ICC D. B.
DISSERTATIO ACADEMICA,
ADUMBRATIONEM
M/1 TRON/E ROMANI,
LEV1TER SISTENS
QUAAi,
Ex
Sufragio Ampliff. Flrikfi
In Regia Academia
P R iE S1 D E >
VI KO CELEBERRIM9,
Mag. P E T R O
EKERMAN,
Eloqv. PROF. Reg. & Ord» ">
Publica bonorum examini modefte Cubmktit,
JOHANNES WEFVERfirici
Filius,L1NKOWA-OSTRO GOTHUS.
In Audit. Carol. Maj. ad d. XXV. Junä
anni mdccxlviii.
Häris, eonfietis.pcßtmeridk
UPSALLE.
£ f: r jq» £
$ i
Liixft aptid Romanosr gentenv togaiagoque, ßne iillaeontro- vérfib, lbngé clarißimam, in publicis, patiter ac privärisV rebus,, adrniranda plarré fåpr-
ejitia; Dum publica» lbqui-
murr legum Äfiiberrimarum
conftitutionemmagiöratuum amplicudinem, bel-
landi artem , difciplinam domi forisque exquißtis- fimarci, veSigalium utilitatem*& (excentaälia, in- tclligi conftat, ad decus non minus, quamrobiu4
& prafidium, tanti imperii, maximopere candu-
centiä. In privata negotia nec minoremcuram in-
(pmCfle populum Romanumy. permulta funt, quac probant; prout i<J: fußüs deirronßrarunt viri cru- diti, arcana ißa domus debito fübjicientcs ex amini..
Nos, utpoteingenibli noftri probe memores, fatis fumus habituri, fiquosdam flofculosinde carpa-
4 mus.
€5® ) o ( #
mus åfquedelibemus, quare in Marvonä Rotitakj
leviter adumbranda, animus eft fubfifterc. Detuaf
vero^ B. L., hum ankate, & favore folito, fpem ut fovere nobis liceat certiflimamy e% quod enixé
xogamus,
i ii.
Simul ac Matronam Römanam cogitavimus
fl-atim elegantiffitnu cujusdam Poet# effato noftras circi mfonare aures videtur, quod itafefehäbeti }
Vis orban exfcindi? fubvertito.funditus urbes : Vis urbesifjas tollere ? iolle doms :
Vis delere éomos) careat, fat, tonjuge conjunx, VanaquejintfanBi frnlera conjugii
Vocem vero Matron*, front! diflertationis noftr#
prxfixam, pancis, idque dilucide, expJicare juvau Defeendit, quemadmodum a Patre Patronus; itä"
a Matre, quae Grcecis ptfTyjf, Dorice ficcxrjf, audit^
Matronaa), Inter Matronam, Matrem & Matrem- familias permultum difterre, funt, qui contendunt,
nec fineratione: horum in nurnero habendus erit
Ifidorus, dum ejusmodi adfert diflin&ionem, quod1
Matrona dicatur, quas convenit in matrimonium, Mater, quacgenuit, Materfamilias, qusp., per ju¬
risquandam folennitatem, in mariti fämiliam,träns-;
iit b> Gui amiciffime oontentit Servius, Matro¬
nam rcÖe vocari exiftimando, qu£ in matrimönio
cum viro convenerit, & in eo matrimonio marifé- rit, etjamfi liberi non dum fuerint, matris nomi-•
ne, fpe atque ominé; unde vöx matrimönii c).
