eloq l! enti e

D. D.

SPECIMEN AGADEMICUM,

De

n

ex

eloq l! enti e

CUM

philosophia.

Quod

Ex conjenfu Ampltjjimm Facuft. Philo/.

RegiaInHeadern, Tjpfalienß

PR/ESI DE,

PIRO _CELEB

mag.

t

o

ekerman,

Eioq. PROFESS. Reg. & Ord.

Publice vcntilcmäum Jiflit

MAGNUS WA RELIUS,

IVESTRO-GOTHUS.

In Audir, Guflav. Major, ad diem 7, Novembr.

Anni MDCCXXX1X.

Horts _ante meridiem folitk,

111"11■'' " "

——

.i ■

UPSAU/E impreflum«

S:« R:te M:tis.

MAGN& FIDE1 VIRO,

Reverendißimo PA1RI ^ac DOMINO

D

E T R 0 SCHYLLBERG,

Dicecefeos Scarenfis Epifcopo, Ven, Confift,

Prasfidi, RegiiGymnafn Scholarumque Epho-

ro, Eminentiflimo, Graviflimo.

» •

*M£CENATI MAGNO.

R

ti Doäoris & Alumni _{pergratam memo-}

_ riam non pojjunt non identidem recolere

Camen£ noftr# Upfalienfes, facit, ut Academico, huic opujculo ^, omni nitore, omnique orationis ^pompa deß't•

tuto> Tuum, Reverendiffime Pater, nomen,

ßdendoris plenum, //;»präfigere. Equidem fi Tuas dignitatis, um? tantummodo ^memor fuis•

(em tmuitaits, hunc ßudiorum fcetum, ^immaturum ut- pote, Tuum limen? vet fero% vet nunquam depo- fuißem: Jed qttum gratia Tua ^{, om}nibus literarum

iultoribusfatis per/pecla^, fatisque explorata , animum

nm(rungat^y jed erigatpotius meum> vel hocqualecun-

gtv

VIRO

Maxime Reverendo atque z^impUffimo,

D:no

DREI WIN B OM,

S. S. Theolog. Prof-efT. Celeherrimo ^, utriusque

Confift. Upfal, Affeflfori Graviffimo, h. t. Facuk, Theolog. Decano Dexterrirho, Paftori Upfa-

liaeantiqua», & vicini Diftridus Prsepo-

fito longe jbignidimo.

ÅVUNCULO fuo BenigniJJimo.

rl

^{fapienti£ <&}

^praclara,

^qit£

^{in te re [idet,}

^e»

xime Reverende D:ne Profeflor, pr£- dicare conarer, ejjet hoc, credo ^, Jptenduhffimo, quoå

ajunt, joh lucernam addere \ fm favorem omnwus, qui in literarum (India, ad hane noftram Academi-

am, wcitmbunt.y nullo ^non tempore deciaratum,

coloribus , meoque penitiUo pingere vellem, rew plane

temerariam /ufcepi/Je jure meritoque viderer. Qua-

propter ifth&c omnia valde commendanåa, jupra fua pr£coma longe po/ita, praterire confultius duck

ingeniolum ^, tantk laudtbus celebrandk omnino im^par,

Cetenim, /««/, qu&que admeproptus fyefia»

qtte äemum fuerit ttrocmum, Tibi, Mascenas Ma¬

xime _{, c}QUfeeratum vohti, debut. Åt igmfcas, Reve-

rendiffime Pater _, qitod humillime oro^% tiimia mea

(itidacios, refpictasque mm nnmeris levitatém , Offe¬

rentis pietatem, maxime fy jam Tibi diu debitam;

me vero ad infimas Pantasfi radiees beerentern mitts-

fmo Jubleves animt, oculorumque obtutu. Quod //,

pro more Tuo, benigniflinte jeceris, habebit cltent^um

Tuorum humtlhmus, _quo fibi magno gratulari poflit opere; habebit, _{jfes fuas in} pofterum au»

das fore angiiretur; habebit denique anfam pro Mar¬

eenatepropenfiflimo, vota ad jnmmum Numen mitten- di calidijjtma, diuturna, indefefl^a, Sera fit igitur illa dies, noflro utinam eevoJerior, quo tantum Ec-

dejia Chriflianee promotorem, tantum bonarum artium delteium, tantum Nobiliflimee Familie fu<s caput e vita

