A C T A e t
AD W
HISTORIAM REFORMATIONIS IN SVECIA.
Q J J Æ
CONSENSU AMPL.
P R Æ S I D E
D o c t .
ERICO M. FAN T,
« 1 S T . P R O F . U E G . E T O R D . S O C . R E G . S C I E N T . U P S . E T A C A D . H E G . L I T T . H U M . H I S T . E T A N T I Q U I T , S T O C K « , M E M B R O ,
PRO GRADU PHILOSOPHICO
P. P.
JO H ANNES ADOLPH
A ntericano'lf'eflm antius.
I N A U D I T . G U S T . MAJ. DI E X X \ f III MAJI MDCCCIII»
I i . A, M. S.
Ü P S A L I Æ,
T Y P I S E D M A N N I A N I S *
V I R O
MAXIM E R E V E R E N D O a t q u e CELEBERRIMO
D O M I N O
NICOL. COULENT,
S. S. T H E O L . D O C T . E C C L E S . Q V Æ . D E O I N V I C A C O A K I N G S E S S I N G E T U P P E R M E R I O N I N A M E R I C A » E P T E N T R .
C O L L I G U N T U R
P A S T . E T P R Æ P . M E R I T I S S I M O ,
S O C I E T . P H I L O S . P H I L A D . E T A C A D . R E G . S C I E N T . * HOLM.
M E M B R O D I G N I S S I M O .
PATRONO FAVENTISSIMO
H o c , quamvis exile, habendarum femper, referendarum digne nun
quam, gratiarum documentum pium, fine erum txfiare voluit
Jo h , Ad. G i r e l i u s .
V I R O
A D M O D U M H E U E R E N D O e t P R Æ C L A R I S S I M O
D O M I N O
M A T I I I Æ H U L T G R E N ,
E C C L E S I A R U M I N T I L L I N G E E T S V I N E G A R N P A S T O R I E T P R Æ P O S I T O V I G I L A N T I S S I M O .
FAUTORI
I n venerabunda gratisfim œ que mentis tesferam, hasce p a g e lla s dicatas
v o lu it, debuit J o h . A d » G i r e l i u b .
A C T A e t L I T T E R A L
AD
HISTORIAM REFORMATIONIS IN SVECIA.
< V. ■ ! ■ = — >
l ~ J o n ti/c i A d ria n o V I . cum Legato Johanne M agno eccleßce Svecanœ deplorandum habitum commendat J o h . Jirajk viduer- que Eccleßce Abok'nß hunc potisßm um exoptat Prœfulem.
Ad Papam Adrianum VI. cum D o d o r e Johanne.
Beatisfune pater, p oll deuota ofcula peduin beatoru m , li- terss clau fis s. v. per manus reverendi patris D o d o ris Johan
nis G o th i, ad Suecanam provinciam fa n d * fedis A poftoiic* le gati m iehi d ir e d a s , cum hum ili qua decuit reverentia fulce- p i , quarum tenor fuper exterminanda herefi lurherana m ichi fva- visfim nm cordis laetitiam attulit. E x eo quod r. Sanditatis cle m entia dignata fît etiam in rem otisfim is angulis curare uineam fuani. Dolenter refero, quod huiusm odi herefis in germania pu llu lans , transili i ferit palmites fuos etiam in hoc regnum fermentan
d o s , cujus contem platione multa abominabilia funt in his par
tibus perpetrata. D ireptionem enim bonorum ecclefiafticorum &
eius perfonarum induxerat, ac facrilegam temeritatem trucidandi Scareußs ac Strenginenßs eccleßarum epifcopos uiros religioßsßm os ac fa n d * fedi ap o fto lic* deuotisfiinos , cum E cclefi* Succanae co n c u lc a tio n e , ac dem um ut vereor perpetua fervitute. Attendens igitur quod llnceritatem ortod ox* fîdci ac honorem R om an* fe
dis defendere ten eo r, me fortiter oppofui contra huiiwm odi la
bem in his partibus pro uirili mea expugnandam , & quamvis ad id om nem operam & diligentiam fecerim , extra tamen m eam D y o cefm in d e fe d u autoritatis, non tantum proficere p o tu i, quantum nccesfitas exp o flu laret, donec prxfatus D o d o r Johan-
A 2 nes
ncs v. f. nuncios jam applicavit, qui propter prxgnantia n e g o tia
& fubitum recesfum m eum comparere non potuit , nec tam en deerit quin mandatorium f a i l l i ta t is v. fi quæ fuper didas liecefis exterm inatione etiam extra meam D ioccfim recep ero , prout e x debito te n eo r , deditisfimus executor e r o , quod nili in te m p o r e fia t , nil aliud in his finibus magis verendum eft quam r e lig io nis ac obedientias fandae fedis fuppresfio, eundis fid ei.bus n o n im m erito formidanda. Infuper, Beatisfime p ater, quia propter diuturnam vacationem om nium fere ccclcfiarum hujus r e g n i, tan- quam pasfer folitarius, m ultis laboribus, foUicitudiuibus & p e r turbationibus cum fenedutis incom m odis afTedus , tantæ c u r » non fufhcio. Dignetur S. v. hujusmodi ecclefiarum dam nofæ vacationi folita fs. Ia. clementia m iferecorditer occurrere p r a f e r - tim Eccleßce A b o tn ß , in fa u c ib u s q,na ß r u t enor um fc is m a tic o r m n co n ß itu tce, nam & ipfi rusfiae contigua exiflit. Cui utilius &
com m odius de p erfo n a dtcîi D o clo ris j/o a n n is r. f . v.. n u n tii provid eretu r, quam fua: perfona: de ecclefia. V ellram autem Sandrm utilis Ecclefiae regimini dignetur om nipotens D eus , f e li
cem & incolum em diutisfime confervare, cui me filiali d e v o tio ne h u m illim e recom m endo. Ex Lincopia Anno D om in i 1 5 2 3 .