Kon quidem nos ignoramus, alios aliam heic fove^
♦ A 2 re
4 Jo i &3>
re lententiam<J), at, quum tanti non fit, illa ipfat
adducenda fuperfedemus. Matronae porro erane
Hxores Regum Principumque, femin« primaria;,
& illuftri oriundas fänguine, Si© apud Nafonem, Progne Terei, Thraci« Regis , conjux, nunc Re¬
gina vocatur, nurtc
Sie de Paridis peffidia, eodem Poeta au&ore, con-
querebatur Oertone Nympha,
Dignaqiiefim & cupiofieri Matrona fotentis i Sunt mihi, quas foßunt fceptia decere$ manus Sic in illo Horatiano:
Sic dcnicjue Lucretiam ornatißimam, vocat FbrtÖ h) Matvonam, ferro flupri dedecus expiantem. Ita
vero Georg. Cedrenus : VafJiafiot tot£ avtynas yv- vouxag [AZTfwa; ixdtev: ot $s "EAAjjvsg emohentohaq*
Hinc, ubi Matronarum mentio injicitur, ßepius adponi folent Epitheta; prirrlores civitatis i)y opu¬
lent« , optimates k), fummo genere natx, fum- mates/;. Neque id adeo mirandum, quum ipfa Jovis foror & uxor5 Juno, non dedignata fueric
nomen; Matrena tonantis m)3 uti, Matrona xar'e£o+
fåv padim adpellatur ii). Ita tarnen non conten-
dimus Matronas folas vocitari fenatorias, & patri-
cias feminas, ut plebejas, modo ftierint fpefltat«
caftitatis & honeflatis, illo titulo infignitas itidem*
fuifie,r* annalium monumenta convincant. Verbö*
,!•_ i mtF- . t •
fievi Matronatyranni e).
Matrona bellantis tyranni g)\
bra-
W )0f üt» >
fefätam, ipfis Calendis Mardis qua: haberetuf,'<?fam
Matronae, quo^ per totum annum, (nam Martius,
cx inftituto Romuli, primus erat anni menfis) non fblum in amore conjugali, fed puerperio, cun£ta
fsbi pro{p«ra fauftaque evenirent, faerum facie- bant, & munera large effufeque invicem mittebgnt.
Huc fpe&at illud Juvenalis:
Munerafemineis * feereta Cfllendis <?},
Nec non Tibulli:
* Martis Komanetfeßae Detter6 Calenddt
Exoriens nofiris bicjuitanms ärtsi
Et vaga nunccerta difcurrunt undiqus pompa, Perquevias ufbis munera, perque domöspj.
*} Voffii Etymologie. L.t. item Becmati. Crigift.
JL.L b) Origin. IX. Cap.g. t) Not.in Virgil. M*
treicl. XI.v. 47fr. d) Cfr. Aufon. Popma dé dijfferent*
Verb.pag. ryg. e}Metamorphof. VI.v. ppt. & fgz.
f) Heroid. V.v.gf g) III.Od.II. b) L.t.C. 7. i')Ü«
vit XXIX. C.14. k) Cic. fantil. VII. ep. f. t)Plaut.
Cißeil. L. i. v. 2(f. ni) Ovid. Faß. Vt.v.fj. n)Horät.
Od. IV.jy.Alex. ab. Alex. Tom. II. p. 453. o) Satyr4
IX. p) III eUg. h Cfr. r^Alex. ab Alex. Tom.II.pag<
ay2. Kofin. Antku.Roman IV. Cap.7.
