forelio VOTIS

a F. F.

5. 5.

Dissee^tatio Academica_,

de

Veteram Romanoram

VOTIS

sollemnibus

Moderante

VIRO CELEBERRIMO

Dn< hemmingo

forelio

Poé£ ProfefTore Ordin.

Public£ bonorum ^cenfurquapar

efl modeflia,

fubmittiu

S:x R:ae M:tis Alumnus OLAUS WIKNER

In Audit.Gufl, Maj. boris folitis a.

D. xvii Menfls Man, A. mdccv.

§-<§&••-c#-2?r^"'"£§-2 §-<§3- £-&"•

UPS ALI JE

Typis Wsrnerianis.

Angcrm.

Rcverendißimo

PATR1 ^M

DOMINO

Dn. GEÖRGIO

WALLIN.

S. Theologie Do&ori

Celeberrimo* _per

Norlandias

Öccidentales

Superintendent

Eminentiffimo,Confiftorii

Her-

i V

noefandenfis Praefidi

Amplifli«

mo,

Gymnafiique, quod ibi¬

dem eft, Regii Ephoro

Gravifiimo

Patrono Optimo.

Ruckshafce pagellas, cumpio pro

. Reverendiflim.

eultor o.

Maxime Reverendo atque

Prtälarijjimo VI R 0,

) Mag. PETRO ASP,

Norcbpenfium Paftori dignis-

fimOjiit 6c adjacentis diftri&us Praepofito graviftimo

X

Patrono Benigniflimo,

Ut &

15 Plur. Reverendo

Clarijfimocfi VIR

O

ti

Mag. MATTHI/E BILLE,

% Paftori Umenfium longe

meritiffi*

mo, omni animi veneratione

1« atatem colendo.

VIRIS

Plurimwn Reverendis atque

Clarijßmie

DOMINIS MAGISTRIS

In

Regio Hcrnoelandenfi ^Gy-

mnafio Le&oribus; itemc£

Scholz

Re<ftori 6tConre<ftori, Promo¬

toribus 6c BeneFa&oribus maxime colendis

sq mcohmitate Veftravoto

offer

^o

PrasciarifT.6cClariff,Nomin,Veft.

or obfcrvatijfimux ). v.

SpefiatiJJimo Prudentiffimoque V1R0

Dn. mcoLAo

mmm/

Civi &SenatoriinterHernoefanden- fes laudatillimo, Evergetas mul-

tis nominibus coiendo.

ut &

6peäatueprudentia

VIRO Dn. OLAO

Civi & Mercatori apud Holmenfes

honoratifiimo,

ante hac Nutritio

propenlifiimo,nuncfautori optimo,

obplurima beneficia ad cineres obfervando.

&

Probate integrltatis VIRO

Dn. OLAO

$3$££/

Civi & Senatori Herncefandenflum

Prudentiflimo, olim nutritio o-

ptimo, nuncFautoricertifiimo.

Pro veßra

Veftrorumque omrium hr-

columitaté Fota

femper funåam.

Vobis Ad officin obßriEiiffimuS

O, WIKNER,

In Nomine Je ju.

§. I

Agnam Gentiles pie-

tatem Numini, etil

nonvero, exhibuifle, gratoqj animo fum-

ma in fe beneficia,

qua* nift divina ope obtineri noiV-.

pofTe exiftimabant, agnovifle, vel

ex rituum cerimoniarumque, qui-

bus circa facra Iba ufi funt, ieaula

crebraqpe obfervatione manifeftü

eft: quippe ex quarum neglettu qm*

visßh infauflaeuenire adverfapu*

tabmt> (a) Creditum eft^, inquit Val»

Maxim.(£), Varronem confulem

apud

Gamms cuni Carthaginenjwus tam in- feikiter dimkajfe ob^tram %Junonis\ quod

A cum

(zz*j?» (4)/,/. c,i,dtnegl.veh §, 16»

cum ludos Circenfes tdilis

faceret, in

Jovis Oft.

Max. templo eximia jacie puerümhißrionem ad excubiastenendas

fojüijfet: quodfafiumpoß aliquot

an-

tiosmemoria repititum,

facrificik

ex- piatum

eft> Quäre etiaitxLiömedon

^u-

?ius exfeptem

dücibus,

^gw

Argmufe

eädempugna

Atbenienfibus vtäoriam>

ßi

bero

dumnationcm

fepererunt\ qüüm

jam adimmerititin jupplicium du-

ceretut, nihil aliud locutus eß> quam

ut votapro incolumitaté

exercitus üb iU

lo nuncupata

folverentur. (V)Adeo fua?

ireligionis tefracés erant

gentiles.

Et nunquamrémotös

ab exaäijßmo cuU

tu cerimöniarum oculos

habuijfe _noßrU

ciDitas exiflimanda eß} uti de fuaur- be Roma

loquitur Val.

