J
l>E JU R E RETRACTUS GENTILITIO OBSERVATIONES.
D IS S E R T A T I O ACADEMICA
QUAM
EX. SPE C IA L I S A C R Æ R E G I Æ MAJESTATIS GRATIA
C O N S E N S U C O N S U L T I S S I M Æ F A C U L T A T I S JURIDICÆ U PS .
P. P.
NICOLAUS AUG . FRÖM AN
I U R I S U T R IU S Q U E CAN D ID A TU S
ET
JACOBUS LAURENTIUS SVEDELIUS
W E S T M A N O -D A JL E C A R L l.
IN AUDITORIO GUSTAV. DIE XXVII NOV. MDCCCXLIV I I . A . M, S,
P . I I I .
U I ' S A L I Æ
W A H L S T R Ö M ET L A S T B O M »
h O N IJN OEN S T RO VI VA R ERG S-11Å D E T
R I D D A R E N AF K O N G t . VVA SA - 0 1 « DEN 1IÖ GÄD LE IIF.RR
w m w s m m » h h o s m *
OCH
1I Ü G ÄD L A FR U B E R G S - R A D I N N A N
m
l ö d d Ci A 1 1 S
I I I
ii (I in j u k a s t l i 11 e g Ii n <11
af
JACOB LO R E N Z S V E D E L IU S ,
a c a d e m i a: r ä n t m Äs t a r e n
R ID D A R E N AF KONGL . NO RDST JERNE-ORDEN J U R IS U T R I U S Q U E DOG TO RN
l ’H I L O S O P H I Æ MA GI ST ERN
HÖGÄDLE HERR
d a n i e l m a g n u s s c h e d v i m
ocn
HÖGÄDLA FRU D O C T O R IN N A N
9IAKGAB. ËLISAB. SCHEIIVIN
l ö d d S V E D F i L l U S
m e d ( a e k s a m h e l o c h k ä r l e k t i l l c g n a d t
af
JACOB LO RENZ SV E D E L IU S.
Ile H u ld a ste F ö r ä ld r a r
t i 11 e g ii a (11
af
Sonlig v ö r d n a d , kärlek ock tacksamhet.
nisi venditio eral cum pacto reirovendendi conjun
cta, quia creditorem in possessionem pignoris m it
tere moris e r a t44).
Qua via ne patrimonia e familiis exirent duokuis his modis cautum est: Injungendo ei, qui prae
dium gentilitium pro pecunia aliave re credenda op
pignerare avet, ut consanguineis suis primum offe
ra t; quam methodum scculæ sunt Ö G L ., BjærkoaR.
Gottl. St.L . et St. L. 4i>): vel Concedendo consan
guineis, ut eodem jure ac debitor, vel post illum proxim i, praedium obligatum intra diem , quam aut leges ipsæ aut contrahentes praestituerint, repigne
rarent., quam ob rem coram judiciis oppigneratio
debita consanguinitate cum venditore constitu tu s, obtinet re tra c tu s .” Quocum tamen conferas I X : 7 JB. Cod. F re d., necesse est.
44) W G L . I. «IB. VI. pr. ” Vili mapær iorp at væpium takæ pa skal vm fæ rp til fierœ (repee 1. yeræ legendum cre
d id e ru n t celebb. Collin et Schlyter) skiliæ hanum sua iorp til vapia sani lagh til sigbia. Lôsær ban innæn priggia vin- tra. pa ær eigli iorp forua^piae slander ban prea vinter æller p rim længer. pa ær forvæpia.” W G L . II. JB. X IV fere eadem re d d it verba adjectis, loco utnfærp, ” pa skal fæst til re pæ. a t ta opolfœsltc oc niundi S ty rifa ste n , skiliæ cet.
