UPSdLlœ> Literis Hojeiuani*.
Â'f
.Prov. XXVII. 2.
j.'fnfiif aVi 1"idj -pa-aVi ">i
"$TP
i V. Pfalm. LII. 3.
maxi rnriD Vbnnrrna
► % • • . •
Gal. V. 26*
#4 k £~| :\Jt *< K-'.,
\ Jr. .S. *(
MyivupsQa xevéScfyi,
*••• Jac. IV. 16.
Ç .*.»■^.i i •*■* «' -*1 - * ■ • -
Nw> fö xocoypurSs h roiïç äXctfyvefaig vpär 7mact xcttffflcrig tcidvTïj TtovYjçct içw.
I A'. f.
§. I.
Eum merito fufpicimus &
veneramur , ut primum & ae-
ternum fontem omnis laudfs
omnisque gloria?. Ut e-
nim œternse & immutabiles
juftitiae ejus régulas , vel vé-
ritates morales , naturae ejus infitas, continent in fe difcrimen inter perfonarum qualitates & aâiones Iaude vel vituperio dignas, &
inter omnes tam dignitatis quam indignitatis gra- dus ; ita in Deo prima continetur ratio, cur ali- quid taie fit, utlaudari queat, & cur creaturae ra-
tionales, pro modulo fuas infirmitatis, perfpicere ..poiïinf, qua ratione aliquid laudari vel vituperari
debeat. Tenni itaque illo Divini luminis radio, qui imbecillis noflris mentibus ineft, re<äe utentes,
deprehendimus , neminem noftrum ob neceflaria laudandum effe, quod tamen ftatuitLeibnicius,ar-
: A
gumen-
A&* ) o (
gumentum petens ab rpfo Deo, ob efTentiales per*
rediones taudabili & faudando , & a confvetudine
extollendi equos & adamantes» At, quodadDeum
attinet, is folus ob neceflaria laudandus eft, quia
xiihil daturin eo, quod rationem fui habeat in alio*
fed omnium perfedionum Divinarum ratio illi ipft
eft propria. Quando vero equi & adamantes ce-
teraque, a Deo creata , ob perfediones efTentiales
& neceiïarias celebrantur, tota illa laus ad Creato*
rem referenda eft, qvum rationem perfedionis &
pulchritudinis hujus in fe habeat fufficientem. A-
liter profedo de adionibus noftris liberis & per-
fedionibus , qua? per has acquiruntur , quatenus
laude dignas cenferi poiïunt, pronunciandum eft.
Quoniam enim ratio earum proxima eft libertas;
hinc homo, ut audorearum, jure meritoque lau¬
datur.
§. IT.
Verieatern hatte Chriftianus Thomafius adeà
non admitrit, uteam potius inter communeserro*
res Ethices reputef, quibusdam argurnentis mon- ftrare annitens, nulîatn planelaudem mereri eum*
qui bonum agaf. Hoc vero ejus afferrum ex ifto
ejus TTfWTÄ) ipetåei eft arceflendum, cupiditates, vel
pafftones iis iirritibus circumfcribere volunta-
terp, ut impoftibile fit hominr,aliud' natura agere,
quam quod dîditet philautia. Verum enimvero
ad hane opinronem evertendam fufftcit, quod o»
mnes inclinariones & paffiones fint extra volunta-
tern'adivam> nec ull# dentur tam vehementesut
adivi-
<m ) <5 c zm*
a&ivicatem conftringanc, ne poftit in partem iis
oontrariam fete decerminare. Unde prono, ut di-
citur, alveo fluit, eucn, qui fuas aåiones ad fui ipfius commodum refert, di&amini philautiae non
neceflario obtemperare contra d?damen rationis,
led finem illum ultimum* leu propriam utiiitatem
& felicitatem, aélive 6c libere habere fibi propoli-
tum, 6c per confequens aliurn, gloriam videlicet
Det, fibi proponere poiïe, (uppofita nimirum vera
fummi Numinis notifia 6c de attributls ejus vera,
mconcufTa 6c piane indubta perfuailone. Evt&a i-
taque, philautiam naturaliter non effe omnium a-
dionum noftrarum unicam 6c fatalem genitricem, fequitur , eorum a&iones libéras , 6c perfe&iones,
ex arbitrio dependentes, lande efle dignas, quigau-
dent libero 6c fincero inftituto voluntatem fuam fubjiciendi voluntati Divinas* quousque cognofci
queat* idque conantur in aéHonibus omnibus ob»
lervare. Licet enim potiftirna hujus laudis pars ad
Deum redire debeat, quum non tantum vim a-
gendi, in creatione hominibus concefTam, confer-
vet, verum etjamadiones eorum, voluntatemfle-
dendo 6c perlumen rationis, quod fuftentac ac ad- juvat, 6c per varia objeda, & per bonos motus, dirigat ; quoniam tamen determinatio ad bonum
adionem bonam reddit, quatenus eft détermina-
tio, feu adus talis fpecifice, qui ad bonum tendit,
atquedeterminatioha?cnoneft aDeo,iedfolohomi-
ne; hincquinad hune hoc refpedu redundetaliqua laus,negarinequit.Fateor,Deuminterdum,per obje-
A 2 da
4 •4D-S ) o ( §-§*•
fta aliarumque cauffarum concurfum commoven- do 6c fleftendo voluntatem, eas metas a&ionibus noftris pnefigere, ut difficulter homo fe in contra-
riam 6c malam parrem determinare queat; adeiïe
tamen aliquid, ob quod laudari debeat bonum eli.
