NIC SCHOETTGENIANAS

(1)

//i k

^φ

( A,

IN

INTERPUNC _{TIO NES}

ET

LECTIONES

NOVI FOEDERIS

SCHOETTGENIANAS

Qbjervationes Critico

^-

Philologien,

Qu^AR^UM

PARTEM I.

CONSENT. AMPLISS. _FACULT. PHILOS.

IN REGIA ACAD. UPSALIENSI,

FUBLICO EXÄM1NI MODESTE SUHJICIUNT

AUCTOR,

STIPENDIARIUS KÅHREANW,

JOHANNES NIC HAGEMAN,

PHILOSOPHIE MAGISTER,

ET

RESPONDENS,

CAROLUS MAGNUS BLOM,

SMOLANDI.

IN AUDIT. CAROLINO MAJ. D. VII. OCTOB.

ANNI MDCCLVIII.

HORIS ANTE MEKIDfEM SOLITIS.

UP SALI/E.

(2)

S:JE M:TIS

SUMMTE FIDEI VIRO,

Regis Regnique Svro-gothtci

SENATOR I,

Regiorum Ordikdm

EQVITI

et

COMMENDATORIr

ILLUSTRISSIMO EXCELLENT1SS1MOQVE

HEROI

ET

baroni,

D ^:NO

GUSTAVO

MACENATl ΜΑΧΙΜΟ.

EROS, tot meritis, Gotliicum celebrate per orbem,

Gloria Svediaci, Laus^, Columenqiie poli.

Q1 facilis noftrae fubeunti ignofce Minervas,

Audeatad magnos quod properaré Lares

(3)

Quod tenui celfum Nomen praefigerc

fcripto

Gettiat & tumlifr ire fuperba Tiiis.

TE qui dqs cuncfe,

hilari

nos

refpice vultu,

Nec ternnas, gerimus qux pia dona manu.

Audaces generant animos

documenta favoris

Grandia, _qme femper

Natio noftra colet.

Excitat Iiluftris Curacor^, _magna propago Nominis & Gentis portib pulcraTuals

Quem pater JEneas cf

avunculus

ut ciet

Hector;

Sic fert magnanimis aemula corda Viris.

0! viras, HEROS, felix, in Netto ris annos«

Cum Gemma, _vegetus,

Prole Domoque,

tori.

ILLUSTIUSSIMJE EXCELLENTIJE

VESTEJE

! "

cultQres devotiffimi Auctor & Respondens.

(4)

VIRIS,

Admodum atqueReverendix

D\m Mag. AND REM TILLMÖ,

PRJEPOS. & PASTORI Ecclefiar. Soderberken- flum, Veftmannor., adcuratiffimo,

NUTRITiO OPTIMO.

D-.o ZACHARIM BLOM,

Kalfswikenfium, Smoland., PASTOKI fideliffimo,

ΡΑΊΚΙ 1ND ULGEN7ISSIM0.

Si

propenfiores, qui

^ad ^gratum ^animiim

bene nobis

^Iis fignificandum

cupiunt,

fumus

ego vel maximé Vobis, Patroni Optimi, permulta de- beo, quibus, ut uni, vitam, iic alteri, hodier-

nam fuilcntationem plurimaque in me collata be-

neficia5 nuilo non tempore, referenda habeo.

Etenim nondum Pignora Tua, Adm. Rev. D:e Pr^ep., cariffima, Trigam loquor iiliorum optime

moratam, mes commiiTam vidi _curae, _measque in

litteris inilkutioni, cum fumma, iimul, Tua inme

& ccepit & inde continuata eil liberalitas. Scilicet,

is ego fum, quem, rure reducem ad Palaeilram no- ilram litterariam, Tua excepit munificentia. Is ego, quem exceptum larga inde manus Tua, per fpati-

um fere anni vertentis, ante, oculis Tuis quam ii¬

ilerer,

(5)

ftcrer, inter domefticos ibidem

piriter

aluit. Is

ctiam ego, qui, eadem munificentia Tua fuffultus»

quos vides, denique ftudiis meis addere _potui _pra- greiiiis.

Athsec quanta inmebenignitatisfuntdocumea-

ta, tanta etiam meain Te^ Fat.

IndulgentiJJperfen-

tio debita, utpote qui, ficur fortunac atque felicita-

ti mese, paterne femper, confultum voluifti, fic

nullam prsetermififti Occafionem, qua Tuum im

me affectum iingularem mihi ^non teftatum feceris.

Itaque pro tands, Ρ. Ο., in me collatis bene-

ficiis accipiatis, devotiffime precor, Chartaceum, quod jam offero, ^munus, arrham oppignoratiffi-

mx mentis: quod licet tantum quantum eft, me-

um non iit, tarnen, quoniam publice defendere conabor, _quantum in me eft, iimul ut publice

meam, in V^os, pietatem teftetur, volui.

Quod rcliquum eft, prins mihi nihil erit, an-

tiquius nihil, ^{quam pro} perenni flore atque lasta

canitie Veßra ad D. O. M. fufpiria mittere, ^non

tantum calidiflima, verum etiam non niii cumfpi-

ritu meo ceifatura. Permaniiirus

Admodum Rev. Pr<er,lar/ffimorum atque

Qarifflmorum

NOΜΙΝUM VESTR01WM

eultor devotus

obeäientiß, filiui CAROL. M. BLOM.

(6)

AL S1GN0KE

Μ Signor GIO VANNI NIC

HAGEMAN\

: Maeftro nella Filofofia, Aiithore & Difenditor

della prefente Difputa Academica;

Non ctial Signor Rifpondente

Il

Signor CAROLO MAGNO BLOM,

Compatrioti ed Amici miei Singolariiiimi.