Max*

(d)>

Céterum fi Gentilium interiota ^{re^}

Jigionis

mente animoque

luftrave-*

rimüs, pafum

illi videiitur habui£

fe

penfi, gratior

tie

exiftittiaretur$

qin pura caftaque mente,

fimplici-

que &

fan&aaftimiitinocentiafum*

inum->

(t)Val.Max././. c. i.Ex ex: obf. rel.§.f*

(d) 1.1.c.t. ohferv. rel. §.S.

mum Numen. coleret, quam qüi

externum illum cultum variis illu-

'ftraret ritibus, meditattwque cu Ut apud Plinium

eft, (é)

^carmm

inf

er«

ret. Hinc etiam in tam vanas, Sc

qux contra riaturam

Dei manifefte

pugnant,

opiniones prolapfl funt, ut

Varia Diis impofuermt nomina_»,.

quos tarnen pro uno

eodemque ha-*

Tbuere, unde Seneqa (/) Quotics, inquit,

voles, tibi lieft aliter bitne

au- tforem reram nofirarum

comfellare\

&c.tot odpfBatmes

ejus ejje poffunt,

quot munera. Hunc

& liberum

fatrem,

& Herculem, & Mercuriumnoflripu¬

tan t: IS!aturamvoca,fatum,fortunam:

vmnia ejusdem Deinomina

funt, varie

utentisJm

peteftate. Quorum fibi

conciliaturi favorem, uti profpe-

tos rerum fuarum obtinerent fuc-?

cefliis, varia fufeepere vota , qua?

poft res

feliciter geftas, grati in

memoriam accepti

beneficii, facri-

"ficiis, auro, argento,

rebus denl-

que («■) Paneg, c.IV. (/) De Ben,4. c.7 $.

4

que pretiofiflimis aliis eenfebantj folvenda, ^Horum jam votorumna-

turam pro ingenii modulo, quanta fieripoteritbrevitate delineaturum,

Plinii iliius(g) haut immerito me*

minifTejuvat: Cogito, inquit, quam

fit magnum dan aliqttid in manus In-

minum: nec pr

[vader

^e mihi poßum,

non & cummultis, érfiepe trattan*

dum,qmdplacere &fiemper <&° omni-

bus cupias¥ Bonas itaque in partes B,L.juveniles hofce conatus utao

cipias, quanfeo pofTum ftudiomaxi*

tno ab humanitate tua contendo.

i

IL

In voti natales inquifituro pri*

mum fefe offertfententia illorurru, qui votum a vovendo deducunt, quod idem

fignificarefölet,acfpon*

te promittere, oprare, deftinare_j, dicare, confecrare. Hinc voto.ru dies dicebantur Kal.Jan, & in pri*

mis III, poftKal. Jan.quibus follem-

nia pro faluteprincipisVQtafiebant, Vid, Cr) 1**7' fy-17^%

>

Vid. Schott, (h)Deinde illo-rum,qui

7P Coäv derivant, ^. _quos inten*

Clar.Scalig. (/) nomen fuum profi¬

tetur: quod adaras, autin periculis,

contentiore voce.flmdehantpopulipre~

ces Diis

fals,

Eflque votnm provoca- tio Deorwn adheneficta, Dabant enim auf

pollicebmttur>

utacciperent. Unde

Martin,in Lex, fuo putat vovere

proprie efTe fpondere auxilii impe-

trandi caufa, ä ßd, auxiliumimplo-

ratione impetratum : a iimplo-

ro: ac deinde translatum ad figni-

ficandam promiffionem poft ^auxi¬

lium, teftificandi gratianimicaufa.

Adeoque hac ratione vovere, eft

giiquia Deo facrare, uti Sveton. (k) trädit, AuQuftmn vovijje inågnos lu-

dos ]ovi Opt, Max. ferempim, in me- liorem flatum vertijjet. Cicero (7)

Votüdefinit

perJj)oiifionem,qua

obligat murt)eo\_quem

fequi videtur

Stuck.

(m) Votum, inquit, eft proprie pro-

mifeio

(h) obfer phtl.. /. V.c. Excrcit. jio.

Seff.I. (k) V.Anguft. e.zp. (/) /, 2. -sfe kg.p.W. (w) d§ Saerif,Gqn. p. $4.

6

mijfio faäa Deo,

quod aliquanåo fine

condiiionefit^;

aliquanåo aadita condl-

tione: interdum pro voluntate ac defiderio capitur; quonia ea, qua?

a Deo pofcimus,

vehementer defi-

deramus. Grascis dicitur ^et>zv»

1a ^{tv x«v)}»ntV«vAoV^> quoniam ver- ba bene fundunturuve fluunt inter

precandum: vel potius

*]£ tu ijTOi ToidTfv i] -arCßf jo

S'fjoy

dvd&a-K ivxvr> quoniam

precatio-

nibus quis

conjungitur & adgiuti-

natur ei, quod

eft bonum, h,e. di-

vino Numini; tametfi iv%ti quoq;

dici

poteft d™ £

^tv

(zw, ut docetj»!

idem Stuck. (//) Votiprasterea no¬

mine haut ^rara venitres vota, qqa?

etiam donarium dici confvevit, &

quod velfacris

deftjnatum

erat ufibus, vel ornamento divoru

6c honori; quorum non

minima^,

pars erant

tabella? votivas, in

ac- cepti

benefjcii memoriam appenfae,

de quibus

poftea. Sic ipfa? etiam

vi&i-

.(«) de Seicr.gen. p. <?/.

•i,;/ ^{•- •} 7 vi<äim&huncupantur

vota?,Ovid.(ö)

- -

pro

reditu viftima

vota

cadet.

