ACTA
k tLITTERÆ
A D
h i s t o r i a m r e f o r m a t i o n i s i n s v e c i a.
'i'v 'in iK iV F S raxi»— —■ .
q_U £ CONSENSU AM PL.
P R Æ S I D E
D o c t . ERICOM.FAJST,
H I S T . P R O F . R E G . E T ORD. SOC. REG. SC TENT. UPS. ET ACAD.
R E G . L I T T . H U M . H I S T . E T A N T I Q U I T . STO C K H , MEMBRO,
P R O G R A D U P H IL O SO PH ICO
p . p .
FREDERICUS
W E S T R O G O T H U S .
I N A U D I T . <GUST. MAJ. DI E V I I MAJI MDCCCIII.
N . A. M . f .
U P S A L I Æ ,
T Y P I S E D M A N N t A N 18.
L A N D S S E C K E T E R S K Ä N
H Ô G Â D L A F R U
JOHANNA CATHAR. AHLBOM
FÔ D D 3 F O a S S Ä J . I i .
T i l l â t m i g hedra de s fa b la d m e d E d e r t N a m n o c h 5g a den t i K r e d s f t î I l e l f ë at o f f e n t l i g e n f é r k l a r a , d e t jag u n d e r f e m 1rs tid i Ed e r v o r d a t d e n ftérfta V å l g d r e r l k a , o c h m e d d e n lif lig aft e t a c k f a m h e t ha r i r a n fra m h är d a
Ed e r
5dmjufcafte tj ena re Fr e d r i c Be c k m a n.
\
H O G Ä D L E H E R R
P E T E R M Y R A .
H U L D A S T E M O R B R O R !
O
A<
Ed e r« Ed e r SUgts V ä l g ö r a r e , helgas desfa blad a fen tackfa« Syfterfea Fr e d r i c Be c r m a n
ACTA ET LITTERÆ
A D
H I S T O R I A M R E F O R M A T I O N I S I N S V E C I A ,
CUM A N N O T A T I O N I B U S . r
i. IN obilisfimus à Celfe i-n Bullario p. 2 1 9 , deficienti
b u s Bullariis, ex M esfen io adfert contenta litterarum P o n tificis Adriani V I , d. 9. Mart. 1 5 2 3 , quibus Legatum fu- um Johannem G oth u m Brafkio Lincopen-fium E p ifcop o com m endat. Haud ingratam autera rerum patriae ama
toribus operam nos fadturos exiftim am us, fi ipfam Bul
lam Pontificis ex A r ch iv o R egni depromtam exhibeamus, quum nec in Supplem ento ad laudatum Bullarium C ele
berrim i Porthan ulla ejusdem fa&a fuerit m en tio :
A . 7 6. N : o 101. Adrianus Papa fextus ad D o m in u m , fol. 116. v. Venerabilis frater. Salutem & A p oftolicam benedidtionem . Gratum nobis fuit
quo pietatis Z elo f. t. utamur circa n e g o tia , ortodo- x a m fidem & praefertim ut novum & m onltruo- fum Martini Lutheri d o g m a , quod in regnis iftis e m e r g e r e coepit, funditus tollatur, ne piorum fimplices m entes e o tanquam peftifera tabe infici posfmt. C om m en dam u s itaque fandlum ac pium op u s, quod f. e. t. non folum i- pfa nobis & huic fanûæ fedi pareat; fed reliquos etiam ifiius provinciae E p ifcop os, venerabiles fratres n o f tr o s , ut id facere ftudeant, fedulo hortatur & m o n e t , quod cum per fe fatis arduum & difficte f it , n e c fine aliqua didlæ fedis au&oritate c o m m o d e tranfigi v^Jeat, ut ( n o s
A qui
