Veræ demonstrationis logicæ exoterica descriptio; qvam in regia Svecorum academia Vpsaliensi ... sub præsidio M. Petri Aurivillii, ... Ingenii exercendi causa publice ventilandam proponit Christoph. O. Aurivillius Gestrikius. In audit. vet. maj. ad diem [

I. N s S. B. I. T; V F

R

jE LOGIC A

EXOTEEJCA

_DESCRJETlO;

QVAM lnr

\E G I A

S

V E C 0

_\

_V

_M

sscademia r v $ a l i e _{m s i} Ab

Amplisfinta Facultate _Philojopbiu Afprobatam

SUB PSt JE s I D 10

PETRI

AUR

_IVILLII,

Log.

&

Metaph.

Prof.

Ordin.

Ingenit

Exercertdi caufapublice

ventilandam

propomt

CHRISTOPH.

_{O.AURIVILLIUS}

Geßnküis.

In_{Audit♦Vet. Maj. ad}

dim2^.Kov.

_Anno

x

*70-boris ordin.

UPSALIA

Eicudit _{Hink.cui CoriO S. R, M.}

ft Avad._Upiti.

_lnblippoljit

:—iini _Dtra DISFUT

_ATIONIS

DE v

demonstratione.

$. I. N_{primotra&ationis} luijusli¬ mine, quam de

Demonftra->tione

_fufcepimus,

_ovsua-niAa#

yitxM, feil Hominis rationem praemitteodammeritocenfe«

mus. _{Verumenirn &}

genuin

num_{vocabulorumintelle&um,}

remotis _sequi/

vocationibus, quas_{errorumgnikrices} ver«di-cifolenr, plurimum lucis rerum _explicacioni

adferre,fapientiifimi Philofophorum

vecerum,

Plato _{f*) Sc Ariftoteles, (ß) baud immerito}

judicarunt. _Etquoniam quse advocum

ex-pofitionem adhiberifoierit,rribus _potiilimum

comprehenduntur membris, totideoi_quoque

nos eamin_{praefentifumus}

exfequururi.

f. II. Prirr.o _{quidem eonfideranda}

ve-niut,qu»advocis_{originemoftendendam} per' tinentj_{quaeognica,facilior}

multo_{via, ad}vo¬

cum_{fignificationes}

eruendas Sc_{dijudicandas,} fternitur. _{Deraonftrationis vocabulum}

no-A _men

<e. _{In Crtt.}

Hb, dt_{Imerp.Caf. i«}

men efleverbale,å

demonftrandc

di£hirn, cui-

A

vis,eftperfpicuum.

Deraonftrarer

autem vox n.j eftcompouta a

prxp.de

,

Sc

verbo fimplici

fa

manflrare.

Sed

hoc

unde

derivatum

(it,

haud

rjl faciledixerim,cum certiquid de ejus

origine

vo

hadenusmihi »nven re non coucigerit.

Vi-

fe< derurtarnenqui?, non

ufqueadeo

inepte,fine

m< abornm

_prfejudicio

,

ftatuere

pofte

,

verbum

v0

monfiro

vocibns

duabus,

mens

Sc trab«,

levi

tei

cummutationejim<åis,fiiamdebere originem. m. Ratioallufioniseaelfe

poteft, quod

monfirare

La nonfit_{q' oeunque}

modo

oftendere,

fed

ita,

ut

åkerinsmenscommoveatur^^ad

aflenfum

per* eti

trahatur■ Qu« emphafis vocis

monftrare,

p0 quamfit

receptseDemonitraiionis

fignificario-niaccommodata,cnivisfaciieeft perlpicere. ar,

IH. Arohiguitatis

evolutionem

quod

arinet, DemonftrareUtüfime (uropnun,

fine

tu:

ullo_refpeötu

_ad

_ufum

_c'us

Logicuna,

idern

eft»

Ui

quodoftendee,

declarare See,

Se

fic Demon-

bu

flrar.-o _{poniturproquacunque}

oftenfione evi-

_apt

denri,velverbis,vel

refada(y).

Sic

dsgiro in*

ph

dice resalias vifiiiobrias,

dernonftrare

dici#

qn

mur,cnmo?fend?mus

qsiooculi

fiedendi fint,

fa4'

ucfpeciesvifibiles,

abobjedo>

in organon

A

bi

tie

proportionatum, emanare

polGnc.

Sic

Ma» bu

thematicis etiam Demonftrariones

dicunrur,

«ji

norigide lemper

fumptx,fed

Se

tales>quas

pet

bu

figurarum,linearum,ang

ilorum,

circuicrum*h.

quedefcriptonem,

propofmonis

alicujus

evi-fa

deanamocuiispercipiendam

exhibenc.

Sic

Ana^

* i- _{Anatomici fuas fe$iones demonflrationes} nuncvpant .*dc Grammacicipronomenhic>k&ct

ci _{hoc,demonftrativumappellanc. Aiioqum} la-d _tnis

Mecaphvfici, (<F) fignum

demonftranvum

vocant, non tantum_{quod ad oculum}oüendit, i" _fed

quodrempraefentem, quocunque

id

fiiac

te _modOiCertö

delsgnar. ( uterum,(iad ufam

m _{vocis inratiocinandi}

difciplina recepturo

at-vi _{tcnderimuS,aequefic unaeademque elt}

De-ffl* _{monftrafionis fignificario»}

i. Enim fumitur

ve _Late,

proquatunque argumentatione Logica,

feu

ut _fiatex

argumentoprobabiü vel

veroiimili,ant

■t* _{etiamvero.talitamen,}

quod aliter fe

habere

e» _{poteftifeuexnecefifariis rarionibus}

_concludar.

io- _{Ubitarnen hocexRegio (?)}

_{adnotamus,{ide}

argumenracionefalfa Stprobabili dicitur

De-°d _{trnonüratio,fieriiiltidcum} adjeiäione,ut<iica-ine _{tur, Demonftratio diale&ica, fophiitica. i.}

Ufurpanquoquefölet Demomlrationis

voca->n- _0u!um,

prototoaliquotrattatu demonftiativo,

&

apodittico,j(yUogifmos & conclujiones

fäentiftcas

m*

plurescomprehendente, atque idqtudemabeo* »ci# _{qaodinhujufmodi lyftemare potiiiimum}

_eft»

mt,fa&adenominatioEe _{(g),Sc in hac}

_ßgnifica*

fibitioneJDemonltratioSt (cieatia_{pari paflu am*} Vla>bulant. _{3. Stritte,profpecie quadam}

_ßUogifmi»

ur,_{iiimiruin proeo, qiu conßat}

ex prcpofjtioni-petbus neceffariis,(kquseperpetuaefunt veritatis, iim»h.e.talcs,ut nullo_modo,quaietmquideni_nuncad

evi_{parandam veialtcujus necejfartam cogntuonem}

ad-Sic _{Ax hiben*}

Sthesh._{IVlttnph. L- 1.c»14deSigno & Sig»,n,5 5.}

hibtnturtalitsrfe haberepoffint. Hanevero ac»

ceptionemhuc pertinere

afferiroas,

prout

De- ti

monftratioettgenus analogum

refpedu De- L

monftrationistk «fro-n &'5071,deq ta diyifio- A

netn(equennbus

agencfura.

_4.

denique

acci-

iq

pi folec

ftrifiufme,

pro

Demonjbatione

t*

«frört»

&

fe#propterquid, quaalias

Demotiflrstio

a

priori

Ti nuniupart tonfvevit, eo quod per principia

ef*

Tx fendi eaque immediata & proxtma

demon-

Jg

ftret. Haec,urporeomniitm

perfediffimajcer

tiiiima & _{optirna^oiT eminenter}

_&

_ab«

fohlte Demonftracionis nominevenire folct. ru T.2uvw4 IV.

Synonymiani

vero

quod

(pedat,

^

ix.«,.

variaqueillanomina,

qu«

Denaonftrationi

tri'icj

builolenc,eacuriofius invettigare _non

ett

_o-js|, per#pretium.

Neverohxc

ficco,

quod

a-pj< junt»_{pedetranfeamus,nonmilla}

_{proderit_attiufer}

Ii/Te. Appellatur å Graecis

*a'*tal

y@ Svmä&nlixos} 3drt<p)iA0v>KQf av^oytsiao?»