Et Virgil {p)iftum equum

profeli-

ci inGraeciamredituåGrajisvotum

fingit: Votum pro

reditu fimulant.

Imo Votapro

Sacrificiis di&a apud

euiidem (#)

Luftramurque Jovi, votisque

incen*

dimus aras,

b. é.Sacrificiis, qua? voveramus*

§. III-

Paucis hic obfervafle ^{ä re} for¬

fan alienumnon erit, veteres illos dixifie vöti reos^quivota

fecerant*

feu qui

füfcepto

^votö fe

numinibus

obligaverant; (r) ^eorumquecompotes jaäos^$ quoad

promißd folvijjent, voti

damnatos. (/) Huic fentetltiaé

luf- fragatur Servius

(t)

Ut Baccbö Ccrerique>

tibi jic

vota quotannis

Agri-

(o)It Am.El II.v.46. (p) Il.jEn. 17.

(q) iEneid.Iil.z7p. 0r) Perott. p. 4g.

(f) Brijf.de Porm.I..ip.102,Liv. 27'. c.

47.Nep. Fit. 20:c.f.§.4. (t) in Virg-

Etlog.F. ^vt7p &%o.

8

Agricoh

facient^*

dammbis

tu quoque votjs.

Ünde Macrob.

(ß) expendens hunc Virgiiii

verfura (x)

- - - - - - - taufum

Confiituam ante aras voii reus.

Ifacvox, voti reus, ait, Sacrorwn

propria efl; ut reus vocetuf, quifuße*

ptovoto

je numinihis obligat'; därfttia*

tus autem,

qui

^Votanon-jolvh.Solvert-

autem Vota dicebantur, quam viäimds

votas immolarent, fiimioje.

folvendi

verbo ea fignificatione, qua quis

id facit,

quodfeteerepromijtt, vel pollichö

fatisjitett,

uti docet Saubere (y),

Huc facit illud Horatii (2)

Meten erjbhet vitülüs reliäd Matre, qui largkproenefeit

herbk

in mea vota.

Gertevoto patres fam:,puberes,{iu

juris

^? obligari, ex eaque caufa de-

bitores ofldcii> ac

proinde

qua? vo- torum compotes fa&i

folvebant

^vo-

ta.^

{ti)Sdturl HLc 2. (x)sEn.j.V.237.(y)de Sacrlf.Vet.c.2:p 37. (z) i IV. Cdr. ed

. . '. AP i

ta, eaut debita folvi Sc reddi een-

febaht. HincHorat. (a) adPomp.

Varutntatiquampoftliminio rever- fum fcribiti

Ergo

obligat

am redde Jovi

dapem,

Nec abflmilis eftlocus,

(£) ubiad«

monet Maecenatem

• - - reddere viäimas

JEdemque

votivam.

Sölutis autem vötis, ea fe folvifle teftabantuj hifce follemnibus ^ver- bisi Votum folvit libens merito,

qua? his notis V.S. L. M. fignifica- bantur,

quemadmodum

Val. Pro- bus _edidit: & parker

lapides

ac mo- nimenta ere&a teftantur, quibus tempus, fimilesque

facrificiorum^

ac votorum circumftanti^e adnota-

bantur, uthabet Saubert. Lc. Idque

ne V%

quidem

Tcft. Patribus peregrinu

fuiffi

^autumat. lacobus enimfaxa coa~

cervat,&*monmentum erigit,

&"

te-

flis locoßatuit & immolau (V) De

B Gen-

{*) 1.1,od. 7. v./7» /.t.od, (c)Gtn.ft»

to

GeritilibüS ^res Hott videtur obfcurä exLap. Rom/

Deo.Sun&o. Apollini.

Pa ifero. Ex. Voto.

Libens. Solvit. Mil. Cohort, X. Prxtoriae.

§.

IV,

Sed quöiiiain voturri

eft vel

con- ceptivum,

,vél

fruncüpativum:

Et'

coticeptivülti

eft, quöd

aniitio

&

menté fölum percipitur,

fed verbis

frön

exprlmitur:

NuncUpativU-TL»

vero,

quöd rtominativa

voce

de-

!

claratut_> atque vovetür; nöii for-

taffis ab inftituto alieiiufti etit ex-

pendere quömodo

votä

ab aiitiquis»

olim fint iiiftituta i qua: cum

depre-

catioilé vel adoratioiie

fempet

fie-

bant, Scilicet alii vöta nunCUpa- turi prius

Öeos deptecati vel

ado-

rare folebän.ti. alii vövebant t>ii$j

mox éosdem adorattiri, eorumquö implöratun oj3eiri. Väiii

igitur&

diverfivovetitium geftus*

Conftat

t)éosab adorantibus <Sc fäcrificanti-

bus, capite operto, vefteque adau-

res addu&a, coli confveville. Hu- jus ritus originem non rniijus qua

cau(as? quia aperiunt verfus Virg.

