De difficultatibus novi testamenti historicis dissertatio, quam consensu ampl. fac. phil. Ups. præside doct. Erico M. Fant ... pro laurea p. v. p. Laurentius Hillberg, stipend. reg. Helsingus. In audit. Gust. maj. die [tomrum] Maji MDCCCIII. H. a. m. s.

D E

D I F F I C U L T A T I B U S <//i

N O V I T ESTAM

H I S T O R I C I S ,

D I S S E R T A T I O ,

- 4 - -"■•gftgrSS; y

Q U A M

C O N S E N S U A M P L .

P R Æ S I D E

D o c t .

H I S T . P R O F . R E G . E T O R D . SOC. R E G . S C I E N T . U P S . E T A C A D . R E G . E I T T . H U M . H I S T . E T A N T I Q U I T , S T O C K H , M E M B R O ,

P R O L A U R E A P . V . P.

L A U R E N T I U S

S T I P E N D . R E G . H E L S I N G U S »

IN A U D I T . G U ST . MAJ. D IE M A J I MDCCCHI.

H. A. M. S.

U P S A L I Æ >

T T P I S Ê D M A NnÏ A N I S .

IN SACRAM R E G IAM M AJE ST AT EM S PE C T A TÆ FIDEI V I R O ,

AMPLISSIMO A T Q U E P R Æ CL ARISSIM O DOMINO MAGISTRO

A D R E G . G Y M N A S. G E V A L . L . L . S. S.

L E C T O R I M E R I T I S S I M O , NEC NON

A D M O D U M R E V E R E N D O E T PRÆCLARISSIMO

D O M I N O

AD E C C L E SIA M JER FSÖ PASTORI E T PRÆPOSITO V I G I L A N T I S S I M O ,

FAUTORIBUS ÆTERNUM COLENDIS,

S A C R U M

D E B U I T , V O L U I T

■C, 3C3&LM* Ç+

F R U

A.® C® STM

f ö d d 5 Q 3D 3E& 3R. T A X ij

M I N K H U L D A S T E

M atte H im len, som aliern kan upfyllcsm ina önskningar, g ö ­ ra E dra dagar sFi m änga, som glddjefnlla y och vedcrgdlla de

%

V a lg ern in g a r, som I bevisat

E D E R

L yd ig st t Son

jL, 3C3LL$€!KÇ.

D i f f i c u l t a t i b u s Novi Te f t ament i

C ^ u i D ivinam S a crx Scripturæ atifloritatem

feu

d a m e n t u m fidei & m o r u m d o à r in a m minime perti­

n e n t ; quaeque, nifi humani aliquid in Sacris his Scri­

p to r ib u s adm iferim us, nulla ratione explicari pofTunt.

tJ b i e n im confentiunt codices m anuferipti, ad libra­

r io ru m incuriam co n fu g ere non pofliimus, & quous­

q u e fe torferunt com m entatores ; aequis rerum sefli- m ato rib u s perfuadere n u m qu am p otu eru n t, vel Sa­

cros S c r ip to r e s lin g u a , qua ufi profani Græci auflo- r e s , D iv in a oracula confignaffe, vel ab omni lap fu, q u e m hum ana parum cavit natura, licet levi & in r e b u s , quæ fidem m inim e fe r iu n t, effeim m unes. Im- m o m u lto majorem au flori ta te m eis conciliamus, fi n o n ultra juftos argu m enti, in q u o verfantur, termi­

n os eam p ro ten d a m us, quam fi plus p robare, quam par eft> conati fu e r im u s , adeoq ue nihil. A d prio-

