Dissertationum academicarum, quæstiones in jure naturæ a recentioribus illustratas recensentium, particula II. Quam venia. ampl. ord. phil. Ups. præside doct. Dan. Boëthio ... pro gradu philosophico p. p. Petrus Sjöbring. stipend. Piperian. Smolandus. In

i

DISSERTATION UM

ACADEMICARUM

QtLESTIONES

IN

JURE

NATURA

A RECENTIORIBUS ILLUSTRATAS

RECENSENTIUM.

PARTICULA IL

QUAM

VENIA. AMPU. ORD, PHIU. UPS.,

BOGT.

PRiESIDE

DAN.

BOETHIO,

ETH. ET POLIT. PROF. REG. ET ORD.

PRO: GRADU PHILOSOPHPPO

p.. P.

PETRUS

_SJ

ÖB

_RING.

STIPEND. PIPERIAN, SMOLANDUS.

IN AUDIT. GUST. _{MAJORI DIE XXII AFRILIS MDCCC2I2.} H. A. M. S..

UP_SALIGE,

VIRISj

MAXIME REVERENDO ET CELEBERRIMO

.\" N ' r ' /y

DOMINO

ro

jomm

KEtGRE

S. S. THEOLOGIE DOCTORI,

ECCLES, IN _{8JOSAS, HORNARYD ET DREF} FASTORI ET PRjEPOSITQj

ATQUE

ADMODUM REVERENDO ET PR^CLARISSIMO

DOMINO MAGI STR O

J

OH.

«L _y

AD XENODOCHIUM VEXIONENSE PASTORI

FAüTOSIBUS OPTIMIS

Si

vel minus quis curaret discrimen

inter

quaeftionem

de _{jufto 8c re&o}

_{juridico, &}

_{eandem, morali}

ienfu

pro-pofitam, öc in

eisdem

enodandis

unam cum

altera

con-funderet, fieri tarnen non poflet, quin qaaerendum

eile

viderer, quomodo jura cum officiis cohaereant.

Pofita

namque ea inter ideas juris

8c

officii, ad

eandem legem

relaras, differentia, quod hoc indicet, quid lex jubeat,

illud vero id, quod eadem lex permittat,

alterum ad le¬

gem

relatum

neceffarium,

alterum

autem

poffibile,

alterum

a _lege

injun&urn, alterum licitum

fit;

haud

quidera

ab-furdum videtur, fi de lege, ob parricularem qualemcunque

finem lata, fermo effet, rationem liciti, ad hane legem

relati, in eo ponere, quod quaedam a&iones fini, quem

lex

fpe£lat, neque

prodeÄe,

neque

officere

queant.t

Si

vero

normam ponis, qualem legem moralem _raente

concipimus,

propter finem

univerfalem datam,

omnes

in

univerfum

fines in fe comple&encem, rotique agendi facultati, quae

unquam libere

agenti

competere

potefi,

imperantem,

alia

inter officium & jus, feu inter lege injun&um, 8c lege permiflum, locum

obtinere

non

poteft differentia,

quam

quae inter finem

8c

adminicula,

propter

finem

data,

po¬

nere folemus, Hinc (olemne fuit Juris Narurae

interpre-tibus _{jus ab objigatioac}

_derivare.

_{Si null#}

_{tjfct oWgttte}

—SS -jßWlHi

-n&c ullum jus foret, & lex natura nobis dat

jus

ad ea,

fine

quibus obligationi naturali fatisfacere non

pojjumus.

Quod

ft,

jus Natura obligat adfinem, jus quoque

dat

ad media: Sunt

verba _{Wolfii (a).}

In dubium vocari _{neqait, quin jur.i, ab} ea parte

con-fiderata, qua quilibet in foro propriae confcientiae ea, quas

fibi iicica _{funt, dijudicare debet,} propter obligationem

u-nice data ünt, &, fl conftanrer, ut decer, hanc judicandi rationera _{fequimur, alias in jurium noftrorum numerum}

ponere nefas

effet

res, quam

quibus

rite

& ad

fatisra-ciendum officio re ipfa _utimur. Sed _{cum a} judicio, cujus

examini _{quilibet feipfum fuasque a£tiones}

_Tubjicere

_debet,

difeedimus, Sc qnid aliis propter obligationem, illis

injun-£tann, permittere debemus, quaerimus, an eo

temeritatis

quis procedere poteft, ut alienar

confcientire fe

constitutum

putaret judicem, Sc decernendi

poteStarem

,

omnifeient-i

propriam, homini tribueret?

