TITO MAN LI O

yrr

y. v. y.

DISSERTATiO GRADUALIS

de

TITO MAN LI O

TORQUATO,

disciplin/e m1litaris vin-

dice severissimo,

QUAM,

SUFFRAG. AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH.

AD R.EGIAM ACAD. UPSALIENSEM,

sub prjesidio

VIRl CELEBERRIMI,

Mag. Ρ Ε T R I EKERMAN

ELoqv. PROF, REG. et Ord.

Ρ VBL1CM BONORUMDISQUISITIONIC0MMI7T1T

zacharias

juringius

OSTRO-OOTHUS.

IN AUD. GUSTAV. DIE XIII JUNII

ANNI MDCCLXVIL

Η

A. S.

U Ρ S A L I R.

Litteeis JOHAN EDMAN, Reg, Acad, Titogiu

φ

η. D.

§. ι.

Miremur focietates

civiles diuturno ^, ac perlopgo,

rerum humanarum natura omnis caduca fit, et

viciilitudini obnoxia perpetuae« Certa quidern, opiimus

Creator dedit felicitatis inveniende principia, ad qux fl homo haud aliter, ac fcientifllmus gubernator na- vis adTuam pyxidein, femper adtenderet, η aufragi^a 8c

detrimenta non adeo crebra exillerent atquc funefla, Improbo enim iabore prxvalens & robuitum non lo-

lum evadit corpus, fed mens etjaity exercitatione fk

fap-acior. Tententur autem in mediumque veniant o-

irmia, quas ad fcopum, felici cum fucceilu, cbtinen-

dum conferant.

Hoc opust hic Iahor eft^{: - -} .Virgil.dEneid. VI. 129, Etenim qui volt finem ^, velie etjam fubfidia debet,

huic peridonea, et adcommodatiora. Reptat primo

infans, vel ferperaftris inclufus ambulare difcit i de¬

in erekior furgit, quo pedes ducant, firmo incedens greiTu .· ab ovo fnitfum quodcunque arceiiatur; hxc

via rebus ordinata privatis, aliquid boni ominis exipeRantibus ^, htec ratio ilatum reipublica? rnelio-

rem facitmdi et profperitatem ejus ad fafligium e-

vehendi. Magni itaque fuere viri & veneratione fuo-

rum temporum digniffimi^ qui praclariilime fundnrint imperia, quique dominationem gentis fux ftabiiio-

rem, ac propeinconcuilam reddiderint. Romanis, cui

nui-

& ) 3 ( #

nulluni fere scquiparari potefl regnum-,qua potentiair^

fummarn,et qua mukitudinem terrarum et regionum,

uni obtemperantium majeflati, Romulus peperit ori-

ginem ^, fed raulti, pofl eurri, cives longe clarifllmi,

optatum dederunt progreflum. Ad florem vero ^, Ar¬

te et Marte celebratiftima?, nationis perbelle conduxe-

rat,unus omnibus qui ineflet animus haud diilentiens.