§. m
Etyitio vocis Matron#, uti fpéfctmus, eiiodä-
tov ad elogia Matronas Romatiae, quia nunc deve- niendum, agmen ducat, quod fuerit betii cducata*
Föret utique, ut in proverbio fertur,a&um agere, fi multis demonrtraremus nihilpublic# privatasque
iei asque prodefle, ac föllertcui & bonara libero-
rum
4 4$gy- ) o (
fum^dttcationem: etcnirn fatis fiiperque conßaf# parentes, qui id oflkii, tantapere, ipfi natura du-
ce, commendati vvel parvi ducant, vel negligant#
Wgyfo Scamurem paternum, quantum Inde, plane
exuere, nee non graviflime peccare, fofcepraeprö-
li, fi lubblandiuntur inque retürpMirna>connivent,^
jfimiis haud diilimiles, qux dum fcetum fuiim ni- mfs diflvaviantur Sccomple&untur, eundemümulj nefcix 8cIhviriflimae, enecant. Non ita Romani*
Id quod adparebit, fi, pergraduseundoi ad pri-
mam aetatulam oculos animosquerefle&amus. Vi-
deiicet permagni refert mammam ne matris dub ciflimse, annutricis cujusdam, iervac, informis, im- pudicse, temukntaeque, fugatinfans ia&ens. Di- gnus eft, hoc in negotio qui audiatur, Favorinusr
Philofophus, quem, pulcre hanc caufiam peroran-
teiru induck Gellius tfj,cujus verba, utut longio-
ra paulö, adferre non pigebit: "oro te, inquit, fi-
„ne uxorem, totam intcgramque, efle matrem fi-;
„Iii tuL Quod cfteniin hoccontra naturam imper-
„fe&iiin atque dimidiatum matris genus,peperide^
„ac ft&im ab fefe abjecifle?aluiflein [utero, fingui- ,,néiuö,né(cio quid, quodnon videret: non alere
„nunc fuo]la&e, quod videat, jam viventem, jani
„hominem, jam matris offieia implorantem? an tu
„quoque, inquit, putas naturam feminis mamma-
„tum ubera, quafiquosdam naevulos venuCKores,
„non liberum alendorum,fedornandipeftoriscauG
„fä, dedide? die enim, quod a vobis,feilicetabefl,
„pfeneque ite prodigioße muliercs fontem illum fin-
©er )o( ©a? I
^&n&iflTmum corporis, genens humant educato«
*
rem , arefacere & exftinguerecum perieulo quo*
£que äverficormptique la&is laborant; tanquany
„pulchritudinis fibi infignia devenuftet. Qvum fit
^commüni ödio dignumvjam genitum, jam filiunr
^proprii atque confveti atque cognki,fänguinis a«
Jjiimonia privare? Sed nihiF intereft , (hoc eni#
„diciturjf dum ahttur & vivatr cujus id la&e fiat.
feGur igltur ifte, qui höcdtcir* fi m capeftendis j,natuFsc fenfibus tarn obfurduic, non id quoquc ,jnihil intereffe putat, cujus in corpore cujusque
,,ex fanguine concreüus homo & coalitus fit? an
>,quiä fprritu multo & calore exalbuir, non idem
„tanguis eflnunc in uberibus, qui in utero fuitt
„Ncc frqftra credkum efV, ficuti vafeat ad fingen-
„das corporis atque animi fimilitudines, vis & na- 3,tura féminis, non fecus adeandiemrem la£Hs.quo-
„que ingenia Sc proprietates vafcre, neqtie inho-
minibus ki folum, fed in pecudibus quoque anirrt-
„advcrfiim. Narn fi ovium Taöte bcedi aut capra-
„rumagni atemur; confiat ferme in bis ianam du-
„ribrem, in Hlis capilliim gignfeeneribrem; In ar-
„boribus etjam ^ frugibus major pförumque vis
^8cpotcfiasjefi adearum indbJem veMetre£Fandam
^ver augendam, aquarum atqué* terrarum qux a~
,,ltint V quam ipfitis quod jackur femin is. Acfie-
?)pe videas arborem fotam & nitentem in locum a-
^lium transpofitam, deterioris term fiicco, depe-
„rifle. Siibcrat ergo ratio* quare Mätronae Roma- na^infantulum; in luecm nuper cditum, fuo laBe
$ ) o ( $*3
ferno, fuoque in grcniio ac finu, alenduni cfle da-
cerent convenientius, quam nutricibus obföune fa¬
rnas, ingeniique parum erefti, morumque vitio inquinatis traoerent, committerentque. Quid, quod
ediäo legimus cautum fuifle publico, ne infantemf
toto primo biennio, exuberibus rnaternis penden-
tem, indcabigere &arcere lieeret b). Confirmat
„idem Au&or Dialogi de Oratoribus, jam primum,
„inquit, fuus cuique filins, ex cafta parente natus,
„non in cella emtx nutricis, fed gremio ac finii
„matris educabamr, cujus prsecipua laus erat, tue-
„ridomum& infervire liberis c). Sic de Jul. A?