Signori miei

Lr obligo mio,non che ragionc, ch' io preghj alle

«Li S.S. V. V. felice queft' Opera veramentemagi- ftrale, defiderandovi anco fempre ogn'altra impre-

fa voftra fortunatidima, e fe ben lo faccio contro il

"gufto di molti, che tengono iimili congratulazioni

luor di bifogno Se ipropoiitevoli, anzi contro Γ ufo

di quei tall·, che ii profeffåno amiciifimi con la boc-

ca, achi augurano tntto il malanno colcuore; agrä- difcano _pero le

Cientilezze

loro, quefto mio ufficio

cordialiffimo, paifandolo io altrefi,con loro di ^cor-

teiia alla foggia volgare nö, må (Taffetto vero &

particolare. Il rallegrarmi danque con le S.S.V .V,

per quefba dottiffima Difputazione, foftenuta con Γ applaufo di tutta l'Academia, e un vero fegno di- quell' offervanza cambievole, che noi ci dobbiamo

iniieme. Altro non ho alprefenteche dichiararvene

il mio fuiscerato _amore,il quale crefcentedigiorno

in giorno fempre piii verfo le gentilezze loro, mi coftringe anche ^con piu fcrvore a

raffegnarmi

a- mico coftäntiffimo,equi come

tale

mi fottofcrivo

Me S. S. K V.

fervo vero

FEDERIGO ADOLFO L0WENHJELM

(7)

,Α 9^ il«

§. 1.

Καταμεί&ετε, ^ra _κ^/να _rå «yg>5τη»«* ά,υξάνεί.

MATTH. F/. _2^

ovo hoc utitur interduftu Cl.

Christianus Schoettgeni·

us, Rektor Scholae Dresdeniis

litteratiilimus, inciium, contra

atque intigniores exhibent e~

ditiones, ad unum fere omnes, inter hasque rarior illa, ^anno quas prodiit MDXVI, Erasmi Roterodamiprima,vocabulo χ*τχμά$ετε_apponens, baudfeciis, ^ac ii _particula _perμετά&εσιν, quam vocant, de fuo ⁱⁿ alienum transmigraffet locum,

vero in cafum incidifTent nominandi, cum verbo αυξάνει _{hoc modo}

conjungendum:

Καταμά^ε*

τε, πώς roc κξίνα rS uyfö αυξάνει. Sed tamen haud dum videre equidem potui, quid (itcaufix, cur

A anti-

(8)

Φ ) 2 C #■

antiquior

hcic

novetur

interpun&io, quippe

quae ipfi

verborum ordini egregie congruit fenlumqüe

hune aperit, ni

fallor, fatis idoneum:: Conßderate

lilia, agri, quomodo

erefeant.

Favet

interpun£tio-

ni huic pariter,, ac

interpretation! interpres Syrus,

ita convertens:

"JjaQ.aU

confiderate lilia

deferti,

quomodo

crefcanf.

EtArabsErpeniamiS^y qui

hoc eodem transfert

mo¬

do: utfii

c_f,i=r Favet Μegal-

anderriaderLutherus: Schauet die lilien aufdem felde^,. wie

fie wachJen. Favet denique ipfe S. Lu¬

cas,. eamdem qui iententiam

interpretandofic

ex-

planat

α)

Γ

Κατανοήσατε

τα

κξίνα, ίtcÜs αυξάνει Quodfi

iiierint, in caftra qui transeant

Ja

Conradi

Schwartz B)^y

κούτκμούν3(χνειν

per

confiderare verti

pofie

infitiaturi;

retortum

in illos hoc telum

ante- fignani vettere

licebit: Qui κχταμανΒανεη idem

va-

lere negant, ac

confiderare,

η

velim, qui id faceré

liceat, etjam atque etjam

confiderent. Haudqua-

quam enim raro ra

κατχμανβάνειν,

cum quarto con-

ftruitum cafu, μεταβατικά ufurpant Graecl feri-

ptores, ita

quidem,·

ut unum

& idem fit,

at¬

que

diligenter confiderare

^, attente

contentplari.

DeMOSTHENES C)Γ Ε^ν έν 7ΐξωτον ΙκεΊνό σε οίΐ ν.α,ταμα&εΊν ακριβώς, Μ aiLtem unum inprimis te oportet accu¬

rate confiderare. EpicTETUS

d)

^: Ί'ψ oeccvrv

φύσιν

κοί- χάμοώε,. h άυνασαι βαςάσοα, confidera naturam tuam,

an

a) Luc.XIL 27. b) hiComment.Crit. & PhiJoIog.

L. G. N* F. _p. _747. c) Εν τω ϊ.ξωταω

λίγω

^ρ. ⁱ$2.

(I) InEnchirichCap. XXKVI. ρ J3»

(9)

# ) 3 ( %

anferre queas. Bato comicus e): ^{- -}

vr^idysts

-τη»

ληκυ&ον,y.ocru/jLccvBotvm tbKcciov ^, circumfers ^{cunpuUam^}

diligenter confiderans, quod intus

efl oleum.

Ο*

εβόομηχοντοο f) : O οε όον&ξωποε Moerspuvboov^{εν οουτην.}

SlRAC. g)I

vctqbhov

^μη

χωτοομωνΒωνε'

^qua ^VOCe

IsiDO-

r.USPelüSIOTA h) aitindicari Τψ εκμελετηεΜοοταΗησΜ.