La

tinis _Syllogtfmus

_{Demonßrativus}

_,

_{fcientificus»w}

(quo non tancum Syllogiiir.um Scientiarurajfa propriedidarum, fed quemvis

necettariae fyur

evidentis veritatis conclnfionem _{inferentemi/»^} intelligimus) & qusefunt alia. tur

Quaeftio, $• V. Poftquam jam planum

fecimus

.iiiu> quamdevoce Demonttrationisnotionem

hane,

bendameffearbitremur, feuquidper

illamhiirej

loci _{poaffimura intelligarnm , paucis}

_videnprj

dumett,Andetur Demonftratio,talis

_{(ttlicet,quipU}

lemin vocisentminehucfpeäare dtxtmtis _> Ica<]djr ut _{propofitutn noftrum perfequamur :}

fiierctj.

interPhilo!, veteres nonnalii( quinihilcer

ac*

f )e- ti in rebus _{rfpenri docuerunt. De ilTis ira}

Laertius _{(>;) ovts< 7mcvngTlv^äveioi ptS^Svrc} tQ

lo- OK?'XÅX

} Szrv(i>]'TW$ltit i16U CwßlV&i. äou ST»

:ci- _iipsKTiKs''>

<«) tyTnnwgi) ~&7tq t5oiov doyfaocl^ 07I> _{'X&MytgWGW. ZtjTymWi}

fxiv &v QiXocroQoc, "£yrv

ton _7Smcvim _{^TflFT?» «Aj/^CW* cr>&«7r?lJOj' «L\ dm}

ef tx _{s-KS^ic&VJioiei}

}{eyjunJétrnTfgug/ö-x«»* ZtyadtKV

on- _Jg, _{ts «6tm tvjv}^v'-njcnf 7nxb-xs'

åtycu cfg t>jv cef'

int^v )dnrc^UKol j'sosjtotSrxff Joyy-MT/MS Scro*

ab» _{^ocJrxs. n^fuveioi}

nvj>paiv(&ir.

Ho-ct. _{rum enam mentionemexLaertio}

facitPererius

~a[i (S-). Pyrrhoniis hiftealbum_{quoque,quoddi} -trl'_ci

fölet,calculuDBadjiciebantÅcadenrci ,tam

°"Novi, quamVeteres, quamvis cum _aliquoin 1

a'plerdquedifTenüi* Caeterumhi> ucquse

(en-ttlJfe,nnt, probarent, Dcmonllrationem noftram *fl'talitelo adortifunt. Scientia omnisen notiori•

La•btesprwcipiis

eflhaurienda. _Prmcipiaverofm* c¥s_{'jtifmodi notioranobis innotefcere non}

pofle,

ruttjjafeeuincerearbitrantur. _Qujuunque

fciun-£

ty

_{ur, per}

Demonftrationem [ciuntur : At pritscipia

zwipujujmodi

notioraper Demonßratttnem non_fciuw

tur. 1.Non_jciuntur. nwJ; _{§. VI. Minorem}

argument!

propofiri«-1_{bänemfirmo ftare talo concedimus,}

eoqtiod hac

n

_hireje&a«

&contrario pofito, Demonltra onis

denprincipiaper

Demonftrationem fein debere#

»fwiprogreffiisininbmrumevitari nequeat. tru-[*a<ldite»Slfolideboc_{expliam Viottus, (») cujus} 'ieretiam apponere Iibet verba. Qyandoquidtm,

cet

inquit

t) In vita_{Pyrrh. .% L.q.PbyfA* Ant.?hil.c*j>'2.}

6

inqiiit,fl principiaegent

Demonßratme

ut

inno

aU

tefcant,principiaiBiiu

Detwnßrationis

per

quatbit

innotuerunt,_egent&ipfa alia

Demonftrat 'tone,é

principia iüius Herumalta,

& ftc in

infinitum.

Proye grejjjisautemin

infinitum

impoffihifis

efl,

&

alba

furdus. Majoremvero

Syllogifmi, orrmia

noi

^Ul

nifiper Demonftrationem

fciri

poffe,tanquaom

notarr,& ob fumrnam certmtdinem

probaric

3* nenon _egentem relinquunt adverfarii.

Co

Pv verohaeeadeoipfiscertavideatur , caufa no

*'1

fubeftalia,quamquodfidem omnem

fenfibu:

rai

quantumvis

re&e fe

habenribus

>

omnibuSqs

Pr

pofitis

requifitis ad

fenfationem

neceflari«

m

and fint _{denegare, Sed ex mala bypothf} malathefis. Fidem derogare fenfibus, qui

'

efi: aliud,quam bei!um dicere toticognitio:

human« ? Si ahroganda efl fides, oculisd 08 colore,defonoaufibiis, de odore naribus, & Sl

& dubrandurmannixalba, an vero_nigra,a ra

equushmniat,anlatret,an acetum dulce ai

^

amarucn ? donec ratione hxc omni« _{perfp ni}

cianuir: _quid reliquum eft, nifi _mera dubii v( tio & voluntaria basfitario .? imo _{pleraeqi ßu}

noftrxdifputationesn?hil nifinugae efTent v u uales Et_{in quemquaefottiumiapientiffim ef} Conditor fentuscreafiet, fi nulla prorfus ip n}

fideshabenda ? _{quorfumtunccadit Creatoi rt} fapientia,quorfum intellecfus,quicantum n(

omnem_{cognitionem fuamperfenfus}

habebi

_P

Excprat quis,eatenus ipßs credendum, quatet

F

intelleäus ea clare & _{dißinfte poteft percipe}

^

R. _{Quidclariuspercipi}

_poteft

_{quam nive}

7

««o.albara efle ? at nihitominusab ejufraodidu' |iM4Kbitacoribus idipfum credere

prohibermir.

I

-i^cJmoantiquus ille Philofophus Anaxagoras nit

Pro vemafleveravicelfe non candidam. Explofa

r ^itaquefentenria iftadubitativa* di<imus,

tibi-no,fueric i, orgA.mnfi.num, & ad fen/andni*jufio

[tiaD

modo

appluatum, z

medium

reae

difpofitum,

aric 3« JNfia diflamia,fenfibuifirmumadenfum

efle

<j _{pvaebendum. Et}qua: afenfibus,blo ie

huben-no tibus modo, proficifcunrur ditiamina , reclx

ibin rationis judicioprobe examinara, abeoque ap-iSqi

probata*Demonftrationis

fundameota

&

cerra

irjji initiacffe concludimus.

>thf §- VII. Quamobren»cumexiis,qusjam

qui diiiafunt,fatis coaftet,de omnibus rebus ne-» itioi 9nepoffe,neqiie deberedubirari,feqtutur De* Jjs^ »onttrationenr»abquam omninodari \

Adeo-; ß que pro illitis exiftentia xtCTxorxevet^Kcoe

decla-l)ä randa aliquaadderenon ett necetiaritim , ied

e al ad fanum unmscujufque, A; apraejudiciis

Übe-?rfp rumprovocamus

judieiiim,

nontonremnentes

j^il verba Regii (*)quaeitafonant : ${on dtcam,

gq, quam

impU filt

bac (ententta,

&

contraJacras

lite-t v rasblafphema, fi nihil certi eße(latuitur. tmertutn

ük trgoeffet,eße Deum,

eße

providentiant, eße

pra-jp

miutn

bonorum, eße

poenam

malör

um

altquam

futu-ata "»•

i ni §• VIII. UlferitiS>quid fit Demonßraiio, Quaeftio

ebi PPr dbus definitionera oitendendum veni'..

q«1«**"

?

ltn Ubiprafnotandumin prinus»non cradihic de.