excesftffe farna pertriflis fu demntiatura\ Ego ^veroi quoaå vtxero, permanebo

Reverendiflimi _{Nominis Tui}

tu/ttr Jnctijpmm

MAGNUS WARELIUS,

bunt, ßriftim, hulifertus _ego licet _interpret, recen-

/ip/'o. Maximum fortun£ me<s Tibi debeo cumulum9

Patrone Summe, qttippe beneßciis plus quam paternis

& aujptcia concejfifli flttdiorum felicisfima, <& eorum

progrejfus_in mirifice fovere baud es gravatus. Jtaque

pn &* devoti animi tejjeram, _primitias bafce labo-

rum Academicorum, mentis fubmißiöne ^> quantam

loqui ^non valeo ^•> Tibi dicaias ac confecratas trado9

Erit id novum favöris Tui documentum, y7 incom*

tas, funtⁱ noflras pagellasferena fronte excipias%

Cujusfi ^me compotem feceris ^voti> _{nunqucim ego} de- '

Jiflam^> pro perenni Tua projperikcite, Deum ter 0*

ptimum Maximum precibus hnplörare calidißimis ^* dignetur idem radios grati# ju# in Te ita dffftmde•

1 /// Ecclejite•> patriaque univerfe commoda _perma*

gm praftare poßis ^, quemadmodum ⁱⁿ dies fingulos praßas, quo /ibi gratuletur de Te Academia noflra,

dientes Tui gaudio ^vtluti triumphent. Efl

id ipjum> quod vovet, vovebitque, _qui Jemper per^

manfurus erit

Maxime Reyerendi Nominis Tui

cultor bumiVimiu MAGNUS WARELlUSj

VI RO Admodum Reverevdo _dtque AmpUffimo

MAG. ANDREJ RÜDBERG,

Dicecefeos Scarenfis Archi -Pra?pofito DigniffU

mo, Templi Cathedr. Antiftiti Laudatiflimo, Con-

fiftorii Aflfeflbri Graviflimo.

PATRONO OPTIMO-

V1RIS Admodum Reverendis & Pr<ecldriffimi*

Dim PR/EPOSITISac

In Regio Gymnafio Scarenfi Theolog. & Philo- foph. Le&oribu« Dexterrimis, ^ut & Confift.

Aflefforibus Aiquiffimis.

PROMOTORIBUS JESTUMATISSIMIS.

ANimum

ad memoriam prateriti

t empor k

quod Scark floret, Veßra fohda ^atque perfi-

deli Informationen Veftroque favorefrm mi¬

hi heuit, in reverentia dehita notam ^, exerci- üum hocce Academicum, cum omnigena pro-

ß)eritatk apprecatione ^, Vobis hbentifjime of- fero ^, futurus, dum vixero,

Admodum, Reverend. Ampi & Praeclarifl.

Nominum Veftrorum

eultor cbftrv.inti(fmut MAGNUS WARELIUS.

VIRO

lJuri^muns Reverendo (S Cl.iriffmo

D:no ANDREJ L1DBECK,

Ecclefiae, qua? in Bogelimd & Timelhed Deo colligitur, Paftori Vigilantiffimo.

PAREN TI INDULGENTJSSIMO.

P ^Au

^{c Ü ß}

multa compleldi pofjem

id ojßcii

mel

ratta

HonoratilTime Parens, animum _quum fubit meum,

non potefi non fummo me perfundere gaudio: funt cnim

inåicia paterni Tui favorü fapitts fapiusque repetita^{7 ma-} joray atque teßatiora, quam ut digne fatis illa collaudare

queam. Quantum proinde ^{cur a} & aß'effui Tuo debeo^

probe norim, fed quo pafto gratias juftas merit/uque per-

Jolvam j non <eque video, nifi reverentiam in vifceribus ^at¬

que medullis harentern ? tantifper, flatus inflar Mercurialis^f

demonßret exiguum hoc , quod Tibi facratum nunc transmitto, ingenii fpecimen% De Tuo ner o favöre in po-

ßerum, uti antea, obtinendo , eo c ertior^em foveo ß>em ?

quodper longum temporis [patium? ad mea commoda, &

ftudia inprimis promovenda7 magnos impendifli fumtus. Ve>~

tU igiturj nihil aliud ^cum ego habeam7 contendere non in- termittam7 velit Confervator generü humani^, Te omni fe-

licitate beare, eafus, fi qui oboriantur ^, trißiores proßn- gulari fua gratia vcl moüiendo, vel averruncando, /»■

rnultarum animarum falutem, hujus ßaciium quam

diutißime decur ras, Ita precatur

Parentis Indulgentiffimi

filius sbedientijßmus

MAGNUS WARELIUS,

Plurlmum Reverendis atqtie Clarijfimls VIRIS

D:no _{PET RO}

Paftori in ©tfrefldt) Digniftimo.