Nec porro efl^ quod heic

conftruendi

in ratione,

quam

Interpun&io fequitur

andqua, novae

fortas-

iis quseratur praefidium. Prseterquam enim,

quod

haec eadem conftru&iö, qua cafus

accufandi

in

lo-

cum fuccedere nominativi videtui, apud facros N.

F. fcriptores fenrel atque iterum ^ae

fepius

reciirric,

idemtidem proianorum in

fcrmo-nemöraeciaEaucto··

rum fefe iniinuat. Huc perrinent: O

Ja

σε,

ris il ij.

Κoci.εζητει ιαεϊν τον Ιησ£ν, ris fei Λ)· 1<ϊόντε€- ^την Μ&ξίαν³

οτι τοοχεως dvfeη fy. IsoCRATES ?n)l Νυν de tis Βτωε όφιμοοbijs feiv, fets &κeitleΪΙξοττοογοξοον και tusσαφιςοοε., οτι

vxciτοιχυτούχοοτελιπον ημίν ; PlaTO .®): Τνωσετοα τον Ησ/-

οόον_f _{οτι töj} _{οντι -ην} σοφός. PaUEPHATUS tf): Avy/Ja

Χεγχσιν, ως reo υπό"γην ίωξοο. Kcoiyeoc φοοσ)ν, οτι οοτξωτο£

Φ· ArISTOPHANES ρΛγεοη συ τΐξοτεξον σοουτόν., ^οςις

Μ, Φξοόσον, TheocritUS q): Εβ'κ ψη rev ϊςωτα,

ris

Α 2 η»

e) KeferenteTs.CASAUBONOjn ArnimadverL inAthe-

ΉΛυΜLib.IV^c. _{XVII ρ} f) Gen.XXIV.21. eO IX.

Γ. b) Epift LXVJ. lib. Illcfr. Joh.CasivSyiceri Thes-

aur. Ecclef. T. IF. ρ. τ2. ι) Marc. L 24. -Luc. IV. 34.

ubi_pro _ev, quod repracfentat cd i tio Schcettgeniana, legen-

dum eftfe k) Luc.XIX.?. I) Joh. XI. ^$». V.42. t

Cor.

XVI. <5. &c. tu) YLKivys εγκωμ, ρ.40g. n) De Rep, Lib.

V, _pag. 460. o) ΤίΜξΐ σ.πίςων ίςοξίων κεφ. ticc. ρ. |φο ρ) In Pluto. Aü. I, Sc, II.v. j6. <7)

Eii.

^vy. ^v. ^4.

(10)

# ) 4 ( #

jv secv. sophocles t):

0<w<reu

^·τψ bs£v fo%w

caij5 euripides i): πξωτον μ,tveats7touL·Πολν$ωξον%h ζη.

Eamdem loquendi formam civitate donare latina

nan dubitarunt ne aurei quidem faeeuli

fcriptores.

"Cicero t): Rem vides, quomodo fe habeat. ^Cm-

"sar ιΐ)\ Rem

frumentariam,

^ut ^fatis ^commode

"fupportari poffet,timere dieebant. Terentius χ):

tiIHum> ut vivat, optant.Non fatis ^me pernoili, qua-

"lis fim, Simo. Plaütus y): Sed fervum meum

"Strobilum miror ubi fit. Ego illum feio, _quam

"cordi fit carus meo. Plura, ⁱⁱvis, conftru&ionis

"hujus exempla dabuntF. Sanctius z) & D.Vech-

"nerus a).

J' 11

Εy^ocuyocaev, αυτω Kayaecc,' MATTH. XV. 22.

inter annotcttiones breves, quasJu*e adjunxit

eäitioni Cl.Schoettgenius, rationempracipuarum

mutationum reddentes, vix locum tueri fequens vi-

detur: Co?mna pofitwn priits eratpoft άυτγ, _quod

rnutavi b). Etenim eamdem omnino interpundlio-

nem editiones habent _quam plurimae & inhis, quat-

tuor dumtaxat nominatim ^ut prpferam reliquasque

fciens prasteream iilentio, Th. Bez;e, Er. Schmi- 3>ii, Millio-Kusteriana, Chr. Stockii. Practer- r) In Ajante ν, 118- p» 12. s) In Hecuba v. 98<Lea,

ieqv. p. 56. t) IV. ad diverf. epiil. I. u) De bello Gal- tico lib. I. cap. XXXIX. x) In Adelph. Αdl. V. 1c. 4.

Andr. Αdl. HI. ic. z. ji) Iii Aulul. Adl.IV.7. Men.Adl»

IL 1. z) In Minerva lib. IV. _p. _549. ieqv. cfr. Pfkizo-

kium_162. ad lib.II. _p. _130. a) In Hellenolexia hl._part. II. p.

b) pag.677.