gens 6c agens, exinde patet, quod in his circum-
ftantiis minus non habeat a&ivitatis, quam in qui- buscunque aliis. Difficultas certe non eft abfolu-
ta impoffibilitas : mens enim poteft vi a<ftivitatis
fuas mutare obje&um, 6c fe a confideratione moti-
tivorum Dei avertere, ut eorum paullatim oblivi-
fcatur: poteft inclinationem, licetfortiorem, a Deo
in meliorem partem excitatam, deferere& in dete-
riorem partem fe movere.
5; HL
Fundamento laudis fic breviter in genere po- fito, haud obfcure liquet, laudem veram, quate-
nus ad homines fpe&at, non rede definiri abfolu-
te per enumerationem perfefiiomtm; eamque défini-
tionem, qua, ex fententia Ariiioteiis Lib.I. 6c 3.
Rhet. habetur pro fermone aperiente magnitudinem
virtutis, nihil habere vitii, fi per virtucem intelli-
gatur conftans 5c ferium ftudium fe omnesque a- âiones (uas ad voluntatem Divinam componendi.
Licet unica tantum fit virtus, qvum ftudium iliud
unicum tantum fit; multiplici tamen 6c diverfo
nominemagnitudo ejus fermone aperiri poteft. In
variis enim fe manifeftac ohje&is, pro quorum diverfitate diverfas fortiturdenominationes, 6c va¬
riis kfe exferit a<ftionibus, qua? officia appellari fo«
- -•* lent;
•«*?)© C M»-
—
—! I
lent; nec, quamvis fe ubique prodat, in eodem gradu apud omnes refpedu obje&orum adeft , ac
aequaliter fete Tillit. Alii enim habent majorem
habitualem animi difpofitionem ad manfvetudi»
nem, alii ad juflitiam accurate colendam , alii ad
alias virtutes, quas aliter atque aliter pro ratione
donorum 6c circumftantiarum a&ionibus compro- bant. Atque hoc fundamentum eftdiverfae Iaudis,
qua homines aftimantur digni* His pofitis, facile
determinatur , qua ratione virtutes intelle&uales
ad laudabilium numerum referendas fint, quatenus
nimirurn tendant ad virtutes morales, ad officium re&e de Deo 6c rebus Divinis fentiendi, 6c nemo in virtutis tramite féliciter verfari poffit, nifi in- telleâum variarum rerum cognitione perficiat.
Fluit etjam ex definitione Iaudis ailata , omnem a-
ftionem, qu^ non procédât ex ftudio, fe in omni¬
bus ad voluntatem Numinis componendi, laude
haud efie dignam. Pugnant certe hasc inter fe in- vicem, iaudem mereri, & voluntati Divina:, hoc ftudium in omnibus adionibus poftulanti, refi-
ftere. Unde etjam is, qui vel unicam aéfionem
fine ftudio hoc committit, omnem virtutem, ceu
veras laudis fundamentum , amittit. Enimvero negari nequit, quin aliorefpeöu6c nomine, quam
in genere morum, a&iones libéras 6c perfe&iones,
noftro ftudio acquifitas, quas virtute vacua? funt,
laudari queant. Hoc enim fieri poteft 6c ob boni-
tatem illam, quam habent, quia externe6c aliquali?
ter cum lege conveniunt, 6c plurima inde faepius
A3 commo-
■»* ) ö ( !«•
commoda ad alios homines proveniunt, & ob alias
caulTàs. Sic iniqvum difpenfàtorem laudavit cœ- leftis lapientiae Do&or, non habito adipfam malam
a&ionem relpe&u, fed ad fubcilitatem inveniendi
medium, fini luo, maxime culpando, aptiftimum.