ipe

fioitionena

i%o%yjv

ita

dtct*,

Deraonftra-ijyg \ tlOülS

$

tionisT» JioTT, Sc X _{priori, fed}

Deononftratio-it

nisintommuni, prour ea Demonftrationi ri _jp

Ina Sc t*(hon _{per analogiam attributionis eft}

t ci

communis. Quacautione_{feponimusArifto- la} telicåm definitionem_{qua: (a) ita habet : dm* qu} 3et%tv SeAiya ffvTteyiffaav cßnwfxoViKpv,& moX, &

avdyw>(gj tnv ktik^v Srkiw/xtjv?£ aArftävr ns

dvou, TrfWTar 3(ey _d/aitrav >>cy yvco^piwri^m

TrfoTzgav diUuv t£<rv(ujr6££iqufr7®J'hans cll iaquam feponiir.us, quoniain Demonftratio- di nem tSovexcludere videtur,_{quamvis non in- tai}

commode huic aoftro inftituto _{applicari pof' qi}

Gr. tti

Dcfinitio, i- IX. Nos vero definitionem utrique alt

Demonftrationis _{fpeciei competentem cum ap}

Viotto _{(fa) hane ponimus} : Demonftratio eft Dt

ratiocinatiotamterto_{tolligenslut altttr fe haltete xii}

non _{popt,quod per eam tnfertur. Vel planius gi(} ita :Denmftratio_{eft Sy!!ogi/miu>excertu}etidenti" eo} hus&_{neceftartit,tam eertocolligens,utillispofitisj inj}

sitter_{fe habere tionpoffit, quod per eum tnfertur, let}

Hane latins _{aliquauto X nobis explicari con- en}

venit. _pii

Genus, §+ X. Genusftatuimtis

_{Syllogiftnutn,}

_{qui A-}

_bo

riftoteli _{(>) cR ev}&nfévTwvTivuVf tnoot po

itt»v xetfjtévav %\ _{dvdyuns ervpißsivei, reo tkmth *ni}

«v*«. Demonftrationemenim_{quarenus, inge- rui}

nerico

_fuoconceptu

, talis eft difcurfus, cum nu vocis _{fignificationes diftingueremus}

, nobis

Vi

tradtandam_{fumpftmus. Pofte vero Syllogifr} m\im le'

K _{Li!;.i,pofi.Anal.cap,i, (4 L.i.ieDemonßr.C.J.}

o* _{miimbicgeneris}

vicemobire,indepatet,_quod

ti

ipfiomniaverageneris requifira adaequentur,

;ft t ci!jufmodi funt : utfit de cjfentiafpeeiei,

utfit

o- _latius

prius & fupejius fuafpecie,utfit commune

ib- _quidpluribus

fpeeiebut,urpr&diceturdetis in_quid,

x, _{& q«« fünfalia: quod fingula}

accuratiusexa*

vf nsinarevolenti,_fatis,ut

opinor,conftabit*

«v _{§. XI.}

Syllögilmusautemvelinfert con-ns chidoncm_{fal/amparitqj}

errorem Si_fophiflicus

o• dicitur. _{Vel infen pro}

b abilerneut eciam_veram,

n- talem_{ramen,quxaliter}

fehabere _poteß,Sc relin-){' _{quitopinionem,}

vocaturqueprobabilisSc diale-fticue. Ve!_{talemtqua cfi}

perpetUéi veritatis, &

ue aliterfe_{habere non}

poteß ; hicfcientiam _gignir,

itn

appellaturque Syllögifmus Demonfirativus, feu eft _{Demonfiratio,}auar

fynonyma

_{elfefnpraß.4.} di-?rf ximtis._Diflerentiam

itaq; Demonftrativi Sy Ho¬

ns _{gifmiadaequaram cum Viotto}

collocamus in ti- eo, _{quodaliterfehabere}

non_{poffitidtquodpereum}

is, infertur, (£) Hoc enimintiroam _ipfius

forma-ur, lemque_{rationem penitusexhaurit. Scientiam}

in- enim_{quxDemonftrationisefle&tis}

eft, ab

o-pinione,qiianr) _{Syllogifoaus dialeåicuSgignit,} hocnnofolo

_{differre,quod}

a!iter fehaberenon

)dt _{poffitidcujus fcientiam babemus, Sc confti»}

m tuit Ariftoteles, _{(0) Sc evidentiflime}

preba-e. runtex_{interpretibus}

ejusTheraiftius,Philopo*

nus, _{Averroes, aiiique}

: ut _{egregie differit}

)jj Viottus. (ar) Eft_{Sc bocaddendum, dici}

De» ifr

_{monftrarionemj3'/%iywttw}

_neceffarium

,

forma-i(n leveroneceftariiconftareineo, _{quod aliter fe}

A f habere

«o

habere _{nequeat,fenfimpliciter,}

_feu

_fecundtint»

quid,quamvisnontarnneceiiitatem bic

refpi-ciamus _{mcomplexam, quam}

_complexam,

_de

quibus plura

Metaphyfia.

Haec

ad

Definitio'

nem declarandam attulifife fufficiat.

$. XIh Qu.ia veroneceflarium

Syllogif'

siumnominavi,exincidenti _paucis

examinan-da eltfentenua_{ScheiblerqSyllogifrrmm}

necef-fariumSc demonrtrativumnon eilefynonyma,

iedHüne_{fubill®,tanquaaifpeciemlubgenere,}

Contmeri docentis Uli quoque adüipulatur

Keckermannus. Rationem(n*lenteatiiefir

munt ex illa_{hypothefi,qua exI}

öl

_is

caufis

exter-nisefficiente8c firie,necnon exeftedu.tanrum veram fieri ftatuunc Demonftratiouem. At vero ex aliis locis neceflarios

Syliogifmos

habere _polfumus,

_fcilicet

_{exmateria., ex}

_firma,

ex_{fubj'ftoyOppofitis,}defimttone,experientia, Scc. ut_{proleruennafua}

_difputant

Scheiblerus

(f)

Sc _{Kevkermanmis(fl\).}

§. XIII. Non autem probat

Scheiblerus

hypethefin iftam, fedtantüponir,quarecom' bimur eam infrirsgere, _quo fa&o,

cafuran

fperamus ipfi fuperftru&am

thefin.

Necefi

iuraenim e<t>ut Definitionenspofitarn

defen

damus, de_quaomnes

_{ocrfninofyllogifmi}

_necel

farii _{partieipant» at fi probaruna}

_fuerit

_i

_ho

non efie Detnonftrationes, definitio noftri

tanquam definito fuo latior fubito corruit Hypothefinvetohane etiaexponit in

data å

i

Demon

£ Tratt.deSyüog, cr}7Vletk.C.14.Tit.4,

II

DemonftracionisdefinifioneScheiblerus, qu«

itahabet _{(r)Demonftratioc(l Syllegifmus,probans}

contlufionem_neceffariamtesteffictente, relfine vel

effeRtt. Sed defimtio haec partim larior,partim anguflior videri poteft

fuo definito.

Latior deprehendinirineo,quod fyllogifmusquoque

probabilis

ex his locis argumenta

defumat,

cumramen_{propterea non}demonftret.

Dein-deetiamftri&ior eft fuodefinito,cumprobari

potlit

exaüisquoquelocis, in

tyllogifmis

ape-dicticis condendis, medium terminum _peti*

Cum uterujeortimAriftotelicusaudireCupiat»

adeat uterqueAriftotelem,qui

Demonftracio-r

ni'jmediumftatuitdefmitionem, ubi fic(cribit (v) : od do^oii Tuv o^/f/uoi i üv 07t

i'jcg(T»v-7Wf JiJeiKTzu ieviTU\

OU

Ct^OU <XrrvJ&KTU( 3 Kß4 r®v *

)(ßj txt' eis dar&gav

ßxchei&i

, $ tu nrbiaup>

ogjtfjLo) is-ovTWf oivxttoJeiKnu. Practerea (<pj

non efficientem tanrum Sc finem, fed omoc

genuscaufx,Demonftrationismediumftatuit, fic leribens : indq cJ^njwoSuf oiopufa, o&»

elfco-pcsv lyv odiioty,odltou 'j n'<r<r&§ts ; quibus

enu-meratis_{iubjungit7maujdvrod J\1» rQfiifüieinvur*} Ttu\. Et in Demonfiratiene ntcejfttas potisfimum

inbafttnis aßeäionisin fubjeäo refpiätur,an

fub-jeäumfitTtfw-miiwirdripfius afeäionistquodnen nifiper caufas internas fier't poteft : ut egregie diflferit Doä._{Jac, Mart. (^) Certe docilitaf}

dehominedemonftrari non _potefi:

, nifi per caufam

t _Traft.

Log.dgSjll.&Meth.C»1J. *.2. 5.

v Lib.z. _Pofl.Anal.

Cap.j. <p L.a.Ptß.An.C.1 r.

caufam formalem_{,'qu« eft anima}

_rationalis.

_J;

Sic ubi _{quaeritur , an ccelnm fit quantum}

_?