(11)

❖ ) 5 C ❖

ea, qui ε*ξ<χυγ«σεν cum

å\kS>

conftruit, interdu&us

nec fenfui officiet. Iccirco mihi temperare hon potui, quin mirarer, quam faciie fieri queat, ut

nodum, quodajunt, in fcirpo quaramus, ubi vel tantula novitatis gratia nobis blanditur. Nec equidem fcio, an melioris iit notse (imilis adnota-

tio ad Act.XIII. _39. ubi haec leguntur verba: In fine hujus

verfus

pofi

AkMa^veu

pofitum huc usque

erat colon, quodJen/um turbavit. Egocommare-

pofui, undefenfus

talls fit: K«) g τύτω, cfperhunc, Qhriftumficilicet, πάς o πιςίυων (imocihtcu ^ccttg πάντων,

Sv 8K &c. c). Quas quidem interpungendi ratio re-

£to incedit pede, adnotatio veroCl.Schoettgenu

non item, utpote illorum heic perfequentis, vefti- gia, qui, novam

fpondentes

lucem, rebus prius

nebulas obducunt, deinde ut habeant, _quas disji-

ciant tenebras. Tantum ^enim abefl, ^ut in fine hu¬

jus verfus pofi:

SnccixSyvcu

pofitum huc usque fuerit colon, ut inde usque ab anno MDXVI, _quo in lu-

cem prima N. F. editio Bafileae prodivit, fignis di-

ftin&a interpurt&ionis, quod fe hic Nofier repo- fuifie ait confidentius, cotnma editiones retinuerint

antiquiores pariter, ac recentiores, tantum non omnes. Huic vero Viri litteratiifimi emendationi uti mea interpofita obfervatiöne nihil detrahetur

meritae gloriae, fic vellem, ^ne ulli, iftam intuenti,

in memoriam redeat verfus Horath d): Indignor, quandoque bonus dovmitat Hontems.

§. III.

r) pag*Ö78. d) In Arte Poet. p. 2go.

(12)

··# ) <s ( ❖

§. III.

Κα&ευβετετό λαπονxoclάν<χ,πάυεσ$ε' ΜΑ11H.XXV^I.

Hisce in verbis diftinguendis atque anterpre- tandis inter fe diiientiunt facrarum interpretes lit-

terarum e). Quidquidautem eft, per Ιξάτημαmi-

rantis vel, fi mavis, reprehenåentis, hoc ut explf

cetur di£him, fuadere videntur res, quae eontex«

tum circumftant, & locus huic noftro prorfus parallelus ff, ubi Servator, languentes dormientes-

que difcipulos excitaturus, verbis utitur

manife-

itam prafe fereötibus interrogationem^T;

tu&h)$erei

Accedit, quod, teile jo. Millio^, codex

Covcllia-

nus Ϊ. heic locinotam apponatinterrogandi. Inter¬

rogative etjam^> poit

illos,

^quos

iidfert J. C. Wol-

tiusg), hunc interpretantiir

locum

C. Stockius

h)

& C. S. Georgius /), qui, ubi k) eadem occur-

runt verba, iignum interrogandi in textum gr. re-

cipere ^non dubitavit.

Praecipue

vero

Celeb. D. C

Α. Heumann T) & G. D. Ktpke m) hoc modo:

Oormitis ne adbuc of requiefcitis? Procul igitur

hinc illos, qui heic hftät&cv invenire iibi videntur.,

iaceiTere jubet laudatus Heumannus dicendo:

"Wiewunderlich hingegenklinget ^{es, wenn} Gro-

"tius, Hammond undClericusesüberfetzen: Dor-

"mire nunc .& quieicere

vobis licet:

^non

amplius

"indigeo

vigilia veftra. Surgite. Nicht beffer ift

Glaffio e)Vid, M. PoiiSynopi. Crit. Vol. IV,p.60$. /)Luc»

"XXII 46. g)In Cur. Phil. &Grit. T.I.p.382 h) InOb-

lervvPhil. adh.1. /)InNot.Theo!.ΦPhil, ad h.L

k)

Mar.

XIV. 4T. I) Erklärung desN, T.1. TheiKp»4fγΛ m) In

Obiervat«S, Τ, Ι._ρ. _134*

(13)

* ) r c #

Glafiio und Er. Schmidtenund Η. B. Starken diea:

Uberfetzung gerathen. Quse quum

ita fint, dubi-

to equidem, anmagis, aut, ne

quid nimis dicam,

aeque hunc in locurn iignum

quadraret interrogan-

di, ^ac in unumvel alterum ^, quem^, mutata inter- punftione, emendare

fibi vifus eil Cl. Sciioett-

genius. e. c.Matth. IX. _y. _quo.haec illius

fpe&aiit

yerba η): Hic poft ίνηοπωτεςον pofuifigmim interrogandi o) y hocfenfu:: Utrmn enim koe facilius

ejt?

num dicerei RemiJJ'a tibifunto peccata?

anverodi-

cere: Surge & ambula? Praeterquam enim, quod prifca interpiinBio fenilim lecloribus iniinuat

ad

contextum, ni me fallo, accommodatum, atque adeo ηlilla _{heic opus} ed mutationer,. in int erpre ta- ti >ne Schoettgeniana illijd hoc £e mihi usque

adeo

noη probat, ut aut expungendumhoc putern, aut

certe in horum mutandum, fiquidem duo exfiftunt interrogationis membra &, utrum altero

fit faci¬

lius, quaeritur. Deinde haud ab re alienum erit

niodum obfervare imperandi, quo Vir

doftiifimus,

ctpt-MVTca latine vertit,-, retnijfafunto, ^quum ^tarnen, judice J. C. Wolfio p\ nihilimpediat, quominus, quemadmodum inGraeco qf fic inLatino quoque locurn habeat Praeteriti PerfeftiPaiT. modi Indicati- viperfona tertia pluralis, quod ait Th.Beza

r),

keic//i in tempore perfeffo ernphafis minime*

negli-

genda.