Scilicet pauperiem, per mare, per faxa, per ignes, ut

cum Horatio loquar, fugiendi ergo,ac libertatem, qua

nil fanftius, potiusve habuere, tutandi, vicinis, bella

.moventibus, fortiter refiftere, et terminos imperii

usquequaque dilat^are, occeperant Romani, unde fa·

dumeft, totus fere ^terrae o.rbis vires et armaillorum,

ut extimeiceret, collaudaret et imitari tandem prtege-

ftiret. Unicuique in medullis ac vifceribus h^fit,glo-

riam civitatis,ac propriam,mordicus tueri et vindica-

re. Si quis unum nofceret, fatis erat ad characterem

omnium et genium indagandum. Cives, fuo nimi-

rum Romulo adfimilati, quemadmodura milites Ale-

xandri Magni, ad exempium Pellasi juvenis h. e. Re-

gis, fuere ftrenui, intrepidi et bellicofi. Nec mino¬

ris, apad Romanos, momenti fuit difcipiina militaris,

nullo non tempore , ibi fanftiffirae fervata. Plurima

ad rem probandam fuppetunt documenta, immo au-

fim dicere innumera; at nobis, noflrisque paginulis,

furficiens erit illud Imperium Manlianum κατ* ε£οχψ di-

dum, five mavis ^, Manlius Imperiofus, qui,dum eilet

Conful, filium, injuiTu fuo, contra Geminium Metium,

Ducem&Kquitem Tufculanum,dimicantem,fpolialicet,ab

hofte catfo, patrireportaret, poena capitali, in tota ad-

vocata concione^ mulctandum, et iecuri percutiendum

cenfuit edixitque. Non id quidem nobis otii fumii-

mus, Aucfcorum ut fingula loca,tam prceluftre facinus

celebratura, inicenam hcic ndduceremus.· confulantur

A ² Li-

Φ ) 4 ( Φ

LiviusVIII.c.7-Ciceroirr.Offic.c«31. Floriisl.c. ϊ4.Valer.

Maxim. II.c.7. ceteri;at, exM. Porcii Catonisoratione ία Catilinam, bipedum quadrupedumque nequiffimum,

ejusque gregaies habita, vereque heroici fpiritus, ^prre-

eunte Saiiuitio, inBello Catilinario c. 52.tamen fequen-

tia praetermittere non potuimüs : "apud majores no-

"ftros, Manlius Torqiiatus, bello Gallico filium fuum,

"quod is contra imperium in hoftem pugnaret, ne-

"cari juiTit, atque ille egregius adolefcens, immode-

"ratx fortitudinis morie poenas dedit; vos de crude-

"liffimis parricidis quid ftatuatis, cun&amini? Addi-

mus hiftoriam facii ex Scriptoribus negafle neminem ^, etjamfi diiTenfio irrepferit leviuscula de pramomine

Manlii hujus Torquati, utrum Titus, an Aulus, iit di- cendus;itiaem 111 bellone Gallico,an Latino,an Samni- tico, an Volico, tragicus hic filii Manlii exitus con-

tigerit. Memorabilis profeilo eft fuitque res, nec ar¬

gumentum,Γι quid ego vide©,minus perarduum, Tua

iolita, B. L, humanitate fretus, quod mihi enodandum delegi.

if. II.

Non femper quidem ufu venit, fed interdum ta¬

rnen, ut magiftri indolem ex diicipulo re&e explore-

mus, patris ex progenie. Salus reipublicas eil utique

ab juventutis educationederivanda, et adolefcentes, vi atque virtute xtate prove&iorum, mirum in mo- dumj excitantur ad veitigia, immortali laude dignis-

fima. Scientia demum , et mores probatiilimi ^, virum

bonum non ornant modo, fed efficiunt. _{Sic gens} Ro¬

mana, quam reipublicse bene regende magiftram reile vocaveris, haud paucas familias, ab majoribus, neceila- riara häufifle inftitutionem percenfet, eamque fuce _po-

fleritati pariter^ reliquiile oftendit. AuToritate & ie- veritate, Claudii fimiles fere erant ftatori Appio, ftrenue

nam-

# ) 5 ( ☆

namquefuädefenfitabantjura, necdignitatemcumvulgo,

aut ignobili quopiam,fubdoleatqueverfute ^, communi-

cari paffi funt. Manliis quoque fuiile ingenium fin- gulare, impena jfepe dum exfequebantur duriora, pa- tefcit. Adcuratam bi legum babuere infpe&ionem et obedientiano urgebant, ubique praritandam. Reos de-

liflorum aecufabant iatis intrepide, et vitii convi&os,

iine ulla mlfericordia, condemnabanf. Rebus in omni- bus, -minimis, maximis, iefe praebuere conftantes, privata vita perfpicaces, iuis confiliis bcne in patriam

animatos ^et ingeniofos, exercitus ducendi peritiiFimos, vigilantes denique difciplinse militärset quidem exa- .Ttioris, cuftodes. Ad laudes proinde rei et diici- pün« militaris pcrcelebrandas in Oratione pro Mu-