(cl) eosdem fubne&ere'juvat. His

enim praeceptis vätes

feneaih

^in-

ftruit: ^{. -}

Quin,

nbi

transmijfe

fietgrmt

träns

<equoraclaJTes>

■jEt

pofiiisaris

jam vota in

iittorefol-

vet»

Purpureo vehre comas adopertus a-

: mt&vi

Ne qua inier[andlös ignes in

horiore

Deoritm

Hoflilis

[acies

^occurrat,

ér omina

Mrhet; ^{. •} Ubi Servius; Sane,

ait,£ciendwn,fik*

crificantgs,Dus ommbus,

capita velare

conjyetosf ob hoc,nefe inter religionem aiiquidvagis offerret obtutihis, excepta Saturno. Vid. Saub.(ef Quidamet- iam ccelumfufpicientes furarpispe- dum

40} ZSftqq JEneidylll. (V) deSacr^

.£* /*» €<el. Hbad.Ladt,mtif I. to.f,a«

12 ,

dum

digitis inßftebant,

quidam fe-

J,

dentes facris

operabantur; deillis

Mart: (/)

Maltis dum

frecibm Detim fah

^tat

Stans

fammos reßipinus ufque in

wy*

gves:

pe his Propert: (g)

Antetuosque

pedes illa ififa

adoperta

fedebit,

NarrabitqueJedem

longa periclafaa<

f£lii orabant manibus in coelum-?

lUblatis, uti apud Ovid. (b)

Ipfe gubernator

tollens

ad fidera paU

mas

Expofeit

votis> immemor artis,

opem.

Älii manus

protendebant,

ut

Clo»

anthus apud Virg, (/)

Ni,

palmas

ponto

tendens

utrasque>

Cloanthus

Fudijfetque

preces^y

divosque in

vota

vocäffet.

Quidam etiam inter precandum-»

Deo*

(f) ln.Ep. 77. (g) t. 2.Et.2i. v. ff.

(b) /,/. Trift. Ehin. v.zr* (?)&n, ft

V. Zft. 234.

Deorum dextras exofculabantur_.,

quam in rem egregia lunt, quae

ha¬

bet _Mucret.\kj

- - tumportas proper cfioem Signa manusdextras

oftendunt

atte*

nuari

Sape falutantmn taäu,

praterqueme• antum.

Imo non folum dextras ofculaban»

tur, & ofculis adtenuäbant, ut hoc loco; fed & mentum & ri&us, ut eftapud Ciceronem (/) de Hercu-

Jis fimulacro Agrigentino:

Ibi eft

Px areftmulßcrum ipfius Hercutis:quo

nonfacile quidquam dixerim ^me vidifi

Je pulcbrius,

^itsqtte eo,

judices,

ut r

't-

äus ejusacmentumpauk

fit

adtritius;

quod tnprecibus &gratulatiombns,non

Jolum id

venerari, verum etiam ofeth

lari folebant. Quid quod & ipfos

Deorumpedesexofculatifint,quem-

admodum _nos docet Lip£ (???) Huc

etiam faciunt Prudentiiverfus: (??)

Au- (k)l _i.p.m.jz. (/] /. IV. In Verr.p. m.

247. im) 1.2. Elett. c. 6. ex Apul.

{n) fyj. in 4foth.dt Jul Jpofi.

Augußum caput ante pedes curvare Minerva

Fiäilis, &

Joleas ßunonis lambere;

piantis

Herculis advolvi.

Interdum preces & vota fa&uri ew minus ftantes, ne ore profanoDe»

os tangerent, mamimori admove-

bant ac fvaviabantur. Plin,(o) in ad-

orando dextramadofculum referimus, totumque corpus circumagimus. Hinc, adorare,viri quidam eruditi inter*

pretantur quafi manum ad os mo¬

vere (/>). Neque vero manum o- fculabantur folum, Ted & in ofcu*

Jando indicemppliici

fuperinjeftum

oriadmovebant*

Äpulej.

(ß) Admo-

ventes oribus Juis dextram, primore digitoin ereäwn pollicem

refidente,

ut ipjkm

prorfus

DeamVenerem religiofis

adoratwnwus venerabantur. Adeocg

manu ad osadrnota,tenui murmu- re ijios

ligneos

aut

lapideos Deos,

nt

. (<?) H. JV.i$. 2,p. m./2j. (f) Lipf: Elett.

l.z.cl(jT. Muret. V. L. L 10, c+ i. Sctopc

Vsris.iA- (q) Metam.i,fp.m, ijj*

üt fibimet faverent, precari fole*

bant. Ovid. (r)

Aravetus ßabat₃ irémulis. drcumda¬

tacantns,

Reftitit;

érpavidö,

Faveas

mihi,

ntttr*

åixit Dux meus: fimili,

faveas

mihi,

murmutedixic

Aliqüandö etiarii

^votä hunCupäturi

Deorumgenua

tangebant,

qui

ha-

bitus eft mifericördiä implorantiu;

(/) ac tot & toties

prehendebant_*

Deorum genua, ut

fudore incraP

farentur, *& viderentur illis

qtia.fi

Cera

fuperpöfita,uiide Juvenalis:(Y)

- -

geniia incerare Deorum^* quem

Pfudetitius

(#) imitatus

dixit:

- - incerare Diam,{x)

Quanquam Turneb.

(jy) vult, ve - teres votum nundupatum, in char*

ta eoiiceptum cönfcriptumque, De-

oru

(¥) 1.6.Met^Am,labéJi V.yzy &feqq.