V o cab u la hæc umfœrp, fæ st, Opoljœstœ et S tyrifastœ casdem f o rm u l a s , quibus in emtione venditione utebantur, satis indi
cant. Quæ autem de reluitione intra certum tempus, ut ctiam de periculo omissæ redem tionis, ”pa ær forvæpia”, beic p ræ sc rib unlur pactum de retrovendendo et pactum com
m issoriam simul redolent. St i e r i n h ö ö k, 1. c . p. 2 5 1 de oppigne- ratio n e ait quod ”species alienationis sit, etsi sub conditione et ad certum tempus.” Vide etiam No r d s t r o m, 1. c. II. p.
1 6 2 et seqq. Oppignerationes sine immissione, hypotheca
r io m o d o , sæculo XVII. primum usu venisse contendit Nü r d- s t r ö m, 1. c. II. p. 1 6 4 , not. 2G.
4S) ÖGL. JB. X V I: 2 . ; BjærkoaR. I.; Gottl. St.L. Ill:
1. 2 6 -, St.L. JB. I: 1. No r d s t r ö m, 1. c .
fieret et eodem ioco solutio quoque debiti, pro quo pignus datum fuerit. Hac in re consentiunt fere omnes leges provinciales Suconum e. gr. U L .,W m .L . I.
et II et Sudm .L., quæ etiam pignus consanguineis debitoris publice offerre creditori praecipit46). L.L.
neque praecedentem denuntiationem , ut Ö G L ., neque oblationem, qualem Sudm.L. supra citata, praescribit.
Æslimationern tantum prædii pignerandi præsente judice territoriali cum IV. integris viris coram ju dicio efficiendam jubet. Secundum pretium hoc modo determinatum et collocandum et solvendum erat prae
dium 47). Quodsi intra diem praestitutam, vel exinde intra noctem et annum praeterlapsum, prædium non
<«) UL. JB . I X ; Sudm .L . dB. I X , W m .L . I. BB. XIV; — II: JB. X ; St.L. JB. IX. No r d s t r o m, 1. c. p. 3G4. Q u o d supra ad W G L . (not. 4 4) monuimus de sim ilitudine ojvpigneratio- nis, qualem eam describ unt leges nostrae antiquae, cum pacto quod vocant com m issoria, de legibus qu o q u e ce teris provin cialibus valet, exeo pta II.L. Cfr. loca nuperrim e citata.
Haec autem ad d it: 1. c. ” ok gifwi banutn (d e b ito ri) paeuniugæ till æn ior{3 ær h æ træ ”, quod idem St.L. dB. I: 1. praecipit, adjecta mentione de aestimatione pignoris l e g itim a , a q u a tu o r viris integris perpetranda.
*1) L.L. dB. V II, ubi bacc quoque verba obveniunt:
''Och ä livat bälder bördeinan lösa, eller th en b e h a ld e r som til jiant hafwer, Tu ly Ile ;i them u tsa tte v ä r d , effler ty hon mätin och utsalt w ar å T in g e t”, quæ in jiactum commisso- rium minime quadrant.
Quantas lites hoc do aestimatione p ræ ee ptum m o v e rit, quum ncmjie omissum fuisset in ineundo c o n tra c tu p ignera
tionis, — q u o d , teste St i e k m i ö ö k, saepissime iis tem porib us ac ciderat, — sed a consanguineis reluere cupientibus a lle
g a b a tu r, vide St i e i i m i ö ö k, 1. c. |>. 2 4 8 et s e q q ., ubi banc legem (L.L. dB. VII.) in ter antiquatas censendam esse d e
monstrare conatur. Cfr. hoc loco Kongl. M aj.ts F örordnin g, hiirnlcdes förhållas skal med värderin gar. D a t. Stockholm d.
9 5 O ctober 1 6 8 6 , apud J . Schjikdeman , Ju st. JFerk, p. 1071.
No r d s t r ö m, 1. c. II. p. 1 6 4 , not. 2ö.
solverit debitor, per sex hebdomadas consanguineis pateret.
4. Donatio et Testamentum, quibus vel priedia ju re ijcntilitio adquisila provincialia vel œdes, arecc
et fundi in municipiis sunt abalienata XVII: 3, 5 ÀB.;
VIII: 1, 5 ,115. Cod. Fred.