rena c. ic. i a excutrit ipfeCicero: "h«c nomen po-

"pulo Romano,h«c kuic urbi aeternam gloriam pepe-

"rit;h«c orbem terrarum parere buic imperio cöegit;o-

"mnes urbana _res,omnia h«c noftra prsclara itudia,

"et hare forenfis induftrh, latent in tntela ac pr«fidio

"bellica: virtutis. Verbo;l)etit ad hunc diem, fub di- fcipiina militari ^, Romana respublica. Ceterum plu-

ribus heic adferendis eo libentius fuperfedco, quod in manibus exflat Diilertatio, inb moderamine Pr«iidis

mei, A. 1742, habita de DifcipHm Militari ejusqve ^ne- ceffiiate, quae, confentiente Scripiorum choro, jam diu

audit cum prarcipuum decus, tum vero ftabilimentum

Romani impdrii, tum tenacifiimum vinculum, in cu¬

jus finu et cutelaferenus et tranquillas pacis acquiefcit

flatus.

§. III.

Ad T. Manlii Torquati Confulatum ocalos ani-

mumque refleclendo,is,eduåo in campum exercitu,Ii-

ceatiam militum quamcunque arfte adftrinxit,eamque,

ut public« rei peftem, judicavit exterminandam. ^Vo-

A 3 lu-

& ) 6 ( #

k)it certe Sc nomine & omine eile imperafor,ut,ejus ad nutum monentis, expedite & feftinaneer, nniver-

fi & finguii, quibus praterat, iuas,& fibi demandatas,

adminiflmrent partes. Qvod nifi tum in caftris, ^tum

in acie inftruenda, curatius fervaretur, moleflum få¬

ne & difficile företDuci? manum cum hoßibus ^, fub fpe vidoriie, conierere. Multa eeteroquin peftifera

acciderent infortunia, vel prudentiiTima debilitatura ^,

an funditus convulfura, decreta juifaque. Qvid, quod

efFreni milites majorem fepe calamitatem civibus ad-

ferunt & fociis,quam quse ab ipfis hoilibus fuerit un·

qvam metuenda. Inde, fme ulla dubitatione, luce cla-

riuspatefeit,curexcuiari&rdefenfitari debeatfevitia Man-

• Iii infilium,invitiflimo ,et nonjubeqte, patre, licet pro-

fpere pugnantem. Nempe ialus publica iandlior eifu-

it incolumitate familia:, &, ut Valer, Maxim. L.Ii. c.

6. fcribit, "fatius eile judicavk ie forti filio, quam pa- triam diicipüna militari carenc. Nec exempio majo-

rum deftituebatur. Exadlis cnim Regibus, per L. Iu-

nium Brutum & L, Colbtinum, ρod non diutinam tranquillitatem, tempeflates feditionum & difccrdiarum

obortic iunt variar. Nova hajc mobebafur cohors ju- venum,&inter fadfiofos etjam numerabantur fiiiCon-

fulum. Tarquinium ,foedum didtu! revocare volue-

runt; quo nifu fceledo, non fatis düigenter celato,de-

ferebantur conjurad, ex rigore legis,capitali madfcandi

iupplicio. Ita habet hac de re Florus I. c. 9. 7/quum

"riudere revocandis inurbem regibus liberosfuos com-

^periiTet Brutus, protraxit in forum, ^cx concione me-

"dia virgis cecidit et fecuri percuffit, ut plane publi¬

kens parens in locum liberorum adoptnile fibi ^popu-

"lum videretur. Dignus itern eil, qui heic audiatur

Vertot Hifloire des Revolutions de la Republique Ro¬

maine Tom. I. _p. Brutus per© Sc juge des crimi-

nels,

# ) 7 ( &

ne!s, vit bien qu'il ^ne pouvoit fauver fes enfans fans

autorifer de nouvelles conjurations,& q ne détoit ouv- rir iui-roéme lcs portes de Romes å Tarquin. Aiafi

prélérant fa patrie å fa famillc, et -fäns écouter la

voix de la naturé, il fit couper en fa prefence la tete

å ies deux fils commé å des traitrss. Le peuple ad-

π Ira la trifte fermeté avec iaqueite il avoit préfidé lui-

nrérne a leur fupplice. Son autorité en devint enco-

re plus grande;& apres ia mort de deux fils du Con-

ful, ii n'y eut plus aucun Romain qni olat ienjement penfier ^au retour de Tarquin» Collatin Collégue de

