D. Jf. G.
DISSERTATIOPHILOSOPHICA
NECES
SIT
4TEM
REVELATIONIS
DEMONSTRANS; Quam
Indulte Senatus
PhiloJ1
in
illuftri
Acad.Üpfahenfi,
PRiESIDE
\V1R0
Amplißimo
atque CdeberrinwDOMINO
[Mag.
ERICO ALSTRIN,
Log.
&Medfaph.
Prof.R.& Ord.IPro
folitis
iÅPhilofophi
a
honoribus.
i
confequendis
[Publico
bonorum examini modefte fubmittitS:ae R:ae M:tis
Alumnus
NICOLAUS
«3££$2rg
V Gothus.
lu Audit. Guß.
Majori,
aji Amt'i MDCCXXVU.HO L Ml JE
Ämplisfimoatque
Gdebcrrimo
1^1RO,
DOMINO
MAG.
PETRO
SCHYLLBERG,
|
PocfeosProf. in
Acad.
Upfalienft
keg.&Ord.,
Patrono oriini ve- (nerationiscuku
profequendö.
C
Um
nervapqgrftas hafce
confcriptas5
?
luci ede
de
Rc
revclatione x
quibus
cas quemperfe
nonhabenf
5fibi acqui
Patroni
Optimf Nomina,
ß
quäfcunt
defeUum, abunde
tegmhßngulari uefiro
in
mefdvore5
attdltiorihus
aJfoctatumqifoznfiis^pYO-quodjcjunafierilisqueAdinerva
vo?iimumquc datoris
gratisfimum
re*cbtefiorx
Amplisfirnorum
at
JSf^ßnurfl
Hum^limuS
WGOhCckbcrrimo
Ampliflimoquc
J/ i R O DOMINO
MAG
TMICOLAO
MathefProf. in
Acad.
Aboenfi
Reg.
&
Ord»,
Fautori
asta-temcolcndo.
velationis
Necesßtate,
tenui Ali*
um
public*)
nulla mihi
opus erat
facratas
facerem
5unde
nitorem*
rerent decentem♦
Veßra
enirn,
<diay
emdem-)
quemlubentes
agno-fupplentj
tollunt.
J/os, inquam9
Boresfuißisßt
mußs
meaßociarem
texißis.
Accipuüs
itaq,
hilari vultu,
bis
offert
munusprorfus
exiguum,a-fpieiatis,
eß
quod
enixe
rogoatquc queCelcberrimor
um/eßrorum
CliensAdmßdum
Reyerenio
<&> Praclaris-jmo V1R0,D ö M 1 N O
Mag;
ANQR-£
LUGNAR,
jpaföori m ^etii vig•fannsfimovn"éc
Öon vicini diftti&us Praeppfifocügniffi.
mö, Patron# exoptatiffimo* jogt-terqpe coiendo.
Admodmn Referenda Fräctaris* fimo VIRO,
D 0 MINO
U
JOHANNI
BRISMÄNN, .Paftoriin §&fdignisümo, Fautori ]
<••;$?Benefa&oritpultisNprni^ibius.
fuipiciendo, •wuw j, jtjvü $v*,vvjyl Spe&msßm i V! 3 \ D 0 i PETIO ] ÖfficinarumFerra i Roslagiorum Infpe i raoj Atnico fm £
tiä
is° Admodmi Feverendo
& Prtclaris*
fimo VIRO,
DOMINO
L M.
johanni
bursmann,
c Paftori in ötöerfcti&
^arief^riia/
fi- apudKosiagöémeririflimo,
antehac per
plures annos Nutritio
propenfifli-WQ,,Fautpri.aetatern colendo. • '',k t
#* .. . .i' >,Ai' i ■-Jjfj.. UK.#Ji.-i.O'•-■J-••■'i-.'•••••«.
I ♦ 1 , v > Fhirimum Feverendo atqueDofiis-31 fimo. VIRO, <03 DOMINO Ä r, ANDREJ
55O0SSJtOÜÄ/
I Paft.Caft
laudatisfimo,
benefa&ori&Amicocertiflimo.
' 1 <S V*! *" ' : I 'C »
Rrudenfisfimortue
ri RO, 0 M 1 N o yerorn,
a riarum in e tfori adcuratifl*. 1 gulari,honora« S mo. VobisT
Obis,
Patronin Fautores
&
Amjci
Qptimi,
integcrri-mi, Revclationis
Divina;
Con-feffores,
atqucDcfenfores
ftre-nuiflimi ,
fideliflimi
,halce
de revelationisNeceflitate
tu-multuarie
confcripcas
paginas,
cupi
oninigenx
felicitatis
to,
transipiitit &
offert
J
> tf? :T,r a 1 m -,'X jr itoi' ß^f'3o^cmrn : • >omlDhi joihu*'■:é • a,ef
s.
MON-MONSIEUR,
JE
vousne
feliciter
fcaureis
nf
empecher,
de
? dans cette occa-fion, o// wz/j allez, acheverla car*
rierre de vos ettides, far
unefca-vante dijfertation, far une
der-711ere efreuve des
progrés,
que
vous y avez fait :
fe fruit
quiVous efi viendra , Vous regarde
frincipalement
;fe
ne pourrois, ni ne voudroisy fqmxvousfairein-jufiice,
lepartager avec vous, etant dü d vos vetiles d vos asfidui-tes ; Cependant, outre lafatisfa-dion devous votr recompenfe,
ce que
jefouhaite,
qifilfe
fajfe au plutot, &felon votre merite , il y entre
ausfi
de quelque autre interet particulier fourmois, efperant que comme vous
avez deja employé, hiendu
foin
four
nton information, vous ne
cejjerez, fas, dy coutinuer avec la meme
bontéy
jusques ä me rendre egal dvous> du moins
aujji
prés,que je
le puis depéhir : Ccfl de quoifat
veulu vous prier, & vous affurer
en me me temps> que je prens
ve-rjutblementpart, ä toutce
qui
vouséa arriver ? que je
fuis,
avecfin
cerité & toutförte
detendreße
MONSIEUR
Votre tres humble, &tres
obeiflfant ferviteur
t"V - "
a ■' *' ' ' ' ' N
P. ADLERHEIM.
•*WqMfr*
mmémm^é-mm
m
MEMBRUM PR1US.
§,L
Necesfifads^Revelacionis^
rias äclfert acceftiones,
J.