η) Γη adnot. p.67T. 0) Quod'tamenMar. ΙΓ.^9. ubi

eadeiB fere verba iterum occurrunt, nelcio, an praeter opinioneni Editoris, in coioh abiit. p) In Cur. Ehii &

crit. T. i.p. 103. (f) Cfr.Jo«. Verwey Nova via docendi

Graeca L. IV. ^c. VI._{ρ 170,} r) In Annotat. ad h.V ;

(14)

ψ ) 8 C #

gendct. Ccrte quidem, qui Oleario & Cl.Schoett-

genio ad lianc explicationem videtur facem _prsetu- liiie, Andreas Osiander hoc nomine vapulat ab

Er. Schmidio s) & Johanne Simonis, quorum

"hic t): AtpécovTcuy inquit, Matth.IX.2. Luc.VII.

"48. &c. eife Perfe&um Indicativi Paib Attice _pro

«ä^Tvtöw,exdo&rina deDiale&is cognofcitur: quod

<c(i Andreas Ofiander non ignoraifet,Wormatia£ an.

"155-7. non Pro Conjun&ivo vel Optativo pugnas-

"fet,multo minuspeccatrici peenitenti apud Lucam

"1. c. peccatorum abjudicaffet remiilionem, aSer-

"vatore Indicative ^non Optative illi annunciatam.

Porro Matth. XIX. _5. ad voqabulum μΙχν (ignum appofuit interrogandi, quod ^non nid in una vel altera editione N. F. Gr. _quantum recordatione ^re- peterepo(Tum,adeilememini:contraautemMatth.

XXI. 42. ubi editiones omnes, quod feiam, notam

repraefentant ibi

punctum

^conftituit ^lau-

datus Editor. Verum ^illic (ignuminterrogandi, li¬

cet praefens nihil habeat offendiculi, tarnen abeffe facile poterit, praefertim quum illa interrogandivis,

quae_latimprimis in verbisv. 4. fefe iiftit, longiore paul- fpatio deminuta, _quafi _evanefeat u)\ hic vef-

ro nonitem. Sic Matth. XXV. _44. fex ineifa in totidem interrogandi (Igna absque neceffitate mu-

tavit. Confer, (i placet, Rom.VIII. _{33. 34.} ubi Cl.

Schoettgenius^: Poß verbet, inquit, www, άπο-

&otrpv s) In Not. & Animadv. [in h 1. t) In Introdudh Grammatico-Critica _{L. Gr.}Sed. IX. §. I.p. 208. u)Cir>

J; F. Noltbnii Lexicon L. L Antibarbarum. _ρ. _ιόj.

(15)

#) 9 ( #

3-iWv cfc.pofuifignum intcrrogandi, qtiiainterroga-

tiofenfinn

facit

ψφοίτικωτεξον χ\ Qua de re, quan- do illum ad locum perventum fuerit,quum ex pro-

pofito fit agendum; in praefenria dixiffe fufficiat,

novam illam interpunQiionem, quamvis extra ora- tionis vinculum coniiderata, ieniiim quidem ψφα·

τιχ,ωτεξον facere videatur, in contextum tarnen vix convenire y). Huc quoque pertinent, quse, con¬

tra laudatum Editorem, per occafionem, egre-

gie notavit clariT. C. G. Bogman z).

§. IV.

O; Je ττοξεν&εντεεησφοολίσαντο τον τάφον, σφξανγ'ισχντεε τον

λίϊον, μετά της v.^Jioo;. MATTH. XXVII. 66.

Quum nihil obftet α) quo minus antiquior ea-

demque

vulgatior V) retineatur

interpun&o,

^at-

que adeo verba μετά ^τη? xssccolxs cum ησφοίλΐ&αντο τον

τάφον conftruantur, hoc fenfu: munierunt fepul-

crimi cußodia f. cuitodibus c): non equidem video,

B qua

χ) ρ. <58o. y) Viele C. Λ. Heumanns Erklär, d. N.

Τ. VII. Th. _p. feqv. Christoph. Wollii Obiervat.

in Crit. Sacr. Ν. T. A. Blackwalli_pug. _$2Q. z) In Dis- iertationcPhilol. prafidio munitaAmpliff. atqueCeleberr.

Gr.Litt.Profeff.D.niMag. .JOH.J. AMNELL, de vi_atque uiuϊξΟύΤΥΐμάτωνinS. codiceGr.p. 7.21.ieqv. a) Vid. Wol-

rii Cur. Phil. & Crit. T. I. p. 417. G. Rapheltt Adnot.

Phil, in Ν. T. exPolybio _ρ. _{μ 4.} ieqv. C. A. Heumanns Erklär. I. Th. _p. _501. & G. D. Kypke Obl. Sacr. Τ. I. p*

14?. b) Cfr. EditionesERASMiRoTERODAMiI. Th.Bez^e, S. Colin^i, R. Stephani i. priores, S. Curcellai, J.

Leusdenii, J. Millu, C, S. Geqrgii, J. J. Wetstenii c) Quarnquam enim huic vocabulo domicilium eil pro-

(16)

φ ) 10 C φ

qua

coaEhis neceftitate Cl. Schoettgenius,

qui

ali¬

bi rf), praeter rem, inciiiones multiplicare folet*

he ic incifiim poft:

λ&ον

expunxerit Certe quidem

dubium non eft, faltem effe non debet, quin, fal-

va caftitate ftili, praepofitio μετά,

gignendi

cum cafu junäa, ^non folum, ut συν e), vim habeat ^con-

venientiae & focietatis cum perfona & re5 fed &

haud fecus, ac A* ^, inftrumentum denotet agendi.

Etenim hane poteftatem rS> μετά adfcribunt fcripto-

res, tam facri, _quam profani, iidemque

άττικάτατοι,

Sic S. Lucas

f):

Μετά βςαχίονος, inqnit,

ε£»ί-

UVT8S. DeMOSTHENES g) Ι Καί rijvΑοίκεόαιμονΙων Φξ8ξάν proprium in carcere, nihilo tarnen fecius, per μετωνυ-

μία,ν, eußodia iumitur etjam pro eußodtbus. cfr. Matth.