Iloc loco addenda esse videntur prædia avita provincialia, donatione vel testamento translata, he
rede necessario ju s vindicandi sibi delatum négli
gente, quum cognitum sit quam strenue omni aba
lienationi patrimoniorum repugnant leges nostrae an
tiquae. Et quamquam loca ad hoc demonstrandum hactenus allegata de abalienatione per onerosos, quos 1L*- m t, contractus praecipue loquuntur, attamen idem valere de alienatione benefica innumerae fere harum legum dispositiones evincunt48). Sed licet de con
silio veterum legum in hac quaestione dubitari non possit, tacente vero lege, cui nunc obtem peratur, in utramque partem disputari potest. Quodsi autem natura atque tinis ju ris retractus respiciuntur, fieri non potest quin consanguineis hæc, de quibus men
tio est, praedia donata vel legata retrahere conceda
tu r ; nam qua ratione probares legem, quae, quod non nisi salvo familiae ju re redimendi titulo one~
roso abalienari posset, id titulo benefico, absque tali familiae jn re , transferri sineret. Inepte quoque huc re fe rtu r, quantum nos videmus, XVIII: 4 ÄB. Cod.
F r., quo consanguineo, herede proximo non intrerpcl- la n te, res cadat ; hæc cniin sanctio legis, ut supra monuimus, ad eum qui injuste legata vel donata, sine solutione, repetat, non vero ad hunc attinet, qui ex jure gentilitio, oblato pretio, patrimoniale
4S) Cfr. No r d s t r o m, 1. c. II. p. IG3 et seqq., u h i to tam hanc doctrinam de Donationibus et Testamentis do<‘t e , u t solet, et scienter enucleavit.
prædium reluere enpit. Collatis porro quæ de œdi- bus, a reis et fundis vel avitis vel adquisitis in munici
piis habet XVII: i) A B ., — ubi nempe omnia hæc bona consanguineis redim endi cupidis cedunt, quamquam in municipiis jus familiae, qua talis, numquam aeque religiose cultum fuisse, neque idem amor terrae avi- tæ , nec bonorum immobilium, tantum pretium, quod diceres, singularis intéressé invaluisse videntur, quantum apud ru stico s, quare etiam , quod nostris tem pori
bus in medium prolatum est, legis condendae speci
men, (” F örslag till Allmän CivilLag”) retractum fundi municipalis abrogavit 49), — non satis est consentaneum idem jus in patrim onia provincialia a dominio fami
liae distracta consanguineis denegare.
Contra haec argum entari solent: iniquum fo re , de jure testamentarii hoc modo d ero g ari, quum le
ges hoc intercedendi ju s consanguineis expressis ver
bis non adsignent. Qui vero ipsum ju s retra
ctus sublatum volunt, tritum illud: leges odiosas non esse ampliandas prae se ferunt. Ulterius quaerat aliquis:
guando et quomodo tale consanguineorum ju s exer
ceatur. Neque enim de publica ejusmodi tituli pro- clr.malione, qualis in emtione venditione, perm uta
tione cet. locum habet, lege præscriptum e s t 50) ,
4tt) F örslag till A llm än C ivilLag. Motiver p. 119.
50) De liac re qu o q u e dis ceptatum es t, lege non diser
tis verbis ju b e n te. Hoc loco tamen a n im a d v e rte n d u m , §.
limum ea]). 1. «ID. Cod. Fr. in enumerandis legitim is, quos v o ca n t, titu lis, quibus bona immobilia a d q u i ru n t u r, Testa
mentum plane præteriisse. Quum autem in praecedenti AD.
de praediis testam ento transfere ndis diserte a g i t u r , hujus ad- quirendi titu li immemores minime h ab e a n tu r le g is la to re s , quare ad titu lu m donationis te stam entum qu o q u e beic r e t u lisse j u r e censeantur. S ed in sequenti 2:o §. ejusd. capus s a n c itu r, u t , eodem m odo ac emtio v e n d itio et y e rm u ta tio , donatio praedii pro m u lg e tu r. Quod idem tu n c etiam de fundo
neque testamenta nisi cum proximo herede commu
nicantur. Ex his aliisque causis concludi posse, legumlatores h anc, de qua nunc ag itu r, retractus occasionem non probasse.