qui venerabilis ecleGæ curam, licet im m eriti fuflinennusj debito fungamur o fficio , cogitavim us aliquem , illuc c d regna G o th iæ ac Sveciæ nuntium noftrum d efiin a re, q u i tain litterarum do& rina, quam rerum experientia p o l l e n s , raorumque exem plariter predirus, Luthcranos errores e x - tirpare, ac dom ini fidelium animos in fide retinere p o s - l it , ac mentis noftrae oculos in dile£lum filium J o a n n em M a g n i , N otarium & Camerarium n o fh u m c o n ie c im u s, de cujus f id e , d o ^ r in a & integritate, plurimum in D o m i n o co n fid e n te s, ipfum ad di£la regna pro di&is & aliis fidei n e g o tiu m tangentibus rebus nuntium noftrum deftinamirs, fraternitatem itaque tuam hortamur, atque requirim us, ut quantum in te e ft, om ni opere labore & induftria d i£ lo Joanni n un tio , in omnibus & fingulis n e g o t ii s , que no*
Itro nom ine a g e t , fedulo & fideliter asfiftere v e li s , &
ita te gerere ftudeas , ut ex operibus tuis, m erito apud n o s commendari & in confpectu noftro gratiam c o n fe- qui merearis , & quia ipfe Joannes nuntius fraternitati tuae de hijs & alijs rebus latius noftro nom ine l o q u e t u r , ei in om nibus fidem indubiam adhiberi v o lu m u s , ac lï nos ip fo s coram loquentes audires. Datum Romae apud San-
£tum Petrum fub annulo Pifcntoris die II Marfij A nno.
M D X X III. Pontificatus noftri A n n o l;mo.
II. Ex M esfenii Scondia T o m . V . p. 12. e d o c e m u r , M . Olaum Petri N e r ic iu m palam in Ecclefia Strengnefcnfi e Suggeftu c o n c io n a n d o , (eptem confesfioni Catholicae contrarios fparfisfe articulos, videlicet 1. A nnam n o n fu- isfe virginis Mariae mati em. 2. N e m in i M o n a ch o ru m per*
misfurn esfe mendicare 3. San&os non esfe invocandos«
4. C o n cio n es in Ecclefia potiores esfe Misfa. 5. Confra- ternitatesSanttorum non esfe admittendas. 6. Peccata ho
minibus non esfe confitenda. 7. Se ipfum Evangelii do
ctrinam Svecis prim um puram annunciasfe. Q uos vero jam
jam e x h i b e m u s , Errores Magiftri O la v i , difcipuli Mar
ri ni Lutheri, ottavum «ddunr ; nempe Jofephura fponfum b . virginis non fuisfe Sen em ; fed Juvenem. H o s articu
l o s cum eorum refutatione transmifisfe Brafkium Priori C alm arienii fratri N ic o la o H u it , adjunfta teftatur anno
tatiuncula, & fuere cerre illi, quos indigitatv. D alin , Hift.
S v i o G . P. 3. p. 89- not. b. b. cum Nicolaum O ftro G o - t h u m Decanum Srrengnesenfem librum fub hoc titulo e- - d idisfe tradit.
A . 77. N : o 103. Ifti funt errores Magiftri O lavi, difcipuli Martini Lutheri, quos (u t asferitur) di
xerat fuccesfive in fermonibus fuis de A m b on e. f. 117.
i . In fcriptura autentica non reperitur, quod Sancit A n n a fuerit mater beatae virginis Mariae. Contra hoc v i
deatur, Catholicon fuperV :o Johan. & collefta communis d e San£ta A n n a , quae fic incipit. D e u s qui Beatae A n nae tantum.
3. San<ftus Jofep, qui fuit fponfus beatae virginis, non fuit fen ex fed juvenis. Contra h o c videatur hym nus ia p rim is v e f p e r is , & 6. le&io de hiftoria S. Jofeph , Sc le
g e n d a de nativitate beatae Mariae virginis, fupra D o m i
n icam infra o£lavas nativitatis ejusdem in 5 le& io n e, ut patet in breviarijs noftris. Et idem legenda turea Stn- d o r u m de nativitate g lo r io f* virginis M ari*.