D:no ELAVO _,

Paftori in ©iéfftemb Meritiflimo.

D:no ANDREMTENGBOMy

Paüori in $rdltUtief(flt> Laudatiflirno.

Confangvineis & Fautoribus Honoratiflimis.

NE

fupina qu&dam

negligentia,

vinculi,

quo

me na*

ro favör Vefter valde firmavit, plane oblitus vi- derer, Nominibus Veftris, Fautores Optimi, hoc ^qua- lecunque exercitium Academicunt oblatum v&lui. pQuod fi

itu benigne, uti ego pio äedicavi, fufceperltis animo > ma*

teriam, unde fatis gaudii capiam, habeo peratnplam. De

cetero_, vetis ^pro Veftra ineolumitate fups, permanebo Plurimum Reverend. & Clariffirnor.

Nominum Veftrorum

fahorobftriO MAGNUS WAREL1US.

7 N. 7

$. i.

Qmmerdum <5c vinculum illud

commune, quo Eloqventiam

& Philofbphiam inter fe ami-

ciilime contineri novimus,

pauio accuratius tradituri, de

vocabuiis , quas in fronte Dis-

_ putationis comparent, pauca praemittendaeffe duximus, Eft, videiicet, Nexus dua-

rum, velpluriumrerummutuarelatio. Quaexdefinitio-

nenominali, nexumcirca duas, vel pluresreslocum

invenire fequitur; una quippe ^{res nec} conjungi,

necfeparari poteft. Nexuihuic sequipollent termi»

ni Grammatici : vinculum, cognatio, affinitas,

connubium, confortio, atqueconnexio; Philofo-

phici autem : influxus, mutua relatio, refpe&us, «5c

qui id genus alii. Differtproinde nexusnon tantum

ab analogia,qua? in otiofa fimilitudineconfiftit, fed

etiam acommixtione atque unione,quavelduocon- funduntur5vel in unum rediguntur. At perEloquen»

tiacn,habitufn bene, prudenter, ac copiofe loquen*

A di

* } o (

di intelligimus. Hasc a Rhetorica ^, tanqüam habi-

tus a difciplina, ab elocurione vero, ut aélus figna-

tusab aélu exercitodiftingui fölet. Illa inftruétus no-

men eloqventis tuetur, qui adifertoita dillat,uthic

fitarteloquendi pr^ceilens, illevero tanturofaculta- t^bus gaudens; vel, utcum Hikkbrando loquamur;

,,eloquenseft,quiomnibus iis artibus eft perpolitus,

„ quas nofie asqvum eft & liberum ^,difertus vero?

„qui dicendomediocritervaletö).Hmc M.Antonius ,,difertos , ait ^, fe vidifle mukös ^r eloquentem o-

,, mnino neminem b). Philofophiarn denique no- titiam certam» Sc folidam _rerum, duéhi ratronrs

cognofcibilium , appellamus c), Vel hinc, quid

per Nexum Eloquemi# cum Philofophia ftgnifieemus, judicari poteft ^, nimirum influxum relativum uni-

us in alteram, five , ut clarius dicam, admiran- dam utriusque harmoniam , concentum & con- venientiam fvavifiimam. Vere proinde 8c elegan¬

ter Gibertus: rien n'eft plus neceflaire ål* homme

que la raifon; rien aufli ne lui eft plus avanta- geux apres eile que la paroie. La premiere,par-

venué a un certain point d' excellence, eft ^ce qu'

on appelle Sßgefje; la feconde, arrivée å un degré

éminent de perfetftion , eft ce qu* on nom me Elo^- quence.l^z liaiToneft grands entre elles d).

s) In Notis std off. Ctcer. Lih. ^//. C. ig. I) Cic. in ^ora»

tort c.j. confr. Quintil. Infi,öratånprooem. Lib. $:vi, e) cfr.