18. Julij m eo fub fig iilo .
SandislTmo in Chriflo Patri ÔC D o m in o , D om in o A driano V I ., digna D ei providentia facrofandae Romana: ac univerfalis ec- elcfae S a n d islim o pontifici D om in o fuo ciemeutisfimo..
V II. R eponßone Sun J o h a n n e s M a g n u s re fe rt Suam eum R e - g e G u ß avo de ecclefiœ ß a t u & religionis negotio confabulationem ,, t u a m longe aliam ex p a r te R eg is fii i s f e a n im a d vertes, quam f o r - ie expeFlarc p oteras. U tr u m d isfm m la tio n i, an nondum m a tu ro R eg is eccleftam reform andi propofito hoc adferibeudum ß t , v e rita - is ig n a ri in medio relinquere cogim ur.
L itte i» D od oris. Johannis M agni cum eodem datae.
Gra-
Gratiofe pater & D om in e. Debitam m ei recom vnendatio- Mem , literas R, p. v. cum fratre m eo m agiffro O lavo rccepi quibus latis intellexi pium ilium Zelum quo r. p. v. erga Cnri- ffianam religionem <5c E c c lelix libertatem continue ducitur. N o vit Deus quo amore a rd eo, ut aliquando hoc ipfum præffare p o t e r o , quod in corde m eo circa religionem & E cclefix liberta
tem diu m olitus fueram , fed pio denderio m eo & longis labo
ribus meis infelix tem porum conditio adverfatur. Egeram tamen apud Screnisfim um D. regem pro libertate ecclefîæ , quam ma- jeflas fua ex integro fervare promittit. Dicitque fi. qui fufFetftr fui manus in co lo n o s eccleffx iiriiciant, h o c propria eorum te
m eritate fieri. Loquutus fum Maje/lati luse de grauamine ecclefia- r u rn £ ? y efp o n d it p r o fitfis lach rim is, quod n u lli m ortalium plus' d ifp licere p o sjit eadem exaclio quam f i b i , & quod ea necesfitas &
n u jla voluntas majeflatis lu x im p erat, nec esfe aliter in anim o fuo ffatu tu m . quam acceptum ab eccleiiis fubfidium cum tran
q uillitate regni refundere, p r o m ittit p rœ te re a , quod Lutheranœ hereßs dobfrinam coèrceat p r o f u a regia a u to rita tei etiam com m is- flO m ea circa ejus herefis extincffionera , vult quod magis- indu-
/tr ia & m odeßia agam quam tu m u ltu , alioquin posfet acci
d e r e , quod flrepitu confilii turbaretur tota Ecclefia Svecana^
Sed lon ge abfit a n , quod ii vel m inim um m olcff iae afferam , ubi eain plene rcffiruere nequeam. Credat firmiter g. v. m u l
tum utilem fuisle meum , introitum in Succiam , effo quod inde m e cito e x p ed ia m , a cc esfi, uidi uulnus ut ei efficatius m ederi queam . A g o g ratias, quas p o sfu m , pro liberali d o n o , quo v. m c per manus fratris mei adiuuit. Legavi per eundem fra
trem meum quod g. v. vellet concipere tenorem m andati, quo ego autoritate papali prohiberem nequitiam L utheranam , concepi ego tenorem mandati regii praefentibus inclulum : aut ego in fu tura effate revertar, plenius confulturus reipublicæ ccclefiafficst,.
aut efficiam quod totum pondus negotiorum eccleiiae Svecanx im ponatur p r u d e n t i » v e f f r x , fi ei fie placuerit, Reliqua refert
A 2. M . Olaus.
M O lau s ex aniino m eo cutn redierit, felicisfim e valent r. p. v . E x H o ln iia 1 5 2 3 . 1. A ugufii.
Joan. M ag. G otus.