Sic etjam hominibus fceleftiftimis ea quidem laus
concedi poteft* quod lint in fuo genere prudenris»
(irai. Ut itaque definitionem laudis, omnia fuo
modo laudabilia, quse ad nos pertinent, compre- hendentem, fuppeditemus, dicimus, laudem efîe
enumerationem, vel, (imavis,praâicai'tonem perfeâio•
fium, ttoflrofitidioacquifitaritm, &aâiomm liberarmitt quee aliqua gaudent bonitate. Faciie hinc intelligis,
q\xx fit falla, vana & ridicula laus. Eft videlicet
Ita comparata , dum vel ea celebrantur, qua? aut
neceiïaria aut vituperabilia (unt, vel dum cuidam
taies vel fermone vel fcriptis tribuuntur perfeâio-
nes, qualibus non eft praeditus, vel denique dum
alicujus perfe<ftiones& adiones hyperbolice pr^di-
cantur. Qui expérimenta hujus rei cupit, audiat
&débita lance trutinet quotidiana & vuîgaria ho-
minum judicia de perfonarum perfe&ionibus , a-
dionibus &meritis, &deprehendet, nihileffe fre- quentius, quam elogia & encomia vana, infulfa,
immodica & faepius tam (uperba, utvel ex minima perfeftione unoque fpeciofo facinore in herourn
ordinem & ad cœlum usque evehantur , qui aut maximis laborent vitiis, aut ob inlcitiam ad infe*
licem afinorum gregem eftent amandandi,
IIV
<4$S ) o ( ? 5. IV.
Naturalirer alaudis 5c gloria fludio co minus
averfi fumus, quo rnagis nobis , communi convi¬
ais fenCu , efFatum Ciceronis apprime conveniatj
Jrahimur omnes laudisfiudio, & optimus quisque ma¬
ximegloria ducitur. Orac* pro Arch.Poeta Cap.XL
Certe nemo noftrum trunco adeo eft fimilis, ut
nullum unquam ejus fentiat ftimuium. Verum ni'
fui huic, quatenus inträ folam inclinationem fub>
fiilat, nulia , fecundum philofophicam seftimatio*
nem, ineft moralitas, qua? ei, in quantum acceden-
tem adivicatem mentis fibi habet innexam, com<;
petit. Quod fit, vel dum homines (limufo !au-
dis & gloria? fefe fubmittunt, inaue ejus partes ita
fe abripi patiuntur, ut tranquiliitatem fuam in ma«*
gna aliorum de fe opinione 5c honorifica pra?di-
çatione qua?rant,&,ut hic finis obtineatur,ad often-
tarionem 5c deforrnem sg immodicam fui laudem
confugiunt : vel r dum inclinationi huic habenas
non laxant, fed eam certo modo& ordine regunt,
5c ad metam debitam dirigunt. Quomodo aurem
hi modeftiam in virtutum fuarum enumerarione
pro re nataprobent, paucis infra videbim-us, poft-
quam illorum indecorum 5c deteftandum morem,
fuas virtutes omn.bus laudum ornamenris conde- corandijexpofuimus. Non autem quis a nobis ex- fpedet periedum numerum modorum fefe laudan*
di -, id enim neque patitur ingenii imbecillitas 8c
temporis fumma anguftia, nec vaferide ac verfl-
peto protheus, propria iaus*
t ...
§■ V
t •m )o c Mfr 5, v.