Chr. Buttneri Curjus Pbilofoph.p, 2. d)jugemens desSavAns

furles ^Auteursy fuiont tratte de la Khctorique.-

§. 2, Ne-

■*H ; o ($*• f

i U-

Nexus in diveriis, uti monuimus, locum habet,

nobis igieur hunc eundem Eloquentia? cum Philo«*

fophia, noilro qualicunque penicilio, adumbraturis,

diftinéfos efle clafles, ex quibus unaquaeque ha-

rum derivetur, oftendendum utique erit. H|vt

vero _, refpeöu habito ad difciplinas in genere ,

commode in tres difpertiri exiftimamus, & ita quidern ^, ut prima diiciplinas necejfarias, fecunda

utiles, tertia elegantes, nec has fua unquam laude

defraudandas, comprehendat. Ad neceffarias, Theo- logiam ^, Medicinarn ac Jurisprudentiam civilem,

quarum prima anfmam, altera ^corpus, tertia

vero ordinern in vita civili fervandum curat, per*

tinere putamus. Ad utHes, Metaphyficam, Phy-

ficam, Mathefm, Logicam denique & Philofopbi-

am pra&icam jure referas. At elegantia ftudia, fu- perioribus facukatibus apprime tubfervitura con- ftituuntLiter<£,<\ax dicuntur Humaniores;etenim hx

uti venuftate, pariteratqueutilitate corufcant ipiae;

fic virum erudicum nimium quantum perpoliunt,

atque exornanc. Has antiqui inträ feptenarium nu-

merum inclufere, Grammaticam, Rhetoricam ^,

Diale&icam, Arithmeticam,Mußcam,Geometriam

Sc Aftronomiam. Qux tamen faepius apud vete-

res Romanos aliam aliamque habuerunt rationem,

quippe qui eo ambieu has furniere, ut ipfam Phi-

lofophiam ^, Hiftoriam ^, Oratoriam & Grammati¬

cam continerent a). Unde ftudiis ^, noftro tem¬

pore, nar etyxfjy ita diåis, refpondiffe videntur.

A a Nos

■4 4M ) O cm-'

Nos veftigia Walchii, aliorumque prementes ^,

has duabus tantum difciplinis, PhiSologia nirni-

rum, Se Hiftoria abfolvi exifiimamus b). Nem-

pe ad Philologiam ^, cognitio lingvarum, Gramma-

ca, Rhetorica ^, Eloquentia folura, ac ligata ^, riec

-non Critica ^, qua? ceteris omnibus focias porrigit

manus: ad Hiftoriam Antiquitates, Res Numaria, Mythoiogia, Geographia, Chronologia, Genea-

logia & Heraldica fpe&abunt c). Cum Ulis proin-

de nobis nulla effc eritque controverfia, qui has

vel pauciores, vel plures loquuntur ^, cum res eo-

dem redeat. Vocantur ftudia humamtaiis ^, non prout fine eis omnis humanrtas exfularet, iisque

tota ac fola perficeretur ^, fed velquia horum ^exer-

citatione mens humana magis magisque exeoii-

tur, vel quod homo vulgari rufticitate liberatur,

ut confvetudine honeftorum, pariterque clarorum

virorum, qui regulas honefti ^ac decori didicerunt, dignus reddatur d). Rede ^vero elegantia nuneu- pantur , tanta enim non eft ^eorum utiiitas, quin

f?he illis fatisfieri poffit hominum neceEifatibus

/). Sic artes audiunt liberales,quoniam homine Ii-

bero, tefte Seneca, digna? funt/). In hac claffe

nemo non videt, SL qua?rendam ^, 5c inveniendam

elfe Eloquentiam ^, quippe qua? ad artes liberales

habet fe tanquarn fpecies ad fuum genus. Itaque

quum inomniargumentatione ^agenere adfpeciem

concludere liceat, ftudiorum humaniorum ra- tionem cum Philofophia generatim penßcare, ab