3. Item nullus predictverat hic veritatem pro nobis nili e g o . Ille articulus relinquitur lapientibus intimius ac difcutientibus. San&us enim E fk illu s, hac de causfa pas*
fus eft hic m artyrium , Sc mortuus «ft> quit predicaverat h ic veritatem Catholicam.
A t 4- K * *
t
4- Item nullus religiofus mendicare d eb et, quia hatbe- tur Deut. i $ in principio. Et o m n in o indigens & m e n dicus non erit inter vos. R e fp o n d e o hoc dicitur de J u daeis fecundum L y r a m , fed quod religioli, m a x im e d e ordine praedicatorum & Siorum mendicare p o s f in t , ad h o c videatur S. T h o m a s 2:n. 2:da q. 187. Art. 4. & 5..
5. Item nullus debet ponere fiduciam in h o m in e , vt in beata maria v ir g in e , vel aliquo aiio fan£lo , fed in folo D e o , iuxta id Hieremiae 17. maledi&us h o m o q u i confidit in hom ine. R efp o n d eo illud di£lurn Hiereini;ue, dicitur d e Zedechia. Cum populus fibi asfentiente , q u i contra N ab apudoior confidebat de auxilio regis Æ g y p ' t i ,
& de D ei auxilio diffidebat, Confidere çerte de ho mi ne, dum tamen confidentia principaliter fit in D e o , non eft m a lu m , fecundum L yram i b i d e m , ad idem videatur S.
T h o m a s 2:0. a:da q. 17* A rt. 4. e.
6. Item officium praedicationis in Ecclefia Dei efl prae
cipuum & majus quam celebrationis, tbet g a r riv g a t i l l atb mesfn. R efp o n d eo illud ell f. 1. m , ablolure l o q u e n d o , ratione a£lus principalis in Ecclefia D ei & excel l e n ti sii in i , feilicet confecrationis corporis & fangvinis C h r i - f ti, de quo per D o f l o r e s & praecipue S. T h o m a m , l ii p e r dill. 24. 4*,ti fententiarum. q. 3. ar. 2:0 in ratione p r i n cipali.
7. Item confraternitates Pfalterij B. v irg in is, & pU o- rum fa n & o r u m , non funt admittendae fed f r iv o le , q u ia ex nullo lo co facræ feripturæ trahunt o riginem . A d i-
£ud R e fp o n d e o quod hoc i. 1. m. eft, im o dicit fa lvaror nofter Math. 18. in me:o q:i. V b i enim funt duo veli tres cong reg a ti in n o m i n e m e o , caritate uniti fec u n d u m L y r a m , ibi fum in medio e o r u m , acqui&fcendo bonae v o -
lun*
s
luintati & petitioni eo rundem , fï enim multum videlicet cUeprecatio unius hominis jufti asfidua Jacob 5. quantum tuinc valebunt & proderunt plurium preces in vna con- frraternitate vel confortio concurrentium.
8. Item confitendum mentaliter foli D e o & non fa- ce:rdoti. R e fp o n d eo ubi non posfit haberi Copia facer- dcoturrj, tunc fufliciat in necesfitate contritio, quae eft a fo do D e o , quantum ad formam qua inform atur, fed qmanrurn ad falutem, actus eft ex libero arbitrio fecun- dium B. T h o m a m fuper dis. 17. 4. fententiarum q. 2. ar.