Sed quum fere numquam de hac quaestione in foro litigatur, herede proxime vix et ne vix quidem vindicationem injuste donatorum vel legatorum négli
gente, p lu res, quas habet difficultates, persequi tæ
dium forte moveret.
A severis legum vetustarum præ ceptis, quibus patrim oniorum dominium restringebatur, aliquantu
lum recessit I t. Maj:ts Stadga och F . om Testa
menten d. 3 Ju lii 1 6 8 6 , cujus §. 3. de pretio fundi ju re gentilitio adquisiti testari permittit. Quod idem, etsi aliis verbis, X V II: 3. ÄB. Cod. F r. habet, con
cessa item in fine §. l:m i cap. V III. J ß . cit. Cod.
libertate donandi pretii ejusmodi praediorum.
Consanguineorum jus redimendi praedia hujus ge
neris et his modis alienata, quamquam in V III; I.
m ortis causa donato juris esse videtur. Iisdem quoquo cae
rem o n iis, quæ in emlione venditione aliisque abalienationi
b u s a d h ib e b a n tu r, testamenti factio secundum leges nostras an tiq u as pera g eb atu r. Vide No r d s t r o m, 1. c. II. p. 17o.
Sed dicat forte aliquis ex hac in terpretatione bis p ro m ulgandum vel denuntiandum esse praedium testamento trans
l a t u m ; observandum tamen est, primam proclamationem non nisi heredi proxim o factam esse.
Cfr. Förslag till sillm än Civil L ag, Motiver p. 1 0 4 , uhi tarnen non nisi ad eos titu lo s, quos expresse enum erat I: 2.
J B . , ejusdem §:i sanctionem pertinere credidisse videntur n ovarum legum latores.
Q uod ad prœ dium ju re gentilitio adguisitum testamento d o n atu m a t tin e t, id ex sententia Suprem i D icasterii procla
m andum est et titulum ejus literis firmatoriis sanciedum.
V id e, D e t T jugondeförsta stfton bladet, N:o 2 1 8 , d. 2 1 Sept.
1 8 4 2 . Quæ autem sententia verbis ” laga stan d”, in X VII:
5 . AB. obviis, fundata v id e tu r , neque in te r VII. judices plures q u am IV. habuit defensores.
r>o
JB . expressis verbiis non nom inatur, in dubium vo
cari non potest, sed de ipso hoc pretio reete defi
niendo disceplatunu est. Quum enim de hae re X VII:
5. ÄB. sancit: ” elfter thet würde som then är höpt före” , V III: I. JIB. non nisi ” tå han thes würde bortgifvas” habet. Quæ diversa verba, quum tie eadem fere r e , de rederntioue nempe praedii mortis causa vel inter vivos d o n a ti, in utroque casu titulo mere benefico abalienati, congruere debere visa sunt.
E t prolecto differentia illa sine ullo negotio tolli potest, collalis ultimis prrioris loci verbis praeceden
tibus et iis quae in nuperrim e cit. Ii. Maj: ts S t adif a d. 3 Julii 16*86* statuuntur. Hinc nempe seq u itu r, ut non solum pretiu m , quo praedium emerit testa
to r vel d on ato r, sed etiam quod in eodem excolen
do et ad meliorem frugem redigendo consumserit, solvere teneatur retrahens 5t).
»•) In cit. X V I I : 3 ÄB. et VIII: 1 JB . Cod. Fr. L. F.
Li n d, D om arens yrö fn in g efter S veriges Lag. .Slhiu 1 7 9 0 , p.