II.Oflendit
finem Theologta
natu*raliséjfie
felicitatemfiiernam,.
§.hlLx ivjufficientta
ejus adfinemobtinéndum revelaUoms
necejfi;u*
tem
probat,
of*
5-IV
Necejfiiatem
fatisjaäionis
gro* ponit. . . ;§>
V Eorumohieffionibus
,qui
vel
negant
fatisfaäionem
,velajfirunp
hominemfrofriisviribus
eamfr#~ßarefoJ]er
occurrtt.§.Vt
Gentilesagnovijfe necejfitatem
revelationis„ofienait.
5.
Vil. Eorum argumenta,qui
fa«
crificias &
rehquas
ceremonins
aGentihbus
adhibitaspjuris
naturaIis
effe ajjerunty refutat.
%
Vill.Necejfitatem Reveiationis
exDei
bénignitateprobat,
* $ o & '
j. L
Icet
vocabula,
quibus
infcribitur noftra
diflerta-P
'tio,
tamclara
fint &
per-fpicua, utvelprimo
intui-euconftet,
quid
inreceffuhabeant;
interim tamen utprascidatur occa-fio de verbisinutilfter
difceptandi,
paucis attingere volo varias, fubquibus
occurrere folent,fignifica-tiones.
Nece/Jita^
quae primum intitulo Iocum habet, varie quidem
apud
Phiiofophos accipitur: Ve-rum noscontenti erimus ädduxifle
diftin&ionem maxime notam, ac m
Omnibus fere difciplinis ufitatamJ qua diftingvi fölet in
ahjolutam
&hypotbeticam.
lila
eft, qua resaliqua, quamctmque demumcon-ditionem poffibilem ponas, aliter tamen fe habere nequit \ hsec
vé-ro propter poficam aliquam con*
ditionem, non finitrem alirer efFe,
Ita pofita hominum malitia, ne*
iejfum
eft vetotrefiandala
(a).@ o #
^ t
! que
hac
pofteriorifignifkatio-. ne , nos dicimus revelationem
fupernaturalem
necejjariam
, po-a~ iica nimirum imbeciiiitateSc cor-r*
ruprione mentis humana?,
Re-u"
velatimem vero a pr^potltione
lt5
infeparabili Re Sc verbo Velare,
originem ducere , Sc vi
vq-eis quamlibet tegminis
remo-•
tionem, vel rerum fub velo
Ia-?" tentium nudationem denotare,
o-in ftendunt
lexicographi.
Cumigi-m
tur
Theologi,
a quibus hanevo-S" cem, Sc una cum voce
ilgnifica-?e
tionem mutuati fumus, doceant»m
res Divinas maxima ex parte
ad-^
& eoabftrufas
acvelo quafi
invo-luras eile , ut a mente humanaeS
non percipi, imo ne cogitari
qui-Q" dem
poffint, nifi ea lumine
äli-er
quo fupernaturali Sc adventicio illuftretur ; hunc aéhim illi
Reve-lationem appellant. Sumitur
qui-dem aliquando ha?c vox adeo
la-e'
te , ut etjam ea. qua? per lumen x'
natur» innotefcunt, tribuantur
vela-4 @ o @
veladoni Divina?, quo
fenrti
Apö-
d ftolus dicit notitiam Dei-'natura- hlem, qu2e penes
Gentiles
fuit,
a J}eo iis revelatamejfe
(b). Verumftri&ior fignificatio ut ufitatior,
ira hujus quoque eft loci, qua in-nuitur pecuharis
qua?dam>
&fu»
pernaturali modo fa&a manifelta- r<
tio, qua? non folum ulterius con- r<
firmet ea , qua? du&u luminis lc
naturalis quodammodo cognofci fi poflbnt, verum etjam ea doceat, ir
quae humana?rationiscaptum tran-, n; fcendunt, ad Deum tarnen cogno- c< fcendum ac falutem a?ternam con- qi
fequendam fcitumaxime luntne- fe
ceffåria. Pritis vero,quam adreve- di
lationishujus
necejfitatem
oftenden- in dampropiusaccedamus, poftim-ju
ploratam Ciementiflimi Numinis p(gratiam, Tuam G L. folitam hu- fe manitatem enixe obteftarriur, ve- n
Iis hofce noftros conatus in me- ni
liorem interpretari partem
, &
In
cum
deprehfcnderis
nos non per Xiomnia deftderio tuo fatisiecifte, re
digne-# $
ö-
digneris imbecillitatinoftr#,qnam
•a- lubentes
agnofcimus, condonare.
a
(a) Matth7*
(b)
Rom.1:19.m
#>j
n-Ii-
Necejfitatem revelationis
oftenfu-ta- ro, utile fimul acneceflarium erit,
n- refpicere ad finem ipfius
Theo-ris
logia?
naturalis. Haec bifariam con-fci iiderari fölet, vel ut fuit in ftatuat,
integro,
vel ut lehabet
inftatu
n- natur# corruptae. Priori
modo
o- coniiderata, nullum.dubium eft,
n- quin
pro fine habuerit teterrram
e- felicitatem
, ad quam homo
con-dirus erat, q tamque
erjam, dum
n- in illo ftatu per man(It<, du<ftu hu¬ ru jus natura'is Theologi# obtinere
lis poterar. Verum cummuko aliter
u- fe jam habeat in (fatu natur# eor-e- rupt#, tantas quidem ipli vires e- neütiqüam
adfcribere debemusv
& Interim tarnen finis femel
prarir-*
er Xus idemmanet* quodplurimi; de
fe, re literaria optdene meriti* agno^ie- A 3 fciuit
(> •' @ o
fctrnt (r). Licet enim certius fit, quam
quod
certifEmum, Theolo-giam naturalem, hominum culpanon minimam prlftinae
perfe£io-nis fecifife jadluram, tam en
quan-tulacunque
ejus vis tuperfit, cer-tum eft, eam circa Deumtam-quam proprium fuum obje&um operationes fuas exercere,
eum-que confiderando deprehendere efie ens perfe&isfimum., Hinc
quoque non poteft non intelligere
eum efle fumme bonum, inque,
eiusconjunéfcioneac
fruitåone/um-matn hominisfelicitatem confi(le¬ re. Ceterum imbecillitatis iuae
o-ptime confcia, videt fehac in vi¬
ta non poffe reddere hominem
felicitatis hujus pfenecompotem}
qvum quilibet deprehendat inträ fe, defiderium amplioris felicita¬
tis, quam quse adeft,
confequen-dae. Hoc defideriumnon aliunde,
quam a
Deo
omnisfelicitatis
fön¬te originem ducere,
hominique
xton fruftra inditum efib
judieat;
$0 $ 1
it, inerlto igitur
cöndudit
velie
uti-y- que Deum
, ut in
alia vita
hoc
)a aemum expleatur.