©f&cii noftri partibus alienum non dueimus ^,

eurn-

<m ) ° c Hi- i fcumque potiflimum in finem, ut (i intellexerimus

ar&iori h«c firmari vinculo, nihil profeÄo obftet,

quo minus idem de Eloquentia , utpote in eodem

coniiftente genere, tuto affirmemus. In Philolo-

gia prima nobis occurric ipfa cognitio lingvarum»

qua? cum Grammatica & Rhetorica ha&enus con*

fpirat, ut lingva fine pra?ceptis inventisque regu-

lis, vix acne vix quidem accurate addlfcipoflit ul-

I2; ab iis vero diflingvicur , quod foia per fe, vo-

ces rebus irrpofitas ^, fine ordine quodam fuppedi-

tet g). Diverfis lingvis, & fcriptionisgenere, to¬

to, quod ajunt, coelo diverfö, do&rinam ubi-

que terrarum propagarunt Philofophi, ad eani

vero perdifcendam, nequaquam lingva vernacu*

la fufficere poterit. At illam, (cripta Philolopho"

rum aut negiigendo, aut non debita induftria

pervolutando^, velie fe&ari, erit profe&o a&um

agere. Quam gratum igitur acceptumque fit,co-

gnitionem fapienti« (olidam perfequi, tam necefla-

riam nos judicamus notitiam lingva, qua h«, vel

illa? verkafes , «ternitati veluti tradit« ^, lucem

afpiciunt publrcam. Ad multa autem incom-

moda tollenda ^, ne lingvis percipiendis nimis dis-

traheretur Philofophias ftudiolus, ufum potis-

fimum lingu« Latin«, tacito quafiintereruditos

pa&o, receptum efle novimus, qu« uti eftditisr-

fima_-y fic _perornnem do&rinarum campum latifli-

me excurrit, nullisque ferme includitur termi»

nis b). In tnultis, natales repetunt & derivatio-

nem fortiuntur liter« Latin« a Gr«cis, eaque de

A 5 caufla

6 4M ) o ( W

caufla optime conjungi poffunt, ftudioque compa- rari fedulo, ita tamen, ut in primis Latinse plus

concedatur temporis, huic enirn ^ar61i(Timum cum

fiudio Philofophico ^, recentiori prariertim a?vo ^,

coepit effe commercium, Eft id ipfum, quod

tum a priori, tum apofteriori demonftrari poteft,

A priori; fi Philofophia eft fapientia rerum, du&u

rationis cognofcibilium , has vero tam late fe dif- fundunt ? ut divina & humana compleöantur ^, quivis perfpiciat necefleeft, ^accuratam ejus cogni-

tionem non opus fore unius hominis, nedum u- nius statis, Conjun&is idcirco propaganda eft vi¬

ribus , idque vel per ftilum , vel per fermonem.

Porro, fi quisque fua vernacula iingva uteretur,

cum nullam ferme gentem fapientibus deftitutam

fuifle conflet _{, aut} omnibus lingvis adh^refcen- dum, aut cun&am Philofophandi rationem di- rnittendam efle concluderes, Neceflaria _{ergo o*}

nmibus doåoribus , atque cultoribus Philofophia

erit Iingva Latina. A pofteriori: Omni terme tempore, ope Latialis hujus iingva? , Philofo- phiam infigniter propagatam eflé hateberis ^, pau*

ciflimos vero _, qui alia ^, quam hac do&is accom-

modatiftima, fcriptafua confecerunt,invenies. Ha?c ad altiorem erudicionis gradum incumbenti fum-

mopere eft comrrendanda ^, hsec eligenda, hasc

perfequenda /), Atqui illam callere ^certis non in- nitendo regulis, fere impoflibiie dixerim; notifli»

mum quippeeft, unam tantummodo literam, to»

tum fenfum, & integram periodum fepius per*

verce-

•H* ) o fl vertere, vel inde _quam milis fir Philofopho Gram*

tnarica, luce folis clarius evadit k), Sermone porro inconcinno , barbaro _atque infveto Philofophiam

tradere _, le<fturis plusobfcuritatis ^, quam perfpi-

cuitatis pariet ^, quapropter huic vitio, regulis eleganti# ac decori medetur Rhetorica. Si cogni-

tio lingvae fine Grammatica perfici non poflit»

huic autem accedere debeat Rhetorica _, inter has peculiarem efTe conjunåionem fponte patet: co-

gnitio lingvae Latin# Philofopho eft necefTaria ^,

E. Grammaric# fimuf 5c Rhetoricae. Aft cun&is

difciplinis quantum (ubfidii, atque praefidii afferat Critica, id, me tacente , perfpicuum eft, cum

eam vel negligere, vel profcriptum ire, eflet An- dabatarum _more, quod proverbium habet, pu- gnare. Pr#terea Grammatica & Critica ^ex _pu- riori Logica, Eloquentia ligata ex Philofophia