(f)PiinH< N. //. c.4j& AleX.ab ALLa,

ci ig. (t)L Sat. iö:i)*S5. ( U) in A-

fotb. v. q-f/. (x)vtd. Rdmires åd Mar*

ital. i. liEf.gq. (y) Ad*.E lie» ly*

16

örum

genibus

^cerä

obfignatum

adfixiffe; idque

effe Apulejo

adfi-

gnare. Audiamus ipfum

Apulejumi

(z) Votum

hi^alicnjuißaliitf

femore ad-

Jjgnafti. (a)

Quidam more Perfarum

'#?atituw7if vota fua faciebåiitt Alii

äras manibus tangebant. Senec,(£)

Thebis lata, dies

adefii

Arastangite

jupflices,

Pmgves c£dite viåimas.

Et genibus flexis

fupplicabant.

A- puL (c)

Tum

^genu nixa, & ^ma*

fiibtfs ^aram tepentem

ämplexa, deterjis

mite lacrimis

ßc adprecatur.

(d)

§.

V.

Vota autem publica, qua? autL»

pro imperii a?ternitate, aut pro principis felicitate, aut pro re fé*

licker

^efta,

nonnunquam etiaift

pro civium ialute fiebant, verbis

iöllemnibus _{concipi, & ex tabulis} fcriptis

(z)Apolog./. ^j:p: Jop. (d) tid. Rütgerf.

V: L. /._j:c:y. (b)Her. Fur, Ati:IIP.

(c)Metam.i.jp.m. 174>/d) Vid.Stüh

deSacrif.c://.

fcriptisper

verba

concepta, pra?-

eunte Pontiiice Max imq, folebantL_»

recitari, ne quidverborumpr(eterire-,

tur, mitpr^poßerumdiceretur,q uem- admodum Plin. (e) tradit: Vidimus

certis

precßtionibus

obfecrajfe femmos magiflratus: & nequidverhörumprfi¬

ter eatur_, autprfipoflerum dicalur^ de Jcriptoprfiire ahquem, rurfiusque aliü cuftodem dari, qui adtendaty aliumve¬

rs)pr£poni, qui faveri Ungvis juheat:

tibicinem canere, ne quid aliud exau- diatur. ^&c.Sic]Diäatorem^, prneunte A.CornelioPontifice Max. ludosmagnos tumultus caufa vovijje au&or eft Liv.

(/)

Cavebant

vero quanto pote-

terant ftudio maximo, nein lu&um inciderenü, quem ut: inaufpicatum

& déteftabilem exfeerabantur. Hinc

lücem capiunt verba /Él. Spartiani:

(g '■

qui juJTus db Adriano, qui

a

vota

wterventfbant, non

lugeri.

Afque_>

Hic inter

fcribendum

me fubit,

ab

inftituto non

alienum, quod Val.

C Max.

(V) H:N. /.

2^'2'

(

fb1

^*'c'

ZMS)

^CflP*

4-de ALli0 Fero'

Max,(h)

refert de

Horatio

Pulvillo,

qui, ^quam in

Cafitolio Jovi Oft.

Max»

eedemfontifex dedicarzt, interq,

mm- cufationem

follemnium verborumpoflem

tenens, mortuum efje filium futtm au~

dijjet: ^neque manum a

pöfle removit,

ne tantitempli dedicationem interrum-

peret: neque

vidi

um a

publica religione

adprivatum

dolorem deflexit;

ne pa-

tris magis, quam pontificis, partes egijje videretur. Tolle, inquit, caddver.

(/) Sed ut

ad

priora propius ^re-

vertar. Quemadmodum prTire

Votum apud veteres

idem fuit,

ac follemni formula di&ando votum_>

proferre: ita conftat

eodem fere-»

fenfu a Poétis & Oratoribus _pro vovereaccipi, vota concipere,facere>

nnncupare &c.quorum omnium

hoc

poftremum

apud

veteres maxime

follemne fuifTe docet Feftus, (k)Vo-

ta mmcupata^ inquit, dicuntur, qux

Cojf. Trxtores, qaum

in provinciam

profici (b)l.y.c. 70.§ i. (t) Vid. Liv. I,i,c.

(k)L12,jp. m. 1242.

*9

froficifemtur,

faciunt

:r'ea

in tabellas fr&fintibus multis referuntur. (/)

Te-

ftatur hoc ipfum Livius:

{ni) Ludos

jovi, donumque vovere

eonfulem,

eui provinciaMacedonja

evemfjétfiujjh

fi¬

nalns. Atqueilla votorum nuncu- patio peculiari ritu,tam a

ProconC

quam a Confule prifcis in provin-

ciam

profe£uris fiebat

in

capitolio

palam cum voto vel ludorum, vel templorum,

vel

congiarii,

fi fal

vi

reverterentur:eaque vota illis

ab-

fentibus in tabulas relata, ab even- tu nommata & tefiificata diceban-

tur. (;;) Neque ^vero hic omitten-

da eftilla formula, qua

PopuL

Romv

fufeepit

votapro

principibus in

ex- peditionem euntibus, ut (ofpites, incolumesque irent & redirent:cui

rei contraria erat illa imprecatio a-

pud Sen, (o)

Rufus

virorams

fimto-

rii _inter ccenam optaverat, ne Cajar falvus ^rediret ex ea

peregrinatione,

quam CI)aMRutg.V. I.Is-C.f. (m)lib.jl.c, 9*

(») vid,Tornaf. deHon. Luc, te, [p) BenefJ.j. r, 27, *

20

quamparabat; <£r adjecerat, Idein

omnes fcr^tauros <£r vitulos optare.