Aliam
autem> poft hane futuram
elfe
vitam,
fl'* tanto certius colligit, quanto
fir-r- mioribus argumentis
probare.no-ii- vit anim« poftfolutionem
acor-m pore durationem.
Etenim
cum i- hac in vita homines fceleratifli-re mi, fa?pe variigeneris
maétentur
ic felicitatibus; boni vero ac virtu-re tis amantes,perpetuacalamitatum
je i ferie premantur ;
firmiter
con-Pi- eludit, dari aliam vitam,in
qua e- mali, ob fceleraheic impunecom->' mifta, pcenis
ple&entur,
boni
ve-i- ro praemia
reportabunt
uberrima,
n idque vi xcernx Scimmutabilis
5 juftitia? divin«. Prasterea
ipfkope-a rationes anim« fatis evincunt,eam 'r non effe materialem , fed
fpiri
-tuaiem, atque
lic perenni
vitae,
■t quam
etjam
anxiedeliderat,
de-ftinatam. Quid?quod
confcien-*
ti« ftimuli, nunquam tanto tm)Q«
r re
percellerent
malorum
8-mm animös, etjam
itlörum^qui*
bu> nulla adefl: caufla timendi poe"
nas temporales, nifi anirna fe
ini-morcalem effe, ipfa
quodammodö
inteäligeret, Se ^terna ac fucura
reform idaret* ImoTunt % qui
pu-tant * pöfle ms f
duAu
naturalisluminis ex Divina Juftitia
colli-gere, nan foham ammashonunum
poft mortem
fuperefle,
verumetjam cörpora
aliquaudo
reviAu¬
ra effe Sc cum fuis animabuSCönfooiatum iri, quo totus homoj
non fela afqua pars, aut pramia
reAe faAorun, qu^ in
ha
c viratop ii obfinuit, at pcenas iceler um#
quas hie non pertul t.
confequa-t
fur. Non redefeparantur
in.
ttoer* cede> quosopera conjungh, air Fer-tüllianus. Atquehuic
argumenta,qpo patres
Ecclefia?
crebr ufifunt contra Gentiles, ad
probaii-dam corporisrefurreAionem,
mul-tum roboris mefTe arbitracur b.
DoA. Fechtius.
(dy
{Cj
JoiiMtifaus
inmrod,
ad
TheoUp.t cap.t.
thef
9 n.7.Beckman.
hi¬
ßt.TheolProleg
c s.§.
4,Buddeus
in inflit Moral,p, 2.Proleg.
de
natura & tndolejurisprudenthe
Divm#§.
7»(d) vid ejus
PhtLSacrap.
m.iSO.jqq,
Sylloge
p.5S$.fiqq.
§.
III.Quamvis
fiherri
htincquodam-modo videar 6c inirendat
Theo-Icgia naturalis:
ad
eum tarnenob-tinenddrn valde eft ihilifficiens,
adeo ur nifi ma oribus aliunde
au-&a fuerit viribus , neceflum ha¬
best
qtieri
omnem loumlaSorem
fruftraneum, deque
falute
homi-hum prnrfus
aåura
eiTe
6c
con-clamatum, Nam li nöfitiam, quam
de Deo habet, refpicias; cnlt^bit
eam valde mancam 6c debilem
eile, nimirqueanguftis
cvrcumfcri-pfam térihinis Q.iarquam
etjarn
argumentis baud
obfcuris
demon*ftret D'eum eiTe fummum bonuiri,
atque in
coojunétione
cum eo10 @ o $§*
fiimmam hominis felicitatem
con-fiftere; neceflum tarnen habet de
fua imperfe&ionequeri, cum
mo-dum conjunöionis hujus non fa-tis intelligat, Per* amoremid fie-ri debereratio quidem fvadet; fed
non aliter quis amare
quidquam
poteft, quam qua illud cognovit.
Si cognitio eft imperfe&a, non
poteft a mor nift imperfe&us efte;
quiavoluntas ita fertur in bonum, prout
eft
cognitum. Et quilibet,qui naturs fuae conditionem ac-curatius expendit, deprehendet
non lolum fibi inefie naturalem
quandam, feipfum (iipra Deum a-xnandi pröpenfionem; verum
et-jam fe aeliéfis fuis, odium dc iram
Dei fibi contraxiffe maximam.
Unde non poteft non fumma
ani-mi perturbatio de anxietas oriri,
cum modum placandi Deum
pec-catis oftenium, ac in gratiam cum ep redeundi videat nullum.
$ O @ If
5.
IV.
NecefTariam itaque
efle
fatisfa-élionem, Deumque
fummo
jure
eam exigere, ratiönifatis
evidens
efie exiftimo. Ejus enim
duéhi
novit, nofle faltem poteft homo,
feftimonium illi perhibente
con-fcientiä, fe fsepius violafie
legem
menti inditam, ad quam
fervan-dam, juftisfimis fe obligatum vi¬ det cauffis. Cumque
nulla
obli^
gatio fit, imo ne
fingi
quidem
pofiit, quam fi intermittas, nonfequatur obligatio
ad
poenam;me-rito coftcludit, aut pcenas
prome-ritas fibi efie
perierendas,
aut per äquivalentemfatisfa&ionem
efie
tollendas, ita poftulante
juftitia
Dei infinita & immutabili. Ät,inquis, ad
bonitatem
Dei
confu-giendum
eft.
Quid
autern aDi-vina bonitate fibi promittere
au-det is', qui
offenfis (uis,
DeiiraiiC
in fe provocavit ? Nam ut ratio
vel-11 0 o 0
le remittere ; ira quoque
dicit
eum
efle juftum, ut fme fatEfa&ione
non poffit. Tantum enim uni at¬
tributorum tribuendum eft , ne
evertatur aliud, ut
optime monet
Buddeus
(.e).
