De Olbia, Milesiorum colonia dissertatio quam venia ampl. facult. philos. Upsal. p. p. mag. Carolus Gust. Brogren ... et Sveno Guil. Wijkman Vestmanno-Dalecarli. In audit. Gustav. die XV Jun. MDCCCXXXIII. h. a. m. s., P. III

Π Ε

Ο L ΒI Α, Μ i L ES I ί) Η V Μ € Ο I, Ο Κ I Α

13 I SS Κ II τ Δ Τ JΟ

QUAM

VENIA AMPL. FACULT. PHILOS. UPSAL.

p. P.

.MAG. CAROLUS GÜST.

EROGREN

.Historias Universalis ,Docens; St'p. .Bielk.

t

KT

SVENO GUIL. WIJKMAN

Yeslraauno~Dalecarli.

IN AUDITo GUSTAV. DIE XV JUN. MDCCCXXXIIL

Η. Α. M. S.

P. III.

UP SA L I _iE,

ΚΟ Ν Ü ΝGΕ ΝS Τ ROMA

Ν-BISKOPEN« OF VER WESTΕRAS STIFT

GÖM M E N* DEU RE Ν AF KO Ν GL·. NORDSTJBHNE-ORDEN HOGVORDIGSTE HERR DOCTOR

SAMT BISKOPINNA Ν HOGADLA FRU FOD D

T Ε

G

Μ

A

Ν

De

Huldaste

Foråldra

v Iie

1

_{g a}

d

_t

af

Sonlig

vördnad,

kärlek och

tacksamhet;

21

bulo alebat

_70).

_{Portus duo,}

_{navium domesticarum}

nume-ro abundantes

71),

innumera etiam mercibus ornnis generis

onusta _{navigia ex cetera Graecia excipiebant 72). Quorum}

unus _{amplissimus frequentatissim® urbis parti erat} vici-nus

73);

_{alter remotior in insula Borysthenide fluviorum}

Borysthenis et Hypanis communi ostio objectå

74),

navi-busque, quaj ex alto descenderent, opportunissimum

laetis-simumque refugium; ambo ab aquilonibus tuti.

Opulen-tiam, quam situ et industriå acquisiverat atque nomine

70) v τι y«.§ γν, εονσχ miiusχυτή, noiwritis Tt hui t'vvigos _ε'στι. Hero-dot. IV: 47* an'ogos Tt Trug uvtqv (BogvffShtiv ηοτκμον) ugiaTos γί-ytTui' itolr) rt, γ ου _{antigtrui $ β«3υτΰτη. C.}

53* Cfr.

Dionis _{Chrysosfomi Orat. BorysthenitJ videsis etiam Olbisches} Psephisma zu Ehren des Protogenes, herausgegeben von P. v.

Koppen, (Vindobonae 1823), ^uod etiam publici juris factum est ab eodem auctore in _{libro, quae inscribitur: Alterthümer am}

Nordgestade des Pontus, (Vindobonae e. a.) p, 86 sqq. et a

Boeckhio, _{Corpus Inscriptionum Graecarum, Tom. II. Berolini} 1832 N:o 2058.

71) Vide Psephisma cit. columna B vs. _{50—52,* ubi navigia pu¬}

blica a _{privatis distinguuntur.}

72) Dio Chrysost. 1. c.

73; Dio Chrys. 1. c. cfr. Boeckh. Corp. Inscript. Tom. II. N. 2058 B. vs. 3.

74) Strabo L. VII p. 306: xui »iVOS trgo τον στο{cctros τον Βogvabitovt εχουσ» λιμίιχ.

η·ΒΜΕΒΜΗ ββΜϋΜΜΒΤ-*' ÜAt,

22

indicaveraf, urbsambitu suoetsedificiorum moniimentorumque

splendore ostentabat. Urbis florentissimae magnitudinem ne ex

residuis _{conjicias, sed} e mentione, quam de ea jam populata

facit Dio _{Chrysostomus, colligas}

_75),

_{ejusque laudern re majo¬}

rem non esseputes, quum audias narrari, oppida Otschakovsr et Kinbum cum vicis in vicinia _{plurimis ex Olbiae} palatio-rum ruderibus fuisse exstructa, cujus rei testes sunt lapides his locis_{inscriptionum Olbicarum referti}

_76).