Morali argumenta iua petit, ita fentientibus WaL

chio atque Stentzlero/). In omnesdenique Phi- lofophiae partes, varia difFunditcommoda Hiftoria

cum triplici fuo lumine ^, Chronologia ^, Genealo- gia atque Geographia conjunöa : quippe qu# o-

mnes circumftantias _, quibus cceperunt fpargi hare, vel illa dogmatä , quo tempore , quibus au-

(ftoribus, quo denique progreftu, aperfe monftraf.

Unde fyftematibus Philolophicis non male Hiftoria Philofophica pr#mitti fölet. Porro Hiftoria Phy-

ficam, pr#cipue experimentalem valde adjuvat ni), Ex quibus efficitur ftudia humanitatis inter,

& ipfamPhilofophiam, vinculum vel mediatum ^*

i ■«•* ■') o (

vel immediatum intercedere m), & ^non fine cauffa Philofophiés Inftrumentalis titulo illa itifigniri. Quod

ingenerede Iludiis his monuimus, id Eioquenti^

effe tribuendum,, paulo poft videbimus.

a) Bertram introduft.ad Lie. Human, C. i. åy itetn

Walchiut in Lex. c. de ßud. Humanior: ut & in differt. de

ßud. Humantt, b) idem / c. item Rechenberg de flud. Acad.

fett. IF. C. I. deßud. Philolog. c)Bertramlib. cit.c, II. §. i.

d) GeUli Nobt. Att. Lib. XIII. c. 16. e) Pufendorf. de

J. N. &G. Lib. ii. C 4, §. 13.f) Sen. Epiß. gg. g) Walch,

in Lex,Philof. C. de Pbilolog. h) Burchard.de L. L. in Germ, fatis part. II.c. 3. item Heuman. conßeft. reip. Lit.p. 73. i)

cfr. Hijput. de Eruditione eleganti comparanda J. Llpf

1733. k) Walch, in dijf. de fiud* Humanit. 1) in Difquifit.

de Lit. Humanior. §. g. m) Stentzler l. ^c.

$. III.

Ad nexum Eloquentia? cum Philofophia de¬

monfirandum , momenta, qua? ex hojus requifi- tis, objeåis & piuribus circumftantns peti poflunt,

attendere incumbit. Progrediamur ergo ad

definitionem Eloquenti® ^{, quae} eft habirus ^co-

gitationes fuas, rationaliter, ingeniofe atqos ele¬

ganter exponendi ^, ut perfvadeantur alii. Quo

vero rmelior nobis detur anfa hujus conjun&io-

nem cum illa perciplendi, definitionem Philofo- phiae addimus ^, qu$ ^, quocunque demum modo

conficiatür, fit fcientia rerum divinarum huma-

narumque ^, quatenus ex ratione cognofci pofiunc.

Duplex in allatis definitionibus ^, ad propofitum

ncftrum flabiliendum, conceditur argumentandi

vis _; altera, videlicet, a cogitationibus, circa quas

ex

'

«•«') O ( MH '' _?

expohendas occupata eft Eloquentia, Sumitur ; quaeque eirca ideas verfantur: ha? vero funr re»

praefentationes rerum in ^mente exiftentes* Durn

vero mens noftra immoratur volvendis (uis cogi*

tationibus, aut aliquid ^, aut nihil confiderat, noit

nihil, cui nulla refpondet notio ( per defin. Meta«

phyf. Volf. §. 570? cujus fynonymum eft non ens,

atnon entis nulla? (unt affe&iones, E. nullae cogi«

tationes _, proinde aliquid. Ceterum heic moni-

tum cupimus, non omnes res ftatim effe exiften-

res, dum mens noftra easdem contemplatur, fed

illud tantummodo volumus, mentem circa entia verfantem, ea,non ut nihil, fed utaliquid, &idqui-

dem _per facultatem fingendi refpicere. Unde co-

gitationes noftra? a rerum contemplatione fepararj

neqveunt. At eloquens cogitationes volvit., E.

rerum _, & quidem vel divinarum, vel humana«

rum: has per fe trasat Philofophia, E, ha?c illi

neceflaria. Altera ratio in eo fundata eft, quod eloquens cogitationes fuas rationaliter detegere

debeat. Non igitur fimplici, confufo& obfcuro, fed

fubliml, claro & diftin&o modo, ideas fuas notas reddar» Hinc intelleétum fuum emendet, facul- tatemque judicandi cum habitu commutet, neces«

fum eft, ne verum pro falfo, neve incertum _pro

certo venditet, quod (acis inculcat Philofophia a).