A rem

rem cladem » Icilicet eorum lo c o r u m , in q u ib u s h u ­ mani aliquid pafti videntur Sacri Scriptores, p ertin en t quatuor i lix g en era tio n e s, quas in G enealogia San£fcis- fimi Salvatoris ab A d a m o ad D avidem omifit E v a n - gelifta M atthieu s Cap. i. ut fie forent q u a tu o r d e cim generationes in ep och is fingulis, in quas hanc G e n e ­ alogiam difpcfcit. D u p le x G enealogia Chrifti a p u d M a tth ä u m & L u cam , adhuc a n e m in e , quantum f c i o , apte fatis conciliata eft. P leriq u e, ut B ü ltc r & S j ö ­ g re n e noftratibus, Lucae G enealogiam M a r i a adpli- can t, atque E li avum Chrifti maternum interpretan­

tur. Eufebius P a m p h ili, Caefarienfis in Palaeftina, te m ­ p o re Conftantini M . i. e. Saeculo III. E p ifc o p u s , in Hiftoria fua Ecclefiaftica Lib. I. jjfacobum J o fep h i p a ­ trem & E li fratres fuifie exiftimat e x eadem matre natos; fed diverfis patribus, q u o ru m alter a Salomone

,

& Eli filium dici potuifte exiftimat J o f e p h u m . M a tth .

I:

l i t . 2 3 . O Iyjanç — wy, uç cVopLiÇêTo, xjLoç lu p y jtp, T«

Ha*, t « M z tS m m axim e probabili m o d o em endat K o p p e n , e x p u n g e n d o conim a poft svopaÇsTo, qua ra­

tione fenfus fit: J e f u s

,

,

,

Cenfus

C e n fu s, q u em Lucas memorat, Svetice reddi de- b et U p fk rifniu g, non Bcjkattning. Ipfe enim C e n ­ fus duodecim poft annos demum locum habuit, cu m Cyrenius vel Q uirinus Præfe&us Syriae, ad quam p r o ­ v inciam pertinebat Palæftina, conftitueretur. T u m e - nim m ortu o H e ro d e M agno Sceptrum a Juda abla­

tu m eft. T u m etiam San&iffimus Salvator in templo d o c e r e cœpit. H u c referim us, quod allegato P ro ­ p heta Micha Bethlehem um non minimam inter prin­

c ip es Ju d æ idem Evangelifta adfert, cum inter M ille J n d a dixerit. Quæ Cap. X X V I I . v . o. ex Propheta j f er emi a in ferit, in libris hujus Prophetae non repe- riun tur; fed apud Prophetam Zachariam Cap. X I . v . 13. A llegatur Cap. X X V il. v . 35. a Matthaeo Pfalmiis Davidis X XII. fub titulo Prophetae. Z a ch a­

r ia s

,

gis follicitos hos Scriptores, cum ad manus non fu ­ erint V eteris T eftam enti oracula, ex m em oria, quæ aliquoties fallere p otu it, eadem allegafTe.

#

Facilius forte ea difficultas, quae ex male appli­

catis, ut prim o intuitu vide ur, Veteris Teftamenti lo­

cis oritur, tolli poteft atque elevari. Quæ ex. gr.

Propheta J e re m ia s Cap. X X X I. v. 1 5. de captivitate B a b ylon ica, e x qua m o x fequentibus liberatum iri Ifraëlem p ronunciat, dixit, id ad infanticidium Bethle- h em etic u m adplicat Matthceus Cap. II. v. 7. I m m o de Meflia haud raro explicatur, quod de aliis perfo-

A

z

."y

n is , quæ typ i ejus fu e r u n t, fcriptum legitur. E x . g r . Matthaeus, qui e o (ludio E v a n g e liu m fu u m confcripfiffe v id e tu r , ut vaticinia V eteris T e f la m e n t i in Salvatore i m ­ pleta fuiffe p r o b a re t, u nde & fr eq u en tio r a p u d e u n ­ d em , quam ceteros Evangeliftas» Scripturarum allegatio, ad fu g a m ejus in E g y p t u m Cap

.