§.

vi.

Quam verovaria olim fuerint ho-

diec$

fmt

hominum,

^vota, vel ex il-

IoPerTii '7>) conftat:

Mille hominumjpecies&verum dif-

color ufusy

Vellefiium cuiqtte eflyftec voto vivitur

11110.

in quem locum vide Tis eruditifli-

mas Cafaub. notas.Unde votanon

folum provarioDeorum cultu,

Ted

ex diverfa quoque mortaliumcon- ditione inmonimentis veterum va¬

ria occummt. Adeoquevarie ere

nata, & _pro imrninentibus impen-

dentibusque

periculis,& adverfis, quibus premebantur,cafibus, eafu- fcipi folebant.

Ejusque

rei ergo in

votis publicis interdum aedes facras, interdum ludos, non nunqüäm et-

iam ver facrum, doria, majores hoftias, & decimam prxdze vove- ri (p)S*t. J. V. JZ.

21

ri niorisWär. Sed fupér his in fe- quentib. Iilud hic ^mefubit, quod

eruditi pnecipiunt, voti materiam

debere effe rem bonam, honeftain,

gravem, qua? fieri poffit, denique

•& utilem. Appofite Martialis (#)

virum ^vocat bonum» qui

- - retlicuftos imitatör honefti,

htnihilarcano qui roget ore Deos.

Quod evidentius reddit Seneca (r) Time, inquit,fcito teomrnhuscupidita-

tibusJoint

um, quum eo perrenens, ut pihilDeum_roges, nißquodrogarepof-

fispalam. Qua? autem vota contra oibcia hominis homini debita pu~

gnant, huc pertinere rninime funt cenfeiida, ^ut fi quis talife voto ob- ligaret; nunquam munus publicü aditurum, quamvis eiobeundo vel

maxime par eiTet. Hinc exfulant

etiarn inepta^$ quas item ab hone-

ftate remota funt. Ad hsec Stoico-

rum princeps(

frefpexifle videtur,

dicens:

twpijfima bota Diis infiifur-

rant, (f)h*•EP>4*- (0 E?'ß-'<><. 00fyl0-

22

rantyfiquls admoverit mirem,

conti' cefcent,

& quod fcire hominem rnlunt, ' Deo narrmit_% iilorum Lucian»

[t]

mentionemfacit, qui ita; "o& pévov, fii) MMrep ra K&j o cvi, xa/Ji

ir»ÄyjyÅipo) dictfflctpw mÅvnXii,

§.

VII.

Et utde his primum dicam, qua?

vota pro

felici

belli exitu, & vi&o~

rise adverfus hoftes

adipifcenda?

caufa

fa&aaccepimus.

Conditorem

urbis Romae Jovi Feretrioin Capi-

tolio (//) templum dicafTe ex Liv.

(x) conftat. Jupiter Feretri, inquit,

h£C tibi vifior Romulm Rex _regia ar¬

ma

f

ero, templumque tis regionibus,

quas modo ammametatusfum, dedico,

Jovi etiam ftatori eundem

per votü

tem

flum

condidijje idem au&or eft.

(jy ) Tarquinius Rex Romanus in ulti¬

mo hello contra Sahinosgefto pugnans,

Jovi,

Junoni &

Minerva,

ß

ex prß- ,

lio (i)in de Navig.f,Vot.p m.Sßl. («) vid, Prop: /. Et,11, (x) L 1, c, 10, (y) t.lt ¹

b

(hfcejfißet) templa fe eedifcaturmi

^vo¬

tierat_, tefte DionyC Haliearn, (z)

Livius (#) tradit

Attilium

adverfus

Samnitespugnantem

Jo

vi

ftatori

tern-

flum _voviße,

ß confiitijfet å fuga

Ro*

mana acies^ redintegratoque

prAio

^ce*

cidijfet vicijjetque iegiones Samnitiuv

Idem (b) Confulemprincipiopugn<e a- demfortun£primigeni#

vovijfe

refértP fteodie hofles

fudijjet. Sic

<edem

Mar¬

tihello Philippenji vovitOäaviamts.

de

quo Sveton. (V) &

Ovidius (W)

Auguftivotum inPhilippenfi belio,

pro ultione _paterna fufcepto,

Marti

ultori nuncupatum,

verfibus

flc concipit:

Simihi bellandipater

efl, Vefleequefa-

cerdos

Auttor; &ulcijci mimen utrumque paro.

Mars. adesx&fatiafcelerato fangvine

ferrum:

Stetque favör caufa

pro

meliore

tum*

Tern-

(*)l.4. C,8.p. m.355. (a) 1.10.c. 26. (b)

i t. zp.c.p/f, (c) in vitaejus c.zp* (ß,jpaß*

S• 5?b&fin-

Tewpla

feres, & me vittore vocabe

risUlfvr.