Quis in

ea

hominum

fo-cietate, tutum fe, Sc libertate, fine qua officiis fecundum

confcientiae norrnam fatisfieri _nequit, femet gaudere _puta¬

ret, ubi alii fe feeptra Dei tenere. Sc vices iliius in mal© morali _{puniendo gerere crederent}

_?

Sine _{dubio, hac} rerum confideratione perrnoti,

ne-celTarium effe viderunt _{Juris prudenti-ae Natur« dolores}

juridicas de licito quaeftiones a moralibus diftinguere; qua diftin&ione in do&rina rerum morålium introdu£U, fj

con-'

ftanter fatis _{progreffi fuerinr illius interpretes, in eo}

fub-fiftendum _{eile facile agqoverunr, ur jus Natural, ab}

Ethi-ca fepäratiim, ultra jas defenfionis _non excendereiur, öc

jura five ea, quae' defendere,. Sc ab'' aliorum vi iura

ferva-re _{unicuique licerer, ad eam folummodo normam}

exige-rcnrnr, quae jubet, ur neque mediote nec'immedate ex¬

terna; _{alicujus libemti, quatenus cum} eadem aliorum li¬

bertäre coniiftere _{poteft, officiamus. Agnira bac}

in-ter _{juridice & moraliter} rectum differentia, exclufaque _a

poteftate cogendi hominibus concedenda \omni licenria,

qua homo vices Dei gerere fibi videri poflet, oritur alia

ab Ulis, qu: moralem Sc juridicam judicandi rationem non

fepararunt, non fiatis accurate pertra£tata quaeftio de nexu

hane inter Sc _{illam, feu quod eodem redit, an Sc qualis}

in _{jure Natura; inträ juris fe fuaque defendendi limites} continetido, habendus fit Ethicae refpeftus, quam e

prin-cipiis, a recentioribus iilufiraris, breviter enodare nobit

propofitum efi.

-~■■■'/,.

'/

%

Anriqui, Grsecorum reore de honefto quasrentes,

quando de legibus in civitate ferendis, earumque cauffis

Sc effe&u _{agere voluerune, omni etiam externe honefti}

parti, ne jullitiae quidem, cogendi vi omnino confuli non

pofle facil§ viderunt, Sc agnoverunt mulra efle vitia, qui-bus _{imperium civile, Sc quaecunque fuerit cogendi} pote-ftas, impar forer. Et fi vcl opcare interdum videntur, ut

e. _g. ingratitudo _{, quam} inter

injuftitise fpecies re£te

refe-rebat eorum Ehtica, legibus cohiberetur, haud _ramen fa¬

cile _{explicandum effe viderunt, quomodo leges, hunc in} finem _{datae, fine majori injuftitia exfecutioni dare poflent.} Interea haec _{aliaeque ejusdem generis quaeftiones ab Ulis}

terphiiofophacdum de rebus, abhoneflate

dijudicandis,

_mo¬ ta reftan videntur, iiiis noo defuifle, nec omnino atten-tionem eorum fubterfugiße occafiones de illo, _quemnos

ex-plicandum nobis

fun fimus

inter Jus

Natura &

Ethicam»

jiexu, quamvis ad cerra eundem redigere principia noa

yaluermt»

Vereor quoque, ne Recentiores, qui

Grotianam

res>

morales _{pertra&andi rationem}

_{fecuti, tandem}

_coa£ti

fue-runr _{Jus Natura} ab Ethica (eparare,

Ted

_ut

omnibus de

jure

cogendi

quaeftionibus in jure Natura

rite

refpondc-retur, _jus cogendi,

interdum

_extra

defenfionis

jus

_evagans

permittere videntur, nec

alios

i#ü

lirnites

ponere

valent,

quam qui a

demonürata in

quolibet caiu

nécdlitate

pro¬

prer veram

omnium falutem,

proferibi poflunt, vagis

Sc

non fatis exploratis principiis impediti

fuerinr,

quominus

debitam lucem _{quaftioni de nexu Juris}

_Natura

_{& Ethicae}

conciliarent.

