reujjite

dans tous Vos dejfeins fri une felictté parfaite, Vous

priant dl étre perfuadé que perfonne rieft avec plus

de fidelité>

MONSIEUR,,

VÖtre trés-hmnble £ri tres-

obeijfant Serviteur,

NICOLAS NORELL.

Populärt Dileäijjimo,

pe Matrimonio _{negato, an} fit Jufta belli caufFa, disquirenti.

Pofceris _Gloria, ^a Sponfa, _{cui Sophies} ^quam dos _nomen comitatur & & Eufebies. ingens

Harlin quid? Feret haec a Te num fpreta repulfam?

Non feret, ingenuus jam Tibi junxit amor.

Jam dedit illa fidem. Nullis erit heic _opus armis;

Bellorum nec Tu nec timet illa vices.

Mutua confpirat fociata mente voluntas,

iEterno pafhis fcedere crefcet ^honos.

a dp landere voluit,

MAGN. OL.OMNBERG.

Till Herr AUTOREN.

Insen ting i verlden år, fom med fog kan högre Ikaftas,

^ Ån når dygd har lårdom kår,och i lårdom dygd ej fattas.

Sådan lårdom år allen _, fom kan alldrig lida men, Som den råtta frugten gifver , och ftåds blifvcr

Satt i ftörre ljus och Iken.

Luttrade vett i dygden fåft, lägger grund till all den lycka,

Som Bagge dela _{För Er} kan ftåndigt _möda åt gagna Er lön, når på hjefian båft; och ur faran _Lager fåkraft grön, rycka.

, blir med fågnad, ^Er _tillägnad

På Parnafien tack och Ikon.

C. P. PJELLSTRÖM.