_{More Grsecorum}

fuit muris validiscincta, turribus munita, portisque clausa

77).

Aedes Diis sacratac et alise _{publici privative juris spendidteet} 75) Orat. Borysth. μίοιι rtvl πςο7ωκο$ομηα$Λΐ τον πκλιχιον ττιριβόλον> καθ1' ό πνργοι ηνίί ον ποΧλοι ίιχμενονσι, ον πξοε το μiyeSos, ονίί

nyas ryv Ισχνν rys πόλιωε — Piures etiarn turres a nova urbe jam

remotiores idem memorat. Cfr. Koehler in Memoires de 1' A» cad. de St.· Petersb. _{T. X p. 646—648.}

76) P. v. Koppen, Alterthücner am Nordgestade des Pontus ρ, 79: "Wie _{übrigens olbische Inschriften} nach Otschakowkommen konn¬ ten, lasst sich leicht erklären, wenn m3n weiss, dass nicht nur

diese Stadt, wie auch Kinburn, sondern fast alle _umliegenden

Dorfer aus olbischen Steinen erbaut wurden."

77) τι7χο* Herodot. IV: 78* Dio Chrys. 1. c. Pseph. Protog. col. B, ubi agitur de moeniis duobus ad fluvium (rov κοιτάrov _{ηοτκμον)} et de muri _parte«/i rov sruvoo τοπον, qu3e rirugry σχοινιχΐχ

diceba-tur _{πνξγοι Herod. IV: 79 Dio Chrys. (vide supra not.} 75). "Les tours etoient la principale partie de la defense des

murs de _{circonvallation; chacune avoit son notn Koeh¬}

ler 1, c. _{p. 650. Plurinm turrium nomina in Protog, Pseph,}

ob-veniunt ex. _{gr. Duce ad magnas portas — una ad Hegetoris}

ßpatioslsslrrse erant. Delubra Deorum _{egregiis thesauris}

opulenta, statuisque ornata _{longe lateque conspiciebanlur.}

Jovis _{templum ab ampla et patente area in elatum Iocum}

gradibus surgebat 78). Templum in urbe Achilli lieroi

sacrurn _{quäle fueritexejus in Olbia celebritate}

et cultu ve-recundo _{conjicere licet}

_79).

_{Publicorum ssdificiorum varil} usus _propylasis

So)

_{luxuriantium nomina in inscriptionibus}

cccurrunt _{St). Theatra urbi Grzecse magnificse non}

defuis-se verisimile est, et ex eo _{piodire videtur, quod Dio in} oraiione, quam Ölbiae habuit, talia exempll loco ad rem,

(domum?) — turvis magna vios (xurx την άμαξιτοή — Epidaurii (viri cujusdam?) — Boeckh. N:o 2058 B vs 44—48 — Posidis (Πόίΐοή vs 58.—Septima denique occurrit turris Δ</·Πολιά^χη

så-crata ]. c. N:o 2081 — Au reste, la plupart des tours d'Olbie, å en _{juger d'apres les traces encore subsistantes, éiroient de for¬} me C3rré?. Koehler 1. c. _{p. 650. πνλαι Herod. IVi 79}

ui _μιγάλα_{t πνλ*ι.} Protog, Pseph. Boeckh. _{2058 B. 45.}

78) Dio Chrys, !♦ c. vide infra not. 84· Hoc templum Septimio Severo _{imperante adbuc exstitisse ex statua Jovis in nummis} hu-jus temporis Olbiopolitanis occurrente concludit Koehler (Memoi-res de l'Acad. _{Imper. des sciences de St. Petersb. T. X. p. 647,} 79) Dio Chrys. vide infra,

80) πυλωσι, vide Pseph. Protog. B. 48—49.

Bi) Qualia sunt nummorum cudendorum officina _{(χα^χτη?, die} Pr5-ge, Pseph. Protog, A. 18), horreum frumenti (ro σnoβόλον, ibm B. _{48) rerum venalium taberna porticu ornata, (vs}

48»

24

de _{qua dicebaf. illustrandam adferre non}.

dabitat 82).