Sublata e Jure Natura omni

cogendi facultate,

_qnse

non vel immediate vel mediare a jure defenfionis fluit,

crroribus tarnen & iis quidem graviflimis, obnoxium

fe

redderet, qui omnem e jure

Natura

Ethices

refpe&um

eliminandura efle putaret. Ar&e itaque

renendnm

putamus

agnitum

illud:

Jura propter

oßeia

data

effe.

Quid enim

quaefo fantti 8c

inviolabilis foret

in

e»

agendi

8c

habendi

poteftate, quam

homines

fibi juris nomine

tribuurt,

nifi

«andern _{requireret moralis}

eorumdem

natura?

Ut

altioris

hujus natura praeeptis,

h.

e.

officits

Atisficri

poffit, oipnis

libere _agendi

_facultas

_concedenda

_eft;

_quuusque

_itaqueres

huic

&£* 5 A

huicr facultati, utpote conditioni, (Ine qua

nulluni fö¬

ret a&ionum marale predum, infervire, & fic

admini-cula _{officiorum, vel horum adminiculorum adminicula ul¬} lo modo efte _{poflent, abfolute e jurium numero non}

ex-cludi debent, fed lllorum ufus, Ii modo alus noxam non

iafert, unieuique permittendus.

Inviolabilis feaeo _{jurium natura, ab ethicis dedu&a} fi-nibus, _{juribtis, quae in humana focietare farta}

te&aquere-quirlte fas eft,

fic

ponit limites, ab ethica eorum

origine

defintendos, quos, fi in juridica eorundem rerum

confi-deratione _{neglexeris, fieri vix poteft, quin quae}

_vel

piae-feribis vel _{permittis remedia juris tuendi ethicae jurium}

_fi»

ni officianr. Ne£lenda _{iraque eo modo juris narurae ad}

jus defenfionis reda£fae dogmata, cum Ethices praeeeptis*

ut in illis, ex fuo _prineipio definiendis, _{caveatur, ne} e-thico _{jurium fini unquam impedimeiuo fint.}

Pofuirous in _{antecedentibus, res omnes, fi modo ur} concefl* _{propter officia libere agendi poteftatis}

tdminicu-la vel adminiculorum adrninicula mente _concipi,&

volun-tatis _{obje&a fieri poffinr, inrar jurium numerum htberi}

pofle. Hinc fequitur, e jurium ambitu abfolute excludi

omnem _{licentiam, quaedirt&e offieiis contradicir, feu quae}

neque ut immediatum nec mediarum officii adminiculum

mente _{concipi poteft. In hac autem exelufione omnem} nexus inter _{jus naturae & Ethicam} cffe&um contineri

pu-tamus, cujus cauflas, fi conftanter fatis & diftin<fte in jti*

ribus _{eorumque fubfidiis determinandis ob oculos habet»} mus ab una _{parte fcopulos, quibus illi impegerunt, qua}

^ ryarfTmgm

jus

cogendi

dire&e

proprer

moraiiratem

hominibus

inter-dum concedere videntur, Sc ab altera iiios evitabirrius,a

qui-bus iibi non femper _{cavere porueriint,}

qui

_totum

juris

Na¬

tura? ambirum inträ juris fe defendendi

iimires

cogere

voluerunt. >

Cum ftudium juris Natura? eo prcecipue

fpeclat,

ut

bene _{explorara foro juridico humano ponantur}

principia;