Et fi vel maximeponeremus, quod tamen ponen-dum non eft, Deum nobifcum ita
agere pofte, ut citra
fatisfa<ftio-nern admiffe
culpae,
gratiamfaciat;
neeeftario tamenrequirereturcon¬
ditio de non amplius ofFendendo*
Hoc vero quis de fe pollieeri
pot-eft£ Obftat fåne humanse natural prava, <Sc ad mala qusevis alliciens
ac impellens inclinatio. Audia-mus hac de re Buddeum
DifTe-rentem
(f).
Fingam,inquit, Deum
ea boniate & dementia
ejje, ut
gratis, nulla accedente expiatiane,
meniam mihi
impertiri
velit; mim
ftatim
eum perfettioms gradumcon-Jequi poßum, ut nunquam in po-jlerum eum
offendam
?Profetto
na-tura mea rejragatur conditio.
{t} Tratt, de Tbeol. nat. contra
Chau-fö o $ n Chauvin':'(f) in
Element.
Phil.Praft,
fart.i. c,6.
§.5-9.
$.V.
Vifa fic Theolog. Nat.
infuffi-cientiaadftruftaque neceflitäte
Citisfaöionis, cujus modum ratio
ignorat; haud difficile erit
judi-catu, quam neceftaria lit revela¬ tio, fi modo finem obtinere
ve-limus. Paucis jam eorum obje-ftionibus occurrendum eft, qui veritatem hane deftruere funt
co-nati. In his, ut reliquos ornnes omittam, non mihimus eft
Hob-befius, qui, ut evincat Deum,
ft-ne fatibfaftione pofte remittere
de-lifta, inter alia comparationem
inftituit inter Deum & hominem,
hoc modo (g). Si horno injurias
fibi illatas minquam ulcifcatur, vel fi ita
ignofcat,
utnullam
omnwo vindiflam , ne pcemtentiam quidernexigat; an illum
injujium,
anpo-tius
fanflum ejje cxiftmabimui!
mfi
H tt o @
Itew minus
mifericordem
di-cemtiSy quam homines, caujja
#0» poßit Dens
peccatori-,
prgferum
peenitentibus,ipforum,
aliorum> pro Ulisdccepta pcena
ignofcere.
Hsec fi de homine privato intelligat, quilibeü,cui fanum eft finciputi videt
per-peram inftitui comparationecn
in-ter Deum, ac ejusmodi hominem,
cujus non eft injuriam libi illatam
vindicare, Ted fummi imperantis.
Sed fi de homine, leges ferendi
& puniendi poreftatem habente,
comparationem fuam intelle&am cupit, fobriasPolicicas apertecon-tradicit. Quis enim ignorat,
le-gislatorem nimiaindulgentia,
con-cedere licentiam peccandi, & fe fuaque pra?cepta contemcui
expo-tiere. Qnp ipfo cum civitatem
labeia&et 6c deftruat, nullum du-bium eft, quin potius injuftus,
quam
juftus
ifte princeps dicide-oeat.
Neg melius illi
philofophantur,
® 0 ® If ^
qui licet concedant iatisfaÖionem
fa
efle necefiariam,
eam tamen non/lm
majoris
momenti efle contendunt,ne quam ut ratione adinveniri, & ab
ijis
homine
praeftari polfit.
Quod utfe
evincantGentiliumpromachi,
quo*et rum
ftrenuiflimus
eftBaro^f£W~
rI
bery,
ad
pcenitentiam confugiunt>n- eamque pro communi ornnium m peccatorum expiatione venditant,
^
adduåi
tam modo, quo placari^
folent homines
, quam exemplis1(jj
&
prasceptis gentilium , quido-^ cuerunt:ms &ixot.<>7&mTctg/u.tTcLßvAt.v,~
m , L e. peccatores famitentm# m- a£ere*
le-
Quam
vero validum fit hocn.
medium
ad Deum placandum,fe paucis
disquirere
operas pretium)0.
duxi,
cum primo intuitu fatis ,mfpeciofe
hoc ab illts dictum vide* u. atur. Non quidem negamus, gen-[Stiles
intelligere potuiflepceniten-[e. tiam, ut in hominibus placandis,
ita etiam in LEO reconciliando
1Yj
valde
necefTariam
efle»
Nam cum16 -$ o %
probe fcireht fieri non poffe, ut $ peccara
fibi
non imputentur, p(quamdiu in ipüs fuperedet fun-
^
dämentum imputationis, quod eit
tj,
animus & propodtum agendi in
C2
ageote: facile quoque vidpre
po-terant poenitentiam requiri, cum je
illa lic fignUm maxime congruum, ™
quo alii, quos laefimus-, 8c qiubus- q,
cum in gratiam rediré cupimus
^
de mutatione animi noftri certio- tc
res reddanrur. Verum li
accu-råtius in ipfam naturam pceni-tentia?, in gentiiibus de'prehenße
q
introfpiciamus, videbimtis perpe- q
ram haberi eam pro idoneo, &
$
fufficienci médio Déiim placandi, ^
Narn cum ea nihil aliud eder,
£
quam ftimulus quidam confciem v
t'ae, 8c dolor de peccatis gravio-
^
ribus, cum metu pcenarum , ne tdicam, cum odio Dei conjun&us» e
parum
proficere
pocerat, ad ju- rgum pravarum cupiditatum, qux
in varia péccåtorum genera crö- c bro erumpuut, penituv excutieri* c
ut
r>
irr-eit
%
dum. Quomodo autem
fpéråre
potérant gentiles feejiismötii
pce-niteatia pofle' Deum fibt pröbi-tium reddere, cum vetérä
pec-cata fubinde no^is; .ciimuiärerrt ?