Brutus, par une conduite oppofée a la fienne,et ^pour

nvoir voulu iauver ies ^neve α χ, ie rendit fnfpecl &

fut dépoSe du Coniulat. Retinuit ergo Brutus, ad fi-

nem usque vitir, populi amorem, pacriee & iibertatis

fitator vere dicehdus, pofthabita filion ^m caritate pu¬

blic« utilitati. Certe Torquato Manlio perplacuit non Golkmni lem^tas _paterna, nunc oppido intempeftiva,

utpote cum darano & detrimento jnnfta comraimi,

led Brut! durities, in filios tebelles aipere exercita:

perplacuere irem elogia, in Poitumium Tiburtumcon- gefta, obedbftum, quo filium, ex occafione bens pu~

gnandij imperåtoris-injufiu,difcedentem pradjo,quanfum-

visvi£iorem,fiecuri feriendurn tradideratCfr. Livium IV.

c. 29 et Valer. Maxim. ΙΪ c. 7» Jtaqus de Manlio id

judicii proferre haud rjubitavit Tullius: "magnus vir

"in priη;is, St qui perindulgens in patrem,idem ^acer-

J,be ieverus in filium, III. Offic. c.31. Qvemadmodum

fata ifta Romulidarum, pro more iuo, elegantiftime perfequitur Virgilius,Aineid. Vi. ^a verfi 817, ad g26:

Vts- ΊWqitinios Reges, animamcfiieJuperham

Vltoris Brud, fafcesque videre rcceptos ? ^.

Confulis imperium bioprimus, ßcvaspue fecures

siecipiete nciiosque pater nova bella moventes ^,

Ad

# ) i C ❖

Ad poenam pulcrapro liheriate vocahit, Jnfelix: utcunque ferent en fatt* minores'.

Vincet amor patriae, laudumquc immenfa cnpido, Qvin Decios, Drufosque procul, ftevumque fecuri Adjpice Torquatum, etrcferentcmfignaCumillum.

Supra ex Cicerone allatis ejusmodi adjiciantur ipfius

verbs: "exiftimo eum Torqvat\um, qui hoc primus

"eognomeninyenerit,non aut torquem iilum aureum ho-

"fiicletraxifie,ut aliquamex eoperciperet corpore volu-

"ptaterp, aut cum Latinis, tertio Coniulatu , confiixis*

"fe apudVefcrim propter yoluptatem. Qvod yero fe-

"curi filium percufterit,privaville fe etjam videtur rnuL

"tis voluptatibus, anniρΓι natura patrioque amori pratu-

leritjus majeßatis^dc Fin,B, &M. 1.0,7. Alibi: "ut leges

"omnium fialutem iinguiorum faluti anteponunt, fic

"vir bonus, et iapiens, et legibus parens, et civilis

"officii non ignarus, utilitati omnium plus, quam um-

"us alicujus,aut fuae,coniulit, Cic. de Fin,B.& M, IV.c,^12.

Sic ^a Qvintiliano Infi:. Orat. V.c. 2. meminimus exem*

pla rei geftae et utilia ad perfvadendum id, quod inten- deris,commemorari: Brutus occidit liberos proditionem molientes; Manlius virtutem filii morte multavit. Qvid

multis opus eft? Alia inter lumina, fpkndorem Roma¬

ni populi adaugentia, jure optimo, refert dilaudat-

que Daniel Heinfius ^, admirabilem Torquati pietarem

in parentem, in filium ieveritatem, cujus non conde-

coratam non modo, fed nec impunitam efié voluit

Viftoriam. Orat. XIV. _p. 163. Ergo inter triftia ha?c

& relatu horrenda, gaudio propemodum exfultans,

fcribit Livius VIII.c. 8- "Fecit tarnen atrocitas _poenaj

"obedientiorem duci militem, & prreterquam quod

"cuitodire vigiliteque & ordo ftationumintentioris ubi-

"que curseerant,in ultimoetjam certamine,ubi defcen-

"ium in acicm eil, ea feveritas profuit. Miraberis

ve.·

9 ( ft

vero, id quod ^. refert Sext· Jul. Frontinus, Stratege-

matum Libr, IV. ^{c* i.} Manlium filium, exercitu pro

P*,adverlus patrem, feditiorem parante, negaile tanti

efie quemquam,ut, propter illum >diiciplina corrum- peretur miiitaris, quare, ut fefe puniri paterétur, fum-

mopere rogavit & cbtinuit.