«

q u e ex Pfalmo C IX . aliud di& um eju sdem a rg u m e n ti adfert Petrus A 8 . 1. v . 20. cu m in Ju d æ lo c u m fuc- cederet Matthias A p o flo lu s . P rop h eta A m os Cap. V . v. 2 6 , 2 7 . prædicit translationem Ifraëlitarum tr a n s D a m a fc u m , q u e m lo c u m d um adfert Stephanus / 1 8 * V II. v . 43. tr a n s Babylonem pronunciat. H æ c v e r o n e q u e m ale in telleflam , n e q u e (lu d io detortam H e b r a i­

co ru m Scriptorum ab A poftolis fententiam p r o b a n t;

fed adplicatos tantum ad præ fentes, praeteritos analo­

g o s e v e n tu s , q u o d o b c o n c i f u m , q u o u tu n tu r , dicen ­ di g e n u s , r o tu n d e fatis indicare n on p otu eru n t. O- p tim e h o c exp rim i o p in a m u r , fi vocabula ivot en/q*

çuby

) ,

Quam b e n e autem cu m Ecclefia a f lu m f o r e t , fi verfio S. Bibliorum vernacula ita ad tex tu m origina­

le m effet a c c o m m o d a ta , ut fenfus illitis cuivis paterer, n e q u e , ut noftra hodierna e f l , m ultis in locis omnir.o perfpici non pofiet. E x . gr. E x o d i X X II. v. 2 3 . D m f y l l e / f e och t u r a r Jkall du icke f ö r h å l l a , quæ verba

ita

it a reddit n ovu s interpres : Forfilingen o f din b ä rg ­ n in g och v in p r ä fs Jkall du icke upjkjuta at aflämna

*.

I. Sam. XXI* v. 5. Qyinnornas ty g äro oren y men om någon ibland o/s är oren, f å ä r han i dag hel­

g a d vorden genom tygen. Q u x nem o com prehendit, ni(i in fubfidium vocata nova Metaphrafl: Quinnorne v o r o o fs fr ä n ta g n e redan tre d a g a r

,

-

G in g e ock r e f an genom någon ohelig o r t

,

,

g e n ifrå n ff u d a

,

-

,

e. f å r in te t y han f k a ll äfven g ifv a f ö r g ä f v e s , h, e.

f å r intet.

Quæ in V eteri T eftam ento detegere (ibi vifi funt in te r p r e te s, loca (ibi invicem repugnantia, ex libra­

r iorum in curia, quae tanto temporis intervallo vix e*

vitari p o t u it , o p tim e derivantur. E x . gr. G en ef X X V I . v. 34. E ia u dicitur uxorem duxifle Basm ath, filia m E lonis, G ap. vero X X IX . v. 9. Mahalath filiam Ismaëlis, XXXV*I. y. %. Ada filiam Elonis atque M a ­ halath filiam Ismaëlis. Eandem hiftoriam, quam de Abrahamo narrat M o f e s , uxorem fuam Saram foro- rem venditaffe a p u d Pharaonem E gyp ti & Abimele- ch em Gerari r e g e s , de Jfaco ejusque u x o re Rebecca poftea iterat a p u d eundem A bim elechem Gerari re­

g e m . In primis u b i de numeris & menfuris eft quae- f tio , facile una littera numerum (ignificans cum altera

mutari

mutari potuit. Ex« gr. C um D avid p o p u lu m Ifraëli- ticum r ec en feret, X V I centum millia hominum pugnae id o n eo ru m in ven it. Qui n u m e r u s, fi ita fe h a b eret ad reliquam m ultitudinem * q u em ad m od u m h od ie fe h a ­ b ere fo let; v i g i n t i duo millia D C C C homines q u o d lib ec quadratum m illiarc incolerent, cum tam en nullus in E u ­ ropa Status e ft, qui fupra feptem h om in u m millia in milliari quadrato alit. E t tam en partem Judeae m o n ­ tibus oblitam fuiffe n ovim u s. T e m p lu m S alom on is L X ulnas longitudine

,

terarum n u m eros indicantium transm utationem ? Vi­

g i n t i boum millia

&