Voverahé>Jfitfa

htus

yh hofle redit

Ag ne in his exemplis colligendis

verbofior iim, id [altera adfirmare

non dubito, orania bere templa ex

voto erecfta fuifle Quanquam non

e-a femper intelligenda apudfcripto-.

res imraenfe raolis a^dificia, fed a?-

des facrx, in fpeciern exargento fa-

Skx ,• inque fanis fafpenia\ (e) Huc

etiam faciunt %na & ftatua? Diis oiim dicatcC, quas primitus ligneas

vel ii-fbiles fuifTe difcimus ^a Poétis:

qnod cornprobat Tibull. (/*) pri¬

mära Romanorum fimplicitateriLi

iudieans: ^{" ■}

_ ,

Neu pudeat ptifco ^vos ejje e

ftipite

faflos, Sicveteres eedes mcohijtis avi.

Tum meiim temiere jiclem, cumpau- perc cultu Stqbat jn exjigua ligneus ade

Dens.

Juvenalis (g) Jovis

alicujus fiÄilis

meminit: ^. Ti&t-

(e) Tornaf deDov c. •?.p. m. 2ff. (f) l. i,

el ii. v. [eqq. (g) Sat. ti. 116.

25 Fiåths &mdloviolatus Jupiter auro, EtSeneca:(ti)tunc per

Deos fictiks

re-

ligiofe jurabatur: quiillos

hrvocaverant»

adhoflem morituri, ;/£

fallerent, ra/j*

fe/* Ceterurn crefcente Romano¬

rum opulentia ^, prakter

donaria fer-

rea, virtute ac fangvine parta,

ilgna

etiam furgebanc marnjorea: eoe-

iiis quoque nitor

vifus aciem invi-

tabat: ^nec metalli pretium

å libe-

ralitate deterrebat ^animum: fre-

quenternimirum ftatua?

fulgebant

£rea?, easque nunc

fimplices,

nunc iftauratae, argentea*, aurese,

quodqj

magis eft gemmese, vel

gemmisdi-

ftin&e; atque

hse modo feffiles,

niodo pedeftres³

modo equeftres,

modotriumphales.&c.

(i) Unicum

rei illuftranche gratia exemplum».

ex

Propert. (£) adducam:

Stipes acermis eramproperaMt

fcdce

dolatus,

D Ante

(*>)_Conf.AdHetv.^c.io. p.m.6jj. (i ) Tomaf.

dsDon.c. z.p. (t) l. ^4. El, 2. de

Deo Fertumno,

i6

Ante Numamgrata pauper

in urbe

Dens,

At tibiMamuriform#cAutorabem>

- Tellus artificesne terat Ofcamanus:

jQvi me tum

dociles

potuifti fundere in

ufus.

Unum opus efl, operi nondaturunus

honos.

§.

Vitt.

Atque

hic

commoda

fefe

dare pofc

fet occafio dicendi de Donariis,qua?

modo

templorum

columnis, modo

poftibus, modo tholis, modo aediü

faftigiis

fuffigebaiitur,

in Deorurrt honorem,

memoriamqueiilörum.

^j qui

fortiter

&

prydare

rem

gefle-

rant. Horum mentiönem facitPro*

pert.

(/)

Nunc

ßoliain templo

tria condita^cau*

Ja Peretri,

Öminequodcerto chtx ferit enfe du-

cem.

Seu quia vifla fuis humeris h<ecarma

ferebant

Hinc CO 4*es* 11•jubfin'

Hinc Feretri dida efl am

fuperba

Jovis.

Atque heec

ipolia vocabantur

opi-

ma, quasin acie dux, penes quem funt aufpicia, prima

immediate ho-

ftili detraxit düci; quibus hofti-

ftium fpoliis titulos

adfcribiconfve-

vifle conftat ex Ovid,(m)

Sed quicunquemeo

jüperavit Amazo-

naferro, Infcribat

Jpoliis, Naß Magifler

erat.

Et planius exSil. Ital. (zz)

Pyrenes

tumulo

clipeum

cum

carmitie

figunt:

Hasdrubalis

Jpolium Gradivo Scipw

vidor.

Itemque

Virgil, (o)

JEre cavo

clipeum, magni geflamen

Abantk,

Poßibus adverßs figo,

rem car- mineßgno;

/Eneas heecdeDanaisvidoribusarma.

Livius (^) De

ColTo: Spolia in

ede

jfovis Feretrii,

prope

Romuli

jpolia,

(%)Art l.z%fubfin. (n) l.ij, v.494&49s%.

(9)AEn. III, 1&6 Üfeqq. 4. C. 1«,

*8

fåolia,

^qu<e

prim# opima adpellata (oh

ea

tempeßate

erant,

cumfoüemnt äedi-

tatione•, donofixit. Etiam voventi-

um primitiv aut exuvia*

figebantur

Sn media templi camera, leu teftu*

dinis umbelico, id eft in medio ^{te^}

Äo, ubi trabes omnes conveniunt,

(g)qui

locus dicebat-ur tholusStzt.(r)

- - -»

figcmque

fitperbk

Arm®tholk: quteque

ipfe

^meo

qutfßtQ.

revexo

Bßngvine, qutque

dahis

captis

Trito«

nia Thebk.