_ne

quantitascerte de coelo non demonftratur ex fC]

effizientevelfine,auteciam exefie&ti, fedex d

H!ateha,hoc modo: Omne matenatnm eft tei quantum. Ccelumeftmareriatum.Ergo. Nemo ne verodicecexefficiente hic (umi medium,cum tai mareriafit _{princxpiiimnonadivum» led fim. fe,}

pliciter

Sc merepaffivum>quoda

formaadua#

Q

tur Sc informatur. na

#■ XIV. Caeterum Scheiblerus,prolen* ex tenriaeinx_{probationefequentiaaflertraomen* qu}

ta. i. haue fiibftruithypothelin, Demonftra' _qu tionem non ordinari mfi ad cognofcendam _tas

paifionem, leu afFedionem, qu« de (ubjedo qu éft Demonftranda_{(4)« Perefiiciéntembic äff} dicic fenon inrelligereeam,qusreqniritadio' for iiemfamofe didam, qua? per_{transmutationem err}

fü, f(*d eam, _{qu« per} emanarionem dicitur: D<

hanc autem ad rarionem efficientis fufficere, fee Sc_{confequenter adhoc, ut medium Demon* ria}

fträfionis elTe _{poffit (ea). 3. Materiam Sc fici} forrnam non _ingredi Demonftrationem _{qua na:}

fäle$,fedut induunt rarionem efficientis (et), ter Primailla_{hypothefi concefia, fententia Schei- Um} bleri ScKeckermannillare_{potelhconfentien- w*}

tectiam Dod. _{Jac. Mart. [3] Probandum ple}

itaquenobisineumbir, Demonftrationemnon rat:

tantumordinari ad_{cognofcéndam paffionem, qui}

leu id _{quodin Demonftrst.SyllogiCmo termi- the}

num

DeSyllog.&Meth. C.i5.11.49. » Ibld.n.JI.

muri _{majoremconftituit. Primo}

itaque cum

'S.

Jac. Marc. urgemus, rcfpici potiftimum

i •

necefjitatem wb&fionis affcäionis tnJubjeüo, an ex _fcilicct

(ubje&um firTrfwuiv Swnv.oy _ipffus

affe-ex _{fticnis, adeout ex}

fubjedh naturaquafi reful#

:ft tet. Sic_{quandodemonftrandaeft de}

homi-t® _{nedocibras, non tantummodo}

ipfam

docili-m tatem_{confidero,fed ejusin}

fubjeéfp fuo inef»

n- _{fentiam.anhstc neceflaria Gt,}

anvero feens ?

a* _{Quo poiito negari}

non poteft, ipfam fubjeäi

naturam _{quoque effe examinandam. Sic in}

ii' _{exemplodato, forma fubje&i,}

nempe hominis,

n- _{quaeeft rationalitas,}

inveftigandaeft, qua, tan-a' _{quammodio, deillo dcmcrflrari}

debet

docli-itn tas. Et nifinotam_{habueronaturam fubjeéti,}

io _{quifcire poflum}

, an re&e de ea _praedicetur ne ailedbo ? _{Adfecundam, concedo materiam}

&

o' formam _{habere rationem catdae efficientis} per :m emanationem : fed _{quia modo oftenfum eft}

r: _{Demonftrationemetiam ad}

fnbje&um

cogno-:e, feendumfuomodo ordinari & conftat roate-in- riam & _formana

cefpectufub/e&i,rationem ef-Si ficientishaberenon_{pofte.fequiturcaufasinter¬}

na nas, nontaatum_{ingredi Demonftratioue}

qua-u). tenns rationemefficientis haben,r,fedetiamqua ei» terms_{talesth.e.niaterta}

quatenus mäteriaeft,&for->n* mam_{quatenusforma. Quidquod}

principiacom*

im _plexaoiimsno

hicadnoittendaftmtjquaeomnia

on rationemefficientisautfinis_{habere,nonfacile} ro, _{quisdtxerit. Inhuncmodum}

deje&is hypo*

ni- _{thefibus , habemus confentientem}

ipfurn

lim y ibsd.

Schei-14 i

Scheiblerum,ubi ficait : Exomnibus caufis fa fumipotefiDentonßratio,

lcquendo

de

its

materiali•

cu

ter, & indifferenter ad fubjeäum & pasfionem.

ali

Hscaliquamolatiusexplicare

necefTura

duxi*

ca

mus, ad roborandam definitioner»

noftram

, cot

qu» ftante illa fententia,

vehementer

findet

fufpe&a.vid. init. praec.

Principia. XV. Explicatis jam iis, qua?

ad

defini* pli

tionemdeclarandamj vindicandamque perti-cu

nere vifafirnt, adprincipia

Demonftrationis in-

un

quirendaprogredimur.

Omncm

difciplinam

pr dianoeticara expraeexiftente

Cognition«

fieri, de

docetAriftoteles CO- Etfåne, dari

principia

mc fe»_{propofitiones per fe notas, quse}

Demon-ftil

ltratione ad fui _{cögnitionem non egent,}

_fed

_no

ante eam_{prsecognoicuntur,}

inde

_patet,

quod

exj autininfmitura fiertt

_progrefliis,

_aut

probatio

_ve

in orbem recurreret, (i id negaretur. Pro'pe

grefliiminsnfinitum

hinc

fequi

,

fupra

6tpc

oftenfum eft Circulum vero in

omnibusfuj

Demonftrationibuslocumhabere »impoffibilc

efledocetAriftoteles Q], eoquodewnh Dr

Sy

monftratio ex prioribus &

Mt'mibus

conßabit

{jjnil

d$v\tCTtv_$isi,7a dvTK rcSv ttVTWv uu*

uffj mou• utibi loquitur.

Deinde

illam

Q,1

circularem_probationem

_inutilem

efleo(lendit,de|

his Verbis_{JXJl ervfaßdivei ro~? Kiyx<n kvkAoi}

wahi

«Ävfl _{\iyetv ij o ti tSt' v}

üteT

txt éjjv" xt€o 57rvly(ff, fccdiw 3éi%ou.

Qni

volciqn

adeac _{Phdofophum loco citato ,}

_ubi

eruditerre

haeci

3 loc.cit.u.47. s lib,i.pttß,anal,c.x. j

^

-(is bafCjUtcxtera^_{perfeqnirur. Inorrmibus cir*}

li• ciliarem

probacionero iropoiiibilem efle dixi>

aliascertum_{eit,inquibufdam Demonft.locum} (u *camhabere_{poffejlciiicetubi termmfutit inter f$}

n _, (onvertibiles. I_tainhaneremAriftoteles [9-]:

let xv.llicvjuövojf _{«rf xvTi$pi$%cn mkKco} tilkvjAiov_{cvS'i%cT<mylvi&wt tus Q.UI} ai' _{plura de hoc argumemationis geaere legere} ti- _{cupit.confulat Anltocelemioc.cit. k. Hornei#} in- uminInftit._{Logicis. (t) Därivero ejufmodi} am propofitiones _{perfenotas,Si , quse cumipfaa} ri, demonftrarinon_{pofiint,exiis tamen ali*}

de-pia

monftrentur,

prolixius probare noftri nö

eft

in*

an-ftitiiti , qui ipfius Demonftrationis naturam

fednobistra&andam _{propofuimus. Fufius hsec} lod_{expcfiiitinLogicafuaHornejus (*)• Principia}

itioveroilla alianen eile,_{quam ea, quse} fenfibus

ro'percipipeflunt,Si inrcliedui, redefe habend»

. 6»perCognitionen!fimplidsintelligentiasliquent,

buiPupra f. demonllravimus.

bile $• XVI. Hiice _{prselibatis,ad materialia}

DrSyllog. Demonft. _{principia me confero» quse}

Yit

_{;«ihilfuntaliud,quam}

_ipfius , in certa materia

rj^occupati , partes effenriales confticuentejSV

[lan)Quori,mnaturam aecuratius _{perveftigantes,}

lditjdeprekendiorsuseaduoiueilegenerum ,remola

j Thalia,aiiapropinqua. Illa flintin Demonftranone

atermins,qui,ut momniSyllogifBf>o,itaiahorum

iolctflUOclueperfediöimoj Demondrativo,omnino

iditetreselfedebent,neque plureSjneqiiepauciores:

baeci Major

.Pd* Llf'

z'Fri0r-An*Lc f. < Lib, S.Qngff.S,

k Lib,_J.