§. IV.

Poit mortiferam plagam ^, Manlio filio infliRam,

uti audivimus, baud ditfiteor Torquatum patrem,

ab his laudatum effe, ab aliis culpatum. Ad vete-

ranos milites quod adtinet, non potuerunt non ilii

facinus Confulis heroicum, in iilo artieulo ^{rerum ,} adprobare, utpote plurimis incommodis, &, aufim di-

cere,Iliade malorum, nifi per omnia, minima, maxi¬

ma , obfervaretur ufus miiitaris difciplinae exa&ior, graviter laboraturi; unde factum efl, ut Patribus lem-

per vixerit carus,& vel, eo nomine, magna cumulan-

dus laude. At vero juvembus exftitit inviius, durita-

te quippe, quam comitate meroorabilior habebatur,

ab ipfis, Manlius. Et haec fuit cauila, cur ei, bellum poftquam confecerat, Romarn redeunti, ex flore ju-

venum , nemo obviam venerit gratulabundus: alta e- nim mente repoflum, apud asquales, manferat odium,

ex cxde filii ftrenuiilimi peracla, jam pridem iufceptum.

Ceterum'', _per anguitiam temporis, & rationes vaiidis-

fimas, me invitum quce circumRatit, quod de Tor¬

quato noftro plura in adfpe3um lucemque proferre

haud licet, iignificabo, argumenta, e fontibus Legum

Romanarum & Politices arceffenda, in Diflertatione

fua de Imperiis Manlianis, Olavum Knös V.Goth. A.

1706. debita adcuratione, propofuille, quam B. Leclor,

fi ita fuerit vifum, confulat, rogo.

JEtemum cantanda DEO fit gloriafoli!

e£o cjo

A* t· AUTEUR,

u Parnajfe facré je traver/e les plaines ;

Vappelle a haute voix nos Mufes Jouveraincs.

Les accords empruntés d' une Divinité

Flåttent, d^ un doux efpoir, cette temerité.

Ie redouhle mes pas vers la ^vi^ve fontaine;

le cherche aux environs Ef ^ma rech^erche eft vaine.

Ces Reines de nos chants,ces ohjets de mes voeuxy Se cacbent par malice ^a mes debiles ^yeux,

1'ai beau boire cent jois de cette onde vantée,

Je fats toujours le meme Ef ^ma veine eft glacie.

Autrefois ä la voix d'un foible fupliant

Voas aves reponduy par le plus tendre accent.

Aujourdhui Voas tués, par un affreuxfilenee ,

Celui, qui Vms fut eher ^en fa plus tendre. enjance,

Mais quelle eft man erreur!pardonyMufeypardon !

Ie fai dans ce moment Fotre occupation.

Fous emploiez vosfoins d ^couronner la fete, Os bientöt å Ρbonneur de ^mon ami fiapprete.

Nous avms d la jois les memes interets;

VosdeßeinsJbnt mes voeux, ils comblentmesfouhaits Cependantfans fecoursje fvis ma douce pente ; Vamitie, fui mentmine ^, eftplus, que fniftfante.

Oiä la tendre amitié parle d"unfimple ton,

Etje Fai pas befoin cP invoquer Apolion·

AÜis donc eher amiy francbiftés la carriere!

La fageffe Vous guide ; elle ouvre la barriere.

Le prix eß la vertu, ce font tons Vos fouhaits,

Rendés la pourjamats celebrepar Vos faits! Qu'eile Joit du bonheur Ef des plaifirs fvivie !

Elle fait la douceur de cette courte vie.

Et duJort Ef du te.ms bravant tous les ejforfs

Qn defeend [ans fremir dans Ρ Empire des morts.

J. HüSS. Abrah, 0-G♦