Aliquando medium faftigiis

luftige«

bantur, ut omnium

planiflime do-

cet Stat. (/)

Terrarum cscuvi<e cirmm. & faßim

templi

Capt£

inßgnibant

gentes,

cdataqw

ferro

Fragmina

fortarimx

beUatricesqm

carim Et (f>Vitruv. de Architekt.1.4.C. ^7. (r), Tbet.

l.z. tffeqq. (fj Het. U7.

&Jeqq.

29 Et vacui cterrus,protritaque curribus

ora.

Info templorum poftes

ornabant_,

veteres donis, in honorem fuipen-

fis fpoliis

hoftium,

uti ex

Virg.

mo¬

do innuimus. Idemquedocet

(t) ubi

ita canit

Barbaricopofies auro,

Jpoliisque fit-

Et (»)

perbi,

Multaque

praterea

facris in poftibus

arma,

Captivipenäent

^currus, curvaque

ß-

cures,

Etcriftficapiuim,

&

portarum

ingen-

/i# clauflra,

SpicuJaque clipeiqtte,

ereptaque

roftra

carinis. (V)

Taceo nunc Romanos in

templis

affixilTe _Coronas, torques , &

ejus

generis alia, ^ut Diis, pofterisque_»

conftans efTet rei prolpere

gefe

memoria.

SicapudLiv. (jy) Ma-

mer-»

(t) TEn.z.V.304. (ti) I.7. v. 183: & feqq.

(x) add.Lipf.demil.Ram.1. ^_f. £>ial. 17.

Scheffer.dere vehic■ l.^{/. c*}tf» (jt) ^ 4»

tap. 20.

30

mercus /Emilias Di&ator coronam auream librampondo ex

publica

pecu•

nia,populijuffu in Capitolio Jovi do- numpofuit. (z) Liv.(V) M.Claudius

Marcellustorquem aureum magnipon«

deris depr<eda Bojorum^> in

Capitolio,

Jovi donttm in <edepeßtit. Ac ne in hislongior fim, illud hic adden*

dum, fora Diis eadem rarione veteribus _canfecrata fuifle , tefte

Dion. Caf. (b) Julius C#[arforum

&

templum venerk, quamfui generisau«

61oremferebat, confecravit, (c) Tem- plis etiam addebant porticus & BL bliothecas,^utex eod,au&.habemus, (d) Templum

ApoJJink in

ea parte

Ta*

latinadomus excitavit, _quam

f ulmine

iåam defiderari a Deo harujpicespro«

nunciarant\ Addiditporticus cum

Bi"

Uiotheca Latina Gracaqne,

§. IX.

Paucis etiam hic agendum eft

de

Tabellis votivis, quae in templis lufpen«

(z) Vid.m.Pafchal.decoron. 1.4.c.p 10«

(a)33.22. (b) I.43. p. m. 254. (c)add*

Sveton. in vitaC<ef.26. (d)inAug.

fufpendebantur,

fa&aevel^aProconf.

& Ducib. Roman, eo omine &con-

ditione, utfi rem feliciter geflis- fent, &incolumes rediiflent, debi-

ta vota folverent: vel erant qnaii teftimonium & grata memoria be- nefieii ^aDiis accepti. Prions gene- tis erant vota, nuncupata a CofT.

& Praetoribus, _{quum in provincia}

proficifcerentur,

_{eaque in tabellus}

multis

prtffentibus

referrent: qua de

re egregius eft ^Fefli locus in

fupe-

rioribus citatus. Pofterioris rei ex-

emplum habemus apud Plin. (*)

Ubi

Pompejum

in delubro Miner¬

vas, quod ex manubiis dicavit, hu- jusmodi tabulam fbcifle refert. Cn.

Pompejus

_Mag,

Jmp.

bello xxx anno-

rum confetto, fufis,

fugatis,

occifis, in deditionem acceptis

hcminum

vieles Je-

tnel _{centenis lxxxiii.} mitt.

deprejjis

uutcaptis navibus ^dcccxlvi. oppidi*>

Cßflellk^{mdxxxviii. in} _fidem reeeptis:

terris aM<eotis lacii ad rubrum mars

(0 h. at. _7. 2/.

jub-

3 2

fubaäis, ^vdfMmnterito Minerva.

Ne-

que vero votiva dona <3c munera-»

duntaxat Diis figebantur

poneban-

turque»led titulos etiam

adfcribere

mos erat,

quemadmodum oftendifc

Nafo. (/) ^a

- - - dant mimera

templis*

Åääunt& titulum: tindus brevecar*

men habebatt

Donapuer

folvit,

^qu<e

femina

vove*

rat» Jphis*

Et Ovidius ad Ifldem ^: (gb

Ipje ego thura dabo

fumoßs Candidus

arisv

Ip

(efer

am ante ttws munera vota pedes.

Adjiciam titulum,

fervdta Nafo Co*

rinna*

Tumcdofactitidö

muneribusq; locunt*

Imo In tabulis non dona tantmu,

quas in periculis voverant,

exhi-

bebaut veteres, fed <3c

periculum

ipfum in

tabella depidhim; often-

furi, (f)Met. Lp.Fab. iz.v, ypj*ÖV. (g)2<dtn*

eU /3- v-iz- &c*