gricola refert Tacitus, cum a matre fua, rarae ca-
(iitatis, Julia Procilla , in finu indulgentiaqne efi©
educatum, perque omnem honeftarum artium cul- tum, pueritiam & adolefcentiam tranfegifle d). Si-
militer Corneliam, Gracchornm matrem laudat Ci- tero, quod filios habuerit, tam in gremio fuo edu-
catos, quam in fermone e). Vel illud obfervan- dum eric, Ci permitterent Matronas Romanae, uti poflmodum, & quidem urgente neeesfitate, per-
mifere, infantes ab nutricibus ali, incredibili cunt
follicitudine, Laconicas fibi evocafle evoeatasqus adfeivifle» utpote Lycurgeis difciplinis innutritas,'
atque educationis magiftras prseftantisfimas. /)0- ptimo hinc jure, iterum Au&. Dialog, de Orat.
praepofterum, fuo sevo, quarundam Romanarum
moremcarpit, dicendo : nunc natus infitns dele-
„gatur Graeculae alicui ancillae, cui adjungitur unus
?,autaltercx omnibus fervis plerumque viliffimus
nec
-) o ( (55® 5 m
nec cuiquam ferio minifterio adcommodatus. Ho-4**
rum fabulis & erroribus teneri ftatim ac rudes a "
nimi imbuuntur. Nec quisquam in tota domo4*
penfi habet, quid coram infante domino, aut di-4*
cat, autfaciat, quandoetjam ipfi parentes nec pro-**
bitati, neque modeftiae parvuios adfvefackmt, fed".
kfciviae Sz libertati: jam vida pene in utero matris"
coocipimihi videnturg). Vidimus prudendam Ro¬
manarum Matronarum circa infantes recens natas;
nam qucd de mafcufa prole valet, id de fcmellis
valiairum, nemo heic negäbit|, neque, fufpicari
licet minorem, fuccedente & juvenili aetate, ad-
bibitam efTe vel mdudriam, vel fevericatem &
fan&itatem in liberis educandis fbrmandisque*
Prodeat, vel tertio, in fcenam Auftor Dialog, de Oratoribus, qui totam hane rem, uti ccepit, pub
cerrimo perfequiturfilo: eligebatur, inquit, ali-"
qua major natu propinqua, cujus probacis fpe&a-'4
tisqtie moribus omni« cujuspiam familiae fuboks*
committeretur, coram qua neque dicere fås erat
quod turpe di&u, neque facere, quod inhone-4*
(lum fa&u videretur. Haec non ftudia tnodo cu-"
rasque, (éd remifliones etjam iufusque puerorum44
(pueTlarum)Can&kate quadamacverecundia tern-4*
perabat. Sic GomeliamGracchorum,(ic Aureliam"
Caefaris,lic Atdam Augufti, matrem, praefuiflee-"
ducarionibus ac produxiffe principes liberos ac-"
-éepimus. Quae difciplina ac feverfcaseo pertine-"
bat, ut iinceraÄr intfegra, & nulHs pravitatibus?
4etorta, untuscujusquciiatura, totoftatim pfcöo-
8 re,
tö Qkä? ) o (
tfre, arrlperet artes honeftas bj< Ut curas dömefti-
cas, ffempe colus, aeus, lanae, rerumque, ad fa»
niiliani & pen am pertinentiumt atque culinam, tra-
£htionem,• dequibus infra eommodior dJceficIi e-
rit locus, fiunc ftlentio prastervehar, in ludurn Ii-
terarium ventitarofölebant virgines Romani, non- dum adultxseque ac puefi ingenurf animos fuos perpoliturse, qnod fiebat, referente Afexand. ab Alexand./) vei ab Matrona^ vireotis & fmclica-
fis fpe&atre , vel a viro, graviftima: difcfplinae, eut
tota familia* 8t fnfarttilis cagnatioliteris Graecis
& Latinis, nec nan vafiis artibtis fedulo fmbuenda*
eft creditä. Reftat, ut dicenda ab Quintiliani tefti-