V III. M a g n i H a ra ld i EleSti Scarenßs litterœ R e fp o n fo r ia ad B r a jk ii præ cedentes de m agnis conqueruntur exactionibus ft R e g e huic etclefiœ irro g a tis.
D om in i cletfli Scarenfis M . M agni ad D om inum m eum .
Sincer. ac hum ili fui in C hrifio reuerentia <5c falutc praemis
tis. Sane <X jufie m ovem ur p. v. r. ndverfum fubortiun h eretim , ticque expediret ad ejus extirpationem fie r i, ut ipfa p. v. r. e x - quifitisfim e feribit. O utinam plenae fanitati p. v. r. esfet reflitu- t a , quod in q u ifition i, examinationi <?c condignae ex eeu tio n i, ani- madverfioni perfonaliter posfet interesfe, fed heu d olor adver- fa ejusdem p. v . r. valetudine ex ifien te, nec illi errori n ec a- liis p la g is , fupra m odum inualcfccntibus contra eccletiam eccle- fiafticorumque veterem libertatem , fpero posfe effe<fiualitcr ad
hiberi. H i* jam diebu« D om ini noflri ele&i r e g is, edirfium fe - riofum recepi, quod exigam 4 0 0 libras argenti de ecclefiis qua- ti mediae partis D ijo c e fis, d* reliqua autem parte D io cetis feri- pferat fua majeflas D. T u ro n i & N ico la o Olfon , quod de ecclc*
tiis tanquam ad luas infeudationes fpedfantibus collerffa recipiant cujus adhuc quantitatem ignoro. Auguror nimirum , quod m a- jefias fua velit flatim mittere eam fu m m a m , aut feribam , nec datur locus aut tempus deliberationis , aut quod confilium m en
dicent a p. v. r:a. In h y em e ficut intelligit p. v. r. m iti ei col- ledfam in argento de clero & ecclefiis receptam. E t jam denuo fupercrogando m itto 200 boues ju g a le s exq u iß to s, quos m odo de elero & tccleßis non fine d iß tu lta te e x to rfe ra m , ncc iam aliud diffugii fe a fie r t, niti quod Ecclefia Cathedrali* & capitulum de fuis perfonalibus coarcffantur colletffam facere & jam de farfio com penferant eentmn libras puri. Scit D eus de quibus facultati-
bus quae tantociens exhaufite fuerant. U tinam h o c tantillum b e n e redoleat lacrificiüm in confpeffu regiae maj:is. Quid autcin de cereris 3 0 0 libris refpondeam penitus i g n o r o f i aliqua occa- fio in brevi fe offert v. p. r. confiiii {ubminifirationem hum iliter exorarem . Novitates pro certo hoc die r e c e p i, quod nobilita
tes, caftellani cum tota com m unitate Scanen. & Hallanden. horna- giarunt fe d u ci, in quadam planitie prope Lundis feria 3:3 pro
x im e praeterita. Adhuc nihilom inus obfidentur per eum cafirum
& civitas Ham pnenfis, em itur ibi p a n is S k o n n ig g non minus tr i- b u s c lip p in g is, p. v. r. om nipotenti D eo ex intimis meis rccom - m endans. Ex Scaris die Jacobi A pofioli Anno D om ini M D X XIII fo litis fub figillis.
M agnus Haralli eletfius ad ecclefixm Scarens.
T H E S E S .
i .
I~Iierarchia Papalis erat illud vinculum, quo omnis in Europa S o c ie tas civilis medio ævo unice continebatur.
IL
Ut vero aliis fenfim enafcentibus rationibus firmata fuerint civilia
i m p e r i a , ecclefiaftici gravitas atque vacillans fundamentum magis feu-
tiri cœpit.
III.
V ix autem fperandus fuerat in reformanda ecclefia fuccesfus , nifi renafcens, poft expugnatam a Tureis Conftantinopolim, litteratura prifea atque inventa ars Typographica auxiliatrices ei manus porrexisfent,
IV.
Occafus Ordinis Jcfuitarum inter præcipuas ruinae dominatus Pa- palis r.oftro ævo fuit causfas.
V.
O m nis, quæ caligine & praejudiciis fundatur, auftoritas ferius o- cius ruitura eft.
vr.
Inquifitioni Dominicanornm adferibendum eft, quod in Hifpaniam rumquam penetraverint ecclefiam reformandi conatus.
VII.
Eadem , quæ Philofophis hoc tempore, Sæculo reformationis T heologis eam profitentibus objiciebatur querela, eorum fcilicet d og
mata immodico libertatis ftudio feu licentiæ portam aperuisfe.
VIII. <
Experientia autem loquitur, opinionum corr.menta delere diem , veritatem vifu & mora valefeere.
IX .
Multo liberalior fuis asfeclis in concedenda circa res Sacras co g i
tandi libertate fuit Lutherus.
X .
Olaum Petri ingenii acumine atque ftili elegantia fratri Laurentio multum præftitisfe, utriusque feripta conferenti facile patebit.