Do¬ mus etiam _{privata, quam in Ol bia si bl} aediiicandatn _curav.er.at Scyles, Scytharum rex in Grascos mores pronus,

candido

lapide magnifica, sphingibuset gryphis marmoreU-

superbie-bat

₈₃₎₀

_Nec

_locis

_patentibus

_{aedificiorurn}

_{vacuis ad}

_res publicas privatasve

agendas

urbs caruit, quales fue.re

fo-1 um (xyoj°cc), forum piscatorium

(Ιγβνοπωλιον)

_{et arese anie} templa, ubi comitia habébantur

84).

Alia etiam fuere,

(|usB urbein ornanua devotionem vel gloriam incolarum

testabantur. Voti damnati _{magistratus vel privati Diis} tu.telaribus donaria

₈₅₎

_{afferentes tabulas votivas}

8a) Oratio Borysthenitica, 83) Herod. IV: 79.

84) Forum ad fluvium Hypanim: K«< ictgttnxTow ncpi πλ*ι$ονσχν χγοξχν, rcugoc τον"Trtxvtv — Σχοηΐί inti xxi τovsSi οξΧ! nctv· rots ίπι^νμουντχ! _{χχονσχι σον',} xxi Stot _{tqvto avvtggvtixorxs} Stvgo _ngos τον _{ποτχμον,} Dio Chrys. _Έκνλη! ηγόςχζι, Herodot. IV: 78· Ad

Templutn Jovis: Ωί Si τούτο ilnov, ivBiis Ζξμησχν xnxvrts iis το

τον Aios _{Ιίξον, ονπΐξ itw^xfft βovXtvtaBxt. Κxi et μέν ngtaßvTxrot,}

χχι οι γνωριμΰτχτοι, _{xxl οϊ ίν tx7s xg%x7s, χνκλω} χχ^'ιζοντο _{int βχ·}

βξων' το Si Χοιπον n\tj$os ίφιστ^χισχν. ijv γχς Ινξυχυοξί* noWy ngo τον νιω, Dio _{Chrys« I. c. ■■ ■ ■ ϊχ^νοηωλιον, Protog.} Psephisma.

85) (Boeckh. Nio 2077, tv%xgιστνίξίον^ζχ,χξίστΐΐξίον vide Boeckh. Tom. I, Beroi _{1828 p· 888) dedicabant}

Praetores _{([Στρατηγοί) Apollini ngoarxTy:}

στςοπτον χξνσtov {Boeckh. N:o 2067» 2070, 2071«)

25

ευτυχία

86) dedieabant

87)·

Immortalitatis quoqtve virtute

partaefautores atqueculiores Olbiopolitas monumenta heioés

ci-Νtixfjv _{χξΰσιον (\7:o 2072)}

Νelxyv _{χρνσιον} συν ßxatt xgyugit»y (2073, 2θ74·) ΑροΙΙίηί ί^νποςω:

N*Of'i _{(λτ:ο 2O72.)}

Archontes Achilli Pontarchae Xugirryftx (iO76, 2077.)

ItgxTivffxvris sacerdotio functi Achilii Pontarchae:

στίφχνον _(2o8ö.)

Agoranotni Mercurio forensi _{(^Eguji χγοοχίω)} xgyvgxv (N:o 2θ78·) Privati _Jovi urbis Praesuli et Statori

Δ'/' _{ΠoXtxgxy xxi τω ίημιρ itvgyov (ΝίΟ 2θβΙ·)} ts.it- _{Σωτΐίξΐ ιυχχριστιίριον (20ß4)}

Imperatoribus Romanis:

λυταχξκτοξΐ Σιβχστω Btov νιω Tißtglip Κxlaxgi και τω 3ημφ στοχν <2ο87·)

Ή βουλή Kot! ο $ήμο: _{CaracaJIae Augusto et Getae Caesari}

—

sta-tuas _{(2091 a, b )}

In Titulo _{apud Boeckh. (N:o 2079) dicuntur magistratus quidam}

(Archontes? Koppen, p. 85) restituisse ngoatvxvv (sacellum

ad-orando Deo _{destioatum) sarcientes tectum inde a statoa Dei}

(χχο τον Stov) _{usque ad certam locum.}

86) Boeckh. N:o 2081 cet.