i . in (oiutione 6 arg: Et quis eft de hoc certus, quod htabeat contririonem de peccatis fuis, in dolore conftitu- ruis. Cum dicat fapiens epclefiaft. 9. nefcit hom o vtrum a m o r e an odio dignus fit, fed omnia in futurum fervan
t u r in c er ta , ergo requiritur præfentia facerdotis iuxta il- Itud Luc. 17. ite oftendite vos facerdotibus. Er ratio eft fe<cundum boccium de c o n fo la tio n e , fi medicinam expe-
£Las, o p o r tet vt morbum detegas, fed de necesfitate fa- luitis quod morbum per confesfionem detegat, preterea in judicio feculari, non eft idem judex & reus, fed judi- citutn fpirituale eft ordinatius fecundum B. T h om . Ergo p excaror qui eft reus, non habet, fui ipfius judex fed ab alno judicari , ita oportet quod ei confiteatur. Sic non luifficiat foli D e o co n fiteri, fi cum homini p o sfit, ut pa
teti: per Magiftrum in textu dif. fupra allegatae Sc per d o l o r e s ibidem. Arnbrofius enim dicit in fermone quadra- g e f i m a , & transmittitur in Capitulo de paenitentia, dif.
prim a. N o n meretur juftificari qui in vita fua peccata fu» noluit confiteri. Inde eft quod Chriftus Salvator n o lle r poft fufceptionem naturæ noftrte, vt in n o v o tefta- m en ro v o ca lem con fesfio n em , quæ fit hom in i, requirit ab ho»rninc, Et quia in forma humana nobisque ubique prae- fen s e f t , n o n prout fecundum b. aoth. parte 3. fuæ fum-
A 3 mae:
m x tir. 4. Cap. 19, ante parag:n: p r i m o , Im o v ica rio s conftituir h o m in e s , quibus dedimus confesfion em fa cere , D e pænitentia d ic it u r , prima m u ltip lex , in hoc aurem poteftatem fuam iudiciariam ligandi & fo lv e n d i d e d i t , c o n fe s fio n e m eis fieri de b e r e , tanquam iudicibus irifinua- vit. Ipfe e r g o Chriftus inftiruit confesfionem ta cite, A - p oftoli autem promulgarunt expresfe e a m , Jacob, ç. C o n fitemini e r g o alterutrum peccata veftra five habentibus p o teftatem , ur funt facerdotes ex quo patet fecundum L y r a m , quod confesfio debet fieri non foli D e o fed etiam h o m in i. Verum & in leg e veteri facrificia quae o f f e r e bantur D e o pro peccatis, offerebantur per manum facer- d o t i s , & orate pro invicem ut falvem ini, nam c o n fesfo r tenetur orare pro confitente , & e contrario, fecun dum L y r a m , ibidem.
F o r te diceres m ore c o n f v e t o , Ifta epiftola B. Jacobi n o n esfe autentica, ergo e x illa non poteft c o n v i n c i , quod confesfio debeat fieri facerdoti? A d hoc refpo n - d e o , iftud enim o m n in o frivolum eft , & erron eu m . N a m dicit prima regula inter ceteras , toti procesfui T h eo lo g ia e d e fe r v ie n te s , quod om nis fcriptura, veteris ac n o v i T e f t a m e n t i , contenta in volum ine B ib liæ , e- dita eft ab au&oribus fuis Spiritu S. infpirante, e r g o eft autentica & fum op ere accep tand a, fecundum T h o m a m in 4. fententiarum , D x 17 in expofitione l it e r « , dicit fe
cundum B . Anto. parte 3. titu : 4. Cap. 19 . paragro r.
H o c quod ponitur pro o p i n i o n e , fcilicet confesfion em v o c a le m non necesfa ria m , tunc eft hatreds, non quod explicite fit contra aliquem articulum fid e i, v e l praece
d e n s vel fequens, ad ipfum fed im p licite , aliquid contra
rium fidei c o n t in e t , quia quod claves Ecclefiae non funt jnecesfariae ad f a lu t e m , & in talibus antequam* determi
ne-
nerur per ecclefiam , quod ex eis fequitur aliquid contra
rium hd ei, non judicatur harrefis fed opinio.