monio aliquid lucis mutuentur, ita vero ille k)>
"in parentibus quamplurimum effeeruditionis opta-
"verim. Verum nee de patribus tantum loquor,
"nam Gracchorum eloquenttaEsiiiultum contulifte
"accepimus Corneliam matrem, cujus do&iflimus
"ftfmo in pofteros quoqtie eft epiftolis traditus, &
«QJIortenfii filiae oratio, apnd Triumviros habi¬
la 5 legitur in fexus honorem. Sic laude non me-
dioeri profequittir ipfe Tullius Laelii filiam & am- bas Mucias filias neptes Licinras , exemplum paternaE eloquentise, haud difpari Vena, confe&an-
*,tes, inclamando; O generofåm ftirpem & tan-
^quam in unam arborem plura genera; fic in iftam
„domum multorum infttam atque illuminatam fa-
„-pientiani /). Neque alite^ in epfftola ad Hifpul-
„lam, uxoris fu^ Calpbrniae ingetiium & mores
„pradipat C. Plinius/ ftudium literarumjfcribit, ex
mei
) 0 C ?|
tnei caritate concepit. Meos libellos habet, lefti-"
<tat, eddcit etjaiTJ» Eadem, (i quando recito, in"
proximo, difcretavelo, fedet laudesque noftras a-"
vidiffimis auribus exclpit. Verdis raeos cantat"
formatque ckhara., non artifiee aliqua docente,fed"
amore, qui magifter eft optimus. Nee aliud de-<c
-cet tuis nianibus educatam, titis prasceptisinflitu-"
.tam; quaenihil ia,contubcmio tujo viderit, nifi fan-"
.&üm«oneftumque: quse denique amare me ex tua"
praedicationeconfyeventwJ.Sedinviam.Scholaegrefi
.fe juvenes Romani, & faltationern, &, ad nume-
rum, certo modo , piallendi artem didicere. Erat
Taltus maxime in deliciis,cu/us invcntoresbabean*
tur Jones; unde Horatius:
Motus doccrigaudet lonicas
Matura virgo n).
Nec Matronas inhonedam putabant faltationem,"
interque probas erat faltandi cura, dummodo non curiofa mrnis, neque libidinis excitandse inftrumen-
tum: nee reprehendit Salluttius Semproniam allo nomine, quam qudddo&a erat p&llere& faltare clegantius.,quam necefie eflet proba? o).
a) Noä. Attic XII. C.L b) Cqfus in Ari/lotJt.
C. i. cjr. Alexdud..ab Alex♦ Tom. /. lib. II.p. m. 48$.
r) Caf.28. d) Vit. Agricol.c4. e) De cJar. Örat.
Cap.jg. f) Vid. Alex, ab Alexaml. loc.citat^ g) C.
29. b) Cap. 2$% i) V. in. 492* k) Inflit. örat. h c;
i. 1)Detlar. Örat. c. m) IV.epift.jq. n) III.
Od. C 0) Bell. Catil. £ap-\ij. Cfr. Måcrt/b. Saturn;
11,19.
n S« ) o (
§. IV:
Altcrum Matronse Romanae elogium in öd
rcponimus, quod fuerit cafia. Hiftorias pervol- venti, nihil potius, nihilquc fan&ius habuifie Ma-
tronas Romanas Caftitate & pudicitiae laude, faepius
licet deprehendere. Etenim apud eas id, quod Pythagoram döcuiflc rcfert Juftinus d) vera orna*
menta Matronarum pudicitiam, non veftes efte, le¬
gis inftar, jam diu invaluerat. Accedit, quod Pu«
dicitiam, nt Deam, omni religionis honore coltie- rint, eamquc fub duplici nomine, Patriciam, nem- pe, & Plebejam. Vcrba Livii hac de re notatü liint digna: inßgnem, ait, fupplicationem fecit
„certamen in facelfo Pudicitiac patricise, quaeinfd-
,»roboario eft, ad sedcm rotundam Herculis, Inter
„Matronasortura. Virginiam, Auli filiam, patri-
„ciam plebejo nuptam Volumnio Confuli, Matro-
„nse, quod e Patribns enupfiffet, facris arcuerane.