Hömicidii. Neqyb äudiendus éft
Qmrcinusqui
ut mifior ceterisvideätur, ftatuit
GenrilesfuiSqui-viribus nön iafvari *fed
tö-t®Dei, cujiis
yias dicit
pervefti-gari non poife , nec ipüx
quem-quarrt fine rrotä proterva? auda-cié- ponere
pofie limités:
i8
rum meridiana luce claritis con»
ftat, ciim dum uni attributoram Divinorum velificari fludet, alius dignitatem non (atis reverenter
habere. Sed
quid
pluribus
?
me-mor enim fum hunc ejus erro-rem dudum dete&um refutatumr
öué effe " a Buddeo, ad quem
le¬
ttorem plura
defiderantem
remir-to
(h),
atquehane
thefm
verbis
Mufai concludo
(/):
Neque
illad
dubittm habet, quodfi
feipfum^
É'
omhem , quam de Deo ex
lumrnt
natura habet, cognitionem, omnem
vitam
fuam homo
excutiat,
nonin*
'venturus
fit
, quo vei femet
ipfiflf
a peccatis purgare,
vel
Deum
pec-4atis
ojfenfitm placare,
fibique
re-conciliare aueat: ut ita de
gratis
fiei, de
remijfione
peccatorum&
vita aterna, a Deo
confequenda,
vperpetuo
dubitandum
<&
tandem
de-fperandum
fit.
Deum
autem,qM
animam immortalem, cum quodaffl
beatudinis
defideria
implantato,hc~
mini dedit, qua rattone,
&
; xpecca: p ti dt m
}.
I ti m k h dt ('W m
feecatoribus reconciliari, & ad bea-titudinem aternain illis
conferen-dam
fe induci
velit, ntortaliumne-mini
patefecijfe,
a ratione omnialienum eft. Quibus omnibus rite
perpenfif
>fatis
probabiliter
conclu* detur, dari veramquandam&con~fequenda
falutifufficieutem
cogni-tionem Dei , qua cum ex luir\ine.natura haheri non poßit, ex
reve-lationejupernaturali dependeat ;
bomini, ut alibi,
ubicunque
etfzm
detur, eam quarat,, incumbere..
Ci) tn
traä. de
Homme cap. rj«(h) vid, traäat. ejus'de Religions Nat,contraChauvinutn, quibab in*
ter ejus parerga. (ij Introd. in.
Theol. de difl, Theol,in Nat. & Reif,
eap,i, p.fo,
i
ynln&Qii
Porro neceffitatem
amplioris
cognitionis de modö expiandi peo cata, aperte commonitrawexem«pla Genüüum»iQuis, öüirn
m . »o &
rat , eos de diis
placandis valde
jfolhcitos fuifTe acop rofos,non ra- j;
men conrenros lumine narurali, e
fed ad revelatipnes, quas divinas £ crediderant, confugifTe? Gerte hi- Ii ftoriae religiontim fere orrines do- £
cent, facrificia per torum fere f]
orbem ufitatä fuilTe. Quid ipfam b diei feptimi
£in&ifica
tionem a/plu- primis Gentibus obfervatam com- d
mfemorem f quid ignem seternum n tarn Perfis, quam Romanis olim e
ufitatum ? quid
denique
varios ß apud Gentiles Iptfrationum & ex* eipiationum ritus, fatis
fumtuofos?
qNonne hacomnia, utpote lumine
Vi
naturaIi non excogitata , & ta- fi, men a Gentiiibus ad Deos placan- ft
(dos ut necefTaria recepta , often- Q
durit ipos agnovifTe
necefiitatem
^revelationis£ ;
3
-§.
VII.
gl
•Ov\. u,-. Bu i' ''ar
Eorunvitaqne opinioni,
qui
fir
^crifkioruni, aharumque ceremq- m
@ O $ AI de niarum
originem ex rationis
lu-:a" mine derivare volunt,
tanturn ab« eft, ut fubfcribamus, ut potius
af-ias firmemus
, eam nulli, vel falrern
hff-
lubricofundamento
efle fuperftrti-'°* ftam, Sententia? iftius adfertores>YQ funt
plurimi, pracipue vero
He-irn braorum nonnulli Masiftri
, &
'u' Pontificii fere omnes. His addenr
m" di funt mifericordes illi
fuprapie-morati Genrilium promachi, qui
|m
eandem quidtm inflant tibiami, i°% fed diverfum in finern. Scopus'x' emm Pontificiorum nullus eft
a ius,
)S> quam
ut evincant, etiam in
No-ine vo Teftamento locum efte
facrx-ta'
ficiis,
atque. ita mifiam eo um
w fundamenro non deftitui. De m'
Cherbery vero/6c ejus afteclae
hbc
agunt, ut oftendant viam in cce-clum patere omnibus, etiam illis,
qui tanr um luminis naturalis
ca-gnitione contrnti funt. Horum
a, argumentis enumera»
dis
ut im^ cio-morer
' e re none^e
arbi
tror,nrn
en^m
fum
ea aTheologis
noitira-21 @ O 0
noßratibus pariter ac
Philofophis
dudumperftri&a efle
&
refutata.
Aliquas taraen rationes pro ne-gante fententia*
adducere
noftrum
nos jubet propofittim> quo
clarior
€vadat noftra, de neceflitatelu-minis
fupernaturalis,
fententia.
Si enim primoipfum
finem
per
facriiicia
intentum, eume-nim pracipue urgent,
refpicia-mus; certum equidem
eß,
ab
o-ninibus facrificiatuiflépera&a ea intentione, ut peccata expiarent,
acDeos, criminibus
offenfos,'pla-careht Ißam vero perfuafionem,
quöd
hocmodo
peccataexpiäri,
Sc Deus placari
poflit
>ex'di&a-niine rationis natam efle omni
no negamus. Docet enim
Jus
Natura? eum ad pcenam
teneri>
in cujus poteftate
fuit
peccare, vel non peccare ;injufhim
veroefle, innocentem aliqua ratione Jaedere;
quod
quinfiat,
inejusj
modi ma&ationibus animaiiuffi
non folum~ brutorum, verum
*1
* jam
hominum,
nemini
dubium
t
effe
poteft. Et
cum
fatisfa&io
in
ie-*
omnibus rarionem
habeat
peen»,
|m
nemo nonnovit
aequius
efTe,
ac
or natural
rationali
convenientius
,lu. pcenas, non
folum ratione
quan-titatis, fed etiam quaiitatis j
de->m
terminari
ab
eo,gui
legem,
con-c- tra quam
peccatum
eft
,pofuit,
la. quam a
deliquente.
Porro
nul-Qt
lam videt ratio
proportionem
in-ea terma&ationem
animalis
alicu-ntjus
bruti
vel
hominis,
&
iram
(la;
Dei,
quamtarnen
hoc
modo
tol-,m
lere
intendebant:
led
potius
quis
(A
concludere
pollet,
Deum
plus
of-y'
fendi,
quamplacari
hoc
cultu;
n^. cum
ma&atio
ifta
animalium
,ut
rus
de immolatione
hominum
apud
[.j
gentiles
ufitata
nihil dicam
,ne-•e'
*°crudeütatis
pra?
fe
fe->r(J
rat,utloquitur
Buddeus
(£).