87) ΝίΟ 2067—2084· 1 Apollini vttgg ms «oXtus xxt rijf »χυ¬

τών _{vyglxs (2067}

cel·) vnig eiarxSttxs τijs vroXius -xat tig*ivt]ixut ms

ιχυτων _{vytias xxi}

uvägxyxSlxs (2071) — Achilli vnig _tifws

xxi

vcoKvxxgntxs xxi xvigxyxSlxs Ttjs πολιωε xxi Ttjs ιχυτων vytixs (passim) Mercurio_inigmsno\eusx«tτ ysχυτών vytias (2078·)

26

vesque celebrantia vovebant 88) et tabulas raarmoreas, in

qui-bus _{ejusmodi plebiscita}

_{{Ψηφίσματα)}

_{senatus consulto}

89)

erant

88) T* επί μνημάτων, Dio _{Chrys. Sosire bsati} mo-numentum _{(o ήξωs δ Σωσίας) sive sepulcrum sive}

statua (Boeckh. N:o _{2058 B. vs. 4) Praetoribus de republica bene meritis} magistratu abeuntibus senatus et populus, marmore candido sor¬

tis laureis ornato celebrartes, aureas dabant Coronas (ή βουλή

xx! I _δήμο: rovt καλώ: στρχτηγησχντχς ετιμησιν_{χρυσοίστεψάνω (iOJl)}

Civi _{Protogeni honores publici dati sunt et publice in} Marmore _exarati, έπιιδη δια ßi'jv διατετέλεχιν λέγων χχι πρχττων

τα βέλτιστα (Boeckb. Ν:ο _{2058 vs. 7~9)}

Olbiopolitse et

octodecim _{praeterea civitatesTbeocli, Satyr! filio, tabulam pictam} dedicanteS _{(ανχτιΒηνχι αυτόν ilxovx ενοπλον δημοσία iv}

τψ γυμνασιω, Boeckh. _{N:o 2059 v. 39, 40. Cfr. Boeckb. Tom. II,}

p. 128 ;

Raoul-Rochette _{Antiquités d, Bospb- Cimmer. p. 201; Koppen,} Altherthümer am _{Nordgestade des Pontus ρ. 75), auream}

coro-nam honoris _ergo decernebant (στεφχνωίδηνχι τον Θιοκλέα χρυσω

στιφχνφ και χναγοξίυ^ηνχι νπδ του χηρυχος, ort cet., Boeckh. Ν:ο

2059· ν· 35ί 3Ö) quia κρχαϊ: Ts xis _ήρξιν χα! itpxTt/cc και στρα—

τηγιαίί και 7.ιιτουpyt'xts κπάσα·: εαυτόν αφειδω: τγ πχτρίδι tis απαντχ

ίπιδιδου cet _{(vs 22—24), virique egregii morcem deploraturae (v.}

32—34) Adolescentem etiara bonae spei morte abreptum {πχΐδχ ελπίδων αγχέδων άντιχόμινον) coronabant, quod φιλόπχτpis

fuerat _{(N:o 2061)} Privati _{quoque doloris monumenta,}

marmora _{sepuicralia, pie ac religiöse ponebant cives. Sic marito} defunctomoestavidua _{(N:o 2086), —uxori mortuoemaritus}

super-SteS (την γυναικών — — αγαλματι άνέστησεν _τιιμη: χάριν _{χα!ευσιβιι·}

as, Ν:ο20δρ) —Hospiti hospes _{την στήλην _{χνέστησιν μνήμης χάριν} , 2090). — Amicus amico, salutans: _{χρηστέ χαίρι (passim).} 89) Ιικλησΐχί γινομένης πάνδημου, ιΐςηγησα'μένου _{'Αντιφώντα: 'Αναξιμί·}

27

ccya&y

τυχ;/ go) exarata, in elato loco ponentes reddebant

conspicuas gι). Neque mortuis sui defuerunt honores.