16

Majorfcilicet, Minor Sc Medius. Major eftafle- p <ftio,paflio feuattributualiquod,quodderainoii q fen_{fubjefto,per mediu/euargumentualiquot I} terriurajneceflariumjeltdeaaonftrandum. El v omnino_{requirituruthitres termini, fl modo p} veramDemonftrarionemconftituere porerunt, e:

adeo interfe fint connexi «5c _{conjunéfci,ut nun<} v-quam, fervato iiio terminorum pofitu, rerumqtit ipftrutn necejfatioconnexione,divelli,adeoque fal E

lere _{queant♦ Efteruntur etiam bi termini aliii ti}

nominibus^ut Major PropriumtMinorSubjeätm pi

Medius_{Principiam, appelletur. Item, Minoi c<}

iv Mopiivov, fen darum, Major _{uero ib}

fyxk

_r«

psvov,leuquxfitum,nuncupatur,qu« appelfa n»

tio _{Demonftrationi generatini confiderataeef p}

convenientior,cum_{prior Demonftrationipo}

tiori_{congruat. Interim obfervandumeft,hofet n'} terminos aliter _{fumi quatenus in refpeåy a( r'}

totam _{aliquam fcientiam} adhibentur. _{In e, tl1} enimnotione,_{fubje&u dicitur iilamateria,cii n'}

ca_quam confideraudam _totafcientia _©ccupi tur : vocatur alias _objf&um, Sc fubjecfcuii cc

atcributionisvel confiderationis, ad difFeren

tiam_{fubje&i praedicarionis, quodutplurimut ta}

eft _{hujusloci. Proprio, funt afte&iones, qm P5} Scientias _{alicujus lubjefto infunt. Princtfi ac}

veroalia funt effendi,a\ia. tognofcendi, illa fm

V

quxiubjedtum fen extrinfeee producunt,

fe

cu

intrinleeeconftiruunr» H»c _{autemfuntqu f°.}

nosinveratn _{ejuscognitionem}

_deducunt,

funt

quev«lcomplexa, utaxiomata <3cc.vel incoit A pltw ?

-17

ffe- _{plcxa.ut ea diftinguunr}

Metaph.

(\) Latins,

lör _{qui volet,bxclegere poteit}

apud _{Regmtn in} io(L _{Difput.Logicis (,u). Ad Demonftrationem}

El veroin_{genereconfideratam}

penndeefturrum

^dc _{principia fint complexa vel}

incomplexa.modo

int, ex iis _{inferripoiTit neceifori®}

Sc infallibilis

mn> verifatis _{eonelufio (v),}

tqui §• XVII. Hxc de_principiis

SjUogifmi fd Demonftrativimatcriahbus_remotis,

quam po'

alii; tuimui _breviifime

pramifimus. Ulteruis

':im _{progreiTis,principiamarenalia}

propinqua fefe

inoi confideranda _{oflerunc, quibus}

medianribns,

remota _{illa,quiaremota}

lunt, Demonftratio«

»Ha nem _{ingredmntur. Hac}

vero_principia

pro-eef _{pinqua dicimusefte»ficnt in omni}

Svbogifmo po

perfe&o,

duas

_{propofitionesjfcooclufionern}

e-ofct niminter_{partesSyllogifmi}

propriedi&as ple*

( a( rique _{no numeran?)}

qnae_alias

prsmiflsedicnn-n e, tur,ex _{quibusinferatur conclnfio.}

Sed quo-cjr niamnonornnes_{hujusmodi propofitiones}

ejus

upj

lunt

natur«, ut ad _{Demonftrativnm}

Syllog.

3-un conftituendura _{aptse natx fint,}

paucis

often-rcn dendumeft,_quaiiiamfint

requifita Se proprie*

mxi tåtes,adquas_{propofino datae*aminanda eft}

,

qu;

priusquam

ad Demonftrationem _formandam ]ctpi

adhiberi

tuio poffit. _{Eleganter in hane} rem

fm Viottus (£)_{fiperpropofitiones}

difettrrendo}in quo'

f{ cunque _{propofittonum genere}

examtntvero_{, qu&}

:

qu

t°ßmt

&

non p*ßtnt äemonßrari$ nonne _{qu* per}

funi _B

demon-COfl _{Ä Scheib.}

Metaph, L.fC.zt68: t* L. _{$,probl. 3.}

Usa ! sfrift-L-i._{Poß. C.}1. c*ä<Stbeib.lys,tit, I Vt

18

dewonßratiottemfciri

pojfunl,

txm

de

tü,qiu

feorftm

&feparate enunctantui\quam

deiü>fu&

tonpunätm

inorationiicomplexv>;ntegram

inquifitionem

fectjft

ridebor ? Potilfiraas

propofi

divifiones

per-veltigare

conftitui,

Sc

quainam earum

demon-ürabiles quxnam

inderoonitrabiles

fintqlteni

dere» Cumque fint

propofitiones

all«

affir¬

mativ»vel_{negativ«,alise}

_univerfales

vel

parti-cnlares,aliac necefiari«

vel

contingentes,

lin#

gulas

examinando

, an

huic

noltro

inftituto

convenianf,videaraus.

§• XVIII»

Quaeßionem

an

fit

?

per

De-raonftrationem nonfeiri, Ted adejus

cognitio-Demon-

*

ncmPer

Genius fa&am

inquifitionem

fufficere

flrari. exifbmamus.

Sublunat

forfan

aliquis

facultas

tesSc potentias

formaruna

_per

fenlus

non

pofle

cognolci. K.

Senfus

eas

cognofcere,

nor

immediate_quidem,

_fed

_{mediale, praevia}

Idl,

cognirione effeäuum,in

fenfus

mciirrentium. Inrelle&um vero quod attinet> prazrerquara

quod ei

operationibus ad

extra

fe

exerentibus

danfeiatur»fe _qtioqueipfumper

cognitionem,

ucajunr,reflexamcognofcif.

Adeo

utnec

illa

quacftio.andetur

intelJedtus ?

Demonftrauone

egearjCumnonalius

unquamde exilteniia

illius

dubiret,autdubitare_{pofilt.mfi qui}

_eocaret,feu

qui«V»? eft ScotKoy^, fine mente

Sc ratione.

Qu.' _{plurade his}

_defideraü

, ut

Viottum

(«)

coniulat, fvadeo- Quasftio vero an

aliquid

abeui conveniat?cemplexi naturam refphit, «t

loquiturV'iotuis(Ts),neque

poteft nifi oratione

complcw

Anprop.

negat. pof: 19

complexafen propodrione

efferri. Eritenim

ibi _{praedicatum quod conveaic,&}

_fubjeétum

cui cohvenit, nec non copulaq«as utrnmque conjunget. Propohciones vero in univerfum

omnesauf_{affirmantesefie, aut negantes , Sc} _

an_{re, pr*ced. diximus, Sc rei ipfa ioquitur.}

Inquirendumitaque,anharumfpcciernm »ura#

1 Xi

que, defi alternera,qtiamamearnm ingrediatur Demonftrationem ? AfHrmativas demonifrari

CÖcedunt_{oranes,de negativisfuerequi}

dubita-rent. _{Quicquid tarnendeeolle>nos non}

du-bitamus. _{Cercum quippeeftfeualiquid alicui}

cénvenire,fen noneonveuue _dicinir;

demon-ftrativo _{Syllogifmoid oftendi polle.}

_fel.

qu«-ratur un terra _{afcendat per naturam ? fine}

dubio_{quteftio neganda eft,at quis inficia» ibic} negationem illam demonflrari poflc, idque hoc modo. _{T(ullum gravt per naturam afeendtt,}

Omtiisterra _{eft gravis. E. N. terra pernaturam}

afccndit. Concludimui itaque cum Viotto

(g) non repugnare natura prepofitionis negativa,

quin&ipfapoßitdemonftrari. Tantum depri-'

ma_{propof. divifioneinafhrmativas St negati¬}

vas dixiffe fufficiat.