4 2 , com m entatu s e s t : VI förra händelsen lar j o r d e n lösas ä t e r efte r det v ä r d e , som den är k ö p t fö re , d. ii. kö p e
skillinge n; i den s e d n a r e , efter det värde som giingse ä r , n ä r lösningen sker.” Differentiam ig itu r inter citata loca simul ponit atq u e to l l i t celeberr. a u cto r. Si ipsum fon
tem cit. XVII: 3. ÄJB., unde etiam quod in VIII: 1. JB . de hac re praecipitur fo rte derivandum e s t , ad ib im u s, nempe Ii. 31 aj:Is S ta d g a och F. om Testam enten d. 3 J u lii I 6 8 G , inveniemus in §. 5 : ” B y rd k iö p t J o r d , ma man ey e lle r näste A rfw om och B yrdem annom til förfäng b o r t t e s t a m e n t e r a , thes w ä rd e Invad th e l är kiö pt fö re , såsom ock all b y r d k iöpt och ärfd jo r d z fö rb ä ttrin g kan en b o rtg ifv a , lemnan- des Byrdem annom loga och wanlig tid til t lies i n b ö r d a n d e , efter uiäthisinanna o r d o m , som Ihet vid samma tid kan pröf- vas värdt vara; h ö ran d e s eljest mäthesmän noga consid érera alla godzens w ilk o r , och hvad nödig och nyttig fö rb ä ttrin g p å e t t godz använd är.” . . . . Q uibus verbis et jus r e t r a hendi consanguineorum vin dicatur et pretium reluitionis non solum e o , quo crntunn est p ræ d iu m , sed etiam impensis ad me
liorem frugem factis, «constare p r o b a tu r , ut iu te x tu monuimus.
4>. Prœ dia immnnia (Frälsegods) ob varias caus
sas fisco addicta, quæ bona ex §. 25. K idd, och A - delns Privil. d. /6* Oct. 1 7 2 3 consanguineis prioris tlomiiii reluere contingit. His autem cunctantibus, aliis Kobilium ordinis idem jus com petit52).
(i. Kes soli avitos Xenodochiis et Hospitiis Pau
perum , ju re (piasi hereditario, adsignatœ7 bis locis dem ortuorum consanguineis reluitionis pretium offer- rentibus cedunt. K koL. 1086. X X V III; 15. K. Br.
d. 15 Martii *751.
7. Quum Prie di a Fiscalia equestri militias susten
tandae adsiijnata (Krono Bustbåll) in alium posses
sorem transferenda s u n t, consanguineos prioris pos
sessoris etiam iis, qui prædii ejusdem participes su n t, praeferri jnbent K. F . d. 22 F ebr. 1749 et K . Fkl. d. 29 Junii 1814.
De cetero Leg tes nostræ antiquae plures domi
nium bonorum immobilium adquirendi m odos, re
tractui consanguineorum objectos enum erant, sed
H eic , quamquam ite personis infra a g i tu r , Laud ia ep te observentur quæ inter Je t os de vocabulo: ”A rfvin qar*
in sæpeuumero cit. X \ II: 5 AB. obvio, fuerunt dissensiones.
Alii nempe hoc vocabulo com prehenderunt proximos tantum h e r e d e s , collalo XVIII: 4 ej. T it., alii consanguineos etiam e x t ra eos cognationes g rad u s, quos enum erat VI: 1 J B ., alii denique illos tantum qui intra eos gradus cum testatore s u n t conjuncti.
Quum antcni supra omnem ju rium revocandi et re tra h en di confusionem digerere conati sim us, et b x c , de qua uunc q u æ i i l u r , redemtio ad ju ris retractus regulas conformata sit, facile a p p a r e t, nos vocabulum illud ” Arfvingar” pro ”börde- m an ” boc loco usurpatum credidisse. Cfr. Sc h m i d t, J u riil.
A rk if* X : 2 p. 2 7 0 et seqq., ubi diversis judicum sententiis h an c quaestionem illustratam et denique (p. 2 8 4 seqq.) bene dijudicatam invenies.
52) Q uod in hunc locum commentatus est J . G. Caklein, H andbok i Svenska Lagfarenheten. Sthm 18 4 5 , p. 5 1 , not. 1.
p r o b are non possumus.