XXVIII. 11.ubiverbaTiyhτης khsm&us oiwriyyείλοίν Vulga«

tus interpres latine vertit: qujdam de cußodibus nuncta- runt. Huc pertinet iliucl Virgilu: ^- ^- meiern cuftodia

åucit Jnfomnem ludo (ALneiå. IX. v. 166.) Claudiani:

vieihus cuftodia nuüisAdvigilat vallo. (In Eutropium Lib.

II. v. 418·4*0·)& TißuLLr: cuftodia victa eß. (Lib.II. Eleg.

IV. v. 35.) Vid. Diftert.Clar. A. Lundquist de Vocabulis Latinis, textui N. F. immixtis, habitam Upialix, Pradide

Ampliit ac Celeberr. Eloquent Profeftore D:no Mag. P.

EKERM A quidem §. IV. ρ. 11.Iit./). d)v. g.Matth.

XXVI. _23. ubi, quod ad εμβοί-φαε appoiuit, ^comma lo-

cum non tuetur. XXVII. f. 10. ubi etjam ineifa poft κοά

& άγξον conjungenda videntur disjungere. e) Homerus

vero etjam huic pnrpofitioni notioneminftrumentiisepius

addit e. c. ΙΛ. ct. 170. OcWo*. 24*. Έ.βν,μεν οικοί^ε ^συν v»f-

εσσι, prcfech fumus domum cum navibus, _pro, navibus profeeftionis inftrumento» cfr. VechneriHellen, p. 182.

f) Act XIII. 17. cfr. Act. XV. y. u. g) Πξοε λεπτί·

γψ p. 54^.

(17)

%) ii c #'■

φξϋξοίν με& "οπλών εκβοολόντες. ^κ. r. λ. EtpVceßdio Lcice-

dcemoniorimi armis ejetto &c. Isocrates b): T^ην

γοίξ Sc^oov, ην ημίν o t πfy^{ovo ι}μετοί πολλών v.ivbvvcov εν'^επτοο-

γ.οσίοιε ^ετεσι γοοτελιπον

, αυτήν εν ολίχω Χξόνω πε&%σιν ^γ,μα,ς

άποβαλεΐν. h. e. interprete Η. Wolfio ^, auäores eße

non dubitant, at gloriam, perfiptingentos annos,

magnis laboribus ifpericulis majorum partam, no-

bisque per manus traditam, paulo momento tempo¬

ris abjiciamus. ThUCYDIDES Ϊ): mer«

καινότητοε

μεν λόχα άπατασΒ-χι ο&φτοι¹ per novitatem fermonisfä¬

dlefallt

foletis.

Neq'ue ab hoc loco alienum vide-

bitur obfervare, praepoikionem cumy in iignifican-

do inftrumento, apud Latinos vel aurei fcriptores faeculi, Lepius apponi. Etenim fummus ilie ora-

tor & facundix-parens., Μ. Τ. Cicero k): Adve-U

nientem, inquit, cumferro invadere. Ovidius/):"

Terrificam capitis cancuifit terque quaterque"

Caeiariem, cum qua terram, m-are, iidera movit."

Plüra qui deiiderat, isadeat, alios ut taceam, F.

Sanctii Minervam m\

§.y.t

^„

ΪΙοοξαλοουιβχνασιν αυτόν, cos ην, εν τω πλοΐω.

MARC1IV. 36.

Quod heic loci ad ψ addidit Cl. Schoettge-

nius, comma Editores alii, non antiqiiiores tantum, fed & recentiores plerumque omiferunt.

Neque ego quidem

fcio

^, ^quid

impediat,

quo

mi¬

nus, novitate exclufa, verba & πλοΐω cum d>s ^ψ

Β 2 con-

b) In Archidamop. i?4. Lib.III-"p. tfp. A)Pr®

Csecino c.p. /) Metamorph. Lib.I.V. 179.ieqv. ni) Lib.

IV._{p. j07} & ieqv.

(18)

Änftruantur,

utpote qux

conjun&a,

^{ne meo} ftem judicio, judice J. C. Wolfio η), commodu?n omni- iioferifum fundunt:

adfumunt

^ewn ita, ut erat in

navi. Huic favent interpretationi vetus interpres Latinus, Lutherus, Grotius, Stockius, Geor¬

gius &, ceteros ut praetermittam, cum primis G.

D. Kypke ö), qui verba noftra iic interpretatur:

11-

lumficuteratinnaxijine oinnialio apparatu aliunde

allato, comitem retentum, reliqua turba deferta, in

medium mctre abducebant. Scilicet navis indicatur,

in qua fedens Christus populum aocuerat

cap.IV.

i. atque ita exfpirat tenuesque in auras

dilabitur

difficultas, _quseheic moveri fölet Grammatica. At

ro πχξοίλοίμβάνειν hancce ^non habet poteftatem: im-

mo vero non tantum fignificat comitem

adfumere,

fed & comitem retinere retentumque iimul abdu-

cere. Sic Gen. XXII. _3. LXX. Interpretes: n«$*- λαβε μεΙΡ έαυτΰ Ivo Keulas, COmitCSfeCUni ducebät dli-

OSfervos. Matth. IV. g.

τταςαλαμβάνει

^αυτόν

eis οξβε, porro, comitem retinens iüum ducebat in

montern. Matth. XXVI.37. ΐΐα^αλαβων ^rovϊίετξον,

comitem retinensZffecum abducens Fetrum. JEli-

anus p).