§> XIX. _{Propofitiouum quoque ratione} quantitatis,aliasuniverfales eöe, alias particu

-lares, diximus. Conveniens _{iraque eft} , ut imtDemwi

poftquam inpropof.tam _{negativis.quamafBr- ftraii?}

mativisdocumhabere Demonftrationem

decla-rayiiaus, au idipfum _etiam in univerfalibus &_{parcic.fieripoffitjinquiramus. Fuereinter}

B i veteres

c _{{«c.(it.c.ö.}

An PätueJ prop, pof;

iO

vereres _{Philofophosplurimi,}

quipropof.

parti-culares Caam de unjverfaiibus nulli unquat*

dubium fuic, nifi qui ornnem cerntudine® m inrebusncgarunt,dequibusfupra]

demontfra-rinon pofie docuerunc _: quod _{ut eo}

facilms

obtinerent,hujufmodi valido, certoqne , ut

putarunt, telo ,

proiftafuafententtadecerta-banr. Nullius reimutabilis,incenßantü & caduci eftfaentia. O. resparticulares& fingularesmu*

tabilcs_{fu.nl, inccnfianles & caduca. E. N. rei}

pAYtiiUlaris & fingularis eß faentix. Majorem probant,quod fcilicet Lientia,utpote

quaeipfa

immutabilis elfedebet»non nifi rerum

immti-tabilium neceffariaruna dar« ulla _{poliir. Et}

mox. Quorumnon_eßfcientta,eortm ntcp eß De* tnonß.rerumgart, none(lfcientta. Ergo neque De*

monßratio.Majorpatet,qiuafcientiaeft effe&us

Demondraoonis> at negato eiTeCiu_, tollior

cai:la efficienS adscquata. Minorem probat

SjUog.

pr«cedens.

Ergo

firtnnm

roanet argumentum. R. Sed res non faua

feliciter

»

utexfitimiritilli_{perficitur. Majorem prioris}

Syllogifmi quodattinet,non

eft

ea

fimpliciter

vera. Illum _itaque limitamus hoc

modo,

Nulliusrei mutabilisinconftantis Sc caducx, quabic&nunctalis eßtpnmo

&

per

fe däri

pot-eftfcientia. Limitata inhuncmodumraaioi e,

nihilcoacludituraliud,quam res particulares» proptereaquod,quatenus

tales

lunr,

caduc*

fint Scinconftantes,ex fiianatura parricnlari, fimpliciterfcirinon

poflfe,

Obicrvandum

ica-queeft»tamveritatemquamveritatis

ai tem_particularis

alicujus

_{enunciationis, nonex}

ipfiusnaturaefle^fedlateremali^uauniveriali»

^

fub qua potentiä continecur. Itaque

funda-mentuinilbusDemonftrationis,inqua conclu»

fioinfertur _{partic»laris, eft difium de omni &} nullejnonminus quam alteriuS alicujus

difctir-fus, qui imiverfahterconcludit. Et utdiftrte exponitViottus (<r): Nonalia ratione Demon-firdtiontm partituUrem conftitui pojfe afjer'mw3

hifi majm

djfumptum

ftierit unnerfaleifubquo con*

clnfiopotentiacontineatur- E. 1. propofinonem

hane_{particularem hocferrumefigrare,probare}

Volencem.prmsomninoaffumereoportet otnne ferrumgraveejji. Et ideohocferrumgraveeft, quiaomneferrumeft grave, S;cin aiiis: Paulus

v efträttenalts, hit canispeteftlatrare,funt

propob-tiones neceifarioverae, _quiaver«

_funt

univer-faies iliar»Omnishomo_{eft retionalis. Cmmscanis}

poteftlatrare.: fubquibus potentiaparticulares

eontmentur. Et ubihabnerotnajufcaffiimptura univerfaliter verum, in modis _{pofterioribus} prim»_{figur», Darii & Ferio,particulares}con'

clufionestalesinferrefacile_{pofliim, qu»}

_aliter

fe habere _{nequeunt. Ita vera eft hxc} De-naonftratio Omnis homo_{eftrationells. Petrus eft} homo. E. Petrus_{eftrationells. Eft en'm}

profe-fto conclufio neceffarix illationis, Sicetiam in

Ferio_{pofitisbn praemiflls, N. Lapis fentit. £>.}

Subftantia eftlapis,neceflarioinfertur conclufio

v

perpetux veritaris. B. Subftantia nen(entit,

H«cveroconclufio,ficut & _{prior» in}

_majori

B 3 prop.

1Z

prop. univerfali potentia continetur.

Jam

facilepatet quid adaltcrum SyUog.

dicendum

fit. _{Hujns minoremquaedicitrerum}

particu-larium nallamdari _{ScientiaraJimifandatBéflTe,}

Sc_{qnomodoid fieri debeat, ex di&is conftat.}

Seil,non_{poffe resparticulares fimpliciter, Sc} ex naturafua.eaque perfe&ione_quaunivcrfalia,

fein Sc_{cognoici. Nihdominus tarnen omuis} illisfcientia non_{eftdeneganda : pofluot enim}

fecundarib,Si rationeeafeir*,qua fub univer¬

fali _{continentur,ut fopius diåum. Denique} addimus,fiftatuererur_{parficulariaomniacerto}

non fciri, _{plurima inde oriri} abfurda. _Primo

quidero, fiparticularia otnnia incerta effent,

undecertitudinem(uamtiniverfalia babebunt?

Heinde_{inmultisdifeiplinis arcibusSc fciemiis,}

fi_{particulares propofitionesRonfeirentur, nihil s} liuii advitana humanamconferre_{poffent. Quid}

enim_{prodeftetMatbematico.fi (ciret,circulum}

habere omnes lineas a centroadcircumferén/ .

tiam duftas_{xquales, nifi leirequoque}

_poffet,

huncvel illtim circtiium feitahabere. Étfane multiim decedet ufui _{Logic« noflr®, fi ab} univerfalibus ad _{particularia in ratiocinando} defcenderenonlicebit.

An _prop.

§'

Cseterum

quia

ratiotie

connexio-«onting. nis,quaEinterfubje&um Sc pradicarum

enun-poilint De ciationisintercedit,propofitionesin neceflarias

znojiftraii? _contirigen

tes diftingvi folent, de hac quo/ qu£divifione nonnnlla agere,haud företinutile. ^

Idautem_{prsnotandum eft, hic non agidene/}

«effitateterminorum _{fimplic>um,fed denecef'}

*3

firate_{propoficionis.qua; alias}

_complexa

appella-nfölet. Hxcveroaliudnoneft, _quam

tmniu-txhilis _{connexiofubjcfti cumprtdicdto , docente} Scheibl. ( t). Propofitione« lilas inqu

bus

termini _{fubjedum <5c prxdicatum} , neceffa*

rio Sc immutabili nexu ita cohserent ,

ur alitcr _quam habent, fe hic & _{nunc ,}

caufis in aftu poßtis habere non poflint,

ad _{Demonftranonem apcas eiTe} , ne-c negävit quisquam,nec cum ratione«egariunquam

po-tuif. Eoenimnegafo,ipfam_{quoque Demon*} tionem _{fequeretureffe negandam : quippe}

_fi

neceflaria demonftrari_{nequeunt,nihil} demon-ftrari_{poteft. Contingentes veroprop.}

_multi

a demonltratione _{penitus rejecerunt »}

pu-tantes abfurde_{prorfus dici» poffe de}

contin-s

gentibui Sc

mutabilibus, neceffarinm

Sc

immu-tabile_{quidcognofci. Caiterumnon negamns}

contingentiadari,qua:demonftrari nullo

modo

;, _{poiTiint,(non enim omnm propofitionum}

con-tingentium dicimus eile Demonftrationem)

Sic _{quis hane propofitionem fe demonftrare}

poffe purabit,hom$ ambuUt , cum pofiit etiam contrariumverum effe > homo non amb.dat.

Re&eitaque diciturcontingentianon demon-ftrari. _{Veram/uttaceamuscontingentnim in} a&u_{fignatohaberipofle fcientiam, ) hoc} abfo-Iure Sc_{fimplicireritacapiendnm noneft, quafi}

ex _{conringentiumgeoerenihilpofTecdepromi s}

qusdJubjeä» ineffeexneaffitate demonflrart

potefi,

ut_{loquitur Viottus}

(uj.