[partim obsoleverunt partim sub jam expositos referri [possunt. Exempli tantummodo causa nominemus Flæ t- förinq, quum parentes, ætate provecti et im becilli, cuidam liberorum prædium avitum tra d e re n t, ea conditone, ut victum cultumquc extremo vitæ sta
dio ab eo accepturi essen t53). Quod idem quodam
modo hodie usuvcnit in iis pactis, quæ Suethice ” F ö r
dels- vel Aliments-Conlract^ nuncupantur. Quum autem ejusmodi contractus ad emtionis venditionis, testamenti vel donationis formam plerum que compo
nuntur vel appendicis loco iis adjun gu ntu r, secun
dum leges horum titulorum judicandi sunt 54). P o rro licic addit L u n d i u s , 55) prædium ad mulctarn solven
dam exactum$ sed , quales nunc leges exsecutivæ sunt, hoc prædium non nisi oppigneratione vel em- tione venditione publica in alienum dominium tran s
migrare p o test, qua occasione, via a nobis jam de
monstrata, ad reluendum patrimonium accedant con
sanguinei.
Sequitur, ut ad sceundam supra memoratam quæslionein :
II.
A quo ju s retractus exerceri possit, vel qui
bus personis tale ju s competat, de jure respondeamus.
ss) W G L . I. J B . III: 1 ; — II. JB . V .; — A dd. II: 1 0 ; OGL.ÆB. X I I . ; UL. J B . X X I.; Sudm.L. J B . X V II.; YVm.L.
1. GB. XVI; — II: JB . X V II.; HL. JB . X V ; L.L. JB . X X X I . Nordstrom , 1. c. II. p. 156. Non nisi in W G L . vocabulum Flatfaras usurpatu r. E x nuperrim e citatis locis j u s , q u o d in textu supra com mem oravim us, hereditatis X enodochiis 'atque Hospitiis P au p eru m addictum derivari posse videtur.
s<) CnR. Kö n i g, 1. c. II. p. 1 5 8 ju s retrac tu s consan- iguineis hoc loco omnino d e n e g a t, sed r a tio n e s , quas ad fe rt,
nos non commoverunt.
SJ) L. c. §. XII. allegatis L.L. Kon.B. X X X II. Tigni.B.
XXVII: 1. St.L. Kadst:B. VII: 2.
De indole personae in genere, qua idonea fit ad utendum hoc sicut aliis juribus gentilitiis, hoc loco disputandum esset, sed, ne limites hujus opusculi excedat dissertatio nostra, hanc disquisitionem omit
tere cogimur °6).
Sed quinam inter consanguineos, jurium genti
litiorum omnino participes, ad ju s , de quo loquimur, retractus exercendum, secundum leges nostras anti
quas, adm ittantur, videndum erit. In iis enim nul
lus cognationis certe definitur gradus, quousque hoc jus extendatur , vel ubi d esin at57). Quod autem qui
busdam terminis circumscriptum fuerit, ex verbis:
”Arfwæ sinum” (W G .L .) ”rættum byr^amannum”
(Sudm.L et L.L) ” skyldastu mannum sinum” (U.L.) nästom frändom (St.L.), utpote quibus denuntiatio patrimonii venalis fieret, in legibus obviis, quodam
modo probari posse videtur °8). Omnem autem am
56) De jure P eregrin oru m atque exsulum circa r e tr a ctum gentilitium v ide Dissertationem Ol. Rab e tn ii de J u re C ivitatis Ups. 1671 e t D. So l a n d r i, de J u re Peregrinorum , Ups. 1 7 7 3 ; de Spuriorum ju re, vide No r d s t r o m, 1. c. II. p.
8 , 6 4 et 2 0 0 . Lu n d i u s, 1. c. cap. II. §. 3. Ne h r m a n, 1. c.
§. 4. Ejusdem , J tirisp r. Civil, p. 2 9 3 §. 22. — Cfr. F r.
ScnREVELius, Lärobok i Sveriges A llm änna nu gällande Ci- vilR ä tt. Lund 1 8 4 4 . I. del. p. 3 9 seqq.
5 Î ) No r d s t r ö m, 1. c . II. p. 1 4 6 , 137.