Et
>ne
b,
m.Dotf.
Gezel/us
(7)
optime
0
banc
in
rem:
fi, inquit,
contin-jrn gathac ratione
placari
Numen,
et.
Hoc
exipfius
voluntate,
fine
cu-U2 Jus
cognitiofte,
ratio
noftra
non
yk'\
%
o§
andere poteft, quomodo hujus yei iliiusmors ceterorum crimen fol-vat. Jam nos lurnine
fupernatu-rali edo&i novimus , effufionem
fangyinis adpeccata
expiandane-ceiTarjam efle (m). Prono ita-que hinc fluit, a^Iyeo, Deum ne-cefTario revelaue
>primis
homi-nibus hunc modum fe placandi,
éumque
tandem fucceflu temporisad plurimas nationes
ferpfiffe. Non tarnen ad omnes ferpflt j
teftantur enim
hißoria?,
facrifi-cia apud qimdam
gentes in ufu
!
npnquam fuifle, ut ex
Hdrnbec-fcio obfervavit modo laudatus Ge-zelins (n). Idem
pronunciandum eft, de fanäificatipne
Sabhafpre-liquisque
ceremoniis apnct. Genti-les ufitatis, adeo ut fallant & fal»lantur, qui eas ex natur 7 du*
cere funr conati. Lübens cqui
dem fateor cum Celeberrimo
Bud-äe° (ö). Salutare^jidmodum, hmno
quodammodo necejjarium
ejfe
, yitquandoque
negotus ceterisjepfitis
>$ © @ ' ' af
el cultui numhiis vacemus\ at vero ut
•I- jeptimus ex hebdomade dies lege
na-i- tur£, huic eultui. deflinari debeat, m id quidem
quo paäo evinci
posjity
e- nm video. Argumenta
, qu^ in
a- contrarium aiferri
folent^ non
di-
e-gna yidentur , quse heic
adicri-d** bantur , cum veri vix aliquam
ii» fpeciem habeant. Supereft itaque,
is ut concludairms, ha?c omnia non
fe aliunde haufifte Geöfilés,
quam
H partim éx träditione vel conver-fi* i fatione cum Judasis,
cui
occafio-lu ncm fatis cofnmodam
praebuere
c- ]uda?orum comtriorätio in
iEgy-
-pto, & poftmodum abdu&iones
m ac
transmigrationes in regna, a
gf
jttdsea
prc^uldiftita
;. partimquo-& que ex ipftus diaboli fuggeftiöne
d- ac, inftigationé
, qui inftar Simiae
u* Eei ecdem modo coli yöluit, quo ii- ladseiy Dtum verum colebant. Uli d- humani generis Lcfti
quoque tri¬
fft buendum eft, quoct gentiles non
ut contenti hifce modis per
famam
s%
aceeptis,
perfeäiores
adbucdera-O ^
derarent revelationes, quas
ipfe
quoqueinfernalis
genius exora-culis eru&abat; qua
de
replenas
funt omnes hiftori^ exemplorum,
quas
heic
adfcribere impérata
pro-hibet brevitas.
(k) Traåat: de Piet. Phil. §. 40,
Cl)
D/jJeft. de
inftinäu facrif.
in
Gentilivus habita UpfA.
167-04.97-Q?i) Ehr.
9: 22.(n)
in modo citatet
DiJJert p.si. (0)
Iraäat, de
Piet,
Phil $.41.
§.
vur.Hane eandem Revelationis
Ne-ceßitatem non parum
adftruit
Sc demonftrat ipfius SummiNumi-his fumma benignitas, qua res
omnes a fe creatas 5c
dependen-tes neceffatio ample&itur. Hac
quin fpeeiali modo hominem pro-fequarur, dubitare vetat, eximia illa, qua prae
reliqpis
creaturisvifiblibus gaudet, excellentia. Et
#߮t
*7
efle nbnposfit,
hominem
fua cul¬
pa rnultümdegenerafle
aprifti-na
perfe&ione,
ätque ea, quatcreatons voluntati funt contra¬
ria , tentando , gravisfimas
me-ruifte pcenas, ita
poftulante
jufti-tia divina: inde tamen
conclude-re non poteft ratio,
hominem
adeoamoreDei excidifte, ut
nul-lus ad gratiamdetur
reditus.
Cer-te, Ii bonitatemejus refpiciat, qua?
aeque
eft
immutabilis
acipfa
jufti-tia, fpemhaud
levemconcipit,
Deum provififTe ac
monßrafte
ali-cubi aliquem
modum
, quo re-conciliari velit. Vix enim acne-vix quidem
credibile eft,
infini-tam bonitatem et fapientiam
re-liquifte totum
humanum
genusin inelu&abili quadam
miferia,
nee ulla unquam
doeuifte
revela-tione, quomodo in integrum
re-ftitui
poflit.
Audiamus
Placcium
hac de re exprofefto agentem(j>)t
fflfie pofitis,
ac ea> quadecet,
at~*8 @ o @
fuperfore fana fobriaque
rationiscompotem putamus, quin illico
fit
exinde conclufurus
, haud pojfe
to-tum mortale genus
a tam bona be-nignoque Deo penitus
defieri,
adeo iut, quamvis eorum nulli
fiponte
juafinem &
fecopum,
ad quem obtinen-j
dum a Deo fint ordinati conditiqueycognoficere, nedum obtinere valeant,
tarnen etiam a Deo ad
ipjum
nulla
rat'ume , nullis adminiculis,
juven-tur; imo ne quidem, cur non
ad-juyentur , eodem ipfis fcire
de-tur. Horrendum hoc Jane
, nimis-que
fumma
ajfeäioni Numinis conrtrarium föret. Prasterea
, poteft
ratio perfpicere, deli&a hominum efTe caurfas omnis mali ; poteft
perfpicere, partem prenas ad cor¬
pus pertinere, fi non aliam ob
cauftam, attamen propter
arftis*-fimam unionem cum anima,
ob praeftitum animas minifterium.
interim tarnen plurima
benigni-tads ac Providentias Divinas
do-cumenta erga illud exftare vide¬
@ O @ 19
mus. Ut jam nihil dicam de
be-neficus, quibus ad ejje fruitur|
ea tantum, qux ad bene ej]e
ten-dunt, attmgam; quorum non mi¬
nimum eit, quod naturaliter ipfi inanifefiatum fit, quo pa<So plu-rimamalaevitare;multosquemor¬
bos , quibus obnoxius fa&us eft,
ope medicamentorum depellérfc
queat. Hinc fi tanta cura partis
ignobilioris
tangatnrSummumNu-men>
quantomagiscredendum-e||,
bemgnum illum Patrem , afcimJb
noftrse, utpote -parti prafitantiori,
profpexifie modum elabendiexfui£
malis, eumque homini revelafie.