_{Maheamusiaexemplo}

X ₄ dato«

dato. Ambulatioreseftvere_{contingens»quas}

poteft elfe,poteftetjamnonefie, _ipfique

necef-farioineftcontingentia

: talistameneaeft,quae

hujufmodivineniocertoalicoi _{fubje&o poteft}

anne&i,titjam

fubje&o

illinon contingeream»

plius,fed neceffariöeam comperere fit dicen*

dum. Idveronobisnunclica&ns _{ipfe ambu#}

lationis. _{Quictmqueafåu ipfoambulat,}

quan-do ambulat, neceflario _{ambtdat, neque poteft} fionambuJare. _Qtiodnon ita _{intelligendum}

eft,quafi ad ambulationemfeu extrinfeens

co-gafur,feu_{determineturuitrinfecusjutnon} pol-fit defiliere abambnlando i Sed_qtiando

defi-nitambalare,feuqtiando quiefcit. pofira

a&tia-Ii _{quiere, neceffario quiefcir.}

HincilludMe-taphyficum j omtiequodefiKquani*_{eft, necejfe eft} ejfe: & illud «jc/vjj-wv i _{impoßtbile eft idem fimul}

ejfe, &noneffe : qtundoquisanobulat,

impof-fibile eft eum fimul non ambnlare. Eft vero

hare neceflitasnonabfoiuta> fed hypethetica,

qu»rem in fua natura _{conringentem necefta»} riam reddit,vel _{propter aftum exiftendi, vel}

proprer extrinfecam aliqiiam circtimftantiam.

Ommsambulatfoin fe elt _{contingens, licet in}

certo_{fubjé&o, hicSc nunc,vel a&u, exiftendi}

determinata,vel extrinfecacondirione

circura-fcripta, talis reddatur ur alicer fe habere non

poftit. Sicinalio exemplo» quo in potiffima

Demonftrationis_{expofitione fspiusutitur ipf©}

Ariftoteles, a&ualis defeéfcus luminis in luna

contingens fåne eftpoteft tarnen per interpofi*

tionemtercasiitter lolem _{dclunamj(ut docent}

Aftronomi) tanquammedio de luna

demort-ftrari. Eftawemilla_ecclipfis neceffaria, _non

xabfolute,_{quafifemperfe itahabeat,neque}

pof-fitfealiter_{habere, fedhypothetice,qu©d pofita}

caufaillaefficienteinad",nonpoteftnonfequi effe&us, _{qui eft lunae obfcuratio.}

_{Ex didis}

pater,contingentianon demonftrari quatenus taliafuht,h.e._quatenus contingunt,

fed

quate-notaliunde ipfisaccedit_fuf-ßciens ad

demcnjbatto¬

van_neceßitaet

§■ XXI. Hioc Sc ilhid quoque difquiri An fn pra:

(olet,an in_{difciplinis pradicis locnm} habeat, _{äicis loci} vera_{quidemScpropriedi&a, quamvisnonftri* habeat Dc-,}

deSc _{fumpta Demonilratio? Fuere}

_roomtrauo.

qniqu^ftionem negarent, eoqnod difcipÜn» illa:circaa&ioneshumanas verieattir,_quasquia

ex_{hbero hominis} arbitrio_{dependencnoneceif.}

fed libereSc _{contingenferfiunc. Conttngentium}

veroy_{inquiunt,noneßScicntia,atubinoneß}

fiten-tia,ibinon_{eß Demorßratio» Itaargumeatantur.}

Qpacvnquedifciplina circamera _contingentia ver-fatur,in ea non dantur Demonßrationes vera, At

difciplinapraäica circa mera contingentia ver

fan-tur. _{Ergo. Majoremprobantexillahypothefi,}

quae _{contingentibus Demonftrationem negat,} fed_{quidad hoc dicendm» fit,ex §.praeced-pa¬} ret. Adminorem dicimus,_{contingentia, cir#}

caquatverfaturPra&icus , nonelfe talia omni

refpe&u,ita utnullomodo rationem neceifarii

. fortiripoiünr,fed eile hujufmodi/it

ipfisno re*

pugnetnecefiitashypothetica. Adhsec, in E-tbicis_{daturprobatio ajfettionis proprio, defubjeäo,}

per(Au/amproximam,veleffeäum, Ergoin Ethicit jjja

datur_{Demonftratio (<$). Saendutnefi, in difctpli ^a!}

na,_{quatAmen tionefl fitntU,}

_Pojft

_nihilomintu

_efl

conclufioKesfeientificos,h*e.tales,in qu'tbus ajjt ftio njt

perCAufam fluamprobeturdefubjeäo. Sic inPolt- cjr

tica : StAius _{Keip. in quo imperium quibusvis rar}

promifiuc defettur, eflincenßAns. Attalü eflflatus ce, Demoeraticus. _Ergoisefl

_inconßans,

_{In EthuA tio}

qui habettrebrasaäionesvtrtuales\llt acquirit habt-^£>,

tum, *Atvirbomshabetcrebrataätonesvirtuales, tai

E. H«c Schciblernf _{(%). cujus teftirronium nr}

co _{plus roboris fentenrise} noilrar allaturuai _ni:

fperaraus,quorigidiorem (e alias in

Demon'

fp ftrationislimiribusconftituendis _{ipfe prxftitit, ut}

Cor.f,Keckermannusin_{SyltemateLogico(4). El}

Ita in Ethicis redte Demonftro. Qutcunqut tonßanti &perpetitavoluntatefuum euiquetribuit}\de

it_{efl virjitftus Hicautifte hocfxt.it, Erg». Adtio. ta} r««s human# redtse ne rationis prsekripto, & _e<

boneftaticonfentaneaefuntjan fecus, excertis g<

&necetfariis virrutum_{fingulanim requifinsÄ}

condnionibus,_{quastradit Ethicus,}

_judicandum

_qi cft. E« L ubiinveneroadtionem, cuiomnia Ii» (/!

beralicatis _{requifira ad#quantur, re&e}

_affero,

_il!

eamå liberaütatis Iiabitw profe&am

eöTe.

Et _at

(inc vitio afliimo : _{cuicunqueaätoni omnia libt> q} yalitdtis_{requifita,&neceffartA circumflantu ton. n}

petunt,illaefl Itberalts, Athac vel Ma talts. Er- fi

go. Diftinguendum _{tarnen omnino inter} De* i moaitrationes_{magisvel minus exquifitas}

_(w):

_c

Wendel. Etbtc. L. i.C.i.Qttgfl. _17.$.8z, _# Ititrel

log. Cup.1,n. 22. -p L'b. f.Tradln.[ed.2, Gap 14, K " _{J-icbentb,gx?Jc JLtbic-i,}

*7

illas in THeoreticis,haSin Pra&icis diftiplinif

'ti _{dari.neceftutneftutfaceamur.}

4e XXII. Hasede Demonftrationisdefl- Divifio.

nitione,necflondeniaterialibns ejufdem

prin-cipiis,

attulifleOifficiat.

Nunc

poftulat

ordini*

Vli _{ratio,utad dtvifionemexanainandamporrb} ac-tus _cedamus.

Dsftingvimus autem

D»monftra-tionem induas_fpecies»non

_{univocas,tales}

_enim

Demönftratio non habet,) Ted analogas.

Id

leSi tarnenobfervandnfneft,analogiam hic _non

efte

proportion«,tuenim innomine

Demonltratio-uai _{nisasquivoceconveairent illae}

, q«*

dicuntur

fpecies Demonftrationis (oc), fed attributioms,

tit. uti_{fupra$.S,wiam q afiin}

_{transcududiximus.}

4)- Eft_{itaqueDemonftracio,änrefpe&u}

_{ad fua}

in-feriora,genusanalognra,h.e.ta'e de quo qui*

'itr demutraque _fpecies revera partieipat»

fedita

io. _{tamenjutuniinfitprimariö, alteri}

_fecundariö,

& eodem _{plane modo> quoens habet rationem}

rtiJ _{generisrefpeétu fubftantiac&accidentis«'}

§. XXIII, Harumautemfpecierum,

fe-■Uffl _{quentesdu&um fummi Philofopbi}

_Ariftotelis

Ii» _{(ß), alceramvocamust5 ont alteram r$ Aon,} ro, illa alias diciturDemonftratio apoßeriori s haec

Ei autem a_{priori. H*c verodivifto ut adverfus}

Divifio-ibt- _{quorumvistelamuniacur,adaequatioejus omni- nis}

_adaequa

om- no eft oftendenda. Ut enim hoc comraode

oticn-Er- fiat,tria_{cumprimisnobis incumbunrprobanda.}

_ltut

_*

De* i. ut oftendamus intér _{utrumque divilionis}

«): membrumefle (ufficientem diftindionem» i.

trsl ut

*4. « Scbeib,TrdSt_{SyX.C.ij.Tit.z.u. f. ß}

L.z.Vofl.An&l'

ut nrionftretnus

pofltam

divifionem

_non

effe

latiorem_{divifo/eu quod eodemrecidit,iura®'}

gneillamfpeciem

veré effe

Demonftrationem,

Scde_{pofita ånobis}

_{Demonftr. definitione}

par-ticipare. 3. utdeclaremus

divifionem

non

eile

v

divifo_{fuoanguftiorem, hue. nulluni}

_{dari,ab hit}

_^ diverfum

_{fpeciebus,arguraentandi}

_modum,

_qui

pro vera & !egit;ma

Damonftratione

fit

acce- ^

ptandus. Primurn quodattiner,

poffetquis

iaff

ftare, non effe inter Ii«cduo Demonft.genera Qj.

fufficientemdiftin&ionc. Ratiohareeffepoteil. _^ CmnexeiTethiproximocognoiciturcaufa _pro#

xima,nontantumrede colhgiturcaufara illam _^

dari, led prxtereaetiam abeadem

illa

caulaef-

m

fedurn_{dependere. Etcontra»per}

Demonitra-tionem -rs <JW-n w ort eriam vere cognofcitur.