M agifter femtentiarum & Gratianus pro opinione hoc p o n u n t , fed nunc poit determinationem ecclefiae fub In- nocenrio 3. faciam , vt in capitulo utriusque fexus haerefis reputanda. Eft autem confesfio vocalis de jure d iv in o mentalis v e r a , quae fit D e o m e n t e , D e jure natu
rali fecundum B, T h o in . & Panor. fuper Capitulo i m m e diate ante di£lo. N e c Papa poteft difpenfare quod ali
quis non teneatur confiteri peccatum fuum , quia non ha
b e t poteftatem tollendi ius divin um , licet posfet d ifp en fa r e , quod aliquis non teneatur annuatim confiteri, quia h o c de jure Romano.
Item fcripfit D om inus meus priori Calmarnenfi F , N i c o l a o H u it , Sabbato infra o£lavas apoflolorum , Perri
& Pauli, cum D o m in o Petro in Rifinge curato, quod multum placuit S. r. p. ejus liberatio & falus de m ani
bus Dacorum , qui per disfolutionem obfidionis opidi Calmarnenfis evafit falvus. Etiam quod propter ejus b o na dem erita velit fibi & ejus clauflro & fratribus ib id em a d e s fe , fuper quo fcripfit etiam Jacobo F y n k e n .
Item egit eidem gratiarum i& io n es pro refiftentia fa-
£la Lutheranæ opinioni. Et in ejus majorem confolatio- nem mifit ei bullas univerfitatum Lovanienfiæ & C oloni- e n fis, cum aliquibus aniculis haereticis in ambone Stren - gis recitatis per quendam magiftrum Olauxu difcipulum ipfius L u t h e r i , v t fupra.
T H E S E S
1. V ^ u i vulgus nnlla ratione emendari posfe exiftim ant, o m n e s q u e ei denegant in ratiociniis pro g resfu s , confiderent, q u æ f o , q u o t hoc noftro sevo ex credulitate ejus exulaverint e r r o r e s , quantum que præ- ftet haud raro altioris fortis hom inibus, in rejiciendis vanis fpecula- tio n ib u s , fcientiis occultis atque cum mundo fpirituali com m erciis.
2. Sic e v a n u eru n t noftro Seculo Speétrorum h ifto riæ , quales olim frequentisfimae fuere. L eg e ex. gr. relationem de S p e f t ro Altunenfi in Bergii S m â fa ker.
3. N em o jam e f t, qui Obfesfionîbus a Diabolo Corporalibus fidem adhibeat. Hiftoriam horribilem de Petro quodam O t t e a b. Scriver co m p o fi ta m , in vernaculam translatam habemus a Paftore A ntonio M unchenberg ; ut taceamus traftatutn Archiepifcopi Laurentii Paulini G o th i de præftigiis Kumlenfibus in Nericia.
4. Veneficia & Sagas quis e f t , qui jam f o rm id at? Annis Seculi decimi feptimi Septuagefim um proxime excipientibus, inquifitiones illa
rum in Svecia in ftituebantur, pluresque hom in es mifera-bili m odo in ro
gis vitam finierunt.
5. Somnia & vifiones nihil jam curamus. I n te g r o s libros eo ru m explicationi dicarunt majores & oneiromantiam fingularem fecerunt di- fciplinam. Notisfimæ funt de pugnis in coelo v i f i s , de vitulis cum mundi muliebris apparatu natis &c. fabulæ.
6 . Litteras coelitus delapfas, Svetice H im m e ls b r e f, ad movendam m ultitudinem olim adhibuerunt noftrate s, n eque d efue runt, qui vatici
niis feu futu rorum eventu um præfagiis clari haberentu r. Parum jam p ro fic eren t, qui vafris his artibus famam q u æ rere conarentur.
7. Loqui dudum defiit vulgus de v å r H e rr e och Sandte P eh r, M a
r a n , N ä c k e n , B låkulla3, G a ß a r &c. E o magis mirandum eft, in libro, ad inftitutionem ejus unice a d h i b e n d o , m e n tio n e m fieri tro llp a cfa r, lô fjer/ko r, tom tegubbar och m era få d a n t.