Praemittendura aurem eft, quod finceram phi- lofophandi rarionem in difciplina morali amantibus
in confeiïo effe, fperamus , gloriam videlicet Di-
vinam merito audire lapidem illum lydium , ad
quem omnes noftr# aâiones examinand# atque
expendend# fint, & quod eam vel tantillum minu-
at, tanquam (purium rejiciendum £c condemnan-
dum effe. Huic fupremo fini deinde fubordinatur
félicitas human# focietatis, qua? ut obtineatur,con-
fervetur & promovearur, pro virili eniri nos opor-
tet. Felicicari huic inlervit decori obfervatio, qua fermones, geftus & externi aftus ad aliorum len- (um &judicium conformantur, ne ulli offendantur iis, quae ambitioni honeft# molefta fint, fed con*
ciiiecur& conlervetur mutua benevolentia interho- mines. Ad decori itaque ftudium 6c peritiam obli-
gamur vi utilis, ut ad utile vi honefti. H#c id-
eo praelibanda exiftimavimus, qvum nobis in lau-
dis propri# asftimatione mox infervitura fint, quod
Ut patefcat, ex di&is talem conficimus regulam ;
Qu&cunque lam proprta répugnât gloride D\vin<g & fi-
mbus ei fuborditiatisy autpro mbonejla &deteftabih,aut pro indecora ed reputanda.
§. VI.
Eos, qui ratione hujus regul# lapfus & culpae
rei funt, imprimis pro ambiciofis reputamus. Ra¬
tio eft, quod laus propria femper fere adhibeatur,
ut medium ad aliorum praeclaram de fe fuisque
perfe&iombus opinionem excitandam & confer- vandam,
^ J o:(V Cf
•vandam, vel, quod nobis idçrn eft, ad obcinen-
dum «5c tuendum honorem , qui ambitiofrs ul-
timus eft bonorum finis. Hoc nomine enim veni-
unt, quihonores appetunt, meritis fuis majores,
& plures, quam per rerum prèefentium ftatum con- fequi datur,arque in iis tranquiilitatem animi irnftrgi
quasrunt. Iiii icaque, qui, nulla vel honefti vel de*
cori habita ratione, fefe collaudant, imprimis funt ambitiofi, putances, fe hoc ipfo adepturos efte ali-
orum de ipfis egregiam& honorificam exiftimarip^
nem, cum externa veneratione conjun<ftam, & in
ea tranquiilitatem quandam animi; fi vera fint voluptati dediti 6c avari, aliqua tamenfirnul ambi-
tione, cum dominante eorum inclinatione comixta, femper fere commoti hoc agunt,vid.§.IV.,quamvis
aliorum de fe magnam opinionem, ut medium im¬
primis ad confequendum fuumfinem, expeterent.
Hinc eft, quod vani, inficeti & impudenteslaudis
fuie commemoratores pro hominibus elati animi
communiter habeantur. Illorum autem duo ftatui poffunt genera. Alii enim in fe collaudandis aperte
ridiculi, inverecundi & faspius nimis intolerabiles
funt, eoque ipfo magis rufticitatem, quam ingenii
culturam produnt, quos craffös dicendos putamus:
alii autem, quia & acutioris funt ingenii, & faftus
ambitionisque utplurimum pleniflimi, laudem fu-
am propriam multo anfra&u,diverfaque callide ex>
cogitata arte, occultiorem & comtiorem reddunt,
& ideo fubtiles audiunr. At five fint craffi, five lubtiles, dicenda tamen diftinäius aperient, veris*
B firoum
të -m ) o (
fîmum elfe de iis vulgatum proverbiumj Vroprto
tansfordet.
§. VII.