„Brevis altercatio inde, ex iracundia mulrebri, in
„eontentionem animortim exarfit, qutim fe Virgi¬
nia & patriciam & pudicam in patriciae Pudiciti«
^templum ingreflam, & tini nuptam, ad quam vir-
„go dedufta fit, uec fe viri honorumve ejus ac
„rerum geftarum peenitere vere gforiaretur. Fä-
deinde egregio magnifica vcrba adauxit. In
,,vico Longo, ubi habitabat, ex parteaedium, quod
„fätis eflet loci, modico facello exelufit, aramque
?,ibi pofuit: & eonvocatis plebejisMatroms, con-
5>quefta injuriam patrieiarum. riancego aram, in-
*quit, Pudiciti« plebeja^dedico: vosque hortor,
"a
^v ' ut
) Or (
„ut quod certamen virtuos viros, in hac civitate>
„tenet, hoc Pudicitix inter Matronas fit: detisque
„operam, ut hxc ara, quam illa, fi quid poteft, w(an6iius &a caftioribus coli dicatur. Eodem fer*
,,me ritu, & hxc ara, quo illa antiquior, cuka eft»
yUt nuila nifi fpe£fotx Pudicitix Matrona, & qux
>,uni viro nuptafuifiet, jus facrificandi habcrct k), Quid, quod caflimoniam & verecundiam Matrof
•narum Romanarum vel inde haurire poftumus, quod mukoruna matrimoniorum experientiam pro
illegitima habuerint, ejusque Matronae fincera fi¬
ele mcorrupturn anknum collaudarint, qui dcpofi-
tx virginitatis cubile pudicum non egredereturf
-verbumDidonis,apud Virgdium, fereingemirr^ntcs;
lüe meos primus, qui meßbijimxit, amores Abßulit, iüe babeatfecumfirvetqueßpulcroc);
-quam ob cäuftam cas, qux uno fuifientcontent«
maerimonio, nec ad fecundas nuptias tranfiiflent
ieuuniviras, Corona pudicitix honefiatas 8c dona-
tasefie d) legimus, hinc Cornelia apud Propertium:
ßitngor, Pauüe, tuo fic dißtffura Cubili,
In lafide hocuni nuptafitijje legar. ,
Et paulopofi idem filix in mandads dat:
Filia tu fpaimen cenfurce na&a patern<e, Fac temas unum nos mitata virum e):
Innumera adfunt, fateor, Roman« cafiitatisexem- p!ay 8cea, per quam infignia,at multorum vicem explebit vel unum Lucretix, qux nuptapudica ve«
re audit, cujus, u£ cum Poeca loquar:
Et matronales erubuercgen&f)%
qux-
14 ) o (
quaequeiamfefe eonfofTura, oracuKinftar,omni[pofte-
. ritati gentis {uxRoman^haecrelmquerevoluit: quid
„falvi eflfiiulieriarniflapudickia^)? Siccoramemora*
bile exftat refponfum P. Cornel. Scipionis, cum ca*
ptaMandern! tixor,Rensadpcdesipfiu<sp;ocübisiße£
ohteßarique ecepkTec, uteuram eukumque femina*
rum impenfius cuftodibus commendaret, utque
extra periculurn eflent injurke muliebris aetate 8t
forma florentes, parker ac nobilitate: mese popu»
Clique Romani dileiplinas eaufla facio, ne quid de«*
3)eorismatronalis,quod fanSairn eft,apudnos viole¬
tur^J.RefertSeneca deeefillTeprasdivkemnegodato-
rem,qui teftamento, bonorum omnium feck uxo-
rem fuam heredem, boc adjefto elogios quta pu- åicam comperi i). Ceteras inCeriptiones, in mar- rnoribus veterum Romanorum infculptas, hoc i- demtudus pleniusqueexplicaturas, fciens lubens-
que praetereo, fufficiat nominale Plotinam, Traja-
ni optimi jmperat'oris Conjugem optimam, arant
, ttidem Pudickiae conl&srafTe quadratam, cui ejus-
dem Plotinae poftea ftatua eft itnpofita, hac qui- dem formula?
FLOTiNA. AVG.IMF. TRAJANI.
CJEQ.AVG. GERMAN. DAC»
COS. VI. P. P.
ARA. PVDICITLffi.