58) Cfr St i e r n h ö ö k, 1. c. p. 2 4 3 , qui hanc denuntiatio
nem intra quartum gradum cognatis faciendam credidit. No r d s t r ö m, 1. c. p. 1 4 6 not. 88. Sic etiam P. Ab r a i i a m s s o n, A n m ärkningar till L .L . cap. VI. JB. not. 6 dicit: ”F ränder kallas alla d e , som äro innom siette le e d , sum ses af c. 13
§. 1 Ârfd.b. L.L. och c. 11 Ârfd.b. St.L.” — Cfr. quæ in res p o n so , quod p ronuntiabant circa res judiciarias D eputati O rdinum in Comitiis an. 1 7 2 0 et quod buic dissertationi adnexum invenies, de hac re disseruntur. App. I. p. 4. Sed quo modo haec legum vetustarum praecepta in terpretabantur ju d ic es, optime cognosci p o te st ex notissima suo tem pore lite
biguitatem tollunt §.§. 4 et o K . F . om Bordes- B iitt på landet den 2 7 Junii / 7 2 0 yj) , quorum vero de liac re sanctiones, quia in V I: I JB. Cod.
F r. perperam transcriptae sunt, nonnullas de liujus
§:i interpretatione controversias, quas nunc qualiter- cunque dijudicare in animo est, moverunt.
Primum igitur ex hoc V I: I JB . Cod. F r. quae
ra tu r:
/. J\onne cuidam alii consanguineorum retrahere licet, dum liberi ab alienati oris vel alii ejus descen
dentes supersunt, si illi jus suum exercere noluerint?
Ileic primum animadvertendum est quale sit hoc jus retractus gentilitium. Quodsi unica ejus ratio reddenda est, illam in conservandis familiae praediis patrimonialibus ponere non dubitamus. IIoc autem probato, et ex ipsa hujus instituti natura et e san
ctionibus vetustarum legum consequitur, ut ju s re
i n 1 e r Comitem Er i k Si>a r r e, Polemarchtim et Sen atorem R c- qn i et Sa m u e l Ak k r i t j e i.m, a Consiliis m ilitaribu s, o rta de praediis M argretœ h m d e t Sm edby.
A uctore Larum rerum peritissimo a lq u e ce leberrim o, il- lu str. H . J .v r t a, sen ten tiam , quam in Lac causa tulit D ica- sterium Aulicum H olm iense, in Collectione Nord iuiana in Bi
bliotheca Heg. Academiae Ups. asservata invenimus et e x s crip sim us, quod apographum n o s tr u m , secundum a u th en tica m , in Archivo ejusdem Dicaslcrii rep o sitam , em en d a tu m , ap p e n dicis lo c o , huic dissertatio ni adnectemus. Vide App. II.
5S) Illa, de qua iu præcedenti notu la a g i tu r , lis hujus legis ferendae causa luisse dicitur. ( Ei j e r h a r d t), Försök till en Ilistoria om Si ter it) es A del. Sthm 1 8 2 2 p. 170. La g u s, A b o Hof R ä tts H istoria. I , np. 5 3 .
Certum est eundem S. Ak e r i i j e l m, quum Comitia an. 1 7 2 0 Ilolm iæ h a b e r e n tu r , die IG F ebr. in coetu Nobilium de J u r e re tr a c tu s gentilitio vel quodam m odo lim itando vel prorsus to llendo tulisse ro g atio n em , quae ad D epu tatos Ordinum cir
ca rtrs judiciarias delata est. V ide A ppend. I. p. I .
tractus quam plurimis tamiliæ membris tribuatur 60).
Nequc lioc fundamentum discutere molita est 6I) supra cit. K. F. 1720, quam in cit. §. secutus est Cod. F re d.5 etenim, quamquam prævalente fortasse ra
tione amoris terrae avitae ad consanguineos intra cer
tum gradum cognationis cum alienatore junctos hoc jus coercet, inter iillos tamen nullam consanguinita
tis differentiam samcit, nisi plures idem praedium re
trahere velint. Iloic praefati, eoruin, qui supra pro
positam quaestioneim negant 6*), argumenta exami
nemus.