Namcum certum fit, animgnj^ut¬
pote fpiritualem & immortalem^
corpore longe elfe nobiliorem;
du-bium eile non poteft, quinDeo,,qui
propörtionem quandam in a
nian-dis creaturis fervat, adhuc magis
curae cordique fit, quam corpus.
(0) traft,
depreecip.
iiju Philmora-Iisjefts£. 9.
MEM-30 § o g
MEMBRUM POSTERIUS.
&
§.I. Ex neceßitate Deumrede
colen-
te
dis necemtatem revelationis de~ m
Pr
monftrat. ,
§. II. EÉ
infufficientia
prxceptorum^
Vhilofophicornm
admorbos
animi
"
,fan
an
dos, ofiendit
necesfttatemper-
F
feäiorum pr^ceptorum. ,III. Dijjertattoni colophonem
addit♦
$. l
;
EX
bravimüs,conftrareillis,
quagam
leviteradum-
arbitror, ^quam neceffaria
fit revelatio
^ illis in rebus , qua? captum burna- C]num tranfcendunt: fequitur jam, tl
ut päucis inquiramus viresrationis j in illi^ qua? ei quodammöcfo
funt
pervia.
Intelligo moralia &
natu- £ ralia. Inter illa primo occürrunt ^ officia erga Deum , quse nomine V cultus venire iolent. Hit duplexJ
eft> internus, qui
ipfo
ånimopera- ■gitur, &externus, qui
verbis
&fa-Sisabfolvitur. Utrumquelege na-
^
turali pra?cipi» cantoconfidentius
suUerimus y quanto certius
eft,
@ ° @ ?!
Deum ab illo minitnecoli cultu in¬
ferno, qui verbis &
fa<ftis,
eumvef
u negat vel venerari negligit.
Sunt
enirnverba &geftus eaindicia,
qui-n
bus
exprimunrur
animi cogitata,
||
Quid
quod
religio,
qua?alias fir*
miflimum audit focietatis vincu-lum absque
cultu
externo,eofaepe
t
deftituereturufu. In
genereifaque,
tam de cultu interno, quam exter-Do, di&itat ratio,eumtanto-majo-h
rem eile debere, quanto major <5c
9 kperfedior
eftDeus,
ceterisomni-bus,
quibusreverentiamdebemusj
l-eultus enim cuique
debitus,
funda-tur inperfe&ione
ejus,
cui
debetur,
15
ait Mupeus (p).
\
Atqui nonnifi
imperfe&a&
in-1"
firma eft , quam ratio
fuppeditat,
1
de cultu D/Vino notitia, &adhanc
1
ipfam notitiam,
qualiscunque eft,
*
tionnifi
pauciflimi
perveniunt. Pla-cet mihi hac de reThom#Aqitinatul\
judicium,
quod
aRech*nbergw
ad-a"
du&um eft in fundamentis ver«
}% @ o %
farium
;•ihquit,
efl hmmi accipmn
per modim fidei, non
flum
ea, quaq
funt fupra
rationem ;fed
ettan r2 ea, qti£ ratione cognojcifoffmt.
c
Et
hocpmptertria\
Ptimoquidem,t{
uti citius hämo ad veritatis Drnnk ({
tognitiommpervenUt i ■ Secundo ut y
cognitio freifit comniurnor: tertio;
proptercerütudineni. Ratio enim c humana in rebus Dhinis
efl mul*- fl tum deflciens. Cujus
fignum
eß, ftquia
Phdöfiphi
de rebus humana q-naturali ■
inveftigatione perfcrutan-
ßtes, in multis e, raverunt, &
flik
ß
ipfis
contrariafenferunt.
Ut ergo rejjet
indubitataSr
certacognitio
p apud homines deDeOyOportuit,
qiioi
rDivina eis per modum fidei trade-(
rentur, quafi a Deo diäa ;
qm i mentiri non poteft. »ciHuc accedif,
r
varia efTehominumingehia, diver-
f
(asque admodiim•'volufrta tes, uncle \facilefieri poflit, Ut
quilibet fimtn I eligeret modum, quo Deum cole- \
ret, eumque 6c fua commoditate t
ac utiJitäte
metiretiir,
autetjara
ter-<n hU dm nt. ?mf W ut io; 'im üU fä nit in* filn tia åt le*
jåi
% )V" de ni fe¬ ite ri- r-@ O $ titermitteret. Et cum! mutabilia
quoque
fint
ingenia
hominum,
et-jam religio annua
eflet,
&
cumcaiendario, uti dicitur, mutare¬
tur» Hase an Deo placere
pof-ient, cuilibet dijudicandum
re-linquo,
& annon oporteatherum
ex fiio potius quam
fervi
arbitrio
coli. Egregia funt, qu^
hane in
rem habet Doft.
Mafius:
Nonpu-tandum efl, inquit,
perlnde
ejje
(juocunque modo Denscolatur,
Jed
jupponendum efl, Ha,Deum
colen-dum ejjéy
quemaamodum
ejus
natu¬rs<& attributis convenit. Hoc
fup-poßto , fieri non
poteft
,quin Deus
rationem eultus
fiti,
fpfe
revelarit
(>)♦ Et cum eultusfit
unicumillud, quo ad Deum
perveniri
poffit, bonitas Dei non omittet hane viam nobis monftråre; nec veritas patietur , nosiin
erroreSc in incertitudine de ejus cultu
vagari, ut idem 1. c. paucis in-terje&is docet.
i
0)
wd*
ejusDijJert.de
infuff.Wm.
34- ® o ®
nat. ctä
fal
§ 16(q) part, 2, L h
{rf
De Theol Nat..§,28.