De Fundanifilta muka, quas tae fpe&ant, refert
„Plinius, nernpe quod eilet inilla anilis pruden-
^tia, matronalis gravitas., & tarnen fvavitas pueb
»iaris cum virginali verecundia k)% Fanniam idem
mi
) o ( (ggg ?/
feiirificis exornat laudibus, his, alia fnter, titendö
verbis: qux caftitas illius? qus fan&itas? quanca"
gravitas? quanta conftantia? bis maritum fecuta"
m exilium 1 tertio ipfa propter maritum relegata."
Éadem quam jucundaf quam comis, quam deni-u
que non mirius amabilis, quam verecunda? Erk<f
fane, quam poftea uxoribus noftris oftentare po£"
(imus /)* Tandem cjuanto ftudio coluerint Roma¬
ni caffcitatem & pudicitise .decus, ex pcenis, quas adulterisinflixere gravidimas, abunde conftat. Vi-
delicet Romulus ejusmodi legem tulerat: in adul-
terio uxorem tuam (i deprehendifles, fine judicio"
impune necaresw)«4'
a) XX c 4. b)X. c. 13* C) JEneid. IV. v, iß. d) Valer. Maxim. II.c. 1. jf.j. e) Cfr.
MeurJ. mantif.ad Uhr. de Lux. Roman. p. 60. f) O-
vid. Faftor. IL v. yg^ g2$. g) Liv. T. c. gg.
b) Liv. XXVI. c. 4p. i) In Declamation: cfr. Valide Elegant, p. m. yg. k) V. ep. i&. /) VII. ep. iß.
ni) Gell. NoS. Attic. X. c. 2g.
. £ v*
Frugalitas, virtutum vere genitrix , ut con- tinentiam auget, luxuriam coercet5 gnlam tempe- rat, fpes effrenatas velut fub vinculis habet, qua
advoeata, paupertas in divitias fe convertit, qifa
removemus pompam, & ufus rerum, non orna- inenta, metimur , qua cibus famem domat & po- tio fitim , quemadmodum prceclare Seneca in prae- ceptis filis de Tranquillitate animi a)\ ita Roma¬
nos , parce admodum, & frugaliter, vi&itafle,
vetu*
,ß ) t ( et*j>
Vetüftatisfafti & annales evincunt. Ergo pröximiin*
nunc ert, uc elogiis Matronae Romanse id vindice-
mus, quod fuerit frugalit. Si cibum ipeÖaveris,
vel pane, vel fepe, non pane , (ed pulte ex aqua, frumenti 8c ß barum aut hordei farina, ctenae loco, vefcebantur RoiHani; ad potionem quodattinet, i-
ta erat vini ufus interdi&us Matronis, quod temu- fentia credebant cas ad varia perpetranaa dedeco*
ra inflammari, ut quafi inadulterioj aut graviori quodam crimine éflent deprehenrtc, fi vini plus bi«
biflent, quam aut certis diebus facrorum caufla,
aut valetudinis ergo liceret, ple&erentur bj. E-
di&um erat folenne, quod adfert Cicero: carent
^temeto omncs imulieres c). Audiamus Gellium
Jl): mulieres Romasatqtte in Latio aetacem abrte-
„mise egerunt, h, e. vino femper, quod temetum
„prifca lingua appellatur, abftinuere, inftitutum-
„que ut cognatis ofculum ferrent, reprehendendi
„caufia, üt odor indicium fåceret, fi bibiflent: bi-
„bebant autem loream, paflam, murinam, & quäe
„id genus (apiant, potu dulcia, Nec defunt exem*
pla, idem probatura, nobis vero fufficiat, vel u-
nicum adduxifle ex Matronaquadam, quas, quod
loculos, in quibus erant claves cellae vinariar, refi-
gnarat, inedia mori cogebature). Ad cultum &
vertitum progrcdiendo, fuccurrit nobis Oppia lex
fumtuaria, a C. Oppio Tribuno Plebis, lata: nc
„qua mulier plus lemuncia auri haberet; neu, ve*
„ftimento verfrcolori uteretur; neu, jun&o vehi-
( wtulö in urbe oppidove4 aut propius inde milfe paflus,
f
>o (
paflus, nifi facrorum publicorum caufta , veheretur /). In Calpurnia fua non folum fummam miratur
Plinins^ frugalitatem, fed in Macrino, quod mul-
tum frugalitatis atque etjarii rufticitatis antiquas retincret, & in Cacilio Severo, quod parens efter
in victu , modicus in ciiltu, quodque ipftus cubi- culum, ut iniaginém quandam prifcas frugalitatis, adfpiceret. Attamen, infequenti tempote, nefcio
quo furore afrugalitatis illa laude ita degeneravere
tandem Romanas Matronas, ut, ne de menfts, omni ferculorum genere adparatifEmis, quid dicam, ne-'
ve de poculis cryftallinis, murrhinis, neve de u."