Ad crafforum confiderationem primum nos
recipientes non diffitemur, eos diverfi elle ingenii
&multiplicis malitise; in eo tamen omnes ferecon¬
venant, quod decori régulas ita migrent, ut cutn
jaâura exiftimationis fuse omnibus, qui naturali-
ter tantum bonum in judicando habent guftum,
vel ofFendiculo vel ludibrio derifuique fint. De his imprimis perquam eleganter loquitur Cicero; De- formeeftdefe ipfopradicarefalja prafertim, &1cum ir*
rijione audientium tmitari m'ilïtemgloriofum. Off. Lïb.h
Quoniamftupidiores hidecori judicesprœcipuefunt
ambitiofi,enormiter peceant contra honeftum,quse-
rendo fui prasdicatione gloriam fuam , urfinem ul-
timum. Adgloriam enimDei, tanquam finem 6c fcopum ultimum in lufcipiendis perficiendisque
omnibusaétionibus, nobis eft vi honefti eollinean-
dum. In le quoque continet eorum ineptaja&ati©
eontemtum Dei ôc aliorum , eumque pro ration©
eircumftantiarumvel minoremvel majorem. Hsec quomodo ex natura & idea ambitiofi , fefe extob»
lentis, fiuant, diftin&ius evolvemus, dum ad fub-
tiles noftra procédât tra&atio, in quibus tempera-
mentum eholericum maxime vires fuas exercere
patet, qvum in fe efferendis ad fraudera callidio-
res & decori externi valde ftudiofi fint. Hane di»
ftin&ioremevolutionem vel ideo prasfertim difFeri*
mus, quod fœditas 6c pravitas laudisfui lubtilioris
Se occultioris ex fubciliurn ardentiori ambitione optime
) e C S3S» t t
optime detegatur, &e contrario lausilla craflorum
aperteutplurimum amoriDei&aliorum adverfetur,
& regulisdecorifemper,quodex variis apertius fefe
evehendi modis, mox adducendis, videre quivis poteft. Non negamus, in omni laude, utinqui-
buslibet a&ionibus externis, moraliter aeftimandis, confideranda effe duo, animi impulfum, quo quis
ad agendum ducitur, & externum opus, quod in
fenfus incurrit; fed potius contendimus, omnis laudis, uccujuslibet adionis, moralitatem ex ani¬
mi intendone prsecipue menfurandam efle. Ex
hac neceiïaria&fundamentalt vericate confequitur,
laudi propri^,quse honeftatis mentitur fpeciem,ma¬
jorem ex vitiofo animi impulfu inefle pofle maliti-
am, quam illi , qua? aperte limites honefti 8c
decori tranfiliat. Obfervandum tamen, ad laudem propriam , tum fubtilium tum craflorum, prout a nobis fumitur, non aliam reterri pofle, quam qu«
per fe inepta fitadfuum finem, atque omni neces- fitate & morali 5c civili careat. Namque fieri pot¬
eft, ut laus illa, quas per legem naturalem eft ne- ceftaria, ex impulfuanimi fit vitiofa, E.gr. Cum quis ambitione maxime fertur ad famam iuam de-
fendendam, quod lex naturaiis unicuique injungit.
Hinc quid de laude propria, ad quam quis vel vo-
luptate vel avaritia maxime propendeat, dicendum,
rationibus reéte fubdu<ftis, facile colligitur. Qua-
tenus enim ha?c turpium 8c pravarum propenfio-
num infelix eft partus , eatenus femper répugnât honefti regulis, aeque ac illa, quae ex ambitione o-
B 2 mnera
ti JM C
mnem ducit originem. Si etjam fine impulfu ani-
mi fpeftata, regulis vel honefti vel decori adver-
fetur , non minus vitiofa vel indecora eft, quann lausilla propria ambicioforum , quae, fepofito im¬
pulfu, omnia habec paria ; at dum cum illo confi.
deratur, pro ejus diverfitate in laude, qu« quoad
externa vel vitiofa vel indecora eft, diffenfus a re-
éèitudine & fœditatis multideprehenduntur gradus,
qui exa<fte adeo determinari nequeunt.
§. VIII.
Craflorum numéro primum accenfendi funt, qui in rebus neceflariis atque a libertate noftra ni-
hil pendentibus laudum fuarum fundamentum po-
nunt, cujusmodi funt, qui fplendorem generis &
nobilitatem, divitias, a majoribus acceptas, inge-
nium & inclinationem fuam ad bonum , formae e-
legantiam, corporis robur, natale folum celebrius
&c. tanquam laudis fuae genuina mérita pleno ore
fibi arrogant. Quis autem illas laudes non valde
abfurdasjudicet,quarum caufia penes nosnullaeft?
Pone, verbi gratia , inclinationem efle genuinum
laudis fundamentum, &indefluet, nebulones per- ditifiimos effe pofleifores virtutum : nemo enim
eo proceflit malitiae , quin aliquando ad virtutem
inclinet. Inclinatio itaque illa, non accedente libéra determinatione, ad iilud ipfum obje<ftum, fed,
renitente mala voluntate, virtus non eft, adeoque
laudem non meretur. Sequeretur etjam, virum
bonum fimul efle malum : nemo enim eo usque in virtutis tramite pervenit* ut ad malum non ma- gnopere
-m ) o (
gnopere inclinet. Non opus eft ulterius demon-
ftrare, quam abfurdifint, qui aliis bonis, a nobis
enumeratis, fe jaâant, qvum haec & ejusmodi alia
nuliam nobisconciliare laudem, conftetex Ç.I.& III.