%
II.
NecefTariuFn omnino efTe majus
6c' perfe&ius lumen
, quam quod
natura fuppediéat
, arguic etjam
ihjjgnis ille deleötis, qui in
re-Jiquis virtutibus exercendis fatis perfpicitur. Non equidem nega¬
mus , rationem videre Obligatio¬
nen! hornini injun&am efle ad
focialiter vivendum cum aliis,
nec non ad curam fui ipfius
ge-rendam , atque ad hoc requiri
virtutum moralium exercitium affiduum 6c non interruptum :
Verum fi paulo accuratius in fe ipfum introfpexerit homo,
dépre-hfendet anirno fuo inefTe
hörren-dam pronitatem ad vitia, adeo ut
fi ve] maxime propofuerit
fibi ab
iis éÖe caveftdum, fentiat
nihib-»mlhus voluntatem ita affé&ibus
abripi,
utfepe
virtuti contraria non■fe
Ofe'
'ff noii (blüm appetat Ted &quatür. Huic itaque morbö' ut eccurratur, valde
rie^Fähutfféra
judicat ratio; verum ubi reroédfå
circümfpexerit,
jam
•ftupébs
%
attonitö-fimilis , qiiof fe vertatv
nefcir; prascipue cum clare fa'cis
perfpiciat, fe operam & oleurfi perdéré, II in fe ipfa medrcinstn querere velit. Hinc eft, qued li¬
cet operofiftimi fuerint genfilium
Philoföphi in remediis huic
khör-bo parandis, parum tarnen
pro-fecerint, Certius enim eft, quam
ut ulla ratione negari poffit, prarf cepta éörum , qua? inftar medi¬
cin# eflent , non
am:plius qiiatn
ad vitia qu#dam externa
quodam-modo cohibenda valuifte, manen
-te, imo dominante nihilominus
vitiofa ad quasvis mala
proclivij-täte , in ipfa mente. Audiamüä
hac de re Celeb. Buddeum (V)1:
Omn'm, inquit,
quaPhilofophtdfub-mmifträt, remedia, ita
ftwt
com-farata , ut, quos eft
mali
in nobisinfi-cO^§&
perrincUifc, w» propw*
fionum
pmvarum viximinuere
velleviter immutare
pasfint
r tantumabefl\ ut volmtatem penitus emen•
dare queant. Hinc itaque prono
fluit alveo, neceflaria efle
praece-pta
illis
perfeéhora,
quibus
ine-rit visquaedam
animummutar*-di> & Orientes in voluntate pra^
vas cupiditates &
afFeftus
vitio-fos reprimendi, quse aliunde ,
quam ex
ipfo
Deo omnis bonita-tis acperfe&ionis fonte,
ejusquereveiatione fruftra exfpe&antur, Hoc ipfum Socrates, qui primus inter Graecos
Philofophice
moralis ftudio 6c dofirina inclaruit ,in-tellexifle videtur, dum morti vi> cinus, uteft de eo apud
Platonem
mPhsedone, jufTerit auditores fuos
Grseciam univerfam eeterasque barbararum nationum ferras
per-agrare donec, quas
lumims
natu¬ralis
fuppletura
fitdefe&um,
di-vinam invenerit revelationem.
(s)
Element.
Phil.
Pratf,
fart, t.
c.6, §.48.
conf.§.57.
$.1X1.
{
Quod
veroattinet
ad
res
na¬
turales, utpote
mundi
totius
pri-ginem , nec nonhominis
örtum
&ftarum poft mortem,
funt
Phi-lofophi
nonnulli,
qui
etiam
in
il-lis ulteriorem defiderentcognitio-nem.., Quare inde quoque argu¬
menta peti
pofTent
proadftruen-da
necesfita:e
revelationis.
Sed
de
hifcepluribus
non agam ,cum,
quee
fupra
exThoma
Aquinate
ad-duxi, huc etjam pertineant.
Nos
vero , qui
hac
ipfa
revelatione,
quam
adeo
necejjariam
eile
vidi-mus, per Dei
gratiam
fruimur,
merito felices
pr&dicamus;
ejus
enimbeneficio e
denliflimis
igno-rantise tenebris
edu&i,
lumen in
lumineperfe&isfimo
videmus*
Noftri officii eft, pro tamim-menfa Summi Numinis
Gördia , cui unice hoc
beneficium.
acceptum reterimus,
gratiasage-;;
re
humillimas,
ne indigni & ingrati videamur donatarii. Noft* ii* quoque officii eft ; idem
fupr
xmum venerari Numen
velit pro»
eädem imrnenfa fna
bonitate,
in
dirigere ahimos noftros , ut
ei,
qua par eft, pietate <5c Teveren«»tia tam nobile
depoütum
trade-mus, ne eo nobis erepto,
in naturales
reiabamur
miferias.
im.
gågne^hn
i
:at
AUCTOREN,
2å Jpan 1Upfrtfu
P r Om tf>en%
1ppen(wat>a©atinmgen$
t'
$löDU>änt>igpet
e"dijftuterade.
®J^urufDäl9laturené^)Sicrc
ai 3
början alt
iardttat
tt)äl;
Seftnneg boet
tbagj
tt>t»erre!
©tor
brift
uti
förnuftig
ftäl»
£t)
fccntoib
flauet
altiD
blifnxr/
€i fomraer
in
til ftewanö
frnaf;
£>anföga &opp
orn
fromgäitg
giftoer/
SBib
ffiepöbrä« ratar
uppä
»rat
görMiftö« altfå
faro:
Naturens liuéupü)|aö bét
SIf (torre Hus/ ©ubö
namntü
dtjro/
0om
föfaö
(Tal
i &mab
man
%H
Vt*10*♦?»*w%^##-%f"f*giötr.
.
2BåI
bottom
&ar
od)
emigt
feban/
@om
t&etta
roet
befinna få:
#ang
måne
albrtg
fer fitt
ncban;.
,
SOTenfiabigtliuébepaa måi
** ■ L
Jfytil Candidat, 3
Ofi
t&ettttifa/j
#a(
tberftft
tacf
for
måbaiti
€r:
©üb låt'
fift
Jiu6€rfiåbfe fpfa/'
3ag utaf
trogit fcierta.
ber-Skara ben a, May.
V7ZJ. AND. BEGKMARCK. ISfl * * * * * *