Ποίξctληφθείs

^v7ro

Πλάτωνος

eis το εν

Ακαδημία

cυμκόσιον, ^α Piatone ad convivium Academicum ab- dubius. PlUTARCHUS q) Παραλαβώνrivas εκ rys πα- λαιςςαετων ειω&οτώνκϊνειν και §α&υμε7ν μετ άυτχ νεανίσκων,

•ίπν.ξενοικαίε, abduäis^expal^χfira nonnuüis adolefcen- tibus,

11) in Cur. Phil. & Crit. T. I. _{p. 4^3«} 0) In Obi.

Saer. T. I. p. 15p. />) Πο/κ. 1?ύς· Lib, II, c, ig. q) In

Arato _p. 10ig.

(19)

# ; i3 c #

tibus, qui

potarefemm acferiari folebant, domum

efl digreffus. Quod autem

ad

ro· ψ

iv

τω

πλοΐγ,

attinet, elegans eil locutio, qua:, ut

obfervat G·

Raphelius r), de

illis ufurpari fölet,

quos

figni-<f

ficare volumus in eodem habitu, quo tum forte"

erant, perfevcraife,

nihilque

prseterea

requirentcs,"

celeriter rem adgreifos. Ita

enimGrseci

pariter, ac Latini loquuntur. Josephus

s):

Αυτοί-,

ds

^ψ

ίτι

S-ες^{μος sk των}^οπλών, λασόμένος ψι

ςςαπωτικότεςον,

jpß^,

tit erat ab armis adbuc calidus, more militis lava¬

tum ibat. Achilles Tatius t): Εκείμε^α oj5 κ μεν

ίϊεόεμενα. XeNOPHON ΐί)\ Πςοοςμησα* αυτόν εκέλευσεν,

ωσπες ζυνεσκευασμεvcs ψ si το απιενοα, progredt eU?tljTi¬

bet,ita uti tum aditer paratuserat.Neque inelegans

ufus eil formulae ut erat, apudLatinos, ad habitum defignandum

nihil immutatum.Sic Ovidius x)\ Ti/i-"

phonef^wojjUteratturbata, capillosMovit. Idem ali-"

bi y): Sicut erat,

fparfisfuriali

ca

de capillis, Pro-"

Jiliit. Curtius

2>): Eodem eomitante,y7a/i

erat"

cruenta veile,inMacedonum caitra pervenit. Sve-u

tonius a): Circa quartum

milliarium,ut

^erat nu-"

do pede, atque tunicatus,

penulam obfoleti eolo-cc

ris fuperinduit. Idem

b): Subito

a

militibus

e cu-"

biculo raptus, ita ut erat in

veile

domeilica, im-w

perator eil confalutatus.

§. VI.

r) In Adnot. phil. in N. T. ex Χενορηοντε ρ jo.

j) In Bell. Jud. L. I. c. 13. p. 740 /) Lib. III p. 177.

u) Hiil Gr. Lib. V. ρ. 455. 1 37. x) Met IV. v. 479.

y) Met.VI. v. 657. z) Lib. VIII. c. 3. §. 10* a) In Ne·

rone c. 48· b) In Yitellio ^c, 8.

(20)

❖ ) 14 ( #

'

,λ'

; .

§. VL·

_{i Πο3τν}

Τ8τω ταύτα; και τις η σοφία γι δοθείσα^αντω. ort

^ l f ^ i\\fV> fSi > <Ν» I 4 te /

κα< ουναμεις τοιαυται οια των χειλών αυτ8 γίνονται; Ου% 8Τος

Ι?;ν ^ο ^τ_έκτων, _ο υ&τ Μαξίας; αδελφός δεΙακώβ8, κ** Ιωσ*?,

κ«< I&d«, ^κα< Σίμωνος; καί ^8Κ εισίν dt αδελφοί άυτ8 ωδε

7τξο, fyte-, MARCI VI. 2.3.

Si clSchoettgeniüs heic ad vocabulumdurdy

quod nomini

M«f/W

addidit, interrogandi ilgnum appofuiflet·,parum abefiet,quin calculumipiimeum, quem tarnenleviflimi eile ponderis non ignoro, adji-

cerem verbaque, cri κοο) δυνάμεις ^{τοιαυται} δια ^των χει,

ξάν άυτ8 ^{ψνονται} ^, cum EbERHARDO HeNR. Dan\

Stosch c), latine verterem: Nu?n etjam vere baec.

miracula per manus ejusfiunt? Namque hanc in-

terpungendi

rationem fuadere videntur _quattuor, quae hocce medium circumftant, εξωτηματα, nec non locus parallelus d), ubi Nazarecae cives _quae-

runt: IIoSw τ8Τω 'ή σοφία αυτηΊ και άι δυνάμεις; _itaqui- dem,_traverit^ut dubitent, ^num Christus tot ac tanta pa-

miracula,quot & quantafarna ferebat.Unde ipfe Servator V. 6. ε^άυμαζε δια ^TY,v ^{απιςίαν} ^αυτών &

V. ). 8K η

δυνατό

εκεί⁸δεμιαν δυναμιν ^{ποιησαι.} Sed UtUt

eil, in particulam ort perinde _atque inHebraeorum e)·) cui refpondet, non numquam vim cadere in¬

terrogandi, nemo unus ibit infitias. Sic δι έβδομη-

κοντα II. Reg. XVIII. 34. haec verba: ΠΚ V?^n Ό c) In DiiTertatione de Cura v. Eccleiiac circa Libros[ΠΟ»

Ν. T. _quse prartiifia eil EjusdemComment. Hift. Crit. de Lib. Ν. T. Canone _p. (5g. d) Matth.XIII.f4. e) Vid,

A. Danzii Intetpr Ebram-Chald. C.IV. §. 133 III. j, p.

300. & J. Simonis Lexicon Hehr. & Chald. _p. _451.