Tantum monemus , ineptam eorum gloriatio-
nem e(Te injuriam & in Deurn , quia ei ioli ob ea bona debeturlaus & gloria , & in alios, quia eorum involvit contemtum, tacitumque, fi non expres- fum, vituperium, qui iisdem bonis carent.
§. IX.
Plus autem impietatis illis omnino ineffe vide-
tur, qui de flagitiis luis, iisque interdum gravifii-
mis, identidem gloriantur. Hos non una ratione
focietati nocere , quotidiana & triftis docet expe- rientia. Quod fi folis malorum exemplis homines
ad imitationem alliciuntur, quid habendum, dum
hifce fuperveniant lenocinia ifta verborum? Certe hoc pa&o unius malitia plurimorum fuit corrupte-
la. Ecenim hoc modo vida adeo in fenfus morta- lium incurrunt, ut& innocences fa?pe iisdem fen-
fim irretiantur, & mali in peccatis luis magis con- firmentur, atque ad majora committenda inciten-
tur. Quid? quod bono cuique maximo fine of-
fendiculo. Unde vinculo amoris in focietate mul-
tum utique detrimenti adferunt. Has & alias, quas
impudentiffimus hic fe laudandi modus progignit,
malorum lernas eminentiffimse majeftatis gloria &
honori prorfus inimicas elle, demonftratione no-
ftra non eget. Enimvero vel inde imprimis fœ-
diflima enormis hujus aåionis patet turpitudo ,
B 3 quod
14 •m ) o ( s#*
quod,dum talia plena voluntatisdele&atione dcgau^
dlo loquantur , omnem fammo Numini reveren- tiamdenegent, juftifîïmaejus jura rideanc quafi ac éludant, deli&a fua fecundum juftifitmam a?ftima-
tionemDivinam denuo committant, &omnes, ei- dem peccato obnoxios> tacite quafi collaudent.
5. X.
Si qui ali!, illi profe&o in craiïbrum numéro reponimerentur,qui fpeciofis de amplis fsepius ver- bis , diduåo fatis late ore, fibi vindicant perfe&io-
nes, quibus omnîno deftituuntur. Hos vero du- plicis generis efïe, dixerimus: autenim le excellen¬
tes, multisque perfeâionibus înftruâos eiïe, fibi perfvadenf, aut taies videri volunt, quamvis nul-
lius fcientias virtutisve fibi confcii fmt. Illi, deli- rantibus haud abfimiles, qui fedîvites, potentes, immo reges opinancur, licet fintpauperrimi, velex negle&o fcrutinio fui, veîexconfvetudine blandien-
di fibi de aliorum credendi blanditiïs, velex vana
cupiditate gloria, volunt videri magni: quodcu-
piunt, videre fe putant, ubi nihil tamen vident prê¬
ter fuam cupidinem : unde ridiculifui evadunt ad-
miratores de impudentes adeo falfarum laudum
fuarum commemoratores, ut vel exprobatione vel optimismonitis vix unquamruborillis excuti poflit,
ledpotiusadoftentationê animofiores infurgant.Da-
ri e contrario alios, qui contra confcientiam deper-
fe&ionibus, a quibus mirum quantum abfint, glo*
riantur, vel inde patet, quod quidam fuas virtu-
tes, (uaque miracuîa non nifi in împeritorum con- viviis 5c fordidis bacchanalîbus, ad quae fe confe-
runt
4$* ) o C
runt, loquantur» Et quoniam hi aliique impu¬
dentes iaudis fuae ebuccinatores non nifi a fece vul- gi creduntur, (alfe fatis&perquam facete eos, ut
Öultitia? (ux&mendacii commonefiant, riderefo- lent paulo prudentiores, ablegando eos ad rudem
plebem his verbis; Skryt för Bönder.