nionibus gemmisq;, nevede fervorumac coquorum
gregibus, verajudicare exiftimem Senecam: video fericas vedes, ft veftes vocandas funt, in quo ni-c<
bil efl:, quo defendi aut corpus autdenique pu-"
dorpoftit; quibus fumtis, mulier parum liquido,"
nudam fe non efie jurabit. Hasc ingenti fumma,"
ab ignotis etjam ad commercium gentibus arceP*
funtur, ut Matronae noftras in publicofe oftendant.<c Quid, quod patrimonium totnm veflibus pretiofift
fimis erf impenfum, unde Propertius:
Matrona inceåit ccnfus induta repotum.
a) Cap q. b) Alex, ab Alex. Tom. 1. Lib. Ill. c.
it. c) De Rep. lib. iV. d)X.c. 23. e) Alex.loc.cit.
item Rofin. Anticj. Rom,p, j) Liv.XXXIV* c.
/. f) IV.ep. iß. Iep.14.1, ep. 22. b) Beneßc. VII.c.
g. (fr. Mcurf.deLuxuRom Retron.Arbit.p.166.<5leet*
5. VI.
Inter decorä Matronse Romanas, ut aliarum gentium eosdem fere mores fileam , commendari
C quo-
18 ) o (
quoqtie- meretur, quod fuerit lanifica. Nee quem- quam in feriptis antiquorum verficum, credo, fu¬
gtet, lanifieiumMatronis Romanis maxime fuifle &
voluptati & ufuL Etenim omne Togarum genus, five alba, five Candida, five pi&a, five pnlla, fivepu¬
ra, five purpurea,five praetexta, five fordida, five virilis, & Tunicarum, five laticlavia, five re£h, fi¬
ve rufla efiet, &Quiritium veltimenta reliquaexla-
naerant confe£ta, atquea pretio lanas ejusque co- lore carius viiiusve seftimari folebant. Re&e Pli-
„nius: magna pecori gratia in ufu vellerum ut bo-
„ves vi&um hominibus exeolunt; ita corporum tu-
„tela pecori debetur, additque ex Varrone, lanam
„cumcolo Sc fufoTanaquilis in templo SangiduraP
„fe, fa&amque ab ea togam regiamundulatam inae-
„de Fortunat, qua Servius Tullius fuerat ufus, &
„inde fponfäs Sc nubentes virgines, in futuri laboris
„argumentum, comitari colum comtam, Sc fufum
cum ftamine q). Eadem haec Tanaquil, Tarquinii
Prifici Regis uxor, Caja Caecilia vocabatur, 8cy quia optima efiet lanifica, id inftituti fervabatur, ut no-
vaenuptae,ante januam mariti, interrogatae, quaenam vocarentur, Gajam efie fe dicerent, id quod tefta-
tur C. Tit. Probus. Videlicet ipfam Minervam
credidere primam lanificii ufurn monftrafie, lanas
colorafie&telamexorfamfuifie&). Immolanificium,
ceu pudicitiae Scprobitatis fignnm, habuere Roma¬
ni, Sc hucquadrat illud Terentianum: mulier egre-
gia forma atqueaetate integra, pudice vitam, parce
ac duriter, agebat, Jana ac tela viäum quaeritansrj.
Nec non Aufonii: Mori.
K