Ergo una eademque ffmplici

Demonftratione

q

onSc Jio-nImuldemonftrantur. R. Unara- _mi

demque Deraonftratio,fervato

eodem fimplici

j terminorum _{propofitionumque}

_pofitu,

_{vi ne- m}

ceffaria:_{illationis, Sc}illiusconfequenti*virtute, ß quas exeademilla talium , h. e.

neceflariorura

1

terminorum_difpofitione,perflaturamquafi

fe-

Pr

qilitur,non nifi alterutrum tantum

concludtr,

Pc

Nihilominiisnon_negarous,poffealterum eriam,

J

fenoh,feuJioit9 quod quidem _ex illa Demon*

f

ftratione didomodononfequitur,haudoblcure

^£i

tamenindededuci.

XXIV- Sccundum quod pro divifione hacdefendenda_{probandum erar,fcihcet}

_divi-

_{v ,} (ionem noneffe divifo latiorem, fed utramque

P

illam_{fpeciem vere}

_{effe Demonftrauonem,}

_&

19

^

de

data

å

nobis demonftrationis

deftnitjone

par-tieipare,cum nemo adhue negarit, aut negare

pomerit de

Demonftratione

rS

Holt,

non

eft

m'

opersrprenumdeeaprolixe

oft endere.

Paric

ll enim haecfeientiameertam de infalbbilem,c«m

^

a

caufaproxim

a

procedat

;

de

fcirefit

rem

per

. caufatncognofcere.

DeDcmonftrationeT*c7:

^U1 _Hinein»

quippequasaliquanto

imperfe&ior

eft»

ce

hoc_{probare,reseft majoris difticultatis.}

Cae-mrl

ternmhuicDemonftrationistitulum denegavic

^

olim

Avicenna,citante

}ac. Zabarella (y),

pro

cujusfentenria proponi _{folet bsec ratio}

prseci-'

pue. QudtunqueArgumentatio tam

eft languida

^

&

mperfeäa,

ut

inteRettum

reddere

nonpofftt

quie-tum in_{ct'gnitionerei.tlianonmeretur}

Demonftratio

ra

dppellart, At Demonßratio t5 071 talis. Ergo, R. Sed falva reselt, limitamus _{majorem ica.}

QuÄCunqueargumentatiotam

eft languida

, ut

l'.

.

nullo modo

poliit

quiettim

reddere intelle&um

inuotitjarei,&c.Änfecedenremajoris in hunc

( _'

modumreftriéto»

minorem

negamus.

Demon-ftratio enimt2ot< inTuo genere, &

modo fibi

Ye,

proportionato,

intelle&una

quietum

reddere

j(f

poteft,

licet

non ea

perfe&ione,

qua

Demon*

im' ^rat'°

T*

^0>n-

lm

^

pofitam (upra

Demonft.

j definitionem refpiciences, aperte

itatuimus

, ex arc

caufa

quoque remota,

de

efleäu

adarquaro, ita

demonlirari _{potfe, ut}

_inferatur

_{conclufto talis,}

me qua;

{e aliter

habere

nequeat,

Con£ Zabarella

,

^ ^

Lib.de

Spee.

Demonft.

Claudamusexem*

'

ue

plo

N.

refptxans eft

lapis. Ommnts

homo

refpi

Sc

ratt

'

5°

rat. E. Homo_{eft lapis. Nemo,quod}cre-

$

dam, hanc conclufionemaüter fe habere _pofle

_^Pei

exiftimabit. De

/• XXV. Tertio probandura incumbic vel pofiramdivilionemdivifoanguftiorernnonefle.

^m

Hocveroconsmode fieri poteit _{varias avariis T*}

^

traditas Demonilrationis divifiones aliasexami# (lua

nando,Scinquirendo,anfub duobus his potitis

divifionismembris_{comprehendantur, autil ad}

_l°c<

ea referri nec]ueunc,an pro_{verisDemonftratio#}

dan

aibtisdivifioaum iftarum_{fpeciesfint agnofcen- ®01} das? i. AverroesArabs,_Intcrpres

Äriilofe- ^

Iis haud

_poftremus

_{(s) prscter has duas De-}

_^,,r

monftrationis_{fpecies, aliam facit rertiam, eam}

ninairum _{perquamto or< Schalt fiinul demon- nea} ftratur. R. Hoc_{Demonltrationisgenusiea;- c,m}

terisduobusnondiftert. Omnis Demonftratio 0,145 t5 hältetiamrooh_{demonftrac,quamvisnoirim' voc}

mediare &_{direkte,nequepoteitoltendi ullum me(} exemplum, inqttaidnon concingat. Et pacet

t,an

cum nondemonftrari_{poffitpropterquid resfitj nnT1}

xiifiimamonftretureamreveraefle. II. Non- De' nullitertiamfaic_{fpeciem conftituunteam}, _qua rani

abeffeblu uno adalium neceftario conncxum,

f1011

progredicurindemonftrando. R, Ratiocina/

)am

tioeffe&um_{unumper alrerum probans,(fimo- °PM} d© debita illi ad Demonftrationem neceflitas concedenda _{eft,) ad Demonftrationem rS«Itt,aa} commodiffimerefertur. Procedicenim ab ef *51 fe£hi : at _{Demonftratio omnis qua. laufam}

proxi'.'ßt'

mamnonadfertfeft Demonftratio tS tu (£).

* _Cit.

kZabartl.L de _{Sptt,Dtttt. c. ii, £ Hornt\*\ ;}

e. f. XXVI. Snpereft utbrevem utriusque

Je (peciei definnionem lubjtingamus, 'Sit itaque J)emonftratio t* oti,qua pereffeäumproximum>

jjj yelcaufamremotampoßtam,quodresfit,vélperean•

fe< demnegatam,quodresnonfit,fimplutterdemonfirat.

jjj rS'Mr* verOjqua per caufam proxtmatn, propter

quam res fit, demonfirat.

dis $. XXVII. Ultimo, Sc quafi coronidis Effeaüs^ 2(J loco,de effe&u Demonltrationis nonnullatra# Demonft

o, damus. Ut rem aliquam fciamus, facit De- Scientia.

Q. monftratio, hujtis igitur efleétus Scientia et: e. Sed haeccumdiverfimode accipiarur,indican#

ie- dum eft,quid nobis hicfignificet vox Scientia?. im Noscertam Seinfalhbilemrei_alicujuscognitio*

ltJ. nemfcientiamappeilamus,&remfciredicimur,

%. cumeamcertoSc infallibiliter cogniram habe*

ti0 mus. Scientia itaque, in hac notione fumpta

m, voce,contra

_{diftmguituropinioni, quaeeftquafi}

im medium quoddaminter ignorantiam Sc feien« tet tiam,nonquidemrei,fedrationis. _Opinio

c-jtf nimquatalis, h e. quatenusabftrahit ab opinio#

)n. ne vera Sc falla, mediam _{quidem habet} natu,

tu» ram,fed qnianulla datur,_{quas non} de alterutro

horum, feuveritate, feu falfitate _participat,

ia, jam refpe&u illius accidentis, (accidit enim

10. opiuionicum _{pratcifione lumpt«,}iitveralic vel tas partimadignorantiam, parrimad Scien-f _{propius accedit. Ita in hane} rem fcribit

ef( Viocnis (*]K Opiniofalfa cum tgnorantia eadem xi-'ßtttecquidquam cumScientia commune aut fim'tlc

brist,

* Lib.i,C*p.4,

ei*i , ■