$. XL
Verfantur quoque in hoc craflorum genere,
qui ambitionis oeftro perciti, méritafua , quibus quidem gaudent, verbis hyperbolicis exaggerant, Horum non pauci difciplinis & artibus, quibus fe imbuerunt, ebrii quafifunt, ut dicere fuftineant imaginatibne admodum fallaci decepti, fe efle tan-
tum raris iftis artibus & difciplinis expolitos. Im-
mo prasfentes Iege quadam cogéré volunt, ut non folum iis, quas dicunr, fidem habeant, fed & in i- pfis Jaudandis fint liberaliffimi. Has?c autetn nimia
fui oftentatio, quœ fbultitiae non tantum, verum
etjam faftus&invidice in alios certiffimus eft index*
plerumque inde oritur , quod a pueris arrogant!-
bus de fe cogitationibusejusmodi hommes adlveti,
nomen fuum magnum&gîorîofum reddere, atcg (ui
admiratione alios fafc ina re cupiant» Ne ab infti-
tuto nofiro ad fatyram delabamur, nul la heic ex¬
empta adferimus. Si vero tua intereft L. B. ea
cognofcere, adeas, velimus, Menckenium in tr.de
Charlataneria > Erythrœum in pinacotheca, Lil- jenthalium de Machiavellismo literario & alios,
XII.
Ad hunc crafTorum ordinem eos quoque refe-.
rendos
m )or H*
ferendos elle, exiftimamus, qui honorem, qvern
merentur quidem, fed propter rerum pradentium
ftatum conlequi nequeunt, avidîflime experunc, Se
inter alia media, ad eum obtinendum, hoc urun- tur, ut nulla habita vel Ioci vel temporis vel per- fonarum rafione vera mérita lua enumerent. Nam
licet hase laus in fe mhil falfi vel fi&i contineat;quià
tamen ex ambitione proficifcitur, limulque intern- peftiva ac aliis molefta elt, eam extra limites tum
honefti tum decori evagari, in propatulo eft. Pot-
eft etjam fieri, ut honefti oblervanres, ambitio-
neque vitiofa vacui,eaintempeftive afterendo, quse prasclare egerint, regulis decori fe non plane at-
temperent, atque hoc modo aliorum fibi benevo-
lentiam Se amorem non concilient, fed potius eo-
rum animos offenfos fibi reddanf. Unde quo mo- deramine quave prudentia in fe laudando quivis o-
pus habeat, haud obfeure perfpicitur, Quis verö
eos exeufandos eiïe, non videt ? Ubi enim levis
eft contra décorum lapfus , ibi nulluseft acerbitati
locus.
$. XIII.
Vifis fie obirer craflis oftentatoribus, pergi*
mus adfubtiles. Hos nemo ita didos putec ob mi¬
norerai malitiam, quippe rem asqua ponderans lan¬
ce facile deprehendet, eos, qui praecipuum inter
fubtiles occupant locum , non tantum eadem, ac crafli illi prascipui, elle malignitate, erfi magis te- fta, fed&omnino majori. Dato enim nobis, quod
dandum utique eft, eos craflis majori pollere in-
genio
«4M )o C H* *7 genio hujusque vires in mediis, qua? fini fuo ob-
tinendo accornmodata funt, eiigendis & excogitan-
dis callide exercere , dabitur fimul vitium eorum
magis efie voluntarium, adeoque magis malitio-
(um. Et arnbitio, invidia ceteraque eorum vitia
haud aliter fe habent, ac ignis preffus, qui magis x-
ftuat, quam cui liberius conceditur fpatium. Nec
fubtiles eos vocamus, quafi ex iis, qui funt emun- Äioris naris, faepius non perfentifcantur, fed quia
mulcis fubtiles videntur; imprimis vero eos ita ap¬
pellamusrefpiciendo crafios, qui direåis fe laudan-
di modis apertam plerumque produnt malevolen-
tiam, quum illi, indire&a ad fuilaudem incedentes
via, fpeciem haud raro virtutis pra^beant. Confr.
§. VI. Prcemonendum pneterea ed, quod oftenta-
tio hasc fubtilis non femper conftans fit, quin mufc
toties, Fraåo quafi carcere, ad craflitiem accedat,
videlicet dum cupido vehementius irritata exarde-
fcit. Quam vero hi adverfentur gloria? Di vina? &
amori ergaalios, vel ex hae argumentandi ratione
patet*
$. XIV.
Qvum in fubtilium numéro praecipui fint am«
biciofi illi, in quibus temperamentum, utdicitWj
cholericum vires fuas maxime exfçrit, opinionem iliam, quam de fe fuîsque meritîs Gbi formaruntj
retinere , ftabilire & quodammodo augere nbti poflunt, nifi id rationibus undiquaque conquifitis
fiat. Eft vero omnis noftra perfeåio relativa , refpe&u videlicet ejus , quod vel majus vel
C minus