Quis fanatum intelie&um emendatamque mentenn, fine obft?trice aninaDrum, mentisque medicina

obtinere poteft ? Idem probatur ulterius

0

to > o c Ml-

A requifitié Eloquentia ^{, quorum} quaedam ex Rhetorica , quaedam aliunde deducuntur, & ia erigirtåria atque derivativa diftingvi poftunt. Ori- ginaria conftituunt meditacio, difpofitio & pru- dentia b). Inter hajc, prima adum orationis pr<e-

cedit, fecunda ejusdem compofuionem continu-

at, at circa utramque requiritur prudentia. Eft

autem meditatio adus mentis, _quo feipinm coili-

gens, in ftatu fcreno & tranquillo, fuas de rebus

ideas attente confiderat, easque ratiocinando exa- minat c). Difpofitio eft a&us mentis ^, quo medi-

tationis ope inventa argumenta ordine difponit fuo, ut fiat nexus propofitionum naturalis, &

cogitationibus verba rcfpondeant. Haec _propter-

ea _, & conceptuum inträ mentem ^, & verborum

extra mentem ordinem curat. Prudentia ( orato-

ris) eft habitus perfpicacis ingenii, adaptainve-

niendum media, quo orator fermonem ingeniofis fententiis, & peracutis loquendi formulis, _reple-

tum profert, feque, omni, quo fieri poflit modo,

auditoribus commendat. Ex his defkurionibus

ejusmodi fequuntur corollaria : oportet eloquen¬

tem materias orationum excogitare, in rerum

caufTas atque affeöiones inquirere ^, rationes ad*

mittere, eas vel defendere,vel refellere, in Omni¬

bus meditari, quibus argumentis finem fuum ob-

tineat: idem argumenta concinno ordine difpone-

re, venuftisque verbis in fcenam producere ftude- bit. Derivativa vero, ficuti ^ex his originariis de-

arivantur _% ita ad eadem refiuunt: ut ad medita¬

tio-

HK ; O ( Ml- ^H Cionem inventio , ad difpofitionem elocutio, ad prudentiam autem pronunciacio referatur Sunt

haec,_{qvds cerro} refpe&u vocaripoflunt partes Rhe-

torices, licet ab aliis plures, ab aiiis paueiores illa?

recenfeantur d), quorum diffenfum hic noftrum

non facimus, (Ive enim fex , five quinque, five

quatuor conftituantur, res fere eadem manebit.

Quisquis hsec requifita, partesque oratori# per- pendens, oratorem in meditatione, & difpofitio-

ne, pariter ac prudentia ^, niti cognitione Philo-

fophia?, qu£B & mentern re&a ratiocinatione im-

buit, nec non argumenta nobiliflima omni tem¬

pore pra?bet, fatis firmiter concludet. Quod por-

ro confirmabrtur ex

Objedo Ekquentiét♦ Diverfi diverfas de obje&o

Eloquenthe foverunt (ententias , dum alii oratio-

nem _, argumenta alii perfvafibilia ^, alii civiles quéefliones ^> multi omnem virtutem, nonnulli

certas tantummodo ^, ut jufticiam, fortitudinem ,

continentiam , id efie exiflimarunt e). Ad pri-

mara quod attinet, orationem efie obje&um ^Elo-

quentiae quidem concedimus ^, adasquatum nega¬

mus _> qualis eft Sermo fine rebus i qualis

oratio fine argumentis ? Ceteris nos omiffis\

cum magni nominis fapientibus, Objedummaterials

excelientiffimaehujus arcis,&flexaniraae reginae re-

rum in rebus omnibus, de quibus dici poteft,

collocare non dubitamus. Etenim nulla res ea

laborat ficcitate , quin ideas mukiplices contem-

piatoribus fuis iaftmdat,hincfatis fuperqueconfta-

B 2 bit