haec vero vacillantia femper forent, fi _extra ea, quae a

jure defenfionis juftis

confequentiis deduci

poffunt, jus

co¬ gendi extenderetur,

alia

quidem,

ex

excluiione

e

jurium

numero omnis licentiae, quae aperte officiis contradicit,

rite non dici poteft conclufio, _quam quod nulla

lege

per-mitti _{poftit ejusmodi}

_moralitati

_contraria

_agendi

_facultas,

Sc quae fine

defpeftu moralitatis

fieri

nequeunt,

lege

fan-citos"null« modo habere queant effeftus; Nam fi e

ne-ceftitate immoralia e jurium ambiru excludendi, jus

dire-£lum eadem vi cohibendi derivares, vereor, ne jura pro-pter ofHcia

concedenda alieno

arbitrio

denuo

traderes,

Sc

hoc _{ipfo aboleres.}

Interea, quamuis facultas res

honeftati abfolute

con¬ trarias e jurium _numero excludendi, in

foro

juridico

Sc

crvili dire£lam _{cogendi feu puniendi}

_{poteftatem, falva}

li-berfate, inferre non queat, fed indicare tantum videatur,

ufum libere _{agendi facultatis, quem}

_{nulla lex}

_fanflione

munire vel tueri _{poteft; haec tarnen}

_{exclufio fupponit,}

cui-que hominum, honeftatis lege

adftrifto, permittendum

jus

ctiam afliones, honeftati abfolute contrarias impediendi, illisque

interdum

etiara

remediis

violenris

occurrendi.

7

Qu is erviro negaret licitum cfie c manu dementis

extor-quere gladium, quo violentas manus

fibi

infenre cupic.

1 ' ■

Sed vereor, ut accurate fatis hoc jus definierinr, qui

propter moralitauem illud concedendum

effe

agnoverunt,

verum alium & magis dire&um heic _cum moralitate ne-xnm adefle fufpican funt, _quam qui in permittendo jus

fe _{fuaque defeadendi locum obtineat? Cum vero follicite} cavendum fit in omni de _{jure quaeftione, ne quis}

morta-lium fibi _{arroget cogendi jus, quod folum Omnifcienrem} decet, atque ne coacte fa£H cum moralirer bonis confun-dan-tur, nili omnia me faliant, alia, ut _{jus moralitati}

ah-folute contraria _{impediendi cuilibet concedendum rite} de-finiatur, non daturvia, quam ut ad,jus defenfionis quo-dammodo reducatur. Hoc autem, me _{judice, facile, fteri}

poteft, fi modo meminerimus, jus refifteridi locum non

tantum _{invenire, quando noftris infertur vis juribus, fed}

etiam _{quando aliorum jura periclirantur. In difcrimen} ad-duci _{poffunt aliorum jura non tantum aliena vi, fed fe}

ipfum etiam quilibet nocere poteft. Jam vero fi cavere

liceat, ne aliena vi quis laedatur, permittendum quoque

cft, ut cavearur, ne quis fe ipfum laedar. Jus iraque ho-neftati abfolutae contraria _{impediendi, aliud non eft, quam}

jus alium contra illum ipfum defendendi; cum vero nul¬

luni _{jus extra limires, qui cum fingulorum libertate} con-fiftere _{poffunt, extendendum fit, jus impediendi, ne quis} fe _{ipfum laedat certis facile in quolibet cafu definirur} li-mitibus. _{Scilicet, fi} exercetur contra homines nullo

no-biscum _{fpeciali officii vinculo conjun&os,ultra poteftatem}

ejusdem indolis, ac ea, qua in gladio e man*, vim fibi

ipfi inferemis, extorquendo, utimur, noa extenditur. Si

ycr® aiios fidei & tutelac noftrae

fpecialiter

commiflbs (pe¬

jlat, faepius quidem locum invenire

poreft;

fed

tamen

in¬

trä _{ea, quae} ad illos _contra

ipfos

defendendos,

falva

li-bertate, propter moralitatem

neceflaria, requiruntur,

fub-fiftit. Attentionem faltem a Juris Naturas interpretibus

hucusque plerumque

negle&am,

merere

mihi

videtur

quasftio. Annon omne jus

inhonefta

impediendi

non

tan-tum, qaale hominibus in genere competit,

fed

etiam quä¬

le Parentibns _{Tutoribusque tribui poteft, ut cogendi jus}

fpeftatuna, totum Co reduci

poffit

Sc

debeat,

ut

illud ni¬

hil aliud cffe _{intelligatur, quam jus}

_{male Sc inconfider&te}