(21)

# ) »5 C #

*TD ad verbum transtulerunt: Οτι εξείλαντα Σοϊμήςειχν εκ yjgcs μ8·, h. e. interprete Castalione»

nunquid

Samariam

a mea manu

tiitäti funt ? Ita

etiam

particula

^er;

in N. F.occurritMAEc.IX.

ii. 2g.

coilat. cum Matth. XVII. 10. 19. Nec au&ores

defunt externi) hane qui fignificationem vindicent.

HoMERUS f)* - -

Κα) εξεςέεινον

εκαςα Ουλην

ότπ 7τά&οι,

c/ interrogaruntfingula, cicatricem cur pajfusfit.

HeP.ODOTUS g) I E^fto 7ΐξοτεξη, er; μ tv 8τω πςο&υμως

Κξτ,α^οςμετεπέμψοίτο, prior interrogavit, itaflu- diofe

ipfwn

Harpagus

accerfißet.

Aristophanes

å)

:

Αλλ' er; μοίλις εληλυΒας ^, λεγε;ν ε%^ν^, Jcd^CUT ^Jfiaxwie

veneris, dieere oportet. Plutarchus i): Or;

Je

lv-

νεα κα; ί?κ ελάττπς 80ε πλειάς, ^7ν,φςάσειας, rz/Γ 2Τ-

ronovem&_nequepaucioresnequeρ

luresfint, (Mufae)

nobis veInn _expHees. Idem alibi £):

ψίσελΒΨέις

πος- νεϊόν π8, Ινα μα§ης, or; rwv αναξίων τα τίμια 8$εν

$ιαφεξει.

ingredere lupanar

aliqüando,

ζζί

difeas, nihilne

res

honeiiee ab indignis diiferant. Chrysostomus /):

,, γ Τ - 3 ~ c' ν λ /- < ν

Κ«ν Ελλί/ν με, καν I&da/ci εξωτα, en λξίςος (tecs ωνκατα φυσιν αν&ξωπος ytyove παςα φυσιν, εξω ναι. Sive ^me gen- tili^s_, five Judaus interraget, num

Chriftus,

quwn fecundmn naturam

DEus ejjet, homo

praeter natu-

ramfit factus, dieam: Sic efi.

§. VII.

Γρψ/οξεΊτε8v'&κολατε ydξ πότε όκυςιοςτης

οικίας

ε'ξ'χβ»

ται' οψε, $ μεσονύκτια, η αλεκτοξοφωνίας, *η πβ'ί'· μη ελ-

bdv

εξαίφνης,ευξη νμας

καΒίυόοντας. MARC.XUI'.jfy

6-37.

Μετάξυ- /) θ£ r. ν. 4^4· g) Lib. I. CXI. ρ. 47·

£)

In Plu¬

toAd. IV.ic.IV.ν 967. i) InSympoi 1. p. qu. 14. p. 744

A) Oper. Tom. II. p. 5. /) Oper.

Τ. VI.

p. 417,

(22)

φ ) 16 C #

ΙΛεταξυλογίας fignum, iniigniores cui editione-s

ad unum verba hax: ^£« όάχτε yåq ^{- - - -} ή πξώϊ· in-

cludunt, locnm, quantum ego quidem judicare poffum, tuetur. Certejhuc ^ea quadrant, quoe ad parenthefin requirit Christoph. Wollius _vi), ha-

rum peritus rerum a^ftimator. Etenim, qua; in- cluduntur, verba primum non faciunt adintegri-

tatem ftruÖurat, fed declarationis _ergo dumtaxa^t

abEvangelifta adjiciuntur. Deinde μεταξυλογίαhasc

iingulatim rationem exponit antecedentiiim: r^- γοξίΊτε 8V (8x oboers ya? - - η 7Τξωϊ). Porro adeft et-

jam characler παρενθέσεως generalis, nimirum diflv

cilior verborum nexus prsecedentium ^cum illis,

quse fequuntur proxime: 8*

όάατε

yåg κ. τ♦ λ. μη

εξαίφνης _ευςη υμάς καθέυ^οντας. _Deflique necfpecidlis

abeft nota interclußonis, videlicet particula y^.

Itaque ergo haud fcio, cur in editione

Schoettge-

niana, iignis ceteroquin μεταξνλο^/ίας. ^U£ qlla2 rnaxi-

mc, diftin£ta, hujus nota παρενθέσεως deiideretur.

§. VIII.

Ούτως εόει- - κηξυχθηναι έπ) ^τωονόματι άυτ8μετανοιών

γ.α)άφεσιναμαρτιώνεις πάντα τά'εθνη,ΑΙ ΚΑΜΕΝΟΙάποίερχ- Cταλημ. LUC. XXIV. _47-

Sacrum in contextum _, quam heic reeipere

»on

dubitavitCI.ScHOETTGENius,

_leEtionem, nul¬

lius, quod iciam, au&oritate codicis, praeterquam unius Colb. 8. fultam, ftatim, ut adfpe&ui fubje- ci, nefcio, cur mihi in ^mentem venerit, quod R.

Aera- vi) In CommentationePhilde Parenthefi facra Sedh

I. Theor. j. §. II. VIII. x.