Amplas extra urbem arnbitus C, et qui excedunt, tumulis

undans _{quasi alteram incolis aperiebat sedem cum urbe} iis-dem _{passibus crescentem et urbis tandem deletae superstitem}

futuram , perenne posteris monumentum 92). Suburbio

de-nique, Graecarumcivitatum in morern, Olbiaetiarn est

gavi-\ovs, ot''Aξχοντα _{ιΐπχν (Boeckh. N:o 20$9 VS 6—8) — i'io£e*}

ra

τι _{χοχονοιν κχι τ?j βουλγ κχι τω (Ν:θ 2θ6ΐ.)}

$ο) Hsec formula in Titulis Romanis ita audit: _{felix, fau~}

stum,

_{fortunatumque}

_{sit, Memoires de l'Acad. des Inscr. et hel¬} les Iettres T. XLVII _{p. 325 cfr. Memoires de l'Acad. de St.}

Petersbourg T. X. p. 642. De aliis modis, quibus idem expri-mebant _{Graeci vide Boeckh. 1.} c. Tom. I. _{N:o 4, i6i8> 169s,} 1701. —

91) ι/ι τον ιπχνοι τόπον _{(N:o 2058 Β· V, 59), ubi Πόιnos}

nvgyos ■— Cfr. _{supra pag.}

17. not. 57. τό ii Ψηφισμχ τούτο

χvxyqx-φηνχι iis στηλην λιυκολι^ον κχι _{χνχτι^ηνχι} ev τω επισημοτχτιρ _(in

qui-busdam tltuhs επιφχνκΤτχτω, _2θ6ΐ) ττ/ί πολιών τοπω, eis το μχ^ιΐν πχντχν τον _xvigx

irgos xvigelxν τι ιντολμον, και _{πgos οίξετην} ii _χοκ· νον, χχι _{ngos πολιΐτχν σωτήξίον,}

κχι irgos £évovs φίλχν^ξωπον, eis π§ο-τξοπην των την πάλιν φιλιΐν κχι ίυιργιΐν ίυνχμίνων (Boeckh· 2059 vs 41-46. cfr. prseterea N:o 2063, 4.)

92) Dio Chrysost. cfr. Murawiew_{Apostol I.} c. De ceteris, quibus mortuos _{celebrabant, honoribus vide not. 88.}

m-m _&r&Oäié

B^iimiiliiwP'iniiiPi.^WMtk.

28

sa 93), quod

nomine

Miletopolis in

_{mappa sua}

Geographi·

ca _{signavit Reichard 94).}

Urbem _{jam loco}

_signatam,

_nomine

_ratam,

_aspectui

pro-positam habes, eamque

spectabilem,

nisi quid de

ejus

glo¬

ria detraxerit nostra _pingendi inertia. _Jam videbis,

qui

eam habitabant, hoinines, eorumque varios conatus, eosque r.ec minus spectabiles, Quando autem de _eorum

ingenio,

vita, institutis moribusque quasris, cave obliviscaris3 Grse-cos sibi Semper constantes fuisse et, ad quascumque appu-lerint oras, aliquid si bi proprium, quod eos a vicinis

gen-tibus _{95) secerneret,}

_retinuisse.

_{Grasci cum}

_{Graecis linguas,}

religionis, pietatis,

commercii

vinculis

hospitiique

jure

nun-quam non erant conjuncti. Colonia

metropol! simillima,

coloniae inter se similes erant. Grsecas urbes _quasi unatn diceres familiam, quas, ab aliis bene distincta, inter se

fra-ternam retulerit similitudinem. Fratres autem, cum in

di-versas abeunt _{regiones, aliorumque utuntur consuetudine,} quudarnmodo etiarn in diversos alienosque mores abeunt.

Sic _{neque Graeci aliena aspernabantur, dummodo} bona Grse. cisque digna viderentur. Eorum tarnen ea est laus, ut in

93) πξοχστιΐΜ Herod. IV: 78 cfr. Mannert IV Th. p. 83· 94) De voc. Miletopolis vide supra pp. 12, 18> 19. 95) quas notoinabant.