Primum verba, ”sä länge the til äro”, in prin
cipio cit. §:i obvia,, verbo tenus explicata, præ se ferentes, superstitibus liberis vel aliis descendentibus alienatoris, cuiquain alii consanguineorum jus retra
ctus concedi non posse opinantur. Hatione autem babita verborum in eodem §:o inferius occurenlium, verba illa, ”så länge the til äro”, hoc loco nihil aliud sibi velle videntur, quam ut descendentium jus retrahendi in infinitum extendatur nee, sicut Colla- teralium , certo quodam gradu cognationis limitetur.
Quaî interpretatio, si ea quæ supra monuimus respi- ciantur, sola recta nobis videtur.
Ulterius ad comprimendos ceterorum consangui
neorum retrahendi conatus, dum vivunt liberi vel alii descendentes, similitudinis causa ad id, quod de re-
6°) Cfr. F örslag till sillm. Civil L a g , Biliang N.o 5. p.
Gö et seq. LagComm. P ro t. d IG Nov. 181G (verba O.
Zen ii).
6I) Ii. F . om B ö rd esrä tt tl. 2 7 Junii 1 7 2 0 . § § . 4 ,5 ; V I : 1 JIJ C. Fr.
e2) Vide supra eil. A f hand ling om B ö rd srd tt p. 4 2 , ubi ta m en non prorsus expediti juris esse quam proponit auctor in te rp re tationem c o n c ed itu r, et Judiciorum latas sententias, de quibus infra.
cuperando injuste testato habet X V III: 4 ÄB. Cod.
F r. provocari solet.
Quoti autem liæc legis sanctio^ non suo loco lieic adhibetur facile ap p areb it, quum cognitum s it, ut et supra sæpius admonuimus, nuperrim e cit. §:tim de actione vindicationis, sine solutione, loqui, jus retractus vero, soluto p r e tio r e lu itio n is actionem in
tendere. Neque m iretu r, cur haec vindicationis actio proximo tantum heredi adsignetur, qui m em inerit, quod si tale inofficiosum legatum factum non fuerit, huic soli cessurum fuisse quod testamento sit dona
tum. Itaque, omissa vindicatione, ceterorum con
sanguineorum jus non deminuitur. Quæ omnia in jure retractus aliter sese habent. Nam si descenden
tibus solis, dum adsunt, jus hoc retracuts compete- teret, his cunctantibus, praedia gentilitia e familia excedere possent, praecisa ceterorum consanguineo
rum retrahendi spe. Quod vero hujus instituti ra tioni, qualem eam supra significavimus, omnino re-
p u g n at63). .
Sed ex ipso fonte hujus Codas F r. §:i, cit.
K. F. d. 27 Junii 1720 §. 5 , nullo negotio hauriri potest, quam defendimus, legislatoris sententia. Ibi enim verba occurrunt: ” uti säljarens neder och upp
stigande Linea bördas sä länge barn och efterkom-
flS) Cfr. in primis verba : ” Nu biuder ban ey til laghlika s o n näsler ä r , wari thä th en n ä s t e r som tilb iu d er aff F rä n - dom bans” in cap. VI. JO . L.L. obvia, verto nte Lu i nd i o 1. c.
H: 5. ”Nolente qui g rad u praecedit c e te ro s , ceteri o rdine adm ittu ntur” ; Ne h r m a n, de J u re R etra ctu s G entilitio su p ra cit. §. VI. Gr.. R .v r e n i u s, 1. c. §. 5 : ”si re tra h e re velint p r o pinquiores, rem otio res e x c l u d u n t u r , p ropinquiores v e r o , dum vel n o lin t, vel intra tem pus praescriptum ju s suum non p ro seq u u n tu r, rem otioribus ju s gentilitium com petit.” Kö n i g, 1. c. II. p. 144. W . G. La g u s: S trö d d a A n m ä rk n in g a r hö
rande till L ä ra n om B ö rd srä tt. Hels ingfors 1 8 4 2 . I. anm. 5.