29

omnibus, quae ab aliis recepeiint, ingenii insigne sibi pro.

prium et peculiare imposuerint, Eo modo in Graecis id, quod alias ab Iis

maxime

alienum exisiimaretur, cum sui

juris

fecissent,

tis

proprium videbatur.

Inde ea, quae

in-ter _{Graecos fuit, in}

summa diversitate similitudo, in summa similitudine _{diversitas, quu.m}

_{singulaeVoloniae,}

_pro

_suå

quae-que indole et pro sedibus vicinisque diversis, ingeniura

Graecum excoluerint atque reddiderint fructiferum.

Ila etiam _{Olbiopolis incolae generis sui, suorumque}

moris memores Graeci semper manebant: Graece _cogitabant,

loquebantur, vivebant, agebant. Nec obliviscebantur se

esse lones: Ionicam _{ingenuitatem, alacrilatem, libertatisque}

amorem _{religiöse servabant. Quod}

tanto magis mirum vi¬

detur, quanto longius a reliqua Grsecia aberant et _quanto

frequentius vicinorum alienigenarum commerciis sint usi»

In _{caussis sunt, praeter indolem Giaecam, vicinorum}

Scythi-corum cullurae alienae fasüdium

_96),

_{bellaque fere}

perpe-tua, quibus barbari, urbium ipsi nescii, urbes Graecas

pe-tebant _{97)· Cultus autem Graeci speciem,}

pro loco et _inge·

— '

- 1 11

-■1

96) Cujus exempla habes apud Herodotum, qni suppliciorum, quae

Scythae de Anacharsi (L. IV, c. 46) et de rege _{Scyle (C»} 78

—80) patrios mores spernentibus sumebant, mentionem facit.

97) τoTsi y«f>.μητι ucrsu ri/χιχ γ ϊχη»σμ.{ν», αλλ« _{φιρΐοικο* ίόν·} ris nxvris icoan _{Ιηηρτο$όται, /uj »n »firov., αλλ'}

»no

30

nio suoj

Olbiopolilffi

prae se

ferunt

propriam,

per

id

prse-cipue

spectabilem, quod

heroicam

vim

morumque

severita-tem,

Ionica

animi

levitate in

gravitatem

magis

magisque

transeunte> novissimis quoque

temporibus

redolet.

Vide-mus quidem

seculis

volventibus

in urbem

gliscere

barba-rismum

_98),

_sensim

_{tarnen et}

_leviter

_tantum

id

fieri Jure

iniremur. _Quod

_{Graecorum erat}

_semper

praevaluiss^e

inve-nimus. In barbaros cultus Grsecus virtute sua

ipse

transiit,

in hunc vero barbarismus non nisi per

intermediära

gen-tem. Ita inter Olbiam et

Scythae Herodotus

nominat

Grse-co-Scythas in Graecos mores

quodam

modo

transductos

99),

Cujus rei caussara

jure

quserimus

in

altiori cultus

gradu^

quem prae

Scythis jam

attigerant

Graeci

quurn

huc

defere-viuivt οιχημ«τα τι σφι Ji ircl ζινγίων, ονχ uv ιι'ησχν οχτοι

ίίμκχσΐ

τι ttui ocnogot _πgierμι<Ργιϊν Herod.

IV

_·

46

c^r· Dio Chrysostom.

98J De barbarismo non in sermone

solum,

sed

in

vestitu etiam

atque armatura vide

Dion. Chrys»

99) "EWwts

Grseco-Scythae,

fqui

ex

Graecis

et

Scythis

coaluerunt bybridae. Sic Olbiae proximi erant

Callipidae

(Callippu

dae?) Herod. IVr J7· Huc

referas

r>)»

nxgugiluv

c/xoiW«sy

qui modo

Olbiopolitis socii, modo

ab his alienati fuerunt

(Boecfch.

N:o 205g B cfr. P. \\ Koppen

1.

c. pi 95 not. 10

&

p.

15),

et

Miioßugßxgovs (Boeckh. Τ. II. p. 80·

Ejusmodi etiam

erant

Geloni in Budinis habrtantea, qui antiqukue Graeci, ex emporiis

delati, et Graeca et Scythica utebantur liügua (Herod.